장음표시 사용
331쪽
IN HORAT. ART. POETIcAM. . a 5c industria confici non possit, Deoiiamque ope ac potentia epeat. Aristotes
tamen in lib. Poet. totam hanc cosuetudinem reprehendit .putatque omnino es
se e medio tollendam,tum quod preteruerisimile sit,itim luddinginiosopo tae opera danda est, ut silutionem LDulae n5 extrinsecus nam id parumartis in se habet sed ex ipsamet fibula petat:quod uidetur diligenter a Sophocle iam
tum . Non minimum quoque ad artem speetit, ut quarta persona, quae in collo cutionem uenerit, muta loquat . nam sicuti scribit Iulius Pollux lib. i H i. Si quartus histrio aliquid profert, idipsum uocatur. ec quoniam in tragoediis inseritur chorus, huc quoque operam iiiiii coseret poeta,ut omnia sum; mo artificio secta uideantur. Debet chorus suasoris uelut cuiusdam Sc monito. ris partes sustinere grauitatemque Ac constantia omnibus in rebus iris se scire, qualis maxime decet sortes uiros Illud in primis cauendum, ne quid inter me dios actus conciliat, quod n5 cohsreat cum fibula, ec spe stet ad id quod sibi ab initio transigendu proposuerunt personae illae Di amaticae. Et ideo prudenter doctes monet Arist. in Poet. oportere choros tragicos uti uiderein apud Sophocle. nam Euripides alicubi diuersam secutus est ration quae satis probari non debet. Cum enim in tragico poemate imitatio sit hominum qui inter se negociant ac colloquunt de re seria,oc graui, nihil ab iis debet proσferri,quod cum reliquo sermone non sit conitinctum. In primis uerὀ chorus fas urat bonis, re aduemur improbis: 5c eos qui in rebus agendis ancipites sue rint, suo consilio iuuet:iratos laomines blando sermone molliat,ac mitiget: eo tamque se semper sitidiosum prae se ferat, qui ab omni uitiorum genoe absisnent: laudet fiugalitatem in conuictu, ebrietatem dc nocturnas compotationes detinetur. Iusticie oc aequitati laueat:leges tuearet siciuitim concordiam foueat,
εc bella propulset ut sitis in ocio uiuere liceat, re omni metu liberi sint: qui ab v hostibus grauis saepe se dere solet. Eius fidei si quod arcanum fuerit cominmis Iuni, costanter tegat. D si mos immortales oret,ut bonos uiros e calamistatibus ereptos, pristitas restituant selicitati: superbos ueta ec insolentes horniones graui at i quo incommodo urgeant, ne suo fami caeteris nocere possint. Haecat nuiusmodi choro attribuenda sunt in tragoedia: nam qui haec seruarit, la datissimus poeta ab omni fuerit mrte, et isque scripta seculis permanebunt inonumerabilibus. Venim his omissis, reliqua persequamur. In tragoedia paulistim,sicuti in caeteris artibus,omnia inuenta sunt,& aucta:& qus ab initio rudia erant atque exigua, suum inoementum 5c ornatum adepta sunt. quod ex tibijs satis demonstrari potest. erant enim olim tenues, ac simplices, neque multa his hebant foramina: seniumque emittebat adeo exilem, ut choris quidem fatis eisset:sed magna theatra, re spissa sedilia, quae postea extiterunt, complere no pos sent carebantque eo ornamento,quo nuc e mari solent, orichalco scidiceti sed ita sane serebat ea aetas, ut rudes e t 5c inornatae: postea autem magnitudine adeo creuerunt,ut cum tubs sonitu lacile certarent meque ueta theatris magnis,
aut grandibus tibi js olim opus sitit,cum Romae non innumerabilis, ut nuc, eisset populus, sed paruus: neque delici jshluxu circumflueret, sed seugi, si is, re uerecundus . Postquam enim imperij snes propagari coeperunt, oc murora ambitus, qui urbem cingerent, amplior sectus est,crescete in dies multitudine: oc festis diebus in honorem Genu sacra instituta sunt, in quibus omnia summa cum hilaritate re impunitate fiebant: nimieris quoque tibiarum, ec modulatio
nibus mollioribus, mimisque grauibus uti coeperunt. Ne p uer5 hoc mirum cuiquam uideri debet. in nullus insanae mensis homo,qui ab indocta multis tudine, qus ex urbanis,& rusticis hominibus commissa sit,probari uelit, si prso sertim omnium curarum 8c laboru uacationem habeat. quamuis aut non deesse
sent uiri grauesαhonesti, qui ea no probaret,no potenuit tame alios cohibere:
332쪽
aut moderari. ita igitur fictum est, ut tibicines, neglecta prisca numerorum gra εuitate, mollius ac lasciuius canerent :& ad luxuriam augendam talis uiasta syrmata indutus, per pulpita inccderet ondissimili ratione etia lyrica poesis aucta sitit. & cum antea omnis ipsius oratio praeceps esset, ec extemporaria, meditata diu, re bene composita uti epit, ut non multum dis et a Delphiscis carminibus, quibus acula dantur. Tragoedia quo pamplificata est: nam inscri coeperunt satyricae recitationes. quod hac de causa uidetur factum. Spes elatores tragicarum rerum, quae seueroe sunt re atroces, imitatione re recitati ne saepe defatigabantur.Erant igitur illorum animi relaxandi iocoso aliquo sermone, ut attentius , ueluti renouati ec recreati, resiqua audirent, re si celarent. Fuille ueta hoc necessirium factu, quis neget s si consideret, non nisi post sacra peraeia, oc libationes bene potimi, quasi omnibus solutum legibus spe fiat rem, illis recitationibus interesse consueuisle. Aristoteles quo pie in Poet. nuere uidetur, satyrica trinicis immisia, sed mox sublataliaeque enim conueniebant, quod satyrica poesis magis esset saltatoria, dic tetrametro uteretur uersu, qui propter suam longitudinem maxime aptus est ad saltationem. at ciuis uero ad consuetudine hanc speetat intermiscendi satyras, quae lasciuae sunt,ua
ga s, quisus nihil est grauius, & magis sevcrum: ego ita sentio, dandam
esse hanc ueniam, modo cachinnus at p di tacitas satyrica eo usque progrediat, ut non corrumpat tragicam grauitatem:ncque nimis magna repente mutatio soat rcrum grauium in res leues: Sc scrino, qui ante seueritatis erat plenus, ad insismam humilitatem redvi tur: & dum grauia uitare studet, inania sequatur. Adshibendus igitur erit modus in satyricis his recitationibus, ut re breuςs sint, aliquanto minus mordaces . tragoedia cnim instar in matronae alicuius, quae
festis tantum diebus domo egreditur: Ma cum dignitate incedit, pudoris sui ubique rationem habens. Qxiantu uero ad di stiones mediai, quibus uti des Rhemus in satyris isibendis,no satis est ut simplices sint &propris, multum pdissimiles tragicis,quae lacatae &grandes esse ibient: sed uidendum quoque,ut ne declinent ad comicam humilitatem. Satyricus enim sermo a comico multa dissest, medium ueluti quendam locum obtinet inter tragicum & comicum. Qui igitur satyricu scribit poema, labit operam, ut nota quidem tradiet, non secus ac comici,ec humilia nam materie parum diu erut no tamen notis uerbis, sed fietis, S alio quodam modo rem eandem adumbrantibus . quod scivionis genus in primis lepidum est,re suaue: luali usus est Horatius ipse ubique in Satyris,ae Epistolis: atque in hoc ipso etiam libello Poet sicuti unusquisque per se potest cognoscere. Atque ut ne exemplo locus hic careat, quemadmodii ipsemet Horatius in hoc librito populares homines ac plebeios uoles signisi re, ait: ec siquid sti sti ciceris probat aut nucis emptor. Eius generis sermonis,de quo loquor,hsc summa uirtus est, ut quilibet quide legens, modo se scribere poste speret:sed si pericula ficiat, no assequar: oc ide plane ei cotingat, quod Cicero de Optimo orat.sermonis genere loquens,ait: Cogitanti quide multa esse ficilia, experienti aut nihil minus. Optimum enim illud est loquendi genu,, quod sua ficilitate incautos homines decipit. Estre aliud quidda dili steter obis seruandu in satyrico poemate, ne quid praeter decoru fiat.Cu enim personae S tyroru, qui in s y luis re locis agrestibus educati uersari solent, loquentes induiscant, no est ipsis atribuendus sermo urbanus, ac penHorensis , tant si in triuiis ciuitatis, A ailsi portu aliquo uersarent. nam si Satyroru sermo nimium molatis ac lasciuus fuerit, obscoenitatemque magis urbanam quam rusticanam Praese tulerit equites,dc senatores, qui aliqua dignitate sunt-authoritate praediti, possuntque do ste de literis iudicare, aequis animis ipsum non audient: neque ulla laude aut praemio dignum censebunt: tametsi tortasse uulgus hominum rude,
333쪽
A riade, quod in iudicandis poetarii scriptis pariun omnino perspicii, quid rediri quid ue non redium sit, i,psum loquendi genus probarit. Velum tisatyrico
poemate hactenus dieiuni sit. Nunc redeo,unde digressi is fuciam Sc de uamodiae artificio loquor . quod quia magna ex parte consistit innumerorum ec uersiutria apta concinnitate, de ea quoque breuiter est dicendum: quandoquidem multi peccare uisuntur. Dictum est a nobis ante, ad tragica poemata scribenda I imbicos uersus ascitos futile, qu5d orationem redderent similem solius. Jan. hus pes, quoniam syllabam longam habet alteram breui subiecti , celer est,&rota liquadam uolubilitate. Ab eo trimetri uersus, qui senis costant pedibus, iambici dicti. Sed quoniam iamborum celeritate nimium leuisessiciebatur oratio,ut aliquanto grauior re tardior esset, spondei intermisceri coeperunt,qui stru biles sunt ac lenti: sed ea tamen Iege, ut secunda ec quarta sedes iambis semper reseritaretur: in reliquas admitterentur iambi, & spondet. Ennij oc Accii uersiis raros habent iambos: oc ideo quod grauiores sunt, laudatiores quoque. um dendum tame, ut in hac re moderatio adhibcat. Nam si abundarim plus nimio
spondeis uersus tragici, et magno cum pondere pronunciati fuerint,quia no e Primem imitationem quotidiani sermonis, duplice subibunt reprchensionem. nam incusabitur ptimium poeta, qui tales fecerit uersus, quod impatiens morae sit, ne p multu operae ponat in suis uersibus expoliendis. si cin elimare cos uos tulisset,amouendi crant spondet: etiam si id magno interdu sit labore, θc ipsora loco iambire nedi. Venim qui labore subterfugit elimandi uersus suos,e6 q ue spectandos offert, ac legendos ea forma, qua primum celeritate quada menstis fuerint elli fit,nil mirusi in hanc incurrit reprehensionem. Deinde no carebit suspicione ignoratae artis quae quidem res mul tu in se turpitudinis habet. Hoc limini ars postulat, sicuti ante diximus,ut poeticus sermo proxime accedat ad soB militudinem quotidianes, quo inter se colloquentes homines utuntur. Frequentia igitur illa spondeoru hanc imitationem tollit: plures enim iambos pro Minus, dii internos colloquimur. Dicet sortasse aliquis, me nimis accuratu esse innumeris cita ipsis ponderandis,&potulisse hoc facile prstermitti: nam magni non refert, tardios ne an celerior uersus sit, modo apte sententia de quavis re ex sprimat. Hsc ego respondendii puto,uerum qui de illud esse,no ab omni b. perospici male modulata pocinata,& idco s spe a maioribus nostiis datam uenia in
doctis poetis: cum in dari no debuit lec. sed quid tum postea Iccirc6ne aliquis putet sibi licere uagari,nullam certa sequi norma in scribedo poemate, quod certo sciat a paucis sua errata perspectu iri:uel si etiam perspiciant, speret se uesnia consecutum Atqui no satis est, reprehensione cultare,si laude cita non paraiiciis. intamobrem ego huiusmodi poetas monuerim, ut Graecoru scripta die nox ius legant. item optimi sunt scribendi magistri, nihil unquam protulerut sine summo artilicio. Hos igit uesim sibi proponant imitandos, qui landeas qui uoluerint: oc observet,quib. uerbis qualibus* numeris usi fuerint. Aetate
nostroru maioris,plurimi, ac sere omnes, quddno multu iudicio ualeret, ni miri
sicuti mihi uidet,patienter audiem re approbarut sales Sc numerosPlauti: naec in iocis immodicus est, saepe etia insulsus tinnumeris uero parum inseruisse uidetur auri b. doctorii hominu . Quare satis mirari maioru nostiorii inscitiam no postum,qui Plauto tantii tribuerint. Sed nos, qui aliquanto diligentius rem considerauimus, illum plane damnandum censemus, hoc que non minus uere, quam libere proferimus, ut, si se res aliter habeat,nsi recusemus magno etia cum discrimine nostiae dignitatis, iudicandi hanc aleam subire,ut quantu de hoc no sim iudicio,tantum de eruditione 5c dignita e nostia dematur: sed no uereor, ne id quod diximus,n5 placeat doctis uiris,qui sales urbanos ab inurbanis,et
sos ab insulsis dijudicare sciunt: dc aures ita habet assuetas,ut legitima numeri
334쪽
Him sonivii statim dignoscant. Apud Graecos numerosa poemata sunt, ac sene Amodulata, eo plane tuo ante ducimus, modo sed neque id statim ab initio De riuatarum Thespis primus tragici poematis imitationem excogitasse sertur: echomines, qui uersus recitarent inconditos, nec satis cultos, plaustro uexisse per urbem, non personatos quidem, sed sece illitos utilium. Venim aliquanto post
Aeschylus, ct personas Spallam re pulpiti aedificationem, aliut quampli
rima inuenit, ut non immerito a ueteribus Graecis tragoediae parensi ierit ap/pellatus . Ipse uod in primis docuit, quo genere sermonis scribenda esset tragoedia, dc numeros adhibuit maxime couenientes. Non multo post eam statem in
luce prodi jt comoedia, quς uetus dicta suit post zmagnopere paliquandiu placuit Ied improbari coepit propter nimiam dicacitatem: impune cita, etiam ipsis nominib.prolatis, huic et illi maledicebat. Edigitur res redacta est, ut lege tautum siqne inus huiusinodi poemata, iniussu magistratus in scena deduceret: dc sic comoedia uetus paulatim negligi coepit: sicut etia Aristoteles in Poetis erishit. Verum qualecunt id filii poematis genus, uiguit aliquandiu , 5c Latinis imitandi occasione praebuit:nihil emintentatu reliqtierimi. Nam quicquid aussos fuisse Grscos uidebant, ipsi quo patidae coeperunt imo tantus ipsis inerat scribendi ardor,ut etiam, sine Graecorii praescripto,de rebus Romanis comodo dias c5scripserint,quae praetextat s re togars postea diu's suntlliam qitas a Gro, eis transtuleratu, pali latas uocabat. Nec sane parii laudis ipsis uel ob hoc unum tribui debet: magnum enim specimen sui ingenii θc eruditionis dederunt: cum Romanaru rerum argumenta scribentes, cum Gi scis sere de si imma laude com certarunt: ac nimiri atini homines tib minus eloquentia re artificio scribet di quam armis ec res militaris scientia Grscos exceller sit,si nostrates poets in . elimandis& corrigendis suis scriptis opera ponerent: nev statim, quod semel a ab ore exiit, quamuis n6 fatis meditata probarentSedulitas in corrigendis uerιsibus hoc assequeret, ut ec multae dictiones aptiores, lucidioresin ponerenti ac uehiti de loco non suo minus aptae truderent: numeri , id quod in primis mostulabamus,suaviores essent, ec accommodatiores imitationi estingendae. nam nullum poema satis probandii est, nisi multa meditatione fuerit scriptu, ac mas gno labore emendatis,ade5 ut adhibita litura quamplurima sum it ex eo subla ta, et multa immutata ut tu demu Probet,cu in co nihil obscuru,nihil rude nihil asperii appareat sed omnia sim lucida, Ac expolita instar marmoris quod adui gue elaboratu sit. Invaluit inter homines uetus qusda opinio, qus a Democri to primum fluxit,ingenae plus costue meus ad scribendis,quam ars: fortuna tosψ esse, ec omni copia abundare,qui ingenio ualet. A rtem uero ab ijs tantiam necessario adhiberi, qui cum tardi sint, ec hebetes, uelint nolint,coguntur mulorum adhibere cogitationis: dc ab arte ipsa, cum nullum a natura laabeant, adii mentum aliquod petere. Idem Democritus in numero poetaru eos non censeo hat esse ponendos, qui surore aliquo non agitarentiir,& mente inciat sua abalieonati. Hinc uideas multos, qui uideri student Poetae, barbam alere, ungues non recidere,solitudinem petere,uitaresorum,curiam Sc balnea, ut prorsus insanire uideantur. Sed aetat ut lubet. Ego enim malo ineunte uere,sicuti meus cst mos, quotannis atrambile aliquo pharmaco purgare,quam ea non eiecta si modo uenim est, melancholicos solos ingeniosos esse. Quod si non potero
laudam aliquod scribere poema, recte in diludicabo aliorum scripta: ac ueluti censor quidam et Aristarchus adnotabo, quid recte,quid perpera dictu sit. Prso ceptiones uolentibus tradam, quas si fuerint secuti, apte scribant: ut cima ego parsi idoneus ad scribendu sim, alios in iuvem meis praeceptionibus: neu multum coli dissimilis sim,qus cu ipsa ob duritium sitia et hebetudinem secare non
possituerru exacuit, quo omnia secamur ci ocebo igie in primis, unde sibi alio quis .
335쪽
IN HORAT. ART. POETIcAM. 3r A quis uerboru ac rerum copiosam supellcistilem parare possiCF dque sit, quod Poetae ingenitim alat, effingat,& confirmet. Demonstrabo etiam quid deceat in poemate sequi,quid non:& quantum momenti in se habeat ac ponderis recta ratio scribendi: θc deni* quam diuersum ad finem deducantur homines qui errore lapsi temere scribunt. A tque ut hac dele in praesentia summatim aliquid dicamus, sapientia non est ab eloquentia disiungenda. Qtii enim potius multarum rerum cognitione non habet imbutum, inania noecile in proferat uerba.Videndum igitur scribentiprimum, ut habeat rem de qua loquatur: net ei desint multa ornamenta,quibus eam locupletare possit. Hoc uerum esse, facile aliquis instelligat ex Socratis disputationibus:ncque sanecst,quὀd quisquam uereatur, ne in dicendo disertus atque eloquens esse possit, si maximarum rerum scientiam sibi comparauerit,in primis in perceperit eam philosophiae partem, quae demoribus agit, ae ciuitate recte aciministianda: docent enim ii qui de his rebus scrishunt,quantum patris ec amicis quisque debeat quatenusque in rebus diendis, salua dignitate,homines progredi possint, ut ipsis utilitatem afferant. Apescitobunt etiam, quali amore parentes fratres Oc hospites comple 'i debeamus: multiplex et cum sit amoris amicitia: genus, ct diuersias habeat causias,quid alterum ab altero disierat, quoaue maius minus ite sit, diligenter est considerans dum .Proserunt quoi quid senatori conueniat,quale sit iudicis os scium ocim peratoris, qui bellum cum hostibus pro sitorii in ciuium salute gerat. Hsc atque alia omnia,que eiusdem sunt generis, qui exarie didicit poeta,iacile munus scribendi exequetur, re personis attribuet quod ipsartim proprium, ut nihil non decorii in sit,ci uenustium. Quoniam uero in comicis,tragicis,5 heroicis poematibus, in quibus praesertim imitatio est actionum humanarum, peribuas loquentes facimus,ut pro dignitate sua quilibciloqui uideatur, poetam respicere opory tet non modo particulatim ad eam personam quam effingit, sed potius ad gene rate quoddam excmplar, in quod intuens omnem uitae, & morum ipsius rationem apte 8c docte imitetur: ital loqvcntem faciat, ut iam non si 'ius, sed uerusii id thir sermo .nam si sebuis oratio prς se tulerit sitiis locis apte locata omamenta,sucri tquc morata sicuti etiam in libro Poetic. declarat Aristoteles debet es
nim in primis oratio poetarum,magiri cum uenustate cxprimere hominum mores, quod antra a nobis copiose expositimi fuit, nullanas habuerit uenustatem Praeterea, aut ariem, multo niagis obic stabit audientium animos, quam ea fibula quae uersibus sit contexta ornatis, oc lucidis composita dictionibus, fuerit tamen inops rerum,S inanem tantummodo uerborum sonitum habeat. quo facile perspici potest, plus momenti ponderis ineste in morti imitationc,quam in uerbis ornatis: non quidem quod clia hoc nJ requiratur, sed quia illud in primis eviciendii essi nem uel ὀ citet nccesse tales dare preceptiones hominibus peritis exercitatis in scribendo: ipsi eniminet haec optime norunt,quales Gi scifilerunt, qui in scribendis uersibus maxime excellunt nec mirum , nam contempto omni genere diuitiarii, lucri minime appetentes, totos se contulerunt ad laudem parandam:huiusm unius cupiditate inflamati, maximos susceperunt labores nostrae uero aetatis homines in ciuitate Romana longe diuersam si uuias rationem. nam in primis detinent cupiditate auri auaritiat impulsi,scientiarii oomne genus negligunt, oc ratiocinadi ac metiendi artem discentes, dant operam
ut assem in centu, si opus sit,partes sciant diuidere,oc ad omnem proposita quὐφstione de huiusmodi re quam primu respodere. neci hoc tantun lebs facit, sed nobilissimus quisl. inis igitur speret huiusmodi homines, qui lucro semper
intenti sunt,nel al iud dies noctest cogitant, qua ratione patrimonium augere possint, po emata scripturos, quae posteritati mandent, & ad eorum perueniant
m)nus qui post innumerabiles annos uicturi sunt.Si scirent igitur, quam dissis
336쪽
A usinitis specimen dedit in uersibus scribendis: si forte errauerit, sititores suos,
iiii illius laudes apud omnes prsdicauerant, non parum essendit.cum enim certo sciant, illum peccare non solere, indignantur, si peccantem uiderint, quddmulo fiscrit praeter morem negligentior. Huius rei exemplum nobis assine potest ille a Vergilio optimo poeta in laudatissimo poemate semel admissus error, ubii NARIM E N insulam appellat,qus A R I MEcrat dicenda:deceptus uidelicet uerbis Homericis,-ἀ, ια, in qilibusno animaduertit, quamuis oculatissimus este soleret ion unam illam esse dicitionem ac simplicem, sed duas, atque inter se disiunctas. Venim excusatione ac uenia dignissimus indoetissimus pocta, qui semel tantum peccauit in tam longo poemate.Sed nimirum quo disei crunt inter se modo picturae, eodem etiam modo dictore videmus poemata. nam sicuti aliqua pictura est, quae si propius steteris, te magis oblectabit, atra qua uerb longiore interuallo spectari vult: Itidem alia in loco obscuro, non osmnino improbanda uidetur: alia, quae omnium fuerit Iaudatissima, si in Iucem proferatur, eo ornatior apparet: neque in se quippiam habet, quod uel ab actitis
simo homine 5c maxime perspicaci possit reprehendi. Est Scalia quaedam in
ter pieturas differentia, quod at i quae uno perlustrantur intuitu, sit que afferunt satietatem spoliantibus. Aliquae uero, si uel sexcenties singulis horis spectensi ur, semper habetu quo animos oble fient,& oculos spostatorum i scant. Haec quae de picturis a me uerissime dicuntur, ad potuin resciri debent oc unusquis, que ficile intel l iget,quatum inter poemata intersit: quIdque alterum altero pr stet Itaque r- mira,& incredibilem fortasse,sed uerissimam omnino hoc loco dica: qua uel im diligenter ab omnibus considerari, nullam esse artem, nulla scientiam,nulla facultate, aut animi,aut corporis, in qua qui mediocria fuerint consecuti, liramuis a summis longe absint, n5 uideantur laudandi: Iurisconsultus, B ct a stor causarum, quamuis scientia ille Trebatio aut Castellio par non sit. Hiequamuis multo inferior sit Cicerone, Messala,ct reliquis, qui primas eloquens
tie partcs obtinent:laudadus tamen, Ac aliquo tu numero reponendus .idem de caeteris dicendum. Poetica ficultas sola est inter omnes, quae mediocritatem
non recipit. Excellere poetam oportet, re summa quaeqvs obtinere, si probari uult, alioqui nullius fuerit precii, quamuis mediocria re proxima summis sit
consecutus. Neque uero hoc ipsum, quod a me dicitur, ratione caret maxime
probabili, quae huiusmodi est: Poema ea in primis de causa ab initio fuit inuetis
tum, ut animos oblectaret: hoc ipsum si non assequitur, uix eo nomine appes landum est. Quantum enim a summo recedit, tanto etiam propius ad infima accedit,suamque omnesnuenustatem amittit on erit dissicile intelligere, quasle hoc sit,si idem consideremus in conccntu,& harmonia: in unguentis, θc metile: nam cum ad conuiuia nobilissimorum uirorum adhiberi consueuerit, aut vocum aut sonorum concentus aliquis, qui accumbentes oblectetui ab aliqua
parte discors symphonia illa fuerit, iam non modo oblectat, sed ne symphonia quide est, aut appellari debet. Vnguenta si bene olentia sint, mirifice rnciunt homines: quod si corrupta ab aliqua parte fuerint,nihil ipsis foetidius excogistari potest. Quid de melle dicam cuius dulcedine palata hominum deliniuiis
tur: sed si amaror aliquis uel exiguus in eo fuerit inspersus,aut m inus dulce sit, quam natura mellis patiatur, uix amplius mel dici potest. Ex his Saliis satis puto intelligi, quid in poemate requiratur: ut scilicet ab omni parte uenustum re decens, doctum &graue, elegans suaue appareat. in e ue omnia summa sint, nihil mediocre, aut tenuet. Cum igitur res ita sese habeat, uel hoc uno tam multi inepti homines & indocti absterreri deberent a uersibus scribendis, Sc poemate aliquo, praesertim grandi, pangendo . Videmus eos qui equitatiob b 3 ne, nata
337쪽
in tralatione, aculatione, ercitati non sum, in Campum Marisum non modore, ut cum Ieritioribus certent: itidem illi, qui pilae indo sti sunt re trochi, disscum ue non didicerint in altumproiicere, prorius ab hoc genere abstinere, ne si ecflatoribus risum moueant. Nullus esitamen quamlibet indoctus, re pistum exercitatus in scribendo, qui non audeat uersus effingere, & poetae nomen profiteri. At sortasse hoc sibi l icereputant,qudd summo loco nati sunt, & opis laus abundant: insigni praeterea sunt probitate praediti, ab omni uitiorum gesnere remoti . Sed quid hoc ad rem si nobiles, si opulcnti, si probi, laudandi
quidem,&amandi, plurimique faciendi, sed non propterea poetae salutandi. tiam in icribendo poemate ingeruo omis est,& singulari mentis acumine : res uero oc nobilitas nullum ad hanc rem afferunt adiumentum . Illud etiam, ut quo multum nostrae aetatis homines reprehendendi, cauendum,nequidpiam temere in uulgus edatur: Ied potius domi, intus in scrinio,nouem etiam,si opus sit, annos descripta in membranis poeniata seruenturasubindeque in manus re
sumantur: semper enim aliquid fuerit immutandum, aut delendum. quod sori non posset, si edita prius tuis lint, inhominum manus peruenissent. Praeo terra quamuis in se ipso agnoscat aliquis tantum ineste ingenii ac iudiciu , ut per se satis sua scripta iudicare, Sc corrigere possit : adhibebit tamen, si poterit, docti alterius uiri iudicium : sic enim fiet, ut omnia multo sicilius perspicianothir, 8 elimatiora sint. Neque uod admirabitur aliquis, si tanto studio & lab re poeticen egere diximus: in cnim praeclara quae ira, oc ampla facultas, quandicio, an ulla maior, laudabilior uesit, quae hominibus quamplurima attulit commoda. Primum quidem poetice sita ui homines e sylvis euocatos pelle xit ad ciuilem uiuendi rationem: unde locus fibulae datus, ut dicauir Orpheus doctissimus uates tygres, leones, omne que serarum genus suo concentu deo
liniuit se, Ac Amphion sono lyrae ipsa saxa mouisse: quae in unum per se congcosta, muro Thebanam ciuitatem cinxerunt: plane enim efferati homines, &qui nullis moribus exculti sunt, oc artibus, laris, 5 lapidibus, aut si quid eo at iam durius his est, similes dici possinit. Cum nondum iurispmdcntia in tuocem uentilet, etiam hanc utilitatem mortalibus attulit Poetice. iram quidquid postea a iurisconsultis sapientissime cautum fuit, id multo ante caucrant poeψω, qui quomodo publica a priuatis essent secernenda, doccbant, & sacraucistabant profanis commisceri: concubitus quoque uagos, 5c apertos homini hius, ob turpitudinem interdixerunt. Connubiorum foedera, certas que les ges excogitarunt: qua ratione novae urbes essent aedificandae, 5c coloniae
deducendae, praemonstrarunt. Ipsi quoque leges ligneis tabulis incisis pus blice populo legendas proposuerunt: ex quibus omnibus rebus, quis non intelligit, quanta sit poeticae ficultatis dignitas, 5c amplitudo Sed Θc aslia ex hac proueniunt commoda . nam ad fortitudinem multum confert Hos
merus suis uersibus , dum praelia sortissimorum uirorum describit, re alios audaces in periculis subeundis, alios imbelles, re timidos describit: Ieo gentes multum incitat ad fortitudinem, & alacritatem: a timiditate uero desterret. Post Homerum extitit Tyrtaeus poeta, qui ubique ad arma, belliscamque laudem homines hortatur: ut o pauculis ins ipsius uersibus potest cognosci.
338쪽
ita uero. Non ne oracula, & sines uersibus describi consueuerant, ut 5chac in re poetae praeclaram suam operam merent r Non minor ea est poetarum laus, quod ipsi primum recae uiuendi rationem hominibus proposuerunt, ei nullum hominum genus fuit, quod iacilius regum, principum que in amici tiam se insinuaret. 9os Iciat quid innumerabiles proterri poetae,qui principi,
hiis charissimi filerunt, sed breuitatis causa praetermitto. Atque ut omni in rebus uim siuam prae se ferret poetice, rela nilis quoque alii mis hominum operam suam praestitit .nam seu reges scit priuati maximis aliquando periculis, eclaboribus defatigati fuerint, non aliunde animos commodius, aut honestius recreare possunt, quam audiendis poetarum carminibus, quae praesertim ad lyram concinuntur. ω cnim genae nihil suauius, nihil dulcius,ut nequis seri Lasse putet, lyricam poes incite negligendam. Cum uero tanta actam ampla sit poeticae iacultatis dignitas, acuis, quaesierunt multi, natura ne magis, an arte constaret. Ego ut tantam litem breuiter dijudicem, ita sientiendum ciue ex iastimo, neque artem sine ingenio, neque ingenium sine arte multum posse. ADterum enim alterius adiumento eget: neque si fuerint disiuncta, magnam hasbent uini: sed praeterquam quod natura sibi subsidium artis postulat, multa v quoque opus cit exercitatione. Curibres, qui agiles corpore, re celcres pedi, buseise student, abstinenta compotationibus re ingurgitationibus meri, o mnem lasciuiam, uoluptatem que corporis uitant, multa perscrunt, inultum diuque sudant, multum algent ab ipsa pueritia, antequam habili sint ad curo tendit in corpore. Tibicines quoque, qui in Pythicis sacris, ubi certamina sunt in Apollinis honorem, antequam summam consequantiir laudem, ut, istores que existant, multum prius se in eo genere exercent, magistrorums que, a quibus artem canendi tibiis discunt, praeceptiones diligenter seruant, re illorum minas, ac serulas exhorrescunt: nostrates autem homines sine ulla exercitatione ac studio Poeticae artis,temere aggrediuntur ad scribenda poemata:satis que magnam laudem se assequutos putant, si multa scripserint, oc uera suum numero caeteros praecurrerint, quasi ignavos cos credant, ac desides, qui pauca scribunt: instir igitur eorum, qui in stadio currunt, alios privuertere conantur, ne extremo loco consistere uideantur. Adde, quod malunt turpiter
profiteri id quod nunquam didicerunt, quam aperte fateri, & ingenue, se id ignorare. Videmus quoque, non sine ritu, si quis diues, qui multo abundet
pecore,5 auro,iatdsque habeat fundos,uersus scribit, conuocare illum undi 1uos assentatores,quibus crogata etiam mercede, suos recitat uersus: accurrunt
uero illi ad lucrum 1 ipendiarii auditores sibipropositum ab opulento poeta,no secus ac plebecula solet ad praeconem, qui merces sub hasta uendit licitandi gratia. Sed non uideo, quam hoc rccte fiat, tametsi neque miror : dissicile est enim opulento uiro, ac beato, ueros amicos ab adulatoribus dignoscere, cum praeis sertim multoshabeat obstatos homines,& clientes multis de causis ac summo
339쪽
eius aliquo beneficio obstrictos,qui omni b.illius dictis actastis applaudunt.
Quare monuerim na, qui aliis suum poema dijudicandum committere uoluerit, ut eos innumerum censoria non admittat, quos uiderit suo aliquo mu'nere sibi esse deui iustos .solet enim hoc hominum genus statim exclamare, R Eocre, PuLcΗRE, BENE. Nec satis habent uoces has ciun acclamatione prooferre,sed inter loquendum etiam expallescunt, ac prae nimia laetitia lachrymam estundunt, subsultant, gesticulantur, tetram pede contundunt ec pluribus modis praeficae mulieres, quae in funeribus clarorum uirorum mercede conduistae lugent ac plorant, conantur dolorem exprimere, at P imitari uerum, quam ii laetitiam animi nimiam prae se ferre, dum amici recitantur poemata. sed qui sapit,
huiusmodi. uitabit homines, &uel ex his ipsis signis mulatim discet, uerum
laudatorem ab adulatore & derisore internoscere . Dicuntur reges in conuiuius saepe metenta hominum uino explorare,antequam eos in stram recipiant amicistiam . mn minore midio εc diligentia conabitur is qui uersus iacit, censores psuo adhibet poemati, fit laces ac fraudulentos homines dignoscere,qui nihil unquam ex animo loquuntur, sed ut Varro ait uulpinantur, ut at ios decipiant. intit ius uir doctissimus ec optimus longe secus faciebat. Nam si poeta aliquis suos ipsi recitas in uersus, perhumaniter dicere solebat Corrige qtiaeso,ae choc, & illud. quod si negaret poeta sepos euerbum immutare, numerorum lege astrieliam, mimam se saepe id efficere conatum: statim uir praestantissimus
magiia utens animi simplicitate illum monebat, ut intcgros deleret uersus, Scalios ipsorum loco, qui magis essent tornati ac expoliti, reponeret. Quddsi adshuc pugnax in sua Misset sententia, maluisset P errata sua defendere, quam corrigere,iacitus hominem dimittebat, ne uno quidem amplius prolato uerbo.quid enim opus est inanem suscipere laborem corrigendi eos qui sibi plus nimio a placent ' sed nimirum suae temeritatis poenas demum dant. nam in maximas invicurrunt reprehensiones, & mssim ab omnibus ridentur. ita sit, ut sua pocmaata nemo praeter ipsos aut probet, aut legat. Vir igitur bonus re prudens in cororigendo poemate simillimus Quintilio erit: sublatam omni adulatione,repreo hendet uersus, qui fuerint nullo artificio talisti: dietiones nimis asperas & ob soletas diligenter adnotabit, inornata re inculta uerba tollet, supernua quae suerint&nimis luxuriantia resecabit, obscura &Prum lucida illustrare conabistiir: ambigita, quae nescias utro sensu sint accipienda , transuerso signabit calamo. Demum in singulis adnotandis adeo erit diligens, ut olim ierunt
Aristarchum fuisse, qui miro quodam acumine castigabat ueterum scripta: optime* subodorabatur, si quid alienum, aut fit rituum clam irrepsisset inter
H omericos uersus . Inprimis uero nihil dicet aget ue in gratiam amici. Nam si censorem caecutientem in iudicando amicitia reddiderit, magnum inde conssequetur incommodum. Fiet utique poeta ille postea in scribendo negligens, paulatimque ita peruerse scribere assuescet, ut postea nullis amicorum precio hiis, nulla hortatione aut admonitione retrahi possit ad rei iam scribendi rati nem. Satius est igitur ab initio sedulitate sua in corrigendo, amictim qui claarus fuerit, onendere, quam dissimulatione aliqua negligentem reddere, ut postea ab omnibus rideatur. solent enim homines ex ea re usque adeo inflari, & ins Iescere, ut morbusueluti quida plane exitialis eos occupet,aut insania fibros ire aliquis. Sicuti igitur scabie laborantes, aut morbo regio, aut phanatico fur reuexatos, nullus est qui propter morbi contagionem, & periculum impen dens non taugiat, cum interima pucris passim exagitentur: ita malo poetae, qui iam uesania credituraliqua, aut alio quovis animi morbo impelli ad uerosus ficiendos nullus est qui nutat sed quid Lurat,dixi Nullus, qui non euitet, qui
340쪽
lN NORAT. ART. POETICAM: ιαλ qui non exagite qui non oderit plane enim dignis imus est, quia nemine sui
leuetur, non secus ac auceps aliquis, qui dum nimis intentiis est in spectandis aut bus, quae per aerem transvolandin ioueam incautus,quae ante pedes erat, de Iabitur: ec quamuis illac praetereuntium opem imploret, adduci tamen homi an nonpostulat, ut credant illum satis sana esse mente, qui in solicam deciderit, re hiatiun adeo apertum. Ambigunt epim homi nes, an se eo uolens propter ins
ia deiecerit, sicuti de Empedocle pocta, oc philosopho scriptum legimus.
Cum enim a mortalibus Dcus existimari uellet, quasi e terra in coelum subitosiaiset, o nullo in loco ipsius corpus amplius uileretur, sicuti Deorum solet, qui immorialcs sinat, neque in terris sepulchra habent, in quibus humi putres
scant, in ardentis Aetnae uastas crateras,unde ignis crus chat magna ui, se sponste coniecit. Liceat igitur, liceat poetis perire, si uoluerint. nam qui inuitum sero
uat, plane idem ficit ac si perimeret . QVod si semel sciuatus fuerit, nullam lasmen servatori suo gratiam thabuerit, rursus p conabitur ultro mortem oppetere. Non minore laborant insania, nequc minus cxitiali interitu se ipsos perimunt poet , qui negle stis amicorum admonitionibus, uersus scribunt, dignitatique
suae &timae pessime consulunt. Sed quid facias A studio scribendorum ueris suum deduci nulla potest ut, surere tantum illum cernere est hoc insanis genere,
quasi in cineres paternos imminxerit, aut aram incesto al iquo scelere polluerit, aut netirium aliquod scelus patrari propter quodaDijs furore fuerit incitatus. Tantus uero furor cst horum poetarum, Ut quacunque per urbem incedant, dum suorum uersuum recitatione homines inuitos detinent, ferme enecant, ab omnibus stigiantur, ne, uelint nolint, oricogantur audientes longas illas uersuum recitationes .iniicit enim metum ius qui semel cxperti sunt periculum,
B sugere cogit, non secus ac leo aliquis, uel ursus, insigni serocitate,cum tib ctis caueae, qua inclusi is era, t clathris, per urbem discuriat. Qiiod si hominem aliquem poetae ij riacti tuerint, aut inuitum detinuerint, occupatum tenent suis in sulsis riarrationibus illepidorum uersuum, misere ip discruciant: neque ante dimittunt, quam illius aures exhauserint, ipse luemet recitando defatigati fuerint, instar plane trudinis, quae cum sitibunda sanguinis, cuti semel inhaeseriheam non prius dimittit,quam sanguine silerit expleta. FRANcisci