장음표시 사용
71쪽
6I De cura morbillorum. Morbi sius autem curatur Viplurimum absque sobotomia, cum eius causa sit materia colerica, subtilis, in venis ebulliens. Conueniret tamen , si infe lio esset a sanguine cum hoc etiam fortiter admiXto cum colera. Sed lenitio ventris est omnino
necessaria ante apertionem ipsius cum cassia vel cum manna, distemperata cum decoctione communi recenti, additi S ramarin dis in ea, ut supra dixi. Et regimen istorum in principio tendat ad frigidum, nec etiam multis pannis cooperiatur. Et breuiter concludendo . talis est regendus in omnibus, sicut de variolis particulariter dimim fuit, saluo, quod non eX pedit in morbillis pustulas aperire, nec etiam cum aqua salita lauare, cum ibi non sint pustulae, quae debeant aperiri, sed sola quaedam asperitas demiratur in cute, cum rubedine admiXta citrinitati et cum magno pruritu. Est ergo utilis leuis fricatio , facta per totum eum Panno laneo rubeo, quando aegri- udo versus declinationem deuenit, ut talis materia ad cutim expulsa facilius resoluatur. Nec est eXpediens in cura morbilli ad multum calida, subtiliatiua seu materiae prouocativa deuenire, sicut est expediens in Variolis. Sic ergo periiritur cura morbilli.
De Variolis. Variolas volens sanare debet prius laborare, Vt omnes exeant cito. Et ad hoc θ: ficus siccas et farinae lentium mun-
' Thesaurus Pauperum viri cuiuspiam de medica materia quam optia me meriti: quem non pauci Ioanni quondam Pontifici Maximo a tribuunt, tametsi non de sint, qui eum Petri ut Fani ese dicant 'MO
72쪽
62 datarum an. SX. laecae, dragaganti an Svj. Coquantur in V. libr. et semis aquae usque ud filiij. cola et mitte kj. croci, et
da bibere ante cibum et hora dormitioniS, donec OmneS eXierint, et tune cessa. EXpertum est a CONSTANTINO. Nitrum miXtum cum terebentina carbunculos aperit, et saniem attrahit.
GΑL. De foliis basiliconis imple locum viceris, quod facit carbunculum, quia non inuenitur, quod fortius impleat ubcera. GAL. Ad fortinctos sulphur, resimam, terbentinam confice, apponatur croci aliquid vel a Xungiae vituli vel porci. EX pertum. Fermentum frumenti de sale exterius humores venenos S et apostemata rumpit. YsAAC. Potio pura data potui habet proprietatem attrahendi et eliciendi variolas. Omnis pannus tinctus purpura habet Proprietatem attrahendi
Variolae sunt pustulae paruae, rotundae , quae communiter toti accidunt corpori, et fiunt a materia mala sanguinea,
putrermo. DI. ψ9. a. De ceteris editionibus V. Linden. Renov. p. 893. Per incuriam operarum hoc demum loco fragmentum insertum legitur. Natus vero est Petrus Vlistipone sub sinem seculi duodecimi factus episcopus Tusculanus, Cardinalis a. 12 3. posthaeca. I 276. d. 13. Sept. Summus Pontifex sub nomines joannis XX. ita in fronte libelli non vero XXI. ut vulgo scribitur v. Eloy Dimon. v. Hi pan. p. S3 . l. T. ll. denatus sequenti anno d. I 6. II lati ruinis laquearis. Certe identidem nominat praeter Albertum, Rogerium, Protulam, Dranum, etiam Gilbertum, qui, auctore Freindio, sub Eduardo I. i. e. a. I 272. ViXit. Clementit Clementini Lucubrationes - Praeterea adiecimus Rithar-uam de signis febrium. Antonium de Grauis febres tractantem. Christophorum
73쪽
facta in venis. Morbilli autem sunt pustulae cholerieae in minori quantitate et duritie , minores Varioli S, et fiunt eX materia sanguinea, cholerica, Vel cum cholera. Signa variolarum et morbillorum sunt febris conclusa acutae caliditatis, pruritus narium, grauitaS capitiS, rubedo oculorum, cum pulsatione in temporibus et fronte, punctio in toto corpore, timor in somno, et omnia haec accidentia sunt intensiora in morbillis, quam in Variolis, quia fiunt de materia magis adusta, in oculis tamen magis accidunt Variolae, quam morbilli. Pry.gnoi licatio. Variolae citrinae, durae, paruae et violaceae, Vel multum rubeae, ambulativae, Ut formica, omnes sunt malae naturae, Praecipue cum maturantur cum labore, et neque febris , neque aestuatio alleviatur. Et si eum hoc tremor cor dis aegro superuenerit, indubitanter morietur, et si e contra, argue bonum. Cura ciuersificatur secundum tempora: Nam alia est cura ante apparitionem, alia , cum apparent, alia, cum cru-IIam faciunt. Cum igitur sentit dolorem in dorso, et ita de aliis signis significantibus futuram aegritudinem euenire, Viatur phlebotomia aut scarificetur cum ventosis, deinde sumat micam paniS cum succo granatorum et aqua frigida, aut pultes hordei seu farris cum lacte amygdalarum, aspergendo semper desuper agrestam, aut de Uino granatorum acetos rum, aut lentes eXcorticatas conditas cum aceto, aut cibarium factum ex oleribus frigidis aut lactucis, cucurbitis conditis cum lacte amygdalarum, bibat succos stipticos, sumat decoctionem ta-
. marindorum et Prunorum cum manna, Vtatur trochiscis eam-
sophorum Barsi uni de febrium cognitione et cura. Basil. excud. Henoric. Petrus M. D. XXXV. f. P. a p. seq. De editionib. v. Mereh-Im. Lind. Renov. p. 7I. Claruit circa a. I 46o-68. suit archiater Ducis Mediolanensis.
74쪽
phoratis aut de spodio, aut aliis dictis capitulo de cura liecticae. Isto modo prohibetur egressio eorum, et sit non, saltem minoratur. Cum igitur apparent, nullo modo phlebotometur, nec Ventosetur: Nam phlebotomia traheret materiam ad intra, et propter idem prohibeatur solutivum, non Ungatur oleo, nec comedat Unctuosa, neque bibat vinum, quia inflammat et auget, obmittat etiam trochiseos et alia superius dicta, quia operantur eum intentione naturae, intendendentes expellere. Prouocetur igitur sudor, et nullo modo stet in aere frigido, imo eo operiatur panno scarlatino suaviter fricando, ut trahatur materia ad cuti m. Ideo saepe in die sumat de aqua ista. P ficuum siccarum, passularum, lentium eXeorticatarum, seminis feniculi, ligni de myrto aut sandalorum rubrorum an .vnc. j. coquantur in libri S quatuor usque ad consumtionem tertiae partis. Alia ad idem . se radicum feniculi, petroselini, succi berberis an . Vne. j1ῖ. ficuum sile carum, Passularum an .drao m. iij. contundantur et bulliant in aqua, Vt prius. Saepe in die ponat de isto in naribus, oculis et gula, ne ibi generetur morbillus aut Variola. θ aquae ros . lib. j. Sumach vel herberis an . Vnc. jβ. carnositatis granatorum Vne. β. Item puluis antimonii fricatus cum succo coriandri vel solatri infit sus in oculis et naribu S, defendit et e. Cum Vero sunt matu rae, et Viru S eX ei S manat, regatur eum diaeta et potionibus dictis supra. Et ubi fuerit multum debilis, potest comedere de carnibus pullorum Vel hoedorum cocti S cum lactucis, cu curbitis ete. conditi S eum agresta, aceto sitate citri Vel aranesi. Et cum indiget mundificatione , sternatur lectus isto puluere.' ros. si1ccarum, Viol. Vel florum nenu PhariS, misce cum sand. et fiat puluis. Cum Vero feruor et febri S recesserint, et dor tides incipiant remoueri, tune bibat Vinum debile bene lymphatum.
75쪽
Etlsi nimis tardarent eXsizeari, liniantur eum aqua salsa, deinde baliaeetur in aqua dulci, decoctione malua visci vel malvae, hoc etiam confert tempore, quo incipiunt apparere) deinde ungatur oleo rosarum et camo millino tepidis. Si autem signa concaua remanserint vel foeda, impinguetur eorpus cum iuribus gallinarum et carnium, cum VitelliS ouorum, bibat vinum dulce lymphatum, viatur saepe balneo aquae dulcis per longum tempus, et praecipue Post cibum, Vngantur loca illa omni sero cum isto. l' lithargyrii triti et abluti cum
aqua decem vicibus, et radicum cannarum siccarum, farinae oryZae, ossium Vetustorum, seminum melonum, farinae Cicerum an. Vnc. j. PulveriZentur, et misce cum mucilagine psyllii, foenu graeci, seminis lini. De mane lauetur cum aqua dococtionis farinae farri vel oryzae. Et si Vis alia remedia, i recurre ad primam partem de ornatu faciei ete.
De Variolis. De variosis continenter dicendum, tum quod secundum Plurimum sequuntur ad febreS acutas, tum etiam quod indicant febres pestilentiales. Sunt autem Variolae pustulae generatae eX putrefactione sanguinis menstrui derelicti in corpore, quoniam fuit nutrimentum ipsius in praegnante. Et morbilli non sint, nisi Variolae colericae, et minoreS, et non aliter dii erunt ab eiS. Causae
'b Monethi Muemini opus de omni genere febrium in Venet. alti Steph. Samen sem a. M. D. XXXVII. mense Scytembri. f. Trael. U. P. 3'. cf. Mirchlin. Lind. Renovat. p. b D. De eius Aetate non latis liquet.
76쪽
c 6 Calsae mouentes' variolas quandoque sunt eX cibis malis facient: bus bullire sanguinem, quandoque Vero sunt qualitateS temporum, quia maXime mouentur in Vere, et in autumno,
et tempore pesti S, et no S addimu S, quod quandoque mouentur eX contagione in aliquibuS. Et corpora praeparata ad ea sunt corpora calida et humida, et Viplurimum accidunt pueriS, postea iuuenibus, et raro senibus, et non solum accidunt in cute, sed in omnibus membris similium partium, et apparentibu S, et occultiS.
Signa variolarum fusur um in aliquo sunt pruritus narium, apparitio lampadum, timor in somno, rubedo in facie, punctiones in toto corpore. Et si fuerint eX sanguine , Vergunt ad rubedinem: Si excolera, ad ei trinitatem, si eX phlegmate, ad albedinem si e X melancholia, ad quandam fuscedinem. Pronosticatio. Si fuerint paucae et cito apparenteS, bonum est, e contrario malum , si vergunt ad rubedinem vel albedinem. Bonum , sit ad viriditatem vel ad nigredinem. Malum, et peius est, si ad nigredinem. Si modo appareant, modo occultentur, pessimum est. Si fuerit dissicultas anhelutus, pessimum est. Si vero fuerit et cum bonitate anhelitus, et cum alleuiatione febris, bonum. Si superuenerit synco Pis, pessimum est. Si urina fuerit nigra aut viridis, et si egestio Viridi S, mortale. Et fu Xus ventris in variolis, malus est Et similiter in morbillis, quia morbillus est Variola colerica, et generatio Variolarum est propter multitudinem sanguinis corrupti, et morbilius propter Vehementiam caliditatis sanguinis corrupti. Morbilli secundum plurimum subito egrediuntur, Variolae Vero Vna post aliam. Curatio fit cum quinque intentionibus. Prima intentio est lenitio ventris, dixit Avi CCNN A, et in principio fiat natura lenis cum tamari radi S ct in anna. Potest etiam fieri cum cassa,
77쪽
67 cassia. Potest etiam fieri lenitio cum clysteri communi, ponendo de floribus damomillae ad bulliendum secum. Potest etiam fieri lenitio ventris cum clysteri ex brodio pulli. Secunda intentio est minoratio sanguinis per flobothom iam, et ideo diXit A vi CENN A : Oportet, ut incipiatur ab extractione sangui nis usque ad quartam diem, et non post, et etiam, illiS apparensibus, non fiat, et intelligitur virtute et aetate consentiente. E Ο-ta , quod ista intentio nunquam vel raro mandatur eXecutioni, quia Viplurimum pueris accidunt, quibuS non conuenit flObothomia. Si tamen iuuenibus superuenirent, ante appariti Ο-nem potest fieri flobothomia, et ante quartum diem. Tertia intentio est prouocatio horum ad eXtra cum aperiti uis calidis, unde Avic ENNA facit hanc decoctionem. θ ficuum citrinarum Svj. lentium eXcorticatarum si ij. laccae Siij. draganti, sem. feniculi an . Sij. decoquantur cum libra Una aquae, donec redeat ad tertiam partem , et detur in potu. Vel sic fiat. Papit, feniculi an . Mj. ficuum siccarum, tu iubarum, dragantian. Siiij. laecae et lentium eXcorticatarum an . Suj. bulliant in aqua sufficienter, et adde in fine modicum Euecari. Hic est syrupus aperitiuus, qui prouocat Variolas et morbillos ad extra. Et continenter cauendum est a constrictione pororum, quare caueantur a frigore, stent igitur calidi. Caueantur etiam ab unctionibus omnibus et ab emplastriS, quia faciunt adeon strictionem pororum. Quarta intentio est confortatio membrorum, Ut prohibeantur a nocumento. Sunt autem quinque
membra, quae maXime laedi possunt ab istis s. os et guttur, oculi, nares , pulmo et intesina.
Guttur et os, oculi, nares et Viscera, pulmo.
Conseruatio et confortatio oris et gutturis fit cum supco granatorum vel mororum L. capere aliquid de istis succis, et A et gar-
78쪽
gargarizare aquam ordei cum rob eorum. Haec AVICEMNA. Hortatio narium sit odorando acetum, quod in hoc vehementis iuvamenti est, dicit AVICENNA. Similiter inundito cum agresta, aceto et aqua rosata. Confortatio pro custodia oculorum. P aquae rosatae, album in is oui cum coriandro et sumach, et fiat collyrium, quod instilletur oculi S. Confortatio pulmonis fit cum locli facto ex lentibus et semine papaueris. Haec AVICENNA . Vel viatur diapapauere. Confortatio infestinorum fit cum troci scis frigidis et siceis de sumach, coriandro et spodio, conditi S cum succo acetosae. Si vero propter variolas fieret ustus in oculo , IV sumach, et bulli in aqua ros2ta, et de hac mitte in oculum, et sanabitur. Expertum a nobis. Si vero visus debilitatus sit, se aquae centaureae minoris, aquae celidoniae, et cum hac laua Oculo S. EX pertum a Paula. Ouinta intentio est regimen in diaeta, et in sex rebus non naturalibus. Cibu S eorum sit ferculum eX ordeo vel alieno, Vel amido facto cum lacte a migdalarurn, vel in iure
pulli, vel bullias pii sanam vel micam panis in iure pullae, vel
in lacte a migdalarum. Et non comedat carneS, Post ferculum capiat modicum marcia pani vel manus christi praelati, vel amigdalas, vel passulas, bibat Vinum album non dulce, nec bruselium. Caricae laudantur et tu iubae, et sebestem, et lentes in decoctione. Stet calidus, bene coopertu S, inuolutus in panno rubeo super carnes. Fiant fricationeS leues ad uniuersum corpus, dormiat in nocte et in mane, et super potionem siue syriapum non in die. Si venter durus est, fiat clystere cum brodio pulli. Caueat ab accidentibus animi, maxime ab ira et tristitia. Circa materiam variolarum eadunt duae dissicultates. Prima est, Vtrum Variolae stant eX parte sangVrinis menstrui, qui
79쪽
re amansit in fetu' post matritionem. R espondeo, communiSUPinio medicorum est, quod fiant eX parte impuriori sanguinis menstrui, quia fetus nutritus est e X Parte Puriori. AVENTO Au vero dicit, quod infans non nutritur eX sanguine menstruo , qui solet purgari in muliere, sed ex sanguine Puro, qui veniens ad matricem dicitur sanguis menstruuS, et hic sianguis, etsi sit purus, recipit tamen infe Etionem aliquam a loeo , sicut res infusae in sed ionem recipiunt a Vase, et Pro Pter talem infestionem veniunt. Et hic modus mihi magis Placet, quia non est rationabile fetum nutriri eX sanguine tam fetido. Secunda dissiduitas est, utrunia variolae possint fieri eX sanguine phlegmatico et melancholico, sicut fiunt ex sanguine Puro et coleri eo. Et videtur, quod non, quia sicut sanguis putrescens cum colera facit causonidem, ita Putre scens cum flegmete faceret aliam febrem compositam, et Putrescen S cum melancolia aliam febrem faderet: Quod non sit m istis, quia febres variolarum sunt valde intensae, et fiunt a Puro sanguine vel a sanguine colerico. Respondendo ad hane dicitur, quod aliud est quaerere, utrum Variolde POL sint fieri ex sanguine se malico et melancolico, et aliud est, Vtrum febres variolarum possint esse ex Languine flegmatico Velmelaneolico. Primum verum est, secundum Vero non est Verum. Cirea causam sitientem mouentem Variolas est dupleX dissicultas. Prima dissiduitas est, quare in matrice non fiunt Variolae, nec in fetu, dum est in matri e , sed extra sie, et in aliis membris a matri de fiunt 8 Respondendo GORDO-NDS quod duae causae necessario concurrunt ad gene- ὸ dum Variolas, si ebullitio sanguinis et fortitudo calori S im-Pessensis. Propter primam causam non fiunt Variolae in maia Ke, quia membrum frigidum, nisi esset per a Ccidens, quod consequcretur morbos sanguineos. Propter secundam eaus
80쪽
7osam non fiunt in se tu existente in utero, nec statim post uterum, quia nondum calor Vigoratu S est. Secunda dissicultas est, unde prouenit tanta diuersitaS apparitionis variolarum, quia quibusdam in pueritia, et quibusdam in iuuentute superueniunt, et quibuSdam in senectute, immo in decrepitis quandoque, qualem Vidi hominem Octogenarium, cui superuenerunt variolae, et sanat US est. Respondendo dicitur communiter, quod caussa facienS apparere Variolas est multiplex, quia aliquando ratione diuersitatis compleXioniS sit Variatio, quoniam in sanguineis prius fit appariti O , quam in aliis comple. xionibus, aliquando ratione diuersitatis aetati S, quia in pueritia citius, dehinc iuuenibus , dehinc senibus; ratione etiam diuersitatis temporiS anni, quia in Vere magis apparent propter ebullitionem sanguinis, quae incipit in Vere, deinde in autumno pro Pter corrUPtionem sanguinis, et ratione diuersitatis regionis, quia in calida regione citius a P Parent, et ratione diuersitatis regiminis, quia in regimine multiplicativo sangui
nis citiuS apparent, et ratione contagioniS, quia morbus contagiosus est. Posset forte dici, quod est Propter aliam proprietatem Occ Uliam.
Circa Igna cadit dissicultas. Primo, quare dictum est, quod fluxus ventris in apparitione Variolarum est signum malum, cum per Viam illam Possit fieri fluXus creticus. Igitur non semper est signum malum. Respondendo dicitur, quod fluxus ventris Post apparitionem Variolarum est malum signum,
tum propterea, quia timor est, ne materiae eXpulsae ad exteriora trahantur ad intra Pro Pter aliquam materiam Venenosam, quae remanserit ad intra, et Posset recUrrere ad mem
brum nobile, tum quia posset materia facienS fluXum esse acu ta , et facere eXcoriationem intestinorum, et tunc valde timendum