장음표시 사용
321쪽
Francisci Robortelli Vtinensis
Quae omnia addita ab authore suerunt, ut nihil
uod ad poetica spectaret, desiderari posset. Nam in sis scribendis Aristotelis methodum seruauit: &ex ipsius libello de Arte poetica principia
sumpsit omnium sitarum explicationum.
323쪽
FRANCISCI ROBORTELLII VI INE N sis
τ si libellus hie de Arte poetica inscribit, uidetur ipsa inscriptio prae se sensimethodo quadam certa ocordinata, praeceptiones tradi scribendorum poema tum puto tamen ego inscriptionem illam a Poeta non futile appositam, neque cum ad piso NEs scriberet, in animo habuisse artem ullam, aut methodum prς lars huius ficultatis tradere. nam si id essicere uolui isset, ab initio omnia repetens, o naturae ordinem sequens, prsceptiones omnes singillatim ei Iet perse scutus , quae ad poema re ste scribendum spectant hae enim comm odiore ratione potuisse artem poeticae siculta tis describi ab Horistis,satis pa tet. Nunc uero quis credat hominem doctissimum de arte tam conssese sitisse locutum sic igitur omnino sentiendi i .Cum Romae sua aetate uideret Horatius esse multos, qui poets nomen sibi salso uendicabant,dies totos in scribendo aliquo poemate ponebant, ignorabant tamen quanto in uersis bus scribendis opus esset artificio, diutius illorum inscitiam, ocinsolentiam aequo animo cum scire non pollet,sermone hoc satis longo cum Pisonibus hambito, eos reprehendere instituit, ac singillatim omnes illorum errores demonsstrare: quibus pates a stis, dat operam ut eos ad meliorem magem reducat, praeo iscribens rectam rationem scribendi poematis: in eo praesertim, in quo eos labi animaduerterat. quo sit, ut ego VXistimem, temere a multis libellum huc in plus rimas ac minutissimas praeceptiones filii se disiectum, cum miro ordine totus liber sit contextus, perpetuami prae se serat et minime interpellatam de cadem B re orationem,ut conabor ostendere, ac facile perspicientii oc probabiit opinor, qui cognitam habent scribendi rationem, quam ubi P secutus est Horatius in spistol is. Omnes poetae in scribendo certum ordine, ac seriem rerum in prioniis seruare debent. nam qui suum poema non distinguit recte, ne p in conuesilientes partes disponit, ut altera alteri apte cohaereat, non admodum dissimi,
lis est illius pii toris,qui molestium aliquod huiusmodi in tabula pinxerit, ut caput quidem hominis speciem prae se sciat, ceruixueta equi, infitior corporis
pars piscis formam reserat. ec sicuti nullus est, qui sine risu tam monstruosam picturam spectare possit, ita par est,ut omnibus risum concitet poema ex diuersis ac dissimili imis inter se partibus concinnatum . hoc enim in primis inpo mate requiritur, ut omnia sibi conuenientia sint, oc singulae partes cognatione ueluti quadam inter se coniungantur . nam si secus fuerit, merito cum somnio aegrotantis hominis poterit comparari. tanta enim uis morbi est saepe in corpooribus, ut animo spectra horribilia onerat, ab huiusmodi portem uidere cogat, quae in rerum natura iaci sunt, ne peste inint. Quod si aliquis indoctos hos
poetas ita forte excusare conetur, ut dicat poetis nihil non est e concedendum,
polles eos pro suo arbitratu,sicuti pictores noua quaedam formam genera confingere, is sciat uelim ea lege poetis hanc ueniam clari,ut nouum aliquid confingant, modo ne aequam naturae legem transgrediantur, quod etiam pictori, quiuere ea tantum quae a natura sunt, imitari midet, diligenter est seruandum .seri enim non potest,ut quispiam satis probet, aut rectam naturae imitationem agnoscat in ea pictura, in qua simul commisceantur, quae diuersi sunt generis, diuerosis aluntur cibis,ec diuerso generantur modorutpote serpentes, aquile:tyogres,ec agni: leones,& caui:& quae eiusmodi sunt. Ostia quidem aetate praeμaa a terquam
324쪽
rerquam quod portento , qualia desci ipta sunt superius, uidere est mulionim ripoemata. illud quo* nragna est rq rehensione dignit, quod uulg5 Lciunt mali Pocis, qui cum grande aliquod poema Epop xicum,qualis Homeri Ilias est, et Odyssea, de magnis rebus gestis sibi scribendum proponat, grauiter quidem
4 mordiuntii re magna proficiatur ab initio:mox instituti operis obliti, cur runt in locos quosda tenues, ubi omnes sitos consimunt sit cos ac myrothecias, tanquam si eius in prii raris rei tam pusillae gratia negocitim tam magnum filii
susceptum . Huiu: modi uel S poetarum genus, si quis diligenter attendat, non dii simile est ab iis pictoribus,qui cum omnia imitari nesciant, sed in aliqua tantum re, re ea quidem tenui exprimenda, se per omne uitae sitae tempus inocue si int, conatur in quatris tabella eam ipsam cuingere, quamuis neque rerum simis litudo,ncque temporis,oeque naturae ratio id postulet. Cti pressum apte pin git aliquis, quod in ea exprimenda multu opcrae posuerit, caetera non satis apte.
Qi ibu si huic pingendam locaueris tabulam uotiuam nati fiagi alicuius homi nis, quae in t plo Neptuni sit appendenda, statim rogabit in tus, uelis ne inca tabella appingi cupressiims vcnim quid cupresso simile est cum nausiagio nihil plane. Sed id,in quo se cellere putat, quamuis tenue sit 5 maxime ali num, omnibus in locis apponere cupit . Poetae quoque, de quibus loquimur, plane idem iaciunt. cum Caim patrum exercitati sint in aliquo grandi uoluminere poemate conscribtardo, omnes autem ingenii siri uires consumpserint in breuibus quibusdam, ac iocosis rebus exprimendis, statim dum grade illud opus describunt, digrediunt ad id, in quo se putant cXcellere, ec lucum aliquem uiris brosum, aut aram Dianae, aut riuulos leniter fuentes pci herbosi prata: aut irisdem, eius T colores uarios, aut Rhenum amnem, aut Padum politissimis quidem x ornatissimis uerbis describunt. Sed quorsim haec, aut quid commune a habent cum grandi eo poemater Sunt quidem descriptiones fluuiorum, sylvas rum,montium, Sc ciusmodi rei tun ualde aptae ad poema omandii, sed aspero si tantum debent,sicuti colores quidam aliquot in locis.Venim hi longe secus
iaciunt. nam immemores lacii eius, in quo potissimum crat laborandum, cenotonem ueluti quendam centoni ex lucida purpura assuentes illustrare se posse putant situm poema, quod alioqui licque apte dispositum,neque integrum fuerit: Siquis autem huius rei probabilem aliqua Aberre uelit rationem, cur poetae hi in tantum delabantur ororem, nullam ego probabiliorem proferri polle existimo,quam quod maxima pars poetarum decipiuntur spccie recti: Sc omnes, ni mio,peccat,dum id re qum esse existimant, ac laudabile, quod nequaquam cst. Exempli causa: Breuitas quidem in oratione summa uirtus est, si sitis locis apte adhibratur:sed eam dum aliqui sectantur,ei plus nina Masso stant,stepe in obsi uritatem incidunt. itidcin hoc ipsiam contingae videmus, ut dum quispiam ornatas nimium,S expolitas cfficere sudet descriptiones, in eo nulla appareat reorum grauitas, eius que oratio instar sit picturae alicuius, quae quod nimium It cciis polita sit,nullos ostent lacertos,nes uenas, ness olla,nem nerues. Eaderationc labuntur etiam illi, qui grande aliquid profitentur, idipstim plus nimio asse stantes, nam turgidi sunt. Similis est scriptorii conditio, qui humilia sequi Molunt. nam eorum oratio Lepe ob uimiam tenuitatem, & humilitatem aspersnabilis fit. Atque ut alio exemplo res eadem apertius demonstretur, etiam qui rem at i quam nimium uariare si ident, Lepe prodigiosam uidere est illorum narrationcm. Quamobrem uerissime concludi potest, maximam scriptorum Partem in uitia haec prolabi, dum alterum uitiorum genus longe diuersum uistare cupiunt, & ideo nulla adhibita moderatione, id quod dissimillimum est, probant Sc ciliciunt. Atque ita sane omnes decipiuntur, sicut & hi, de quibus Paulo ut Hoquebamur, Poetae, qui grande aliquod poenia aggressi scribere, ignari,
325쪽
IN Η o R A T. A R τ. P o E T i c A M. 3A ignari, qualis in eo requiratur dispositio, mox digrediuntiar in leuem aliquam descriptionem, quae ad partem, seu particulanantius,quam ad totum poema spe fiat. Non admodum dissimiles hi dici possunt Ebri illius aerarii qui inus appellabat, ossicinanis habebat circa Amylium ludum: is enim perite admodum 5c artificiose ungues recapillos exprimebat in sitis simulacris, quae particulae quaedam sitiit totius corporis ualde exiguae: totum autem simulacrum, ecptimarias ipsius partes, utpote uultu, ceruice,pectus, ec brachia iningere proroius nesciebat. Quod si alicui sanae mentis homini optio detur, non magis uelit huic similis este, quam corpus quidem habereab aliqua parte sormosiim atque 'audatum, ab aliqua uero parte deserine ac ridiculum, quales ii sivit qui nigros oculos ec capillos habent, distortum aut prauum nasiim. Quamobrem rectEaliquis huiusmodi poetas monere possit, ut ne tam grandia sibi proponant pol emata scribenda, sed materie sitis uirib.parem astumant:& diu mul tum p cosis dereliquantii sio ingenio assequi possin ri enim qui sitis uirib omnia metiunenes maius stibeunt onus istis linere possint oc in narrado satis ficundi, et uberes sunt, ne* ordinem rerii, in quo siimma uirtus est, peruertunt. Siquis autem qusrat,qualis ordo in poemate requirat grandi, et Epopoeico, sciat uelim hune potissimurequiri, ut res quide ipsas no ita persequat,aut narret, sicuti deinceps geste fit erunt hoc enim historicies no poetae seu aliqua quidem arripiat ascenda, quamuis ab extremo desumpta mox redeat ad prima oc rursus,que cosequi uidebant, in es tua disierat tepus . Hoc uero qua ratione sat,facile perspiciet, qui Homeri poemata diligenter obseruarit, εc scierit Epopoeicum poema per an nunciationem,ut Ari Hoteles in Poet.doce psem,cundem p diuersis siticeptis personis,uarios retare scrinones quod ipsium 1 me ficit, ut pulcherrimus in hoc genere poematis ordo constituat: quem qui sequuti tib sint, nescio quidem, an a poetae uix sint appellandi. Vergilius certe in Aeneide sequutus est,sicuti patet lib.I.ll.Ill.5 I N.Apollonius,qui Argonautica scripsit,hunc ordinem labadhibuit in silopoemate,quamuis in reliquis mirifice equanar poetae munusci toque iis c quide hactenus a nobis dicta sint de ordine Epopoeici poematis, quod temere multi poetae aggrediunt scribendis, cuncsciant quato artificio sit opus. Non minus uero ijdem reprehendendi sitiat, quod temere uerba noua confinge re madent, non quidem quo d dictiones nouas proserre non liceat, sed modus in hac re adhibendus, uidendii ut id caute ec raro fia Duabus in primis de cauosis concedi potest uerborum innovatio, uel cum iunctura uerborii, quoru significatio simple natura uix uidetur colisrere posse, nouitatem quandam ins se Diet, ut si quis comas arborii dicat. quod ipse protulit Horatius . in hac enim iunctus
in uerboru nouitas inest,quia non est ante usitatu, ut coma arborum diceret, scd hominum tantumodo. tametsi hoc etiam referri potest ad iunctura,hoc est, compositionem uerborii, quae saepencit ut uerbum ex duobus usitatis compositi notitim appereat. quale illud est Catulli,MULTI voL A simulier:& illud Vergilii, V E Liv o L v Μ mare. Altera causa, propter quam licet innovare uerba, lisecit, cum cogimur res obscuras,nel ab aliis ante dictas nouis dictionibus explicare. hinc Ciceroni licuisse videmus, quamuis id pudenter iaciat, & nisi petita prius uenia, in philosophia ueterum Graecorumandanda literis Latinis,nouas subinde proserre dictiones, quod ipsem etia secit Lucretius,ne multa silere ogere tur. Propter egestatem l inguae. Si quis normam hanc sequatur, ec cauti
nem in uerbis innovandis, quae maiorum stiorum aetate nunquam Herint proolata ,hic, me iudice,no erraucri . Vaba autem noua, quoniam saepe reiici solent
ab hominibus,uidendum in quo modo probari possint. Atq;,ut si malim id dicam, eius rei uidetur haec una esse ratio, si uidelicet ex Graecorti fontibus deriuentur,at y id parce tamen. nam si quis Ascrat, nobis non licere ullum innonare a 3 uerbum,
326쪽
- FRAN c. Ros. P AR APHR. uerbium, is mihi respondeat uesim, cum id licuerit cilicere Caecilio, ec Platim, κqui prius uixerunt,cur itidem non liceat VERGlLIOS VARI o Atque ut hos praeteream doctissimos uti Ps, quibus id formisse pro suo iure concedatur, prosi teri ingularcin eruditionem,& stanniam ini it cris authoritatem et dignitatem,oir non etiam cuiuis hoc ipsimi concedatur, re cur inuideatur is qtis possit do eie apte fictas nouas aliquot dictiones comparare Nam sic Aa o oc Ensilius, caeteri que superioris aetatis homines latinum sermonem locupletarunt, oc multa nomina novi rerii protulerunt,non est cur ceteris hoc idem ius deneo tur,oc innovandorum uerborum potestas cripiatur. Licuit cm ct semper licebit etiam Iposthac nouas dictiones confingere, modo agnoscam homines, ius aetatis illae sint, non secus ac num imam solent agnosci in nota, quam praesesertim. Nam sicuti arboribus sella mod5 dccidunt, mod5 renascunt tu, pro diuersa temporum ratione: ita etiam uerba, alia quid intereunt oc abolerertur, alia uero ruritis enascuntur, Sc florescunt. Qii id ucro mirum, si hoc contii git nam ipsi met homines morti addicti sunt, ae res ipsis etiam naturales intimotionem Sc interitum patiuntur. Sepe uidae est,ubi tota erat, eo mare influxi iste: ec ruritis ubi aquosae erant paludes, ibidem desiccatis aquis, opimos ac seraces
esse agros, arationi oc sationi aptos. Fluviorum quoquc cursus cape mutantur, Salio decurrunt alueo, siue id spontestat, siue hominum labore, re opera, qui quod uiderent eoiaim inundinatione segetes perimi, 5c arua praerodi, at ita masgna ui aquarum fluxum impulerunt. Quod si in his rebus tanta mutatio &utiscissitudo est,quis sperare debeat, sermonis Latini eadem sempo fore speciem,
rectus uenultatem nunquam interituram: Rcs quidem aliter sese habet . nam
multae dictiones, quae iam obibletae erant sactae, rursus pristinam acquirint disgnitatem:multae quoque quae nunc in magno sunt honore, contemni incipient, nsic uolete ipsb usu,qui arbiter in ueluti quidam Sc summus magister loquendi, ec normam pro suo arbitratu hominibus singularum dictionuin praescribit. Atque haec quidem a nobis hactenus dictas int de uerborum innovatione, inqtia imperiti illi poetae, quδd nihil non putabant sibi licere, valde dccipiebant,
cur. Non minus uod peccant ridem poetae, qui cum res gestas magnorum Rogum,et Ducum,pace, bello que scribant, alio quouis utuntire metro,quamquotiti decet. quod si id ignorabant, discere tamen poterant a praeclarissimo omniupoetarum Homero, qui primus monstrauit, quo metrorum genere bella pose sent describi, heroo scilicet, Sc hexametro . quod ideo huic poematum generi aptum est, quia multum in se ponderis ec firmitatis habet. Sicuti etiam praeoclare docet Aristoteles in Poetica. Alip id siue optima lactum est ratione. nam singula poema tum gelacra proprios habent numeros,& metra, quibus proferri debent, pro materie earum rerum de quibus agitur.Hinc fictum est, ut olim Olegis uersibus lugubres iasniae re querimoniae sinibi coeperint: tametsi postea amores, re lusus quidam iocosi, eo genere metrorum inclusi sunt, ut facile iam obseruare possit aliquis, quae materies elegis apta sit. Qui quidem, si quaeras a quo primum inuenti fuerint, ignorare me ingenue fateor: nam de ea re adhuc inoter se certant grammatici, re notidiun lis est dijudicata. Iambici uosus, quibus ante poetae uti sunt, re Archilochus in primis, ad maledicendum, unde re ipse lambus appellatus est, sicut in Poetic. docet Aristoteles, aliquanto stasciti fuerunt a Comicis ic Tragicis poetis ad sua poeniam scribinda . nam ut etiam Aristoteles ait in Poetica, Iambus proxime accedit ad solutam orationem:& laomines inter se colloquentes in quotidiano conuictu multos sine ulla meditatione proserunt Iambos . Quoniam igitur in Comoedia re Tragoeodia inest imitatio earum rerum, quae ab hominibus fit mi, dum inter se coli quuntur,eo opus sirit metro in tali poematum genere. Adde, qudd metrum hoc, tamdiu
327쪽
IN HORAT. ART. p OEτlc An. εκ tametsi simile est solutae orationi, uincit tamen popularem illum loquendi mo dum, aliquantulum a uulgari consuetudine recedit . ut enim poema aliquod dicatur,non tantum imitatione opus csi,sed etiam metro non quidem quod metrum absque imitatione poetam ullumesiaciat sede, ipsum requiritur tamen, ne nimium soluta sit ora: io, sicut etiam in Poet. innuere uidetur Aristoteles. Lyrico poemati aptissime inseruntur Deorum S Heroum laudes: nec non cottam ijs celebrare licet, qui in Olympijs, aut cestu, aut quadrigis,aut citrsu extis terit uidior. possitiit etiam hoc genere poematis amores iuuenum decantari, scias citra carmina describi. Haec quidem,uti diximus, ita disii guenda sunt, Sc sit gula lingulis adaptanda. QSiba siquis liaec distinguere ncsciat, omniaque posturbet atque commisceat sua inscitia, non debet is inter poetas connumerari.
Atque eo magis suae hoc hominum gcitus detestandum uidetur, quia in suo ero rore pugnaces sunt: maluntque pers cram scribere, re des acre o quae prato sunt, qua m disicere id quod reictum est. Versibus Tragicis res Cain icae traei ri non debent, nec e contrario res Tragicae uersibus comicis: sedechis& il
lis imus tribuendus est honos. non iacgarim tamen interdum sermon in Mira et dia asscit Aere, de pleniorem fieri, cum praesertim delitigantem aliquem sconem iracundum, aut inibicin suas res gestis laetantem inducimus. in ira eodia quoque pleriique humilem & tenti proferri orationem simillimam Coo inicae, cum p Asertim Heroes calamitate ali ilia prcsli,dolentes re opem implorans es inducantur. tunc enim minime opus est uti turgido ct nimis elato sermo ne : alioqui auditorum animos non commoucrent, ncque commiseratione diagni uiderent tir, si innata grandia proferrent uerba: qualia ipsis conueniebant, antequam in miscriam laberentur. Oblhciat se mihi hoc loco aliquis, re dicat, v si id fiat, corrumpi omnem uenustatem ec grauitatem pocinatis Tragici, quod nihil nisi grande re clatum recipit. Huic ego ita respondendum puto, non satisci Te, ut pocmata uenusta sint, & dignitatem suam scruent : nam dulcedine quoaque , 5 suauitate quadam sunt conspergenda, ut possἰnt auditoris animum ino
caere in quamcunque uoluerint pariem . Ita enim comparatum est natura, ut homines codem genere perturbationis moueantur, quo illum moueri uident
qui loquitur. Hinc fit, ut ridenti arridcant, & ssenti ficiates ipsi quoque praesidii iit. Si igitur in Tragoedia ullus est Hcros, quamlibet summo loco iratus, qui alios ad fletum ec commiserationem impellere uelit, ipsi nimirum in prionatum flendum ac lugendum : talisque eius debet esse oratio,ut non imperiosa, sed rcinissa: non elata, sed humilis appareat. Qiiod si secus loquetur ac Artunae miserabilis exitus postulat, si cictatores aut non satis attente audient, aut ride: hunt cliam. Et enim qui aduer a conflictatur sortuna, praeterquam quod uultu moestitiam prae se ferre dei, i,conuenit cliam scrino tristis ac lugubris. Homini uer, qui ira fuerit succensus, sermo attribuendus in intriarum plenus . Ioscosis hominibus, reludere uolentibus, lasciua ac petulca uerba competunt, sicuti saeueris grauia. Neque uero haec temere sunt. nam ita postulat non sol lum arris, sed etiam naturae ratio. Natura enim ipsa primum intimos homi σnum animos cstangit, Θ impellit modo ad hunc, modo ad illum habitum, tu ut rcs uel secundae fuerint, uel aduersiae . Hinc sit, ut aut laethlia cuchantur, aut ira concitentur, aut graui aliquo moerore pressi iaceant. Porro ex huictoc odi animorum ait coloni bus uarii existunt sermones: lingua enim uel uoti quidam interpres animi in: A quicquid animo prius homines coocepcσ,int, ipsa postea proscri,& explicat. Si igitur dissidium fuerit inter linguam,
S pceius : ucrbaque non vidcantur competere inlcrioribus animorum habioribus,re asi ectionibus, incri id ab omnibus sucrit explodendus, θί ride
diis ille poeta, qui artis huius igilarus, longe diuersam sequutus sucrit
328쪽
uiam,& nitionem in scribendo:hoc uero ut commodius fiat, piter quam quod
ad interiores animi affectiones respiciendum est, personarum quoque conditio, si idium, natio stas est consideranda .nam pro harum rerum diuersitate diuer sos quoque mores existere necesse est. de qua re copiose etiam Aristoteles agit
in Poetica, ubi de moribus loquitur, quidque in his stibandum sit docet. At que id ut exemplis aperitus fiat, aliter loqui inducitur Deus ali illis, ct Heros: mulisque aliter senex, ac iuuenis, qui adhuc florente sit aetate,& cupiditatibus ferueat longeque diuersus sermo attribui debet matrons alicui, ius nobilis fiderit, ac potenstatque nutrici, qus in primis sedula 5 ossiciosa inuigi debet. Alio
etiam utitur sermone mercator, qui multas per regiones peregreprofectus Orit,& rusticanus agrorum cultor. Dissimiles c que erunt in sermone Perss ae
Macedones, Colchi 5c Asbrii, Thebani ac Argivi, caeterique, qui aut natio
ne, aut patria inter sedisserunt. Quare ego scriptores pocinatum monuerim, ut in personis effingendis magnam adhibeant diligentiam. quod ut sicilius intela ligatur, ita puto distinguendum. Persona, quae loquens inducitura poeta, di plex inraut uetus,aut noua. Veterem appello,quae ab aliis poetis ante fuerit saepe inducta.Nouam uob,que tunc primum esticia sit. Exemplum ueteris fueritnuiusmodi:Achilles apud Homerii primum, deinceps apud alios omnes poetas iracundus,acer, impiger ad labores suscipiendos,inexorabilis talogii, eo ingenio praeditus,ut legibus se uelit esse sui torem, re robore corporis, atque armis fietus, nihil non putet sibi licere. Medea in ueterum tragoediis serox, re aspera atque, ut Euripides uocat, μεγαλο λαγχνο , Ino flebilis,lxion perfidus, Io vaga, Orines tristis,oc iurus maternis exagitatus. Atque haec quide deperissona ueteri dicta sint. Si uero noua effingitur persona,quod raro accidit in uagoediis,quia ut Aristoteles ait,paucarum similiarum sunt,&nomina noua confingi non possinat. In comoedia uero frequenter: nam pro arbitratu suo unusquisquere argumentum comminisci, oc nouarum personarum nomina excogitare postest. k igitur hoc fiat, diligenter uidendum est, ut mores earum personarum sibi constent,& seruent eam, quam Aristoteles in Poetica ὁμοί- uocat. turpe enim fuerit, Sc indecorum, si diuersa cospiciatur in extremis actibus, ac ab initio proocesset it in medium : multo uero dissicilius est, nouum tractare argumentum, renouas effingerepersonas, quam insistere ueterum poetaru uestigiis : nulliusque est, qui non possit aptius multo & ficilius tractare res Troianas ante ab Homesro descriptas,& ex ipsis sibi desumere dramata tragica,quam proferre res ignotas,neque prius auditas. Qiiod siquis ideo nolit hoc inicere, quδd putet non sestis magnam sibi proponi laudem in exprimendis alienis fabulis: is sciat uelim, posse multis quidem modis materiem, quae ab aliis fuerit tractata, propriam conci . Atque id sane continget, si poeta noluerit immorari ei rei, in qua ille, qui prius scripsit,multu operae posuit. Si neglexerit itidem singillatim omnia uerolere, tanquam interpres, qui ab aliorum praescripto nunquam discedit: si praetorea seipsum non intruserit in angustias, unde exilire postea non possit, Zc comistur, uelit, nolit, aliena scripta exprimere imitando, ne uno quidem praetermissis uerbo. Optimum quoque fuerit, si ab ipso statim initio poeniatis se pollicitastione aliqua grandi re inflata non obstrinxerit ad omnia persequcnda. qui eo nim sub exordium operis turgide ac magnifice nimium aliquid fuerit pollicis
horauit Antimachus poeta, cognomento Cyclicus dictus, qui ita exorsus est: Fortunam Priami cantabo,& nobile bellum. Quid enim tanto erat opus hiatu, aut quid tandem praestiterit uir hic egregius, quod tam inflatis uerbis par esse possit:plane, quod in ueteri adagio circumfers
tu uerum esse perspicietur, ex montium partu murem nasci exiguum, quod nominua
329쪽
. IN HORAT. ART. Pon Tic AM: νA minus apte in huiusmodi poetam retorqueri poterit,ae olim a Tachar se in Ao
to uenustius θc uerecundius exorsus csi Homerus omni u poetarum ficile princeps: qui cum nihil moliretur impudente hoc leni usus est principio: Dic mihi musa uirum, captae post tempora Troiae, . Qui mores hominum multorum uidit, εἴ urbes. In hac iam leni exordio quis non perspiciat, quale sit doctissimi poetae trigonium,quam prudenter omnia egerit: no enim cogitabat ex fulgore fumum, sedcx iunio iucem dare, ut siquid speciosum posica deprompturus esset, maiorentinos audientium uoluptate alliceret: liis alioqui prorcus suis ici sublata ab inani aliqua re turgida pollicitatione. H inc cernere cit, quanta cum uenustate, quasi praeter omnem ii em audientiu narici de Antiphate, Scylla, A Charybdi, de Cyclopere alijs huiusmodi. Nec suas narrationcs ab ultimo impctit initio res rum .nam cum de reditu loquitur Diomedis,non orditur ab interitu Meleagri. Troianum uero bellum aci ipturus, non repetit a Leda partu, sed pleno scia per gradu ad exitum festinat, bc medias ipsas res aggreditur poncndas, non
iecus ac si ex prioribus auditori notae essent. Q ior uero uidet ornatum recim re non posse, nec sua tractationo illustrari, praetermittit: nam inminutissimis
quibusque rebus uidebat sibi non esse immorandum. Iam uero si mendacium Dilum profert, id aptissime ficit:nam silia ueris miscet: diligenter luccauet, ne nicatum a principio, aut sinis a meaio discrepet. atque idem plane siccisiit uide tur, quod Aristoteles in libro Poet. obseruauit, tibi docet, quomodo mcndascia a poetis s er raralogiimum proserri dcbcant. Vcitam Postquam a superio re sermone digressi, satis multa de his rebus diximus, non inutile fuerit, si de
B monstratis maiorum poetarum erroribus, ipsis certam norinam scribendi poematis praescripserimus, breuiterque deciarauerimus, quid in . . maticol ocomate, non solum in epopoeico seruandum sit. Si quis est igitur,qui spe statorum gratiam inire , ec plausum atquc acclamationcm ab ijs clicere in iccitatione sui poematis cupit, debct is in primis singularum aetatum, quales morcS sint, obseruare, ut in omnibus pcrionis describendis illud a Giaecis appellatum di me ηαγ ubique exprimat.Non grauabor itaque braliter singula explicare in gratiam corum qui poemata scribunt. sicut Aristoteles in Rhetoricis ad Thco dccsten oratorum commodis inscruiens explicat. Puer, qui acillic teneraestae late, neque multiam tamen ab adolescentia abest, qui θύ iari optime iam didiscit, neque incaeu uacillat, libentissime cirria suis aequalibus colludit,& adseram lacillime irritatur, quam mox acceptae iniuriae immcmor depci ut, Siti horas mutatur. De hac quidem aetatae nullam Aristoteles in Rhetoricis ficit mentionem, quia oratoris non est,eius aetatis moles adnotare quae nihil prudento, aut quod in iudicium uenire possit, agit . Poeta uero minutius singula per sequitur: nec tame ipsc,quamuis multum in omnibus laboret, inania quae sunt,
considerat. quid enim attinet insentium naturam, aut mores obseruare, quotlim
nulla in poemate esse potest imitatio, cum eorum sermo, quod uoces Mngtore nesciant, exprimi no possit Iam uero iuuenes adulti, & impuberes, postquaa latere magisti orum discesserunt, liberiamque inierunt uiuendi rationem, oin nem si iam curam, & studium in equitatione, & uenatione: quae duo speciem quandam similem bello repraelius habent, ponunt: N in gramine Campi Maiistis palaestia, disco,iaculo,oc saltu se exercent.Iidem facile in uitium sicctuntur, monitoremque, re reprcliciis rem pati non possunt, pigri uero ac tardi sunt in parandis iis quae ipsis aliquando utiliatile posse uideantur. Roma maiorib. Pariam prosundant, pecuniae surandae minime intenti adultis hos uideas sem
ragitari cupiditatibus, scrocis esse animo, ac spirim: uehementer aliquid
330쪽
appetere, quod cum fuerint adepti, mox prae nimia mentis inconstantia sistidi are ac negligere incipiunt. Virilis aute aetas, in qua iam des obuere cupiditates, longe diuersa sequituruum oc diuitias in longos usus sibi pararemidet, re ratiae hominum ineundae, quacunque potest ratione, intenta est intelligens firmum praesidium homini propositum sit in rebus aduersis si amicis,quorum se fidei suaque credcre possit, abundauerit, honoris uerδ appetcntior est,nulo laque in re maior adhibet diligentiam, quam ut ne cui uideatur inconstans: turpe enim putat aliquid committere,quod postea non probarit. Senem autem, utpote qui iam uergete in aetate, multa incommoda circulicia tui. Rebus partistiti nescit, uel ut uerius dica,non uult, ab ipsis tanquam a rebus sacris abstinens, omni atque timide agit. Negocium aliquiis, prius quam conficiat, stipe inton gitis diuert tempus. Tantum uero abes ut, quamuis prope absit a morte, mori cupiat, ut etiam spoet scinultos ut sturum annos.In coiunctu dissicilis es in rosus, semperque laabet in promptu de quo conqueratur. Rcrum ante ac hirum libenter meminit:suari aetatis mores semper laudat, re reprehendit prs sentem uiuendi rationem.Sed nim istum adueniens stas,& ad maturitate tendens, mulsta ineri hominibus commoda: decedens autem,ei ad sene 'utem inci inans, nomodo commoda aufert quae attulerat : stare multis incommodis homines inscit, mirisque quibusdam disciliciat modis.Summa igitur omni u praecepti
num nostrariim haec fuerit,quatenus ad uarias hominum aetates spe t,ut Poeota diligenter caueat,ne ea quae iuueni conueniunt,seni attribuantur: aut quae ui. rorum propria esse uidentur, puero mandoriar: sempo enim ca quae singulistatibus adiiincta sunt,sequi debemus, re ipsis, conuenientia quς uideri possint, assignare. Aliud quoque poetae scribenti tragoediam diligenter cossiderandum est, ne quid absurdu fiat. Hoc ucrd quale sit,breuiter explico. Res aut agitur ab
histrionibus in scena,aut intus acta nunciatur, atque exponitur: ita autem como s ratumin natura, ut minus moueant animos quae audiuntur, quam quae octi si is cernuntur. certius cnim re expressius cognosculas ca quae uisu percipimus, quam qu. e auribus: illa enim vis et spectator sibi proposita arripit atque coognoscit maec uero aliunde in animum per aures intruduntur Debebit igiturata tente operam dare poeta, ut internoscat quae agenda, quosve non agenda sint in scena: nonnulla enim intus occultanda sunt,nec in scenam promenda. Atque ut ne ignorentur, cum fuerint m oculis sublata, peropportune hoc a ueteribus e cogitatum filix ut ab aliquo narrentur, postquam alia sunt aacque enim humanistas 5c mollitudo animorum patitur, in Medea coram populo filios suos trucis det: aut Atreiis uir maxime nefarius Tityestae satris sui filium cnectitin palam coquat,& patri comendendum opponat taut Pro e plumas induat,& in auem uotatur: Cadmus autem in anguem .si enim huiusmodi si celanda praebuerit Poeta in scena, cui e crudelitatis Plenissima sunt,prstcrquam quod illa sua au citate animos ostendent spectatoriim,hsc quoque non erunt similia uero aiecesi se estigitur ut nulla fide dignus appareat, et multu in se concitet spectatores.
Est & al iud in quo uigilet oportet Tragicus poeta, si modo sibi laudem p remidet non em decet muciores, aut plures quinque actibus in fabula poni: nam haec fuerit iusta ipsius magnitudo. Quatenus uero Distat ad machinam, e qua coelitus Deus aliquis in scenam ducitur,sciendum quidem est, consuetudinem hanc a ueteribus int ductam,qui putabant fibulam alito solui non posse, propter maximas contentioncs Sc turbas, quae saepe inter homines existunt. h
ius rei ex plum qui uolet, sibi sumat ex Euripidis 1 phigenia, sub finem: itisdem in Helene.nam Minerua, Castor, & Pollux Dii per machinam inducumtur, ea ipsa de causa,quam diximus. Censemus igitur non ubique machinam adhibendam,sed tum solummodo, cum aliquid inciderit quod labore hominum,