Francisci Robortelli Vtinensis, In librum Aristotelis de arte poëtica, explicationes. Qui ab eodem ex manuscriptis libris, multis in locis emendatus fuit, ... Cum indice rerum & uerborum locupletissimo

발행: 1555년

분량: 377페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

301쪽

propterimperitos hillisiones te minus periti uideantur. Luciat in Nigrino ait de quodam traΥ- rarum Philosopbsermonem eri sicine malis bit,ionibus milis sis, qui nitae referunt, ac recitantpo tarum amata: Omi .emetisci ου μνώει is v κοτήα,ουδ μ λ ἄλλα τραγικῆ διο λαζόντοιντῖριαωρ διἱDG.Haec igitur diligenterpunt udicanda, ne quod histrionis erratum est,me tae attribuatur. Substruit enim poetis histrio in recitandis uersibus Draniatum scriptorum, propter exauctam iram omnium rerum imitatione epe usque ad fastidium de nauseam spectantum factam ab histri nibus, mimis: qui etiam turpia dictu, ipsogestu exprimunt. ima ratio, quam affert Aristoteles,ut illo. rum restilat opinionem, es QQuidopus est,inquit, propter nimiamniticulationem reprehendere tragoediam cum et uim Epopoeia eodem modo a Rhapsoda recitari soleat, ac repraeibitari habituin eg Mnon secusac tragoedi IMoreret δοὶ qui dicanturAperius copiose decί iratum fuit, plura de ijskn possunt apud Platonem in Ione, ubi cum Blapsiodo seu Homeri poseos recitatore loquentem facit Socratem. Icenophon quoque rivmposta ait: οπιν οἱ fac οὐπιωτ .eἰπιςrareris. ταυτ ὰ ἔπλυαπωρ κλελάθοι κνυμ ονγ - πόλιγγιῶν εκας ήμεριω.οιDuo ea 752-

φν όσω Wrre,ori time ἄπονοίας dκ επις τυα, ισυ δες σιμ τω- αὐαBμωάγον, ε ς NVNMῆ ων λάλου .viis uir i phon in bu uersis os celebres nomitiare Rhaps, dos Stestabrotum aer Anaximandrum, cuti duos maminat alios Antistoteles hoc loco Sol ratum,er Mnasitheum Opuntium, quorum alterum ait consuevissὸfα δειν hoc est recitare Epicos uersus,alterum ἐρίσδειν, hoc est canere: utrunque enim factitabant olim Rha γdi. Adnotanda ad uerba in contextu,--e σημ&οιζ, hoc est, plus nimio e mare, atq; exactiusquamopus gesticulatione exprimere, nam ιι ice uocauit nititque motiones corporis: sunt enim notae ueluti quaedam ac signa dictionum anim er sermon qui narratur, nequibo omnis narratio languet, ac friget.

Alta bie est ratio, qua iactum refellit sententiam Arijstotelis ait enim non esse omnem corprest motionem rei lciendam: nam ex hoc consequeretur etiam illationes esse tonendas, autonticum, aut tapore maliceria talis ς ius generis, abiisse plurimum exercebant ueteres. Ego se bis ex Menaeo superius multa recens , plura se postulit apud Platonemlibrode Legibus tertio: ideo hoc loco non est necesse, ut piosius explicem uitiis rumgenera, rutilitatem, quae maxima ex qs cupicbatur. Xenophon in omis

302쪽

Itaque sin caeteris est pra antior, illud sibi quasi minus necessatium esse plane dicimus.

Vorum esto inquit Aristotelis lautiniar Epopoeta, qu)s reage' titione, σmotione corpori Nonne a tragoedia quoque tolli poterit Histrion gesti Livio s ut eodem modo secreta ab omni scenis motione,recitetur legatur, non fecus aceptra misis,quid enim uetat, quo munusviri docti sopbocia tragoedum,atit Euripida aliquam accitii priuatim domi legaras atqui iubilo minus imitationem postia eient. Iam igitur fuerit tragoedia in hoc par Epopoeiae laud peculiare,amplius, habebit, quod Histrionum habituat tuque repraesentaturin scena, desac populares oblectandigratiar quamini pilantibus quos iucundum essepotest intuentibus admirabile quosdam imitationisartificium.

quoque, dc apparatu . Ex quibus sane uoluptates ipsae, manifestissime

percipiuntur.

Postquamsatis Aristoteles adirum refutauit fiententiam se mulseratio iusiamprobat, ostendiis Tragoediam Epicae poesi esse anteponendam. Prima ratio est haec: Q plura continent quam ea in quibus pauciora insiunt, praestantiora cet fientur.At plura continet Tragoedia quam Epopoeia: nam quatenus meatrum utras habent pares inter flesiunt: quatenus autem in scena as histrionibus adhibito etiam cantu, σharmonia,recitari consueuerit duo haec habet peculiaria, quae maximasiunt, τει μουσι dira, ri His ἔ- ψιμ,hoc est stren, G apparatum scenae, quorum utrunque imitationem iucundi limam reddit, me denter res ob oculosupectator ponit que exprimit, qua agentes ipsos intueantur: magnam uer. ex huiusmodi genere imitationis, errepraesentationis uoluptatem capi, declaratum est ante copiosic os tum hac eadem ratione ante usus ueris Aristotelisca prius sibi ex Tragoedia, qu ri O προ- dicendum statuit satis notum est,er nos uo loco exposuimus.

Secunia baec est ratio, qua idem probat Ariistoteles, araedia ha tactionsti m euiseration, qua nullam genus orationis, qu libet artificiost confictum, clarius Iepotest: quu enim duret rem narrando aeque auditoribus pra picum proponere, ac cura feri vident At Epopoeia narratio est Tmgo autem Dramna Aesime euidentia haec in Tragoedia duplex est - m a Mucio moto sis . Prior est,cum silentes post aliquid, agnoscimus dum histriones igitur tragicam actionem restrum, eum repraessentantes koitu iustu,e ermone, a quo fuerit acta: agnoscimus illamstat ex militudine uultus, ba bitus,eriermonis. seriuria. cum res ipsas intuemur, dum gruntur, neque ureb hoc est ab Aristot tetictum,quod ast mares tuncgeri,num non esset imitatio id vitantam euidentiam iis unitatione inesse proderet,adeo. perstimam, ut parum discrepeta uera actione.Hic lacus, hoc modo debet intersti. Pu eius neque intellexit nes uneuertit: videturenim ima i sedea tione, quae pars est H mia ea non loquutur in praebentia Aristoteles.

tiam iis

303쪽

s alsa habctur, breuiori collecta gyro perstringit: exempli gratia. Si quis

Sophocleum Oedipodem tot in carmina, quot Ilias cotinet, distribuerit.

Territatae est ratio ditim probari u accommortita huiusinosi Distata, Fae facilius, bmiorqvia te tot ad exitum siue finem imitationis si propo re at id ficit Tragoedia nam breui temporis di istis, uam conficit aerion laucioribusq; eget Epipo ijs quam Epopata, quae long m estpoesis, inni merabilia i habet Episelia,quibus sium auget actione Aqui miorem Heri uoluptatem Getio, quae fuerit constipata tuis euentibus, mai tmen nimiione coarctatur, C multum habet admistum tempus verba Graeca o ea dicatur αἱ re, qua condensatas AG in aritim coacti. Rursus τὰ κεκραι IIα κονα, furares,quae quidem muli rumannorumstatio de furunt,sci breuiter narrantur.I sis nodi quippe narrationes multarum rorum breues ultum habent admistum tempus,quia complectutur cuti dixi multas res se fimo te par patio actat. Hoc ut facilius intelligatur exemplum oret Aristoteles, ut st in sopbossis Oedipodem resistereuelit ad mlixitat epoematis Epici,qualia est ilias, posset enim idapi feri sed assia ratis est exacuitandam constituenda actione,ut plura recipere posset Epi fodia ex mam mussibuli Epomisso te augeri Iasiquis licere uelit, allionem,quae Dramate tragico prius eo lecta erat,er arctata inbuave quoddam patium, densas russ continens res, cogetur Albegare in tenuiores partes, ac maziseriales, dum diducere ipsam uobierit ad iustam muniitudinem pici poematis perueniat.

Ad haec Epopoeicam imitationem,qualiscunm fuerit, non unam om nino esse argumento sit, quὀd ex hac qualiscun fuerit, Tragoedia: sem, perplures excunt, quare si unam isti fabulam composuerint, necesse est eam uel breue nimis, instar b muris caudae apparere: ucis ad iustae men/surae longitudinem produxerint, quasi uinum dilutissimum: quod si plu/ res, uerbi gratia, si ex pluribus actionibus commixtam, profecto non vinam,qualem Iliadem.&Odysseam, plures quidem huiusmodi continen tes partes,quae alioqui per seipsas etiam magnitudinem habent, tametsi huiusmodi poemata tum optime quantum neri potest costituta sint, tum etiam quam maxime unius actionis imitatio.

Quartam fert ratiorum Aristoteles, quaprobataduersus Epiri poematis lautitores,cπtragoedia reprehensores, hac illi egeanteponendam,quae it huiusmodi illa poesis, in qua uina, i Ires inest actio, manest probanda, praestantiore; erectenda, quam inquam multiplex luerit actio. At simplex, er uiramam est actio in tragoedia deoprobatior. In Epopoeia autem actio,non multiplex quisem, at minus plani deo minin probanda. Qis minus simplex in Epopoeiaactiost, hiucfacili cogi sci potest, quia multae tragoediae, in quibus'gulis una, si vires actio est, ex una Epica pos ducuntur, quoi uperio quoqueest a nobis copiose declaratu. Si igitur res e ita habet, plan proba illa fierit porgi Tragica quamvis Verum mirarisnasse fit aliquis cloco, cur Aristoteles, cui iantes edixerit Ilialem, Obsestam 9 Epica Homeri poemasta linam habere tint m simplicem. actionem, udos postulat, cr ideo in prim Ho m se laudandum: caeteros uria poetas ignaros arti sic poetisti,qri ni res gestas unius viri persecutisunt more hstoricorum, esse improbandos: nuncleat in iis plures esse actiones, scd consti A a

randum

304쪽

magiis sunt,cum in iis annectantur ociniat ut singilla unam contineant actioia lintegram. Epi fodiam tem Epop.riis duplici modo aut coniuncta cum toto,hoc est, cum actione prinum, tanquam partes inbis:

aut separatu binione si conuincta considem unasum ac inplex o: s epirata celsiuinuper cipium uideri poterunt assiones ideo Aristotcles dixit Latii π Oblicam ex pluribum constare partibus

seu manibus,quarum singulaper se integrum Hl j mgnitudinem habent, ut pessici potest

pud Homerum cr Vergilium, iam questa int Epitia quomodo I: Elionem unam complectanturperse, satis est ante declaratum. Non quod neget id quod toties allirmauit tu cum actione apte esse Epi fodiaconis iuncta, ut distrili noum tint)ei ut ostendat illibuerit aliquanto alicuis urgere,upro iure uerenses quia magma sunt, π integram continent actionem. Non idem fieri poterit in tragoediar namquam ea tum ipsa Epi odia bdeat,quibus augetu non tamen nugna sunt ut integra scuti illa, cr ideo perungeretur ab actione cuius sit imitatio: non con stitiinent perbe integram actionem. Tantundem uero digererinter Epis dia Tragica, π Epica, ut haec quidem longa iit, ct magna iri breuia, crexigua, haec integra contineant assionem,illa uero no contineant haec quo summum est ex natura ipsius actionis, ac intimis uisceribus deducunturi sita ex milibus, e pspectantibus alijs actionibus conflati primariis actioni ingaunc tantur,iunganturq;.Hec cum ita sese cant,uerissima esse animaduertes, quae ab Ari stotele dicuntur in contextu nec repugna resuperioribus.Nam si in Epopoeia unam tantum sicuti maxime oportuo dactione con stituaser ira ducas Epi odia, eo modo,quo solant duci, ex altione tragica, non aliunde integrasinionessumpta a necta uti sit in Epopoeia semper, π factum G Homero uid Minideas exilem acti nem, ac perpu iram existere,qualis quantas tragica est,er Pntillimam murium causae.Quod si produceis

retentes, Cr in tenui j mas extendere partes, atque augere, limissimum reddes poma visio quam maxime diluto iam cum ante merum esset, paruo conlincbatur vat homox superaddita aqua ita ductum ne magno uast contineripo it se allatum omnino urit,omnems uim amiserit pristinum: nonsecus in poemate iri enim diducere coneris,cir prolixum aceremus quam ipsius patiturassionis natura, que in eo in Lomnem amittet venustatem,languisumsset πeneruauim. uero si cinctu implures in Gpopoeia constituis actiones inerrabis is artificio φ MIebet enim una tantum, simplex cly actio cum bigitur haec incommoda consequantur, nihilominus una videbitur esse optis actio, quam tragrii 'separatim con sideresinam c uti diximus sing iti Epi fodia singulas continent actiones)ssiparentur, quod patet eo magis, quὸd ex singui s Epist Epicis una con laturassio tragicae pie igitur u natura, de magnitudine variam no excedere tragoediam.Non igiturpraestantior, imo tragoediapraestantior, quae habet uere unam, simplicem, e fuissie fustentat uiribus, eroget. Adnotanda in contextu duo unt. Priami cum est o ἀγκ μυόν βραχέα δεικνυμῖναν putarerima usus est Li. militusne Aristoteles, dum rem exiguam uoluit gnificare,sumpta a m ribus, nes a muribus tantum sed

etiam a cauda ipsorum. miseni exiguum trita appellatione solens ueteres nominare, ut Vergitin Georg. Exiguus mors. Horatius quos de partu montium ex uetereprouerbio loquens, ridiculam nasii

murem dixi dum rem exirem, ac paratam sigrii Pire vult: μυουρον quoque scimus claudicans quoddamgenus M lium uis eas peratum, ex definens in exiguam quos figuram, exbac ipsa ut opinor milis dine Hesdictius dictionem baudeclarans ait, μυουρον γ 'λουιτ λ λεοψα hi ὀνομ. Aristotealis quoque libro tertio Rhet. Gi docet periodum non debere esse aut nimis latam ut breuem, ain. fici A. 3 τακοῖ τὰς ματ μυόρουραν, μrio misee. Alterum deinde est in contextu adnotandum in alia similitudine gliae ducitur diluto uino, quod Graeci os 7κ uocant, cuti Athenaeuo docet libro decimo,citans huiusmodi uersum: ,, ιι α πανολῶροωGA συδοgu. erpaulo post, ex Hegesaiam: ,, soli ονον υδαῖς πωλουντων ρς κώπαλων se 'spαῖπεδω, μεν, αυτρον πιλῶν, ιναὰ α τενδο νῶντο. Verum debac re copiosius locuti fuimus tam primρ no seu ia notat ap. 7.

Si igitur Tragoediain non modo in his omnibus praecellit, sed artis quoque opificio: quippe non quamlibet uoluptatem, uetum quam dixi

musa

305쪽

δε mus, praestare debet: sane liquet mcliorem hanc esse, multo quidem per scistius opoeia finem assequentem.

mintabo est at qua iubementer confirmat sum Trux praest intia sententiam. Aliis ori ubi A rebum, quo bactrame sic imis, excessit Tragoedia Epopoeim: tim uero bae in primis, quia nivius requirit artificium, ut auditores ob ire possit Dion enim quamlibet rem licet inserere in Trugo dis,uriae uolupto capiaturinum iocos, siles, ridiculas ra ustiones,si liuos sermones non recipit, quibus' omissu facile estpirare ausitori uoluptat E Sed cum luctuose achomarum plena luctus cruar mas homines auerteritur, et essent urs: magnanis insilicitat Apartem, imo uero omnem tu i spositam . putent antum abest, ut luptatem ex illis capiant ptaesummo opus est Nificio, ob perducere uenusta, aptaris imitatione animos hominum,utoblactarisesentiant in medio luctus neque sine, cum id naturaleastiuitas, rerum non inciat, aliundeuoluptas oritur in Tragoedia,quram ex apta, concimus morum, se monum, actionum i imitatione,crsilucida quadam euidenti licet igitur uere .l mare, agoediam Epopcria mulia esses raestantiorem. Ac si tofatur Plutarchus in eo libro,in quo disrit, utrum domi ut iaris mgis excelluerint Asbeniensis,hac voluptate Optos magna praemia doctis poetis proposuisse, qui tras diasseriberenti aemulio plus arari iusiuras sem a beatri uoluptatis huius causa,quam in bello gere do, propagandorum finiuinoratia.

Epilogus est totius his in quo dii sede Tragoedia' de Emporis, ipsarums dictunt ijserpartibus aB Iulis locatum: praeterra de reprehensiionibus,seu caussationibus, quae a risolant contra poetas, erra ipsarum confutatione, ut ipse uocit desolutionibus.Atque utinam cuti integer est ab omni parte ita berbis, est reum quoque haberemus,in quo dea spoesicos generibus locutus fuit sed grando interj retia quum est,uthoc saltem nos solemurqui integer ad nos peruenit: sicuti ubique nos Net bos seriem Aristoates obseruantes o fendimus: ut tandem aliquando nonnullorum peruiscem morositatem uinceremus: qui sua aut horitate homines as hoc libro legendo,quem muis . . tibi miriss modis lacerum essest repraedicarunt,e antehac deterrere conati sunt. FINIS.

306쪽

INDE π RERUM ET VERBORUM QUAE IN Hoc

Aristotelis De Poetica libro & commentariis F. Rob. dis

gnascitu continermi r locupletissimus. A, lis sis pin is in Aenucit. I. 'inmmios b

crinamine G. a

Aeschili scripta pollen si corii

Agnitio quomodo Iu eme te is

Agnitionis ier a pecui

Acris sim non omnes immi cenda

307쪽

Anta tali riparti irae Ili

Amigone 122. a Antigenes sopboclis arguitumum

Ars eodem modo se semper baba

ccoli

308쪽

Cotuum genera inuentores erqui qui Huconuratiunt 232 b

modi lues b

c sandrae fortem suam praedua

catulli testia quae so b

chori sermode qui bis isse refus

chorus ab Aesbγlo diminutu dis bcborus tragicus fabilia cur diffu

cn. sic inius immemoris ud in

non emima qo a Comadiae incrementum quale aut

a quibus caepit obscurum o

commiser bilis cum lenilis colu

309쪽

nam to .aCon oranter quae 2oya Consuetudio loquendi defensa uerba C uiciandi mos antiqviu ructico rum Arbena 2 bCori ut ibensis iii idem in o

Cuctar uula aenigmate Diis ratis a Currore metaphoricum Ny.b Cuissor ueloci simus 2 9.b Cursores magna sum corporis

Cruus Euripidis drama sariri.

Danaides A cbbli Tragoedia

6o I9 bmeorum seruatum 13.b Decorum i ias re uidere cy in uenire difficillimiliso.a i o. a b Decoruni inueniendi modus ictibDefensorit horae in iuditio G. a Desinitio aliquando ex notioribus nob.s alatiliando naturae aliquando exurris notis s.b Desinitio ex quo genere priorum

euibus ψ accommodanda s.b De initio sit per priora notiorat.b Defremo qualis oratis No., Deianira imprudens herculim peradidit ira b

Democriti de leui bominum opinio ne dictum is- bDemocritus satum a prens repre/

Demodocur cantor Isa.4 Demonstrationem ratem PD Mri oteles in vital3ticis iis.b Demon moriae mi eris iacDemo rare portis oratori mmune iri. aDem benes tirurice taprendo 13o merum bene imitatas 1 l.a Deorum numerus unde uulgo reco

Depascitur in Vergilio figura: ἐ

non considerat χoo.b

inuentor 139.b Dionabamilao occisus s .a Di briar priorum rex pro homi/m inmolatione bou instituit i s a

310쪽

is ipfiet. 1si bEuripides defensius su bEuripitis philosopbira immiscuit

Euripidi; purgatio quod dixerit 6

rat 2 .a Excellentia in eadem re minum uariorum uaria iri. a

Exordium separatum Io Expedor re 2 5 Extra rem esse qua dicuntur is ..e

Abula debet esse tota τε ἀ1 pabula qualis constitui dila

SEARCH

MENU NAVIGATION