장음표시 사용
131쪽
de inquam est, quod ducis munere praeciare fungi possvnr, Wrririer Narsetis exemplum cuius prudentia Gothorum gens in domito corporum , ingentiumque animorum robore terribilis, ad internecionem serme deleta fuit 1, illud quotidiana terme experientia comprobant Turcarum ImperatoreS, quorum numerosi exercitus,teliciter pleriique ab hominibus quibusdam gracilibus,pusillis,N quod maxime miserum est,desectae virilitatis E nuchis administrantur. Quamobrem non satis intelligere videntur i ta quo nam ducis officium consistat, qui eadem ratione de eius, ac militis temperamento sibi discurrendum putant, nam huius conditionis homines , licet animi magnitudine, ct cor poris robore prae caeteris excellant, sepius tamen praecipites ini pelluntur , nec quid factoopus sit iacile cognoscunt. multo vero longius a scopo aberrant, qui una cum Aristotele,effectum hunc in melancholicum humorem reierunt,cuius ubi in homine copia incanduit, pro caloris intentione, aut remissione, alijs ingeniumia addere solet viLycurgo,Soloni, Rhadamanto, dcingeniosissimis. quibusque Poetis: alijs audaciam afferre ut Herculi, Thesaea, ct Heroibus c*teris,quos omnes melancholicosi uille,& huius aestu concitatos in serrum, &ignem increpidos irruisse, ac tabit quod humanis viribus effici potest intentatum reliquisle,idem comme- morat .Etenim licet haec non plebei Sop hillae,sed maximi Phil sophi sententia sit; videtur tamen propius in ill am intuenti, non multum in re de qua hic quaestio est;aut veritatis,aut mometi obtinere : cum non tali Imperatore nobis opus sit, qualis olim He
cules extitit. Hora:.epi ii x. Duram qui contudit 'ham,hu- . Notaque fatali portenta laboresubegit. aut quales fuerunt Thesaeus, Castor, Bellorophon,Perseus qui mostra, Furias,Serpentes,Harpias,Cerbereosque Canes proprijst manibus compresserunt, ad qua opera lateor quidem , non po-
mille eos impelli,nisi eo humore acri, de recocto qui reliquos ho. mines in furorem,ac sui, & reliquorum odium impcllit, namque ut obseruat Rutilius in itinerario, Huic nimia lilis morbum assignauit Homerus Bellerophonteis sollicitudinibus . .
Quamobrem ut certius aliquid pronunciari de ducum imperio,. possit
132쪽
possit quale na scilicet illud esse debeato 1 quibus causis depem
deat Statuendum est in primis quod eius officium non est, manus in acie conserere,gregarii cuiusdam militis instar, sed ut hostem,qum ςommodissime aggredi,aut declinare possit videre, idque per insidias potius,& occulta consilia eX Vegeti praecepto e , .
apud quem, boni duces non aperto Marte praelium,in quo es comminne periculum, sed ex occulto jemper attentant,ut ιntegris suis quanus possint hostes interimant certe,vel terreant.Vnde multaDucem scire conuenit,multa introspicere,& secum animo versari, multa solerter excogitare, prudenter disponere, celeriter exequi,& per fraudes, ac stratagcinata attentarς, quorumomnium rati iam a Libae Na. tandem factum est ut malitiae,quam Cicero,Versutam fallacemque tura Deoist. nocendi rationem appellabat, multum etiam este assinis militia censeretur: ac proinde concludendum est, tot diuersas actiones
quae minime sunt a natura,sed a consilio, non posse a simplici aliqua cordis,aut solius corporis teperie proficisci sed ab imaginan- ua iacultates dere,ut comunis est multoru opimo;vel ab ipsius prudentiae specie,quae ob affinitatem quam habet cum vafricie ,&solertia,non minimum, S ipsa ab imaginatione iuuatur. licet vita site quinque virtutibus dianoeticis quae mentem reFunt ,&perficiut.Atque has omnes adtiones,dotesque Imperatorias,adeo verum est a prudentia dependere, Ut si quid dux in bello peccauerit,non salia eius imaginatio culpetur,sed i Idicium quo parum considerate usus est; Sseu rerum agendarum occasiones negledixerit,seu nimia sestinarione easdem corruperit, imprudens ob eiusmodi errores ab omnibus audiat. quom OO Vero prudentiae, . di imaginationis opera, diuersam cerebri temperiem requirant,& qualem,ac quaenam utriusque signa, ad praestantissimum Duce ex his cognostendum, inerri possint frustra omnino essem si explicare conare post Antonium rara qui hic omnia, quanquam turbide satis ,& confuse ex Anacrisi merito damnata, in suam ingeniorum anatomiam transtulit . Quare satius est ut in recipiam in gradu,& quet antea dicere coepi de calida Turonum cordis temperie,e qua militaris audacia prouenit,ea nunc de eius- iidem notiso signis tractando absol uam. P. r. Enimvero,quia hominum pectus fenestratu no est,ytex Momi mi ira ii Oto,iquomodo sor intui se habeat, S utrum pili in illo succre- . 1 ' G .a scant,
133쪽
scant,aut maxima caloris vis intus ebulliat, cognoscatur; Galenus, qui eius doctrinam sequuti sunt Medici alii percelebres,sic
consultum esse voluerunt huic dissicultati,ut caloris in corde modum, & temperiem, primum quidem elicereii , ex tactu ,ee contrectatione totius corporis , quod ab ubere, validoque sanguinis, ct spirinium feruore; per cordis arterias in ambitum etaso, non nisi impendio calidii ni esse potest Deinde idem c hciebant ex respiratione,pulsu,Voce, helitu, quorum omnium frequenti Tis, magnitudo, velocitas calori attestantur vehementissimo; ut contrarii eisectus debilem indicant, S per laxiores cordis ventricu los, quasi fatiscententi Praeterea sedulo obseruabant ,s pili fuerint densi, ni ri, stequentes in pectore,& locis non multum ab eoi digitis, quoniani ex calido illo vi sce re iamltae fuligines attolluntur, & potius in anteriorem partem thoracis quae rarior est, minori ossium vallo circumsepta , quani in posteriorem erumpunt. demum conuertebant se ad Thoracem, quem natura aeriniuiti, continendo , qui aestuanti cordi ad restigeratidue necessurius est, mas nu,& capacem praeparare selet. Verum non tam sacile ut haec ipsa dicuntur, ita & obseruari possitiat, tum Hepatis frigida temperies, corporis seruori obsistat ; & angustiores arte riae pulsum,constrictio pectoris, respirationem aeque citam,atque velocem ut calor emciant: nihilque certi ex thoracis magnitudine sequatur,quoties caput in eandem amplitudinem excreu rit,quia tunc a conformatione,aut materiae copia, aliisque de causis, utrumque distendi manifestum est. Quamobrem, quia male cum delectoribus ageretur, sit quoties milites conscribunt, animum ad eiusmodi cautiones aduertere deberent, duo tantum ex
praecedentibus signis propono; quae ut obuia sunt & obseruatu. facillima, ita ut nullo conatu se oculis, auribusque insinuent, sic longe certiora sunt, quam vi de illorum utilitate dubitare liceat. Primum vero ex voce desumitur, quae Marco Antonio Bon-ciario secundum etiam indicabat, nempe col rem cutis, sic enim ille in epistola qua se ipsum de caecitate consolatur, caeterum naturalis ille, ac vividus color quem virilispulchritudoi des derat, me nunqua allis more interuncia, & quidem addiderat etiam antea ,. quas primum voces illi proferrent qui ad salutandum ingrederentur, da sitfrontem, oculos, Iupercilia, totum denique oris babitu
134쪽
praeterea aetatem, vigorem, indolem ad haecIinantes loquerentur, molam infam , ct corporis truncum repraesentare . Verum non istis immoror, qui ioco ne, an serio dicta fuerint, haud facile possum assequi .ut nec illud valde curo quod Democrito accidisse testatur Laertius, cum caecus de laesa,violataque cuiusdam Virginis pudicitia certissimam coniecturam secit ex voce,quae ut inquit Plinius in homine magnam vultus habet partem, Sed illud tantum dico, 'ocem elatam, grauem,&plenam, audaces natura, & iracundos homines significare; quoniam in illa multum aeris, & celeritet quidem propellitur,quod a vehementi calore,& peramplo Thorace, ac magno desiderio seri necesse est; unde quod iratis impetus, id in illis natura facit,ut nimirunt prae calore qui circa cor cf- seruet, vocem attollant, cum timidi, ct aegri ex Fefrigeratione,&imbecillitate, eandem ἡ contra demittant: & sine cum talem habuerint magnanimi Heroes Gottis redus Bullionius, Franciseus Sfortia , ct Ioannes Medices , atque Aristoteles discitis verbis contendat, grauem, S intensam vocem fortem virum designare, acutam,& remissam timidum , videtur haud iniuria signum istud, quod adeo certum, & facile est, plurimi semper in Tyronum delectu faciendum esse. η At non minoris etiam existimari debet alterum obseruationis genus, quod ex colore cutis, & piloru in E quis praesertim spectari solet &quod ab his ad milites, aliosque homines transferrisum acum ratione posse nullus dubito. qtiemadmodum enim disic Virgilius, cum laudabilium equorum notas inuestigaret I - Hone ti' Dadcies glauci uri color es delerrimus albis. ita vestem omnino ut si ui milites conscribunt, eorum potis sinum rationem haberent, qui pilis sunt nigri cantibus, colore vuldus subfusco , cute liuida, & exusta ; glaucis oculis, vel nigris ; & eo demum totius corporis colore, qui magis ad atrum:& retore dum accedat, quam ad dilutum, albicantemque, aut penitus candidum , etsi enim color albus magnam omnibus venustatem ast rat, ct ad delitras voluptatesque expetatur, ita Vt quemadmoduniger infaustus, ct morti,Dijsque inieris dicatus erat, teste Statio in Thebaide, ni ae praecedunι nabila mortis, & alibi due deos, Euriarum que atres angat i
135쪽
concilia. sic albus maxime auspicatus, & coelestium proprius censeretur, ut etiam Serui us Virgilianum illud,de Caesare sub Daphnidis iam mine prolatum . candidus insuetam miratur lumen Olympi , ita reddiderit Candidus, id es Deus. .& Horatio Ntibe candotes humeras amictus Augur Apollo describarun, eaque colorum varietas in victimis quoque.apud antiquos seruata suerit dum offerebant Nwram Θemipecudem, Zepbri uelicibus albam In sustragijs etiam, & capitalibus sententijs, in quibus persepe omnibus a nigra color ea mutatus in album. ac denique in Augurijs,quet Tibullus candida vovebat amico suo, cum e contra Ouidius nigra, ut nefasta detestatus sit Nigraque funestim condidit omen auis. Licet inquam color albus nigro, ac fusco in his . omnibus longe praecellat, a nemine tamen si rapium unquam tulit, clim robore corporis, & praesenti animo opus est, ad aggrediendum aliquid difficile, pleniique molestiae,& ingenui sudoris. Cuius rei talis ut videtur mihi causa assignari potest, quod in albis abundat humoraqueus, & frigidus, qui praeterquam 1 victu pleniore,& liberali ri,Vitaque remissa,ac natiui caloris penuria, non satis honeste c5- gerituri insuper, mores . motusque animi omnes tardiores essicit; sensus obtundit,mente hebetat, somnosquegraues,& prosundos, cum tarditate . & ignauia inducit , quae omnia quantum sint muneribus bellicis aduersa, colligendum unicuique relinquo. idque non modo perspiculi est in hominibus, de quibus retassimὰ iudicare possis,ex trito illo,&comuni Faceti ignobilis Poetae disticho. Raro breues humiles vidi, minorique Meles, Albos audaces, miror magnos pienter aut in Capris,Bobus, Gallinaceis Equis a ijsque animalibus quae multum a temperamentis, ct humoribus ammutantun Sed etiam in alba Terra quae ab omnibus agricolis vituperatur, cum n, gerrima frugibus abundet,atque etiam auri foecunda laudetur ab
Homero; itemin albo Magnete , in Populo aba ; in alba Quercu; in Corallo albo ; quae deteriora sunt. ac fieri potest ut inquit Bo- dinus,
136쪽
f/LIBER PRIMUS. ro 3 dinus, quod grica vox quq laguidum fignificat, in eu sensum L Tires a Gallis, vel potius Gallograecis detorta sit, ut quod Latini altam ' - μ
dicunt, ipsis Hanc appellenr. quae ingeniosa Vocum interse mutatio, alterius mihi in mentem reducit, quam vir multi iuga doctrina, de omnifaria si quis alius lectione expolitus Petrus Lastyna Neapolitanus, in Stromatis quae vulgari lingua .sed non eruditio ne, prima inter stud ia, ac ingenij tentamenta conscripsit, hunc in modu contra Academicos, qui sibi a furfure nomen indiderunt, in voce malandrino explicat ut illam non a Verbo malandare,qu madmodum ipsi volunt, sed a vocibus graeci, & πιὸρ ιυδ σὸς deducat,quasi vox haec italorum malandrino nihil aliud significa ret, quam nigrum hominem, & ex quadam deductione sceleratum etiam , ac inquinatae vitae, quia nimirum humor adustus& recoetus, qui in hominibus tinctis ut doquitur Arbiter colore noctis id est nigra cute, nigroque capillo, praeualet; utillos ad audendum promptiores eiscit, ita & ad peccandum, conuersa in scelus M violentiam audacia. Vnde Plutarchus hoc Pythagorae Symbolum a Melanuris, seu quibus nigra cauda est abstineto, ita iis d. explicat,qua ii Pythagoras voluerit, non consuescedum esse cum pueror. sub hominibus ob malitiam nigris,eo plane sensu quo Horatius dixit. Hic niger es, hunc tu Romane caueto.& Creta insula damnatur a Uirgilio, ut nigris exae eolubris. Sed loquimur tantsi hic de subfuscis, & nigricatibus viris qui ex bilio- , Geora. si ut melancholici humoris dominio, maius ad fortitudine animi,roburque corporis, ct facultates quae ab utroque dependent,inc rementum suscipiunn, non vero de illis qui eodem humore ad laesus, ct flagitium abutuntur; ac proinde non debet ille abusi s in Causa esse, quominus censores, aut militum delectus curam in se habentes, magis saturato colore quam diluto, & susco potiusquam albicante, pr ditos homines in militiam adscribant, modo tamen diligenter animaduertant, quinam inter Germanos,& I. M. Gallos, atque illis etiam finitimos Anglos, ex proprio temperamento, aut ex eo quod toti nationi commune est, natui aliterque in his,& quibusdam aliis populis ad albedinem propendet, colin rem hunc contraxerit: Secus enim grauiter ostendent, nec mi nimum iniurii erunt in eas nationes, quarum natiuo colori his, exbis optamξ,sapienter quae patrocinatus est Galenus. Galiis ,
137쪽
o Germanis, ct omni Thracio, o Scythico geneWifrigida htimidaque cutis es, ideoque etiam mollis,alba, pilis nuda; omnis vexo na curalis calor in viscera Una cum anguine his confugit, ubi dum agitatur , O praemitur , eruet; animose', audaces O praecipitis con-βῖν redduntur . erit Sequebatur in delectu aetatum consideratio, cuius momen tum in eo praecipue versabatur apud Omnes nationes, Ut adole icentes potius quam aetate prouectos eligerent ; quandoquidem
quae discenda sunt in militia pari ter, ac in alijs artibus,& disci plinis, citius arripit, & tenacius retinet minor aetas quam lace tis effoeta, viribus que animi flaccescens; ut omittam quod compore iani ad senematem inclinante, spatium multis rebus addi scendis non relinquitur. Vnde hoc etiam in Laudibus Romanorum merito ponebat Salustius,quod iam tum apud illos iuuentus simul belli patiens erat, & in castris per labores improbos, atque usu ipso militiam addiscebat, quod eximiae virtutis decus , iactumque domestica consuetudine velut gentis suae proprium, ne desidii corrumpi permittant, sic illos hortatui Romanae fidicen Lirae Horatius. Angustam amici,pauperiem pati Robustis acri militia puer
condiscat, O. Parthosferoces Vexet eques metuendus basa . Vitam quae ub dio ct trepidis agat In rebus
idemque, cum Lollio summopere abblandiri vellet, satis habuit
quaeci mque in eius commendationem prius attulerat, hoc Versu claudere.
denique suam Militiam puer, o cantabrica bella tulisi: lio. . eap & Vegetius quasi pedibus iret in Horatii sententiam, melius esse dicit vi exercitatus iuuenis eausetur aetatem nondum aduenisse pus nandi, quam doleat praeter se, quae causa profecito fuit, ut G enus qui in hominum natura vestiganda, studio, & industria s cile excessuit omnibus,Paedotribas moneat, ud a secundo septennio ad expletum tertium, viribus iuuenum confirmandis dili
genter incumbant, , si quidem ad robustistimum corporis habi
138쪽
LIBER PRIMUS . I rostiun prouehere eos cupiunt , aut milites strenuos, luctatoresque vel alijs viribus insignes efficere.Quanquam huic Galeni consilio multae gentes praeuertendum censuerunt, ac in primis Thraces, Celtae, Germani, Lacones & quicumque populi vitam in studijs rei militari s agebant, cum hoc semper in more instituto que positum habuerint, ut natos recens infantes fluminum alueis ablue. xent; nudos per uientis Boreae flatibus infestas saeuoque gelu rigentes plagas traducerent, fame etiam interdum, S plagis navcerarent ; quo facilius possent his artibus ad laborum patientiam confirmati, reliquum vitae tempus,eo modo transigere, quem Sindonius Apollinaris in panegyrico ad Anthemium Augustum , scite, eleganter que istis versibus repraesentat. Sie Lacte relicto Virtutem gens tota bibit, creuere parumper, Mox pugnam ludunt iaculis, hosfuggerit illis
Nutrix plaga iocos et pueri venatabus apti '. Lusera ieris vacuant, rapto HIataiuuentus
Iura colliguris , consummatam quesenectam Non fere inire pudet, tali re inelita ciues Martis agunt ἰ ΣQuoties igitur Romanis liberi delectus potestas concedebatur, mox s habebant, haud fere quemquam minorem septem decem mis.,ia. annis, aut sex & quadraginta maiorem, militum in Ordinem re- .serre; quod Servius Tullius, ut inquit Tubero apud Agellium, c. s.lib. io: hac ultima aetate prouectiores senibus; ut infra primam consist crates, puerorum classi annumerareti, atque inde spatium quod
inter utramque metam annorum decurrit, velut iuueniliti dicatum qua .rebianior aetas Vlia, nee uberior, nec quae magis ardeat ulla es.
militiae quoque conueniens omnino, & opportunum esse veteri censione constituit; quam subsequentibus demum annis Cornelius Gracchus lege sacrata confirmauit, statutu que suit ut equites, lecem, pedites autem,sedecim stipendia mererent,ad sextum, S quadragesimum usque aetatis annum; aut etiam valde periculosis temporibus, ad quinquagesimum sextum . quanquam sub
Augusto , & alijs Imperatoribus , tam in stipendiorum quam am .uorum i
139쪽
norum numeratione, non infrequenter tali senatus consulto fumrit derogatum ita illud tamen ut plurimum obtinuit quod Pol bius in fragmento libri sexti de Republica assem, nulli ciuium
Romanorum licuisse ullum magistratum urbanum gerere, qui decem annos non militassetnerant autem adolescentes Romani in toga praetexta sque ad decimum & sextum annum, quo anno togam puram, eandemque virilem accipiebanti Nec dum tamen ita in iros recepti militiae idonei censebantur, ut apparetex Sumtonio in Auguito quadrimus patrem amsit, duodecimum ouum agens auiam Iuciam defunctam pro concione laudauit, quadriennispos, virili toga sumpta, militaribus donis triumpia Caesaris Africano donatus est.., quamquam expers belli propter aetatem. Tirocinium igitur serense toto ii Io anno conficiebant ,& sequens qui decimus septimus erat, illis demum ad militiam aditum patefaciebat: nam Titus Liuius ostendit anno septimo , Se decimo fuisse aetatem militarem; etenim inopia iuniorum dicit creatos Trium viros, qui undique ingenuorum copiam conquirerent, eosque & si nondum militari aetate elland , milites facerent, si
modo satis roboris ad serenda arma habere viderentur, tum vero paulo post, quos vocaverat nondum militari aetate, eos minores suisse dicit septem & dccem annis: unde necestario efficitur militarem aetatem fuisse anno decimo septimo, quam quadragesimo quinto finiri sblitam asserit Dionysi us Halicarnassaeus, non - omnino consenticias cum Poly bio qui his alterum annum addit;
multoque minus cum Seneca qui quinquagestino tantum eat . lib.de breuit. circuscrmi, determinarique putat, lex enim inquit, a quinquage-- Amo anno militem, non giti, asexagesimo Senatorem non citat , q uo
etiam pertinere censeo illud Macrobii in fragmento Librorum Ciceronis de Republica,quod somnium Scipionis complectitur, nonnullarum Rerum publicarum is mos es, ut postsextam ad militia nemo cogatur, in pluribus detur remissio iusta, posseptimam, v bi per sextam, α septimam,auctor ille hebdomades annorum intelligit, in quibus singulis ponebant annos septem , atque ita palam est in nonullis Rebus publicis secundum de quadragesimum, in alijs nonum &quadragesimum annum, immunitatem 1 militia attuli ste; &sane cum antiquiores illi minimum inter 1 e conueniant, mirum etiam videri non debet,si nuperi scriptores aliquo semper
140쪽
in errore versentur, cum de his & similibus antiquorum institutis quasi ex tripode pronunciant. Geterum ut plane non conueniunt hi termini cum ijs quos exterae nationes legibus suis prSst tutos habebant ta nec penitus
ab ijsdem dissentiuC, nam si Aristotele consulimus,vult ille in Politicis iuuenes in optima & bene instituta Republica, decimo septimo aetatis anno in bellicis muneribus apud Paedotribam exer-Feri,mox vera proelia subituros quem aulcm bellandi terminum posuerit, vix possumus nisi coniectura depraehendere, qui tres vltimos eius operis libros non habemus quos adducit Petrus Victorius, commentariis in primum Rhetoricorum; & vetus inter- praes iligenter a se conquisitos, nusquam reperiri potuisse asserit quare cum ipse in libris qui supersunt, vir uim liberis operam nauare pra ipiat sub annum aetans trigesimum septimum, hinc adducuntur nonnulli ut existimenr, hoc anno apud Aristotelem militaris vitae finem, & ciuilis,ac politicae principium consti, tui ; quod tunc robur corporis decrescens, liberorum procreationi impendi debeat, potius quam bellicis laboribus, quorum molestias facilius deuorare homines possunt. dum valida ct iuuenilia membras eiunt galeae, dumque ardens sanguine ..persarum au te iuuentus vigesimo ad quinquagesimum annum misi tare cogebatur,vltra quod Tempus armatili tractare vetitum erat. Sed Laeedemoni j, quod notat Piutarchus in Agesilao , &Xenophon libro quinto Hellenicon, post quadragesimum vac tionem obtinebant, non quod bellandi pericia aut sortitudine Romanis inferiores essent, Verum quia vimagis Australes, ita quoque robore minus valebant; quemadmodum. etiam Athenienses de quibus legem hanc inter Atticas,ex Vlpiano Demosthenis interprite Samuel Petitus succentumuit, Athenienses ad Onnum que quadragesmum milium, ab anno decimosi quidem annum vigesimum intra Articae sine ab anno vero vj simo extra Atticam . quod sipientissimi Populi iussum, adeo ervidite interpritatus est idem. Petitus, ut nullum unquam eius loctionis penitere possit. Gallic contra neque delectus, neque aetatis rationem ullam seruabant, sed quemadmodum inquit Cae
sar, initium belli apud Uos hunc in modum se habebat,comm ni lege