장음표시 사용
11쪽
isagogicis, quae Michaeli, Eich hornio, Berthoicilio, menteinio. Schmidii , Hugio debentur.
rum confeci vel in priori libro enarraui. Πρῶτον pro προτερον, scit. tempore et ordine, ut Io. XV, 18. Λο- τος h. l. denotat librum, enarrationem, historiam, simili inflexione a λεγω dico, qua n D ct rad. Hiar raυit, deducitur Ita In saepius de libris historicis, ut 1 Paralip. XXlX, 19 Apud optimos quoque scrip tores Graecos λογοποίος est historiograsthus, e c. Xenoph. Cyrop. VIII, 5 13. Simili sere modo Philo Iibrum, quod om)iis probus liber, his inchoat verbis ro μεν προτερος λογος ἔν ῆμιν, ω Θεώθοτε, περὶ του παι- τα δουλον φαυλον. Prior noster liber egit, Theodota, de eo quod Omnis peccator sit 5erVUS. Vocula μευ eleganter a Scriptoribus Graecis ponitur, si in libris posterioribus ad libros priores a se scriptos Provocant, eorumque summa capita breviter repetunt Fit hoc ab Herodiatio initio singulorum librorum excepto secundo, et a Philone do υita Mosis initio Iibri secundi et tertii. Prior Lucae liber fuit eius Evangstium. Actorum Ither secunda pars totius operis est, quandoquidem noster historiam ovangelicam duobus est complexus volumini-hus, quorum utrumque ad eundem scripsit Theophilum, et posterius auspicans prioris iacit mentionem. Haee enim historia cutor Erasmi verbis , quid aliud: est quam Evangelii pars, eaque, meo iudicio, non minima. Si-
12쪽
idem illio deseribitur granum frumenti solo conditum: hio describitur enatum, suasque paulatim aperiens ste Proserens opes. Quod ni per Lucam cognovissemus, quibus modis Christus reliquerit terras, ubi, quo loco, quibus modis advenerit promissus ille tali ritus, quibus initiis coeperit Ecclesia, quibus rebus Polluerit, quibus creverit rationibus, nonne honam Evangelii partem ignorassemus ' - Do Theophilo vide dicta ad Evang Luc.
I, I. Περι πανrων i. έ. de Praeciseu i5. Non enim haec verba ad vivum possunt resecari. Est potius idiotismus, qualis lo. V, 29 ιυν νριατο o 'L1σους ποιεῖν τε υ
διδασκειν) quas Dous fecit pariter ac docuit. Ηρεανο ex more Hebraeorum pleonastice positum egge videtur pro simpliciore επο-σε. Tota phrasis mera est ci
do haec verba explices, trsnspositio quaedam admittenda est. Facillima videtur constructio, si unicam Foculam transpositam dicas, ut constructio ordinaria sit: απο.στολοις, ους διία πνευματος υ ἄγρυ-tro quomodo etiamCodd. nonnulli haec verba distinguunt, Verss. Syr., Arab , Aethiop. et Cyr llus , ut sensus 1it: setium mari- utita dedisset Apostolis. quos per Spiratum carictum. elegerat. Selegit Apostolos vel instinctu Spiritus S., vel pro divina vi, quae eum inhabitabat, ex qua ingenia eorum, qui ad tantum opus maxime idonei serent, optime . Poterat dignoscere. Similis constructio' est infra c. III, 24. et lo. IX, 40. Neque tamen cum iis disceptamus, qui voco. δια Π ευματος ἀγίου construunt cum εντειλάμενο , vertunt que: Roatquam. oatolia mandata per Sρiri-
13쪽
tum sanctum dederat. Qua explicatione admissa quamvis sic voco. inserta ους εDλεξατο otiosa videntur sensus esseti mandata dedisse Iesum Apostolia , suis, post reditum in vitam, ut nempe Hierosolymis expectarent dona Spiritus sancti, ut postea irent per orbem terrarum do. cendi haptirandique caussa ete. Ouid sit per Spiritum S. aIiquid dicere aut facere, docuimus ad Μatth. III, 16. Generalis notio est, facere aut dioere aliquid υolante, adiuυanti et operante Deo, ut si Iesus saepe dicitur miracula patrasse et daemonia eiecisse εν πνευματιῶτAp i e. adiuυanta et operante Deo Cf. infra X, 38. Sic etiam Prophetae Per πνευμα αγιον. i. e. operante Deo Iocuti sunt. Hoc Ioco igitur Iesus spectandus esset ut Propheta a Deo missus, et mandata dedisse Apostolis per Spiritum sanctum ideo esset dicendus, quia auctoritate divina et operante Deo praedixit, Apostolos accepturos esse dona Spiritus sancti, eademque auctoritat divina eos constituit ministros religionis suae. Fuerunt quoque, qui refragante linguae usu διὰ acciperent pro περὶ, et verterent: mandata dedit Apostolis quod attinet ad, respectu Spiritus S. Nimis coacta etiam eorum eἔ-plicandi ratio videtur, vi existimant, ad Uerbum εντεμώμενος subaudiendum esse Accnsativum, ea videlicet quae exsequenda essent, ita, ut mandata per Spir. S. exsecuturi Aphstoli dicantur. - 'Aνελ φΘfb sublatus rat, scit. εἰς ουρανον, quod est subaudiendum ; interidum autem exprimitur, ut mox Vs. 11. Marc. XVI, 19. I. Oh 1 s - τεκμηρίοιeb Quibus etiam Diυum εe exhibuit, post mortem auam, per multa documenta. Παλὲν intellige de morte cui Luo. XIII, 2.)
14쪽
post mortem adeo rediuisum, παρεστ σεν ἐκυφν, Ee exhibuit, se comprobavit. Τεκμηριον eSt Dm NE certum et indubitatum signum, e quo aliquid iam certissime colligi et cognosci potest. Huiusmodi documenta vitae verae erant, quod cum iis edit et bibit, quod modo in Galilaea modo in Iudaea cum iis versatus est; quod se tangendum praebuit, eoSque de multis rebus ad religionem pertinentibus edocuit X, 41. δἰ ἐμερων τεσσαρακοντα θ fici l. interdum per illud 40 dierum spatium 1
non enim Christus post resurrectionem perpetuo cum suis
versatus est Io. XX, 19. 26. XXI, 1. , id quod ipsum docet verbum οπτανεσθαι , se ConSPiCieridiam praebere,
apparere, plane uti heb. IX' 1. Sam. XVII, 16. Itaque ex participio οπτανόμενος significatur, quod Iesus subinde se subtraheret ab oculis discipuIOrum, et rursus se offerret. Τα περὶ τῆς βασιλείας του θεου scit. γνωστέα, quae de regno Dei, vel de novo rerum ordine, quem Deus per Iesum in terris restitutum voIuit, ipsis scitu necessaria essent, hactenus ipsis vel plane ignota, vel obscura, Io. XVI, 12. sqq. q. Καὶ mi λι μενοις sc. αὐτοιή. Et saliqὐhndo, scit. ipso adscensionis die) quum eos congregas-εet. Haec Iectio, quippe unice vera, omnino retinenda est, reiectis aliis, συναλ σκόμενος et συναυλ ζομενος, alibrariorum aut incuria aut ignoratia profectis. Est autem αλίζειν et ἀ-Θαι voce med. colligere. Ioseph. t. VIII, 4. 1. τα ὀε λοισα σκευν παντα συναλίσας, quum ceteram supellectilem omnem collegisset: indopro congregare, XIX. r. q. πλῆθος εἰς εκκλησίαν συ - ναλίσας, quum poseulum in concionem conυOca14et.
15쪽
Xenoph. Cyr. I, η. 14. 'rs ους πολλους κρώ ἰττε Σe' συνκλειαe. Vulgata latina cum aliis habet con Dracens. Si a Chrysostomus etiam intellexit verbum συναλιζόμενος. Hom. I. Uerum haeo verbi συναλίζ significatio nostro loco neutiquum conveniens est. Etenim quae hio Ieguntur, eo ipso die Iesus dixit, quo in coelum rediit, et quidem in monte olivarum. uti e Vs. 12. liquet. αλλὰ περιαε/Eιu - εν ηκου Στε ,αρυὼ Oratio obliqua mutata in rectam, more, optimo cuἰque scriptori, e. o. Xenophonii satis familiari. Sensus est: monuit eos, ut Expectarent promissum a Patre beneficium. de quo ipse dixisset. Quale hoo heneficium esset, statim F. q. dicitur. 'Επαγγελίου, Φεa reε promissa, Ut s. epe. Ἀκουειν τινὸς, ex oliquo audire apud optimos scriptores occurrit, e . g. Theophrost. characi eth. c. 9. ου φησὶν ἀκηκοεν , ct quo se Gudiυisse dicit. Demosthenes Olynth. I. xκουον δ' ἔγωγε πιναν audiυi υero ego a riori nullis. Suhaudire potes εκ sive ἀ.n, ut infra Act. lX, 15. HieroSolymis autem haec tanta miracula fieri par erat ut iidem, qui ignominiosae mortis Iesu spectatores
fuissent, nunc certissimis argumentis de eiusdem vita gloriosa et maiestate convincerentur; ut taceamus multitudinem hominum, ex dissitis locis ad sestum celebrandum adventantium. Hinc ergo tamquam e centro in Omnes terrarum partes exire novi luminis radios voluit
5. Urias ς si βαπτι σθησεσθε mergi, dictione motaphorica exprimit abundantiam et plenam copiam rei alicuius, penitus imbui aliqua re; sic mi-εeritS mergi, Marc. X. 58. 30. Speciatim in N. T. da solemni illa ad regnum Messianum inauguratione adhi-
16쪽
IIhetur. Appellat autem baptisma hoc Ioco illud munus datum in Pentecoste, ob copiosiorem effusam in Apostolos gratiam Spiri S. . In hunc sensum interpretatur hunc locum Petrus insin XI. 15. sqq. De Spiritu S. cf. not. ad Io. XIV, 16. 12. Quod Ioannes praedixerat, Matthis IlI, 11. . id nunc. inquit Christus, per me vobis praestabitur Ιl, 1. sqq. Sensum huius loci bene e pressit Heliarichsiυε: Vestra inauguratio grauior, fortior et magniscentior erit. quam ea qua homines et me ipsium ad Iordanem inauguraυit Ioannest. ου ιαετα πολλὰa ταυτας Περας Haud multo post hoc dies. Singularia his verbis inest eonstructionis mutatio
6. Et εν τῶ χροιιν - σω 'Iσραῆλ: An hoc tempore Israeli regnum restitues ' An his ipsis diebus genti Israeliticae regnum instaurabis p Ingens suum videndi eitis diei desiderium exprimunt Et pro Hebr.
R saepe denotat ari. 'Aποκαθιστα νειν h. I. non est in pristinum atatum resstituere; maius enim et excet lentius regnum quam priscum suerat exspectabant; sed omnino condere, Perficere, τελειοειν. Nondum plane intelligebant tum Apostoli, quale suturum esset regnum Messiae. Expectabant Bulem restitutionem regni Israelitici collapsi, et per Romanos paene erepti Iudaeis, αυτονομlαν et imperium in omnes fere gentes. Putabant fortassis coniunctum iri regnum Christi spirituale eum singulari Iudaeorum praerogativa, ita ut republica eorum in statum pristinum restituta . et perdurante Iegia Leviticae observatione, gentiles, qui Christo regi no-
17쪽
men dare vellent, Iudaismum antea amplecti cogerentur. Ceterum haec discipIorum quaestio cum iis, quae praecedunt, non arcte cohaerere videtur, nisi existimaveris
ipsa promissa Christi Vs. 5. ita a discipulis esse intellecta, ac si de isto regno dicta eqsent. ' Attamen magis verisimile videtur, aliud hio induci conversationis Ohiectum, longiore post promissa Iesu promulgata inte vallo ab Apostolis prolatum.
χ. Ουχ υμων - εεου τει Non rat υeatrum acire, quae temstora Pater his rebus serendis ex sua ipsiusmet potestate suo arbitrio destinaυerit. Καιρος saepIus tempul in univer um denotat et h. I. syn nymum est του χρονου. Particula η apud Graecos haud raro Coniunctionis loco ponitur, ut idem sit quod κω. Quare Voco. χρονους η καιρους simpliciter vertenda sunt: tempora. Cf. Matth. V, 17. Dan. II, 21. VlI, 12. Tιθεσθαι h. I. est constituere, determinare. Demosth. adv. Phaenm. Quum gave regibus trigesima dies praefinita ait, ἐτεραν σαυτοῖς συγχωρῆσαντες Θα, aliam inter nos ψόOs paciε centes constituimus. 'Εν τ' ἰδια ἐξουσία, ex propria potestate. Sic Matth. XXI, 23. et saepe in locis paralellis. Sensus igitur est rDeum pro sua potestate certa rerum omnium constitui se tempora, et in iis decernendis nemine adiutore et consiliario usum esse; non decere igitur, ut homines nimis sollicite et curiose illa rimentur, quae revelare illis divinae nondum placeret sapientiae. Non respondet Christus ad propositam quaestionem; nam, inquit Chrysostomus,) διδασκαλου τουτο εστι α' α βουλεται o μα- Θχπῆς, αλλ' α συα φερει μαθειν , διδάσκειν. Spiritum, inquit, accipietis. Tunc videbitis quid sit eventurum, et Diuili od by Cooste
18쪽
quale sit regnum divinum I evanescet vana vestra spes.
Conferri possunt, quae notavimus ad lo. XVI, 23.
vobis sufficiat, accipietis dotes Syiritus 3ancti, in Dos demissi. Δυναμα h. l. significat dotes necrasarias ad negotium docendi, et gerendum munus Apostolicum. 'Κπερχεσθαι ἐπί τινα metaphorice dicitur id, cuius vis et virtus se in aliquo exserit et OPeratur, seu, quo aliquis imbuitiar et instruitur. 'Κσεσθέ μοι μαρτυρες , te5tes mihi eritis, testabimini, me Messiam extitisse, dictisque et sactis me talem comprobasse. Testes reppellantur, 8cit. παντων, άν ἐπορνσεν o Xρtiyroc, A, 5 3. Cum vero testes vocantur Apostoli, simul etiam eorum tamquam doctorum Evangelii munus significatur. Cf. not. ad Io. 1, T. εως Ema του περατος τῆς, γῆς, ad remoli1simaS MSquct terrac ora5, i. e. per totum orbem, inter omnes gentes.
9. Βλεποντων αυτων ε πηρθη Videntibus illis sursum latus est. Ita igitur discessisse dicitur, ut qui aderant sursum serri eum cernerent Και νεφέλη Ara-λαβεν αυτὸν ἀπὸ των οφθαλμων αὐ-O IVubes suscepit eum, ita. Ut e corisPectu eo iam abriperetur; nube intercedente disparuit. Exprimitur hoc tum illud, vero disparuisse Iesum, tum celsiorem eum Sedem occupasse.; siquidem nubes erant numinum sedes Exod. X cIU 1 Ro. 'Υπολα αβανειη, duoecipere . hoc Ioco notat in altum eυehere, abrip re, Subducerct. υφαρπάζειν. Adhibetur haec vox de rebus, quse venti fluet Pave abripiunt. Eusebius, scriptor Ionicus, opud Stobaeum Serm. 6. ωσπερ νῆα ἄν μοι υτο βοντες, τη-τῆ φορεοντες
19쪽
huc illuc ferentes conquassant. Vide annotata ad Maro. XVI, 19. Chriit. Fr. de Ammon in novis opusco theoll. Goeti. 180 . Commentatione 3. Adscensus I. Chr. in coelum historia bibl. iam inde a iactis christianae religionis fundamentis duas in ecclesia de ascensione Iesu Christi in coelum obtinuisse sentenistius Putat: unam, quae in fide simplici abitus Christi ad gloriam coelestem subsisteret; alteram . quae fidem istam ornaret coloribus, variisque traditionibus Oculos et imaginationem in fidei illius societatem adscisceret: p. 54. Μarcus et Lucas obtemperaverunt hac in re, ut ipse putat p. 47. Christianorum ex Iudaeis ingenio, Midraschici Messiae venturi receptionem coelestem prope Bethaniam in monte Olearum eventuram esse, dudum vaticiniis V. T. portendi sibi persuasum habebant. Vid. Ioca ab eo citata. Neque tamen ab omni parte illa sententia videtur probanda. Statuendum potius erit, omnem antiquitatem in hac fide consensisse, quod Christum adspectabili modo sursum subis Iatum esse crederet. Lucas certe rem ita accidisse, persuasum sibi habuit; nec id egit, ut aut ad hominum suae aetatis ingenis opinionesque descendendo ea traderet, quae aliter evenisse existimaret ipse, aut rem simplicem coloribus aliunde illitis ornaret.
10. Και αἶς - ουρανον Quum essent intentis, sive defixis in coelum oculis; id enim Graecia est aeraus finis et immotis obtueri oculis. 'Aνδρεο δύο Metonymica dicuntur ανδρες δυο, duobus viris candida .lis sive albatis similes. Vix enim coli. Iocis Matth. XXVIII. 2. I. Luo. XXIV, 4. Io. XX, 12. poteris du-
20쪽
bitare, quin ex auctoris mente genii coelestes significentur. Extiterunt tamen e recentioribus Plures, qui ab hac sententia recederent. Et quidem alii omnia,
quae hic narrantur, ad mythos reserunt, Parum curantes, num vere B cciderint ea. quihus vo naturae legibus evenerint. Alii sngelos spectantium oculis tantum visio. ne Oversatos esse, nut angelorum apporitionem a Luca ipso ad rem exornandam adiectam putant. Ex aliorum
e. o. KMinoelii sciat enita per angelos significantur Jtilmi rei et tonitrua, quae discipuli significantia putarint, ita, ut dixerint et crediderint, Deum per angelos declarasse, quae ipsi cogitassent, quum Christus abiisset. Quae interpretatio aliquom haberet veritatis speciem, si pro Συδρεο scriptum esset ἀγγέλοι. Etenim Hebraei procellas et fulmina Deo ut ministros tribuebant, e. c. Ps. ClV, '., ubi Alexandrini verterunt: ὁ
τουργοῖς αὐτου π υρ φλέγον, et cf. Ρs. CXLVIII, 8. At vero desideratur locus, ubi sulmina aut tonitrua ἄνδρες appellantur. - De tota re, quae h. l. narratur optime disputavit He in richsius in Excursu I. da Iesu Chr. in coelum sublato, ad Act. I, 1 - H- , Commentario suo adiecto. Continuavit Ileinrichsius N. T. ed. Η opp., ubi vid. Vol. Ill. P. II. pag. 289. aeqq. 11. Aνδρεο Γαλιλαῖοι Notandum, quod olim, potissimum regnante Iuliano, Galilaeorum nomen Praeva-Ieret ad designandos quoscunque Christi sectatores, quia novae doctrinae auctor primique eius discipuIi Galilaea . oriundi erant. Nomen tamen Galilaeorum, quia stultitiae et ineptiarum notio ei adhaerebat, haud