D. Io. Georgii Rosenmülleri Scholia in Novum Testamentum. Tomus 1. 5. .. Tomus 3. continens Acta Apostolorum et Epistolam Pauli ad Romanos post auctoris obitum curavit et praefatus est d. Ern. Frid. Car. Rosenmullerus, litterar. oo. in univers. Lips.

781쪽

IN EPISTOLAM AD ROΜANOS. CAP. XU. et et

. Και γάρ - ἐπ' Ηιεῖ IXam Christus etiam non tantum lad se respexit, sed c toleravit quod scriptum est: Contumeliae eorum . qui te afficiunt contumelia, in me ingruunt. Verbis e Psalmo desumtis maluit quam suis exprimere sententiam: ο Xριστος ὀνειθισμυς ανθρώπων υπέαενa. iΚαθὼς γέγραπται 'Id, quod scriptum extat, go. Ps LXIX, 10. Haec nempe carminis veteris sententia egregie quadrat in Christum. Dicit se obrui convitiis hominum non honorum, Red Dei inimicorum et adversariorum; opprobriis, quae ipse culpa sua non esset commeritus, sed quae omnia in Deum referantur, nec ob alia fiant quam ob ea, quae ipse ex Dei voluntate et praecepto iaciat. Monet Apo- .stolus Christianos, ut ducem et caput Christum imitentur, et potius convitia sustineant, quam contra cum

scientiam 2gant.

o. 'Oσα γα προεγραφhb Quae enim anta εcrimia sunt in V. T. libris , ad nostram institutionem

ante acripta lurit, docendi nostra caussa. Dα--l spem retineamus, vel in fiducia nostra in Deum confirmemur, Per patientiam ex conaolatione Scripturarum suentem. Δεῶ τῆς υπομονῆς και παρακλήσεως τιον γραφων, est Hendyadis. Δια τῆ ο ὐπ ο μο- νης, vertere etiam Possumus: Per constantiam, eorum, quorum exempla laudantur. CL Hebri XI. et XII. Iao. U, I. sq. 'H π αράκλησ ιο τῶν γραφῶν, argumenta solatii vel admonitiones, exhortationes, quae in scripturis continentuT. s. 'O ti Θεος - 'I σουν δ Deus Nero congiantiae vel tolerantias auctor largiatur vobis concordiam

782쪽

etra .hi' SCHOLIA I, Π mutuam, conυenienter doctrinae christianae. 'Υm- μον , vel est constantia in adversis, vel, quod magis placet, tolerantia', qua alter alterum amanter fert. Miriti, per meton. h. I. est doctrina Christi, ut 2 Cor. XI, 4. Eph. IV, 20. Redit PauIus ad illa, quae o. XIV. exposuerat, nempe ad concordiae mutuaeque lenitatis commendationem.

6. Iνα ὁμοθυααδον - η σου Xριθσου) i. e. Ut cum Deum laudatis , eique preces funditis, iaciatis id non tantum uno ore, eodem verborum sono, sed et animo Pleno mutuae dilectionis, sine contemtu, sine odio. Τον μεον καὶ πατέρα τοῖ κυρρυ ημων'Iντο Ἀριστου, Deum. qui idem patἐν est Domini nostri' Lesu Christi. Ephes. I, 17. Io. XX, 17. r. Διο-αλληλουι . Quare benigniter tractate volinuicem c mutuo amore Dos complectimini γ. Cf. nintata ad O. XIV, 1. ωο sicut etiam Christus Dos Christianos e Iudaeis: et gentibus) in suam ambcitiam recepit; auxit Dos hoc beneficio, ut vos adduceret admitteretque ad suum coetum. Εἰο δοῖάν Θεου, ad honorem Dei. Non ipse suis commodis suoque honori studuit, sed omnia fecit eo consilio, ut voIuntati Patris satisfaceret, atque ex eius voluntate sa Iuti hominum consuleret. 8. Λέγω δε - πατέρων) me autem υolo, DSum Christum inse iisse Iudaeis ad stabilisndam Dei Ueracitatem, ut exhiberet bona Patribus promiόμ. Utitur Paulus hoc argumentor Quia Christus et Iudaei/ v. 8. et Paganis v. 9 prodesse, atque ex ambois

783쪽

IN EPISTOLAΜ AD ROMANOS CAP. XU. et ets

unum coetum efficere voluerit, debere altorum Christianorum alteri lenem esse, atque ita ei secundum e emplum Christi inservire, neque vero eum insestare.

Περιτομή circumcisi Iudaei, ut saepius in hac epustola. Διάκονος so. Θεου, Dei minister, i. e. doctor, ut 1 Cor. III, 5. VI, 4. aliisque Iocis. Et est hrevis Ioeutio, pro z'διάκονος Θεου ἀποστελλομενος πρὸς. τους περιτετμημένους. Matth. XV, 2q. υπὲρ ἀληθείαο Θεοὐ

Pro υeracitates Dei, ut nempe fides constet Promiastis, Abrahamo, Isaaco et Iacobo olim a Deo sactis, ut si tim aequitur. εἰς το - πατέρων Ut impleretur promissio patribua facta. Genitivus πατέρων hio Obiectum significat. Patrihus enim, nempe Iudaeorum..h- Eta exant ista promissa, non gentibus, quanquam et de

gentihus vocandis vaticinia Praecesserant. 1 . ε

s. Τά δὲ ἔθνη - Θεο,) Sed gentes etiam debere

gratuitam Dei erga δε misericordiam Denerari. Suh- auditur et λέγω ex praecedentibus et verbum οφεlλειν,

debere. Similis ellipsis supra IV, 13. Quanquam Apostolus inquit, Iesus Iudaeis tantum per se Evangelium annunciavit, gentiIes tamen minime neglecti sunt, sed et ipsi Deo debent maximas agere gratias pro tanto beneficio ipsis exhibito, ex nulla promissi obligatione. καθως γέγραπτα i. e. Sic ut vere impleatur, quod scriptum est. In hoc et sequentibus locis excitantur gentes ad Deum celebrandum. Hoc iam fieri, inquit Apostolus, quum participes sint cognitionis veri Dei, veraeque doctrinae. διὰ τουτο - , λαλῶ Quapropter celebrabo te inter gentea, tuasque Iaudra canam, Ps. XVIII, 50. De significatione verbi ἐξομολογουμαι vid. notata ad Matth. XI, 5. Ψάλλειν, leniter percu-

784쪽

tere, tangere, tangere chordas, lyram pulsare, hymnos

10. παλιν λέγει M. ν γραφη. Deut. XXXlI, 43. aυφρανθητε - αὐτούJ Iu dicto Ioco Devt. hehraida existi 'a n, Laetamini gentes, popuἶ- eiuε, i. e. gentiles, qui et ipsi Dei populus estis. Sed interpretes LXX. quos hio Paulus sequitur, his legisse videntur Iitteras αν, nempe hoσ modor taru EP αν vel, ut Henniemtus e cod. 146. affert, t.

11. Καὶ παλ ν) Ps. CXVII, 1. Verba hio eadem quae apud LXX., nisi quod ibi omittitur copula, quas

et in Hebraeo non est, sed subauditur. Tria haeo loca Paulus tantum accommodat ad sua tempora. Sequens autem Iocus Messiam felicitatis gentibus Promissae auctorem iacit.

12. 11 ρδεμ σού 'Ιεσσαὶ J Erit oriundus estirpe Iessaea, Ies. XI, 10. 'Η ρίζω, εtirp3, meton mice, oriundus e stirpe. Apoo. XXII, 6.:καὶ - ἐθνῶν)mperium in gentes habens. Latina vetuar Et qui emgurget regere gentes. Hebraicus textus hahetr Quiatae in signum populorum. ἐπ' αὐτῶ ἔθνη ἐλπιουσιν Sio LXX. Hebraiear Mi v I ,R eum condu-ἰent gentes, i. e. a Μessia communi auctore salutis POPulorum omnium, non modo Iudaei, sed et Pintiles oracula sibi expetent, s. salutis consequendae ra tionem doceri cupient, ideoque fiduoiam in eo eollo eabunt.

785쪽

huius felicitatis, quam speramus, auctor. πάσης - προσουσιν mni tranquillitata et concordia, ita tamen. ut communem fdem retineatis. Neque enim Deus concordiam probat cum detrimento fidei in Christum. hilaritas, animi tranquillitas. Εἰρην , concordia, vel, ut alii malunt, vacuitas a maIo, tranquillitas. Tum vero χαρα esset ipsa, de eo, quod Christianus gis. laetandi materies. εἰς το - ἁγίου) Ut ex it Iaitranquillitate et concordia ' spes vestra in Deum crescat, ope spiritus sancti, Teligionis, qua Deus has virtutes, hanc animi tranquillitatem in nobis efficit. ' 14. Luπεισμαι - ἀγαΘ-τυν ς Ceterum vero, b aponte υEStra, sine meo monitu PlenOS Dre benignitate. Captatio BenevoIentiae . qualia etiam Hebr. VI, s. mptat. 'Aγαθωσυνη, benignitas, IRI Dirius, probitas

σνο'γνώσεωe Satis intelligentes esse vos plerosque Ibhertatis christianae. δυναμε- νωιὶ ἀλληλους νουθετειν Al. Iegunt αλλους, alios, i. e. imperitiores instituere da ea libertate. 15. Τολμηροτερον - ἀπο μέρους) Si ἀπὸ μέρους refertur ad τολμηροτερον, seusus erit: paulo liberius, ut hic accipit Syrus; nam ἀπο μέρους, et ἐκ μέρους diminuit aliquid de eo quod dicitur, ut infra 2q. Sed potest etiam reserri ad εγρα ρα, tum dicere vult Apostolus, se in nonnullis epistolae locis liberius scripsisse.

rem ea, quae ipsi optime nostis. Uecta: διά τῆν χάριν

τήν δοθεῖσάν μοι υπο σου Θεου, υi muneris mihi a Deo demandati, iungenda sunt sequenti commati.

786쪽

tset 'SCHOLIA is ἰ, . . 15. Εἰς τὸ ἔθνη , ut Chriato. serviam in erudiisendis et instituendis ad religionem, ethnicia Utitur Apostolus formulis e re sacra Iudaeorum repetitis adoxprimendam ani muneris dignitatem et gravitatem. Λειτουργος, minister puMicuε, Sacerdoε. ἰερουργουντα , ευαγγέλιων τού Θεοὐ Deo ministrantem in tradenda Mangelii doctrina. Non obeo sacerdotium Leviisticum, sed Christianum. Verbum ιερουργεῖν sacrificiis proprium est, diciturque de iis, qui sacris operantur, remque diuinam faciunt. Igitur elegans metaphora

inest in his Pauli, verbis. ινα γένηται - ευπροσδεκτος.

Persistit in similitudine victimae. Ut oblatio mea qua non pecudes offero, Sed multos gentiles ad Deum conDersos, Deo Fit grata et acceseta. ητιασμένη ἐν πνευματι αγώzy COri4ecrata Deo per Spiritum sanctum, i. e. per institutionem in meliore illa et pris.

stantiore religione , L se, quia Deum hinet auctorem, saepe πνευμα mominaturi Vid. cap. VIII. tot. Victimas Leviticae Deo conseOrpbβntur sale. Μea latio, Paulas inquit, qua multos Paganos Deo consecrare soles,

fit per institutionem in illa religione praestantiore, mi

ius ego sum doctor et minister.

17. Εκω ουν καυχησιν X. I. a Possum igitur gloriari de Christo, i. e. me de propaganda Christi

doctrina hene meritum esse. τα προς του Θεον) so. ονυ vel αν κοντα, in rebus ad Deum eiusque gloriam pertinentibu4. .

18. Οὐ ναμ τολμήσω - Non enim auderem dicere, aliquid Mer me rasa gestum, quod tamen Christus non per me effecerit ad propragando Ευangelii doctrinam inter gentes υerbis et factu,

787쪽

i. e. nisi res se ita haberet, ut modo dixi, non id affirmarem, quamvis non tam ego, quam potius Christus per me haec omnia Persecerit. Pro ἐκείνων. α. Εἰς υπακοην ἐθναν, i. e. εἰς το υπακούειν πψτευειν P ταε Θνη τω ευκγγελίω. Λογω καὶ ἔργε υerbis, praedicatione Evangelii, et factis, miraculis nempe, ut statim clarius

dicit. Construe haec verba cum κατειργασατο. 19. ''Κν δυναμει in πνευμιοι et Θεαι vel, ut alii Iegunt, πνευματος αγίου. QPe Plurium miraculorum,

christianae, cuius auctor est Ueuti qui Christum misti Πνευμα Θεου, vel . πνε-- αγιον, vis et potentia illa divina, qua Paesus . miracula effecit , vel etiam spiritus saneti dona, quibus instructus Evangelium docuit. Nam docendi peritia inprimis ad πνευμα αγιον refertur. Io.

XIV, 26. I Cor. XII, S. Declarat, quid sit λογω v. Φ8.ωστε με - του Xριστοῖ Ita ut ab Hierosolymis eladiacentibus regionibus usque in Illyricum cum fe- Iici succeεsu docuerim MangeIium. hic ad verbialiter ponitur pro circum. Intelligit Phoenicen, Syriam it Arabiam. Πληρουν, perfecte, Pr Syero Succralia docere, hebr. Ua, unde etiam ' a doctrina Imudica. Illyriciam. regio intra Ρannoniam et Epirum iuxta tergum Adriatici maris procurrens. Eius urbs extrema, Lis1υε, Hierosolymis distat 26 gradibus, i. e. circiter 350 milliaribus germanicis. 20. Oυτω δὲ φιλοτιμυμενον ευαγγελίζεσθαι Ut sic

magno studio conatus fuerim doctrinam eυangelicam tradere. φ ιλο τ ι μού μενον cohaeret cum voce

788쪽

Iam vero, quae Donoris et ambitionis caussa fiunt, sim

diose solent agi, quoniam, ut Poeta ait, magnum glo- νει ealcar habet. Est igitur φιλοτιμουμιενος ευαγγελμζginyi, qui magno' studio doctrinam Gangelicam tradit. Cf. 2 Cor. V, 9. οὐχ ο που ωνομάσθη Xριστος ουχ non tam, ἀλλἀ, quam potius, v. 21. Non tam Io eis lis . in quibus Christus iam coleretur, quam aliis locis, ubi nomen eius adhuc ignotum esset. Nam quod hio dicit, non absolute, sed comparative egi γcipiendum. Reperiehat sane Ρaulus iam in locis quihusdam, ubi in mouere suo fungebatur, μαθητοις, ut sphesi, Act. XIX, 1. Imo et Romae; ubi iam ab aliis fundata erat ecclesia, ipsum non pudebat του ευαγγελμ'σασθαι, c. I, 15. 16. 'ονομάζεσθαι Graecis dieitur, qui inclutus est, cuius magnum est nomen et ροομί- ν το ονομα κυρίου 2 Tim. II, 19. denotat Christum COI re. ινα φάη, - οἰκοδομω in alieno fundamento edissicarem, ne pergerem, ubi alii initium secerunt; quasi diceret: Non id tantum egi, quod facilius erat, nempe ut ibi praedicarem Evangelium, vhi iam pera ios erat annunciatum, sed et difficiliora in me susci' pere haud dubitavi. Similitudine autem fundamenti Otalibi hac in re utitur, I Cor. III, 10. Eph. Π, 20. 21. 'Aλλὰ, καθως γ ραπται I Sc. feci. Et ego me ex parte implere studui, quod scriptum erat Ies. LB, Η 22. Διο κα υμῶe Saepe, quum sellicet vellem odvos venire, inhibitus sui, nempe quia alio trahebat meuro POPulorum, ad quos nondum, ut iam ad Roman s

789쪽

lN EPISTOLAM AD ROMANOS. CAP. XV. 783

Eνangelii notitia pervenerat. HesyChiu ς εν κοπτο

μην, ἐνεποθι μην, 23. Nυνὶ δὲ - τουτοιο) Nunc autem, non amplius Opportunitatem habens in his regionibus, go. iacendi fundamenta. Phrasis σοπον ἔχειν I. de occaεione et Opportunitat . a. Ioco opportuno cum fructu susscienti in regionibus illis permanendi intelligenda est, ut Hebr. XII, 17. et apud Iosephum aliquoties. Alii subaudiunt roπου Ουκυώνομασθη Xραττες, et τοπον intelligunt locum,eelebriorem nempe urbem, unde doctrina Apostoli in vicos minores paulIatim transferri poterat. Glossar. r gio, κλίμα. Philo de Μundo P. 623. 56. μεγαλα κλίματα τῆς οἰκουμένης. Geographi veteres quicquid terraa inter aequatorem et Polum Areticum interiacet, in septem climata per circulos aequatori parallelos distin

xerunt.

non statim compos factus sit, ideoque pluribus viris doctis in Hispaniam nunquam perveniAse videatur, non desuerunt tamen inter Veteres, qui ApostoIum post transactum prioris captivitatis Romanae hiennium in Hispaniam abiisse assererent, ut Theodoretus ad Phil. I, 25. et 2 Tim. IV, 17. Quum autem nullum huius itineris certum vestigium in quoquam veteri monumento appareat, et hio ipse noster locus, quem Patres nomnulli pro hac sententia asserunt, consilium tantum itineris saetendi commemoret, vere perfectum esse hoo ApostoIi iter in Hispaniam, merito dubitatur. ἐλευσο μω πρὸς υμας, ἐλπιζω ταρ διαπορευόμενος θεάσασθαι

790쪽

in Codicibus optimis, nec non in multis Versa. et Patre. Legendum itaque: ἐλπίζω διαπορευο μενος Θεα- σασθαι υμοῖο, Spero Obiter inυuere υOs. Non opus esse videbatur Apostolo, ut diu ibi commoraretur, quia religionem christianam Romae iam satis propagatam et confirmatam existimabat. C. I, 8. καὶ υφ' υμων προπεμ φλθῆναι ἐκεῖ A Dobis iIIuc in Hispaniam) deduci. Sic quoque 1 Cor. XVI, 6. et 2 Cor. I, 16. In more

erat eiusmodi comitatus. Act. XU, 5. XUII, 13. 15. etc. Neque hoc tantum indicatur verbo προπέμπειν, sed et beneficia in hospites conferre, essicere, ut iter suum commode continuare possint, denotat, a Io. 6. Titi Ill, 13. Phil. IV, 16. 17. ἐαν - ἐμπLησθω) λεν quam υοbis prius ex parte μεαficitus ero. σθῆναι notat, expleri, eoatiari, frui aliquo. voluptatem, gaudium ei. fructum ex aliquo Percipere. Aposto. Ius exsatiare se volebat fidelium Romanorum aspectu et praesentia, o. I, 12. Aelian. Η. An. L. V. o. 21. de Pavonibus Pennarum splendorem Ostentantibus . dicit: ια ταρ ἐμπλησθῆναι της θέας τον παρεστῶτα, Nectat erem enim conspectu εuo expleri facile patitur. Μωximus Tyr. Dissert. q. Ut corium aSpiciat, καὶ ἐμ-

26. Διακονων τορ ατίοιο Collectam pecuniam do portaturui et distributurus Christianis. Da verbo διακονε, cf. Aot. VI, 2.

26. Ευδοκησαν - Ἀκαία Hacust enim Macedo'niae et Achaiae, i. e. ecclesiis quae sunt in Maeedo nia et Achaia. Tacite Romanos ad pares liberalitati

라틴어 텍스트