장음표시 사용
151쪽
mutabat armorum . atque etiam si Temporum decursu urbani homines legebantur; partio tamen, aut nullo discrimine a Rusti cis deserebant, quia tunc nullas voluptates Sectabantur,non opipare vivebant,non delitiis,ac voluptatibus ingenuum vigorem remittebant,sed sudorem curtu, de campestri exercitatione collectu, nando Inuentus ipuabluebat ni Tyberi, idemque belle etiaconfirmat Poetae Venusini, iusta haec in aetatis suae mores CXpO stulatio. i , ri uim i Non his iuuentur orta parentibus u. In fecit aequo sanguine punito, Pyrrhumque . ct ingentem cecidit Antiochum, Annibalemque dirum rSed rusticorum masula militiam Proles, Sabinis docta ligonitas P . . Versare glebas. eui sanetam eleganter concinit nouus ille delitiarum arbiter et gantium , &flos delibatus populi ; Suadaeque medulla Angelus Politianus,ut flagitium sit versiis eius praeclarissimos, & suaui ili- mos non item in medium proferre Seilicet bis Babilon dextris, Nabaleaque regna Creuerunt; hie Mopsopio delectus ab aruo Miler, Achementum Marathonis in aequore Persen e Contudit; bis adiuta virisse Romula tellus Imposuit Mundo, O rerum tractauit habenam Hoc igitur illustri Romanorum exemplo tactum est deinceps, ut certatim illi, permoti auctores qui de militari disciplina commentarios ediderunt, ac velut omnes uno spiritu dueti, contenderent , Tyrones optimos ex agris potius legendos esse, quam ex Ciuitatibus, quae coetus ne hominum constituant, an confluges vitiorum , iure quis ambigatriadeo illic mores inquinati; corpora fluxa ,& resbluta ; virtusque per omnes nequitiarum gradus emasculata. dc quidem ubi mecum opinionem hanc acurratissi.
me consideraui, non possum non arbitrari illam sapienter. omniano, & prorsus commode fuisse ab illis excogitatam, nam in grauissimorum virorum auctoritatem respicio, qui hanc suis calculis approbarunt , siue in rationum momenta, quibus fulciri tanquam tibicinibus solet i, tot profecto in utroque illo probati
152쪽
ius genere argumenta sese offerunt, ut infinitus sim, si cuncta vetilem reserre . quare compendium orationis faciam , di condati nes percurrens quae in optimo Tyrone requiruntur, eas identiadem in paganis,seu agrestibus, & quemadmodum Spartianus iblos appellat Baeolicis militibus potius quam VrbauiS reperirisian di i cu perspicue rationibus, & testimoniis conficia, vise uti Varro Tritanum Samnite propter eximias vires corponsaratura gladiatore esse dicebatnhaud secus restici ipsi obeandem ratione, natura milites esse existimandi t. & quidem si fortitudinem in milite quis laude contemptumque morias,&-mnarum tolerantiam illud certe ab Oraculo Catonis habemus, quod ex Agricolis o viri r- de re rusticiri 6O milite renui mi gignuntur, &si Uegetio credatur illa L p, minus morte timet, qui minus uelitiarum nouit in vita. atque t Pi, dip.,aib. inius contet itforti i viri O milites enuissimi A agricolis nascuntur, minime stue male cogitantes. qua in re consentientem B Drap. is. t Tullium varijs locis, sed praesertim in oratione pro Archia Poeta, & in epssima ad B rutum his verbis, denique homines rusicos inedfortissimos miros ,ctumque optimos dementes tu se iudices, primum milites mereraxos, deinde Legionem Martiam. Quod si moderationem insinu per ex dimenta, atque vilissimo eduliorum genere obseruatam alius requirat apibus hi vescuntur
in ptis, quas vel .vbere mulgent, vel manu vellunt, et baculo excutiunt, Vel pedibus atterunt in summa non illorum epulae luxu constant , Irimab aetas natum imuriis CXpumam , nota Gessionamenta quaeruntur,inec ulli simi rum, qymium aequet
ndat Rumofacilem victum ius m testas. Ds praeterea robur corporis, duratique per laborum continuationem dc pares quibusvis oneribus tollendis lacerta, velut multum utiles milviae, sideran tur; quisii, ilius vali iuri, Rrma terr potest qua in rustici et cie Poris 4mbitu torosi, ac c pactis uita sectas lucere puteos fodere, iligna dolare instrumenta omnis generis Si ne domo , Si sera sinae mi, ct inamanes strinorum truncos missit, negotio voluere, ac mouere conluetudo ruretam adi quam respiciens Seneca 'n um inquit Oh rem rc epist. , aut marius, ae ab aratra ad muttiam aransferuntur. Si den de
153쪽
num vitae genere, Cyasi in castrensis, S genuinae antecessum apparere solen, in quonam melius expreta illa inuenietur, quam Rusticorum& Pastorum de quorum naturali propensione ad bellicas actiones ita pronunciauit philosophorum primus ct sas politicora. pientissimus Aristoteles in multis vero haec pauoralis vita cum
Agricultura conuenientiam habet . utrique enim corporibus exercitati, ad bellicas expeditiones utilissimi ni , ac potentes ub dio consisere ', aut quemadmodum inquit Salustius uemem, aesarem iuxtapati; humi requissere, eodem tempore inediam, O laborem tolerare ; nimirum quia Rustica plebs sub dio & in labore nutritur i Solis Patiens, umbrae inegligens, Balneorum nescia, deliciarum, ignara, simplicis animi, paruo contenta, duratisque ad laborem, & tolerantiam membris. unde cum ad militiam postea deuenitur, non mirum est , si nemo Agricolis, & Rusticis ipsis pa ransiri
militum ni Seu ducere vallum, μή μ' - Seu sit opus cel praecingier aggere castra, iis Seui me aduersa trementumsigere abenum, Seu vigil in omnem peragat cuIudia noctem, l. i. Uti l Seu tacitum raptur uer seu parcere parto
Conueniat , Arari lenta obsidime premantur.& sane Uultus illorum horridus, crinis hispidus , vestis sordida, vox intra septa dentium conclusa , bipennes in manu, aut Egmnes, ad tergum sica quid aliud nisi trucem' animum spirant,&non modo vulnera , sed mortem aeque inferre, ac sustinere paratum8 hoc vero tantiim exploratae ipsorum virtuti ossicere posset, quod primum iuuentae flexum ingredietibus, eorum pili crines que serme semper non susci, nigrique, quales superiori titulo, - fortitudinis argumentum esse dicebamus,sed albi, ut flauescentes erumpunt ', verum cum multae sint causae quae hunc ,aut similem coloretii absque natiuae temperiei detrimento inducere possunt, crediderim iacile Rusticorum capillum nitere, & splendore quendam dilutum contrahere ab apricatione icut linum solet,&lana;& enim in Sole & sub dio plerumque aperto capite versam tum, praeterea nutriuntur serme semper lacte & aqua, quod genus alimenti neque cutem, neque crinem vehementer inficere . intum est , Denique parentes etiam illorum victu utuntur simplici ;
154쪽
unius que modi, Vnde purior, sincerior que in corporibus succus emcitur, e quo pariter necesse est, id quod generatur, minus turbido, aut impuro humore concrestere. ut nihil inde concludi possit aduersiis rusticorum egregiam indolem , quam a victu illo praeduro , S continua exercitatione pendere, cum Lycurgo persuasum essen,Lacedemoniorum idcirco pueros impuberes,non in Forum, sed in agrum deduci praecipiebat, ut illic a parentum blandicijs remoti, primos annos in labore, & operibus agerent; vitam que ducerent sine culcitra, sine pulpamento,& quantum fieri poterat a mollitie ,& voluptatibus alienam; quo iuturq militiae sensim assuescerent, & spartan fortitudinis etiam cum lacte
imbiberent rudimenta, corpus enim assuetum tunica, Vt inquit, D. Hieronymus, Lorica onus non siner, caput opertum linteo, galeam recusati molle motio manum, durus exesperat capulus fortior autem miles ex confragoso venit - atque hoc etiam num istis temporibus,
videtur obserua re Turcarum Imperator, in Ianiticrorum praetorianis cohortibus, nam istos ita ex agris per delectos praedones undequaque auel it, ut hi haras etiam, S mapalia perscrutentur, aduectosque postea Constantinopolim, in omne genus laborum abiectissimorum educari curat, usque ad certum, praefixumque aeratis tempus,quod statim atque attigerunt, Baltheo succincti, in Ianiiserorum ordinem, qui non minimus apud illos existimatur tinuo succedunt . Verum quid paucorum exemplis rem ipsam confirmo, quae bellicosistimorum omnium populorum consuetudine,& institutis recepta,ignorari a quoquam non otest ' Pa
thi enim bellipotentes aliquando fuerunt, sed iparsi in agris; Scithae , sed in Tugurijs oberrantes ; Germani, sid prius quam urbes coluissent; Turcq denique apud nostroia in maximia, serocitatis opinione habentur, sed minus quoque cernuntur esse dediti in amoenitatibus oppidorum, sorsan ex Genio in integram nationem transfuso, ab Othomano primo, eodemque pingnacissimo illius Impei atore,quem agrestis villici filium fuisse a cior est P gna ius. Non aliter prosteio quam comuni rumore hominum imperitorum circumsertur, Iacobum Mutium Attendiniam qui poste tis luis ad regias opes, ct tortunas tacem praetulit , paterno in agro ita operis praescisse, ut etiam sua manu stivam, ct vomere, strenue tractam: Cuius quidem narrationis occasiones
155쪽
ne, haud absurdum puto, fabulam huc referre simul, & ridere quam Facitioni Braccianaeaddicti , in fictae istius opinionis confirmationem excogitarunt, tanta quidem insulsae, fatuae sue plebis delectatione, S applausit; ut Iovianum Pontanum, qui hac
causa S fortiam ducem ab Aratro vocat, di nonnullos praeterea sapientes in errorem perduxerit. Narrant igitur ipsum quin agrum sederet, duro labore fatigatum , ab ea indignitate operis suspextile in Coelum, & deum praecatum ut Vota bene verteret., euibrasse protinus ligonem in praealtam Quercum ; eo animi decreto,ut u decideret, eum aequissime ad perpetuum laborem esset resumpturus, at si ramis haesisset Castra continuo sequeretur; Fortuna vero ligonem arbori appendit, Sine tanquam ex co- pacto ensem primum cinxit, ut satis suis viam aperiret sic enim . nugas illas canoras referunt qui solida non curant; aut qua maligne dissimulant tunc temporis, quoprimum Sssimam lucem venit, Familiam Attendulam ex Cotignota antiquo Gallie Togat
oppido, iuxta viam Flaminiam agri Faventini, haud ignobilem , quidem fuisse sed & ijs opibus plenam , ut cum vidit illi deesset
eorum quibus commode vivitur; tum etiam honestos sumptus fecerit ipsi Siores , quando tredecim annorum puer , ut Iovi in eius vita auctor est,in Boldrini Castra concessit, ac rursum cum eques in illis tactus, domum rediit ita testinis compulsus dissidijs: moxque armis, & equis quatuor , Ut cataphractum decebat , instructior in eadem castra reuersus est; in quibus non multo post Turmae, ac demum Alae presectus sub Alberto Brolia o Ioannehcuto Britanno secunda fama militauit. verius conta Te ista potuissent de Francisco Bussono, cui a Subalpino Liguriae oppido Carmagnoia cognomen fruit aut de Petro Nauarao, atrame . lata,& alijs quos certum est,ex abiecta,& vili origine in maximum nominis splendorem sua virtute euasisse. Sed non tam bene cum
rebus humanis geritur, ut quae fiunt meliora & Neriora plu ibus placeant atque ut Meretrices ilico, & ceruui. delibutae plenius
quorundam oculis, Gatactibus sarisiaciunt,sic mendacia tacilius mentes incautas ludificant, va Ha illa, S iucunda tot rarissimorum eventuum nouitate.de quibus utcumque tadem statuendum
sit,illud certe negari non potest quod asserit Vegetius,&nos stillum accurate confirmauimus, nempe ex agris oprime suppa i
156쪽
posse robur e .ercitus, quia ruri degentium, & cum Ligonibu
rationem semper habentium corpora, qu1m urbanorum, pro
Pter victum aridum, horridulam vitam, laborum consuetudines multo firmiore valetudine utuntur,&tolerandis militiae dissicultatibus longe magis sint idonea ex eo que Columella tactum esse dicit, ut Romani ipsi quibus hoc apprime exploratum erat, sem' per rusticam plebem praeposuerint Urbanae. εSed nunquid propteria verum,quod, orbanus miles sicut Menander asserit ne quidem gat deus, ullus P. Dii precor melio- Vrboniε ra, quam ut hac labe gens alioqui praeclara, & suis pariter ad militiam non contemnendis virtutibus dotata onerari debeat. nulli Musi. enim aeclusa υirtus inquit Seneca, omnibus patet ἰ omnes aimittit, omnes multat,ingenuos, Libertinos, Seruos, Reges, exules, non erigis domumnec censum, nudo homine contenta s. praeterea animis opus est ad bellum non nun quam viribus, audacia , iaoia secus ac patientia; aemulatione,&laudum incentivis, aeque ac artu
bus & lacertis ; industria denique, sagacitate, prudentia, versutia,& similibus rerum quas consilio fieri oportet, adiumentis, quo'rum vim longe maiorem urbanis quam rusticis hominibus inel-se,siquis dubitet,quasi in claristima luce caecutiat,ludibrium de se faciet ves pueris de triuio. ut praetermittam hic quod in ciui talibus non eo usque omnia luxu voluptatum que franguntur il lecebris, quin aliquos in illis reperire sit ut fabros ferrarios, campentarios, macellarios , mediastinos, baiulos, ct id genus homines, qui de viribus,& laborum perpessione,cum agrestium robustissimis, contendere possint.vnde sicut asperis Reipublicae temporibus cum Iuventutis inopia esset, Capite censi in militiam 1 . Romanis legebantur, armaque ex publico accipiebant, & non
capitis censione, sed prosperiore vocabulo a munere, officio queprolis edendae Proletas appellabantur: ita non est apud me. dubium quin potiori iure idem fieri possit in conscribendis pe- destribus copijs nostrorum militum, quae usu ita obtinente,n on aliunde istis temporibus; quam ex urbana plebe supplementum recipiunt. Sicut equestres partim constant ex nobilibus qui ruri degunt, partim ex locupletioribus ciuitatum incolis, quorum 'ita delicatior, nasi equorum commodis fulciatur, nullis laboribus Glinendis idonea est, sed ne suscipiendis quidem. Unde cum
157쪽
Rristicos ex mea & veterum opinione , velut aptos propono qui omni u optime armoruministerijs incumbant,nihil propterea detractu velle urbanis hominibus,quos suas partes agere deceter, Sin probatillimos milites euadere,armaque quoties magna Voluta te illa induunt perite tractare, satis superque exploratum habeo.
Atque illa sunt Tεκμήρια, & notae quibus dispositiones quae
in Tyronibus, seu nouis militibus requiruntur, ab unoquoque ἱδ depraehendi possunt, qui modo in rem ipsam oculos, mentem que diligenter aduerterit: quanquam si verum lateri velimus, noa Ioriam. ita promptum sit de sortitudine,ac de reliquis conditionibus que ab aetate,vel patria,aut vitae genere dependent pronunciare quoniam hae ab euidenti,certaque notione colliguntur,quae nusquam
aut raro sensibus imponat; illa vero coniectatione quadam de oris', ct vultus ingenio, deque totius corporis filo, atque habitu sciscitat cla est, per variorum, & discrepantium inter se signorum, ac nonnunquam etiam penitus similium comparationem, quae ita plerumque fallax est, ut in transcursu depra aendi non possit ;cum singula hec argumeta per se primu sedulo inuestiganda sint, mox conserenda cum alijs eiusdem ordinis, vel diuersi, ac distinguenda a similibus, ct ea omnino arte exploranda,ac diudicanda quam egregie complexus est, prestabilis homo sapientiae Scipio Claromolutus in silmeiotice sua morali , seu egregio illo opere de coniectandis cuiusque moribus S latitantibus animi assection, bus. unde cum sortitudo ipsa &insita gloriae cupiditas, quae a
Patriciointer necessarias Tyronum dotes referuntur, magis in
recessu pectoris delitescant, quam ut ex praedictis signis crui inide possint, atque in apertum manifeste proferri, ab his praesertini hominibus qui res tam longe ab ossicio suo dissitas non aurificis statera, sed quadam populari trutina examinare satis habent , ita, ut ViX Vnquam Centurio, vel Imperator de uorum militum vir-- . tute iudicare, nisi ab experientia, diuturnaque viri consuetudine
possit: reliquium est propterea, ut hanc in se Tyro requirat, nec prius 1e deligendum sistat, quam instituto totius alveaine suae viri rationis examine, cum fortitudinis bellicet signis, tum vero stimulis etiam,ac incenti uis ad gloriam,munitum se a. natura,pleneque informatum cognouerit. in quibu, autem utraque virtus ii
158쪽
& magnam habebo humanitati tuae gratiam, si his rebus quarum in te specimen a parentibus derivasti, ita quidem ut monitore me nihil tibi opus sit, patientem rursum te praebeas,benignum que audiendis. Fortitudinem igitur vetustis quidem illis c melioribus saeculis tanto in pretio fuisse, constat apud omnes, ut in quibus maior videretur eos Heroas vocarent, & semideos venerarentur . Hinc
nempe Mars, & Pollux, & Bacchus, & Quirinus Coelum meruerunt : hinc quaecumque in orbe terrarum praeclara essent, atque admirabilia ad Herculem monstrorum domitorem 1 post ris relata sunt. & Romani licet virtutum essent omnium mim rifice studiosi, tamen ut qui iudicarent hominis excellentiam in sortitudine maxime esse positam, virtutem eam agnomina runt: eodemi planε quo & Graecorum sapientes instituto , qui eandem άνθειαν - σ- ανθὸι dixerunt, & ex eo praeclare Pindarus virtutem Heroum matrem nuncupabad, quia neminem
inter Heroas antiquitas retulit, qui hac virtute duce,ad tantum honorem sibi viam non tecisset. hanc vero si sorte aliquis frustra a nobis in Tyrone desiderari, inductus hac ratione sibi periuγdeat, quod ut caeterae virtutes, sic fortitudo hominibus 1 natura non insit, sed consuetudine periculorum ingeneretur, Viresque sensim,&in progressu acquirat, is propterea non conficiet quin illa temperamentum calidius, & cor valide compactum, spiritibus que resertum copiosis, tanquam necessarias in homine di spositiones postulet quae dum similiter in mulieribus non reperiuntur, ex eo fit,quod raro fortes evadant, etiam in crebris difficultatibus, & periculis innutritae. oportet enim ut natura cum a te consentiat,& principia illa subministret, adeo quidem ad foribtudinem conserentia, ut cum semel deficiunt, reliqui stimuli quibus homines ad illam exortari consueuerunt,aut nulli suturi sint, aut parum recte idonei,quibus exercitatio adhibita, consuetudo- - 3. Et ieque diungere haud multum possit. - ς-pa Caeterum cum Aristoteles dum singula quaeque sprout moris r--
est in artibus tradendis sigillatim explicat o sortitudinis ipsius fi
quinque differentias assignet, quae etiam si fictae, simulataeque sitit, verae tamen speciem, ac maiestatem prae se ferant; nempὰ emialem , militarem , iracundam , considentem , imperitam quia nimi-
159쪽
is miriim sit 'itudo proprie dicta consistit in cognitionei elcci nem fine quae est honestas ipsi verae fortitudini accommodata ita ut si peccet in cognitione siue scientia, oriatur sortitudo per imperitiam; si absit electio, fiat aggresso periculorum cum alia qua perturbatione scilicet ira, Vel spe, aut confidentia,ex quibus, si sortitudo iracunda, & confidens ; Si vero sit error in fine , hic vel propter peritiam alicuius artis continget.occasionemque preebebit sortitudini militari ; vel ob bonum aliquod proprium ut honorem , non autem publicum, & communem honestatem, excitabiturque sortitudo ciuilis. manifestum est ex hac diuisione sortitudinem militarem, non compraehendi ab Aristotele sub honesta, forsan quod milites nihil minus inter arma bellorumque tumultus, quam ad illud quod bonum , & honestum est animum aduertant. Verumtamen quia paucorum culpa, ct jnsolentia omnibus imputanda non est ;sceptusque experientia compertum sit,honestae sortitudini, perbelle etiam cum militari conuenire; non vehementer in hoc enitar , yt infamatae quorundam vitio prae larissimae disciplinae, suum decus velut post iminiore stituam. Sed de utraque virtute quam profitetur, sub honestioris appellatione,ea in medium asseram, quae maxime videntur
huic meo instituto conuenire .l
Volunt igitur Philosophi naturam verae sortitudinis esse, ut in A. -ka qua adeundis, sustinendisque honestatis gratia mortis periculis auda--s ' ciam iuxta,ac timorem ratione moderetur,duobus siquidem mo- hornines peccare continuit circa obiecta, quae ex eo quod terrorem incutiunt dicuntur a Graecis,& verbo satis eleganti, ct commodo a lathus terribilia, aut enim considendo quis in adeundis periculis exuperat; audaxque vocalpr, aut sustinendis nihil timet, ac ne ea quidem quae omnino captum hominim superanto quibus vel tolerandis,uel peruincendis nullus humanaei prudentiae, rationiue relinquitur locus , ut sunt Terrae motus ciu- uiones, exustionesque terrariura, quas necessario ceriis, statisque temporibus accidere Platonici docent; unde hoc vitium neque apud Graecos, neque apud Latinos nomen inuenit; quia salten . ut existimo, raro cadit in homines paulo modo humaniores , Sed
cum abesse parum videatur a dementia idcirco in que cadit nupem do dementem solemus,modo euam stupidum applure. DUM
160쪽
l LIBER PRIMUS. D quod iusto & tenaci propositi viro tribuit Horatius , ut si fractus
illabatur orbis impavidum feriant ruinae, hoc de conscientia recte factorum intelligi debet, quae tant laudatur in Anaxarcho, quam Iouis fulminum contemptus repraehenditur in Typhaeo, vel Aia cc. e diueri cuna aliquis infirmΔest animo ad subetvada peric la, timidus is, atque ignauus appellatur , siue plus metuat, siue minua confidat quam oportet; sic enim dupliciter hoc quoque in extremo delinquitur. Unde virtutis huius, quae sortitudo dicitur, proprium est, astectus praedictos moderari, ac sub ratione continere, quo medium, vel qui ab eo dicitur mediocritatem retinere possit.. Age vero imaginem fortitudinis pingamus, ut olim 1ustitiae Chrysippus; qua eam pingendam docet forma virginali, aspectu vehementi, luminibus oculorum acrioribus; Sitiden dicamus quod sertitudo , quam ne solam putes, dextro eius later: iustitia, sinistro prudentia semper adhaeret, non erit propterea
impetus inconsultus, non praeceps audacia, non caeca temeritas νnon florida ferocia,non appetitio eorum quae omnes timent; non item est vana formido,terror inanis,aut se a mollitics quae lymphatum caeco pauore animum curis lacerant, inducuntque Ut ad quoslibet inanes sonos, & arundinum motus expauescanSed erit vis illa temperata, quam Horatius Deos in malus prouehere asse
rit , & 1 qua vir sortis obtinet, ut nihil habeat turbulentum, nihil fluctuosum,& 1 primis statim progrςssionibus ad finem usquet
perpetuo quodam tenore sibi constet idemque ubique appareat,& quantum sibi sitfferendum, obluctandumque sit intelligat, einque intellecto accingat se ad omnia subeunda, excellenti vigore mentis at matus, cuius Poeda speciem aliquam adumbrare visus est in Mezentio, dum hunc ita loquentem inducit.
aut hodie meeumspolia illa eruenta Aeneide io. N l Et caput Aeneae referes , Lausique dolorum Vltor eris mecum, aut aperit sinultavi ιm vis occumbespariter neque enim forti me credo 'l'
Iussa aliena pati, O dominos dignabere Teucros. INec immerito quidem Mezentius mortem sibi proponit, tan- ει mi ii M. quam omnium malorum quae viro serti toleranda sunt extremsi, nam& si Tullius in secundo Tusculanarum quaestionum, duo praecipue munera sortitudinis esse dicat, mortis stillicet atque dia ris