장음표시 사용
191쪽
alium testem laudare praeter ipsummet Platonem, qui postquam declarauit in eodem libro de legibus rectam iuuenum exercit tionem , magnum in se momentum habere ad optimam Reip blicae administrationem, ibidem etiam statuit, magistros quosdam publicis sumptibus alendos esse, qui Gymnasticam pueros, atque puellas, & virgines edoceant quod nil melius palaestrica,&saliatoriaGymnasticae parabus,ad consequendam militaris peritiae facultatem inueniatur; id quod elegantissime in tertio de Republica,& alibi stape prosecutus fuit ; ut etiam post illum secies Politicor. Aristoteles, dum repudiatis exercitati ibus pariter vitiosis quibus Lacones, & Athletae v tebanturi ea latum in gymnasticae parte adipiscenda pueros insudare praecipit, quae minori fastidio, mansuetisque laboribus robustos illos,& in bellicis occasionibus
vere sortes reddere possit. Inter latinos autem Vegetius quantopere haec gymnastica ad militiam conducat, quomodoque addi- 1 cenda, ct exercenda sit, adeo luculenter di plene edocuit, ut nullus qui semel eius libros euoluerit, non sapientissime Pompeium Magnum secisse iudicet, qui in castris saltu cum alacribus, cursu cum velocibus, vecte cum robustis, &validissimis certare procosueto habuin, ne scilicet corporis segnities sensim obreperet in animii,ac pr claras illas cogitationes quibus se ad militaris gloriae splendorem erigebat, obtunderet. & eadem de causa Aurelianus Caesar nullum reliquit vacuum diem, quin se pilo, sagittis, & militaribus armis exerceret.Quos imitati nostra tempestate ςeleberrimi duces Georgius Castricitus Scanderbechus, ct Bartholomeus Coleo Bergomas agnam suae virtutis S industriae opini nem in hominum animis concitarunt; cum hic erecta corporis statura atque habili praeditus ,spectante Regina Ioanna procaci muliereμuidaque virorum sortiu'r, cunctos in pes stra,rictuque stimi vectis,& saltu cursuque certantes,cum magno spectantium plausu superaret. ille vero iti simulacris praeliorum , que summa cum Amurathis oblectatione , in hortis regii scdehantur, expediti consilis vigore, &mira vi corporis aequalibus suis spem omnem victoriae praeriperet. Et eam ob rem laudatur summopere Lycurgus apud antiquos, quod durius haberet iuuent uictu domi quam
aris, S tum criniora, tum etiam maiora ciuibus suis exercitia metra murOS, quam antra castra imperaret; adeo quidem Vt
192쪽
gruente bello, Lacedaemonii summa laetitia complerentur,quod virtutis insuper ostentandae materiam essent adepturi. Ac sane cum exercitus Varroni dicatur quoniam melior euadit exercit tione usa M. Claudianus summo iure hanc in milite commendet.
Asbella tonant, pina agmina duris , Exerce dys , O Duo praeu ue Mani.
Non brumae requies, non θbernaculasegnes. Eneruent torpore manus
quoniam ut inquit Theon Sophista initio progymnasmatum qui aliter faciunt is τί ra ρυερο μιαν ιυνθανουM. hoc est Ali'ψm m ii -i,. dolio discere incipiunt; ex eoque Quintilianus adolescentes prius exerceri iubeat quamia declamationem se conserant: certe quia exercitatio haec quoquo versum spectetur, semper in se laborem includit, inde est quod priusquam reliquas exercitationum spincies delibem, quibus se nudus, &inermis miles, interim dum e tra vallum otiatur, totum indulgere, ac permittere debet , in linsius laboris praestantia, ac virtute explicanda diutius aliquantulum immorari debeam cum proiecto mirifica illa sit, non tantum ad. bellicas omnes exercitationes, sed ad caeteras artes & disciplinas, quarum nulla est, que absque labore comparari',aut retin ii diutius comparata, sine exercitatione etiam multa possit: ut etiam usus iam ab omni memoria obtinuerit,ut quet sunt elabor ta eadem, Spersecta est intelligantur. Verum ne liberius exspatiar a scopo susceptae disputationis, haereamque in rebus notissimis ; ant in Areopagitarum consilia , γε ampno peccem, apud quos olim lege sancitum erat, ne quid fas esset dicere, quod ad rem & propositum non attineret unum tantum ri: a a Diomedium proseram quod praesenti loco, α hac valde opportuna de laboribus dicendi occasione ,. non aliunde quaesitum videri pollit, circa vitae eorum i latatutibnem,quos parentes, ut alii qui- --bus cura incumbit, omni ope ,aoconsilio adbellicas artes inso mandos suscipsunt.nam cum apud omnes in consesso sit, litiam durum omnino tolerandisque laboribus , etiam ab inclinabilis exercitum corpus requirere; ita ut hoc ipsum prorsus quoque sentire visus sit, quicumque tandem auctor fuit fracta illius dim
ulsaeque elegiae, que nunc Virgilhaomiae excusa legitur, post tu sus
193쪽
sus in custodem hortorum; dum his versibus, firma , ae praedura
membra habere militem oportere cecinit. Immoderata pati nunc frigora, nunc que calore
Sternere vel dura possesuperfluce. quos versus hac , soluta oratione sic expressit Tertullianus ad Martyres nemo miles ad bellum venit cum deliti s , nec de cubiculo ad aciem procedit,sed depapilionibus expeditis , ubi omnis duritio, O imbonitas, ct insuauitas eo Ilit, etiam in pace labore, O incommodis bellumpati iam ediscunt, & equidem asper homo summusque Imperator Marius, idem de se hac magnifica verborum v in ivg lubilitate praedicat, in illa pe relegati concione ad Quirites, quam Salustius nescio an satis ex decoro homini literarum , & facundiae ignaro assi ngit. at illa multum optima Reipublicae doctussum MLyes
ferire praesidia agitare, nihil metuere nisiturpem famam: H memoratem iuxtapati, humi requiescere , eodem tempore inediam, O laborem tolerare. quae sentetia nulla re discrepans est,cum versuum illorum quos silpra quidem retuli, tum vero etiam subsequentiu , qui in alio veteri carmine maledictorum pleno , ac inter eadem catalecta edito hunc in modum leguntur. Iacere me, quod alta non possumputarinante, vectari freta
Nee ferre durum frigus, aut aestumpari. Nec arma victoriis qui . t. deIecib. Vnde etiam diuinus Plato optime prouisum iudicabat Reipublicae, quam velut numeris omnibus absolutam instituebat, si Drtes haberet homines quam plurimos,qui ad onera quaeque sustinenda apti ctent vel maxime, praesertimque ad belli Habores. Haec inquam cum ita sin dubitant haud iniuria nonnulli, utrum praestet laboris consuetudine, a teneris annis, pueros obfirmari adiuturas bellicas actiones, an potius in otio molliter, ac delicate educandi sint λ etenim cum natiua ab ortu puerorum temperies calida sit,&humida, carnesque eorum aliquamdiu molles pc manere necessarium sit, quo sensim ad debitae magnitudinis i crementum perueniant; sifestinatis illis laboribus, qui corpora impendio exsiccant, natura suum finem minime consequatur, euenit postea,vt etiam pueri minus habiles evadant obesidis moneribus, quibus tamen ut maxime idoliri sint, tanta de illorum , institu-
194쪽
institutione cura ac diligentia prouidetur ex quo Galenus commentario sepsimo in librum Hippocratis qui de diaeta inscriptus est,exercitationibus molestis absumendam non esse puerorum humiditatem censet; & eodem consilio freti qui inter medicos non postremi nominis habentur, Theriacae usu, eis omnino interdictum voluerunt, ob qualitates quas habet valde pueris infestas nimia sua caliditate, & siccitate . quinimo Aristoteles inpoliticis, Laconum institutis grauiter succenset, quod grauioribus curis, Lib. v.& laboribus adolescentes suos assiciebant, nondum scilicet ob firmata suis ossibus,& neruis totius corporis compage,quae multum propterea debilior, & nonnunquam inepta prorsus, atque flaccida in reliquam aetatem ad omnia pene fieri solet. haud aliter prosecto quam in equis accidere videmus, quorum si audacior ali- . quis, nondum exacto triennio, quod illis vacuum ab omni labor: solius debitae magnitudinis, & firmitatis membrorum acquiriniadae grati1, conceditur, quicquam supra vires conatus fuerit, illi quasi siderato animus sensim eiu uit, totius que corporis robur adeo flaccescit, a imminuitur, ut nihil edat amplius in vita laudabile, ac generosum ἰ praeterea ram exiguum momentum videtur ad sertitudinem conferre laborum in vita contentio,vel remissi ut Pericles apud Thucydidem de suis Atheniensibus vere praedi- carit, quamuis illi non abhorrerent a corporis voluptatibus, via tamque lenem, ac remissam amarent ; cum e contra Lacones d. ram asperam colerent, eosdem tamen cum I publicae salus ita stularet,pares esse quibusvis laboribus tolerandis:& Cicero idem quoque de Romanis hominibus asseruerit, cum vitam et, ' .le ac mores, caula quam defendebar, ut ornaret, tuereturque, ipsem impelleret: sic enim inquit quamquam aliquo modo diaueri 1 Pericle circa Lacedemoniorum mores, neque tamen La pii, Moerin j autores istius et ita atque orationis', qui quot dianis aptilis tu rotare accumbunt , neque um Cretes quorum nemo gustauit un- g mcubam. Uritui quam homines, θυι tempora voluptati labari Pur riserarunt,in subiacas suas retinurruntia Indeque a Grilium illum explicari poste existimo,quem ex primo Anth logiae Volatercuriis his versibus cxpressit - i th
195쪽
hunc vero ut intelligas, Ludovice Comes, reuocare tibi in me moriam debes,Graecos,non peculiaribus figuris,quemadmodum nos solemus, sed alphabeti sui literis, numeros designasse; ita ut quinque prior cum addito ς, sex priores horas diei exprime rent, quas idcirco meliores, Poetae ct Iurisconsulti vocant, quod
in his omnia terme negotia Romae procurabantur. unde cum reliquae consequentes his quatuor literis designarentur u. θ. ι , exi quibus si una colligatur fit dictio , quae viuere, aut potius la tam istam agere significat ; idcirco hoc aenigmate sigvificabant; remissione quadam utendum esse in vitae actionibus, ac indulgem dum Genio, quoniam ut inquit Menander Comicus Vita, vita indigens, non es visa su Vita es siquis υivens vita gaudeat.
quod equidem si in hominibus verum est, quos vitam honestis laboribus quam otio transigere honestius est tanto magis locum; istud in pueris habere debet ,qui propter infrmam aetatem, go, stiuiu paribus Gliadeνe, & millis grauioribus negotiis habiles,
existunt. Caeterum quominus vera sit eiusnodi hominum rati cinario,multa certe faciunt, ac in primis consuetudo ipsa,quae nisi sensim inducatur, grauem mutationem in corporibus efficit; qui-ε epidom, bus Hippocrates contraria sensim,ac per vices admouenda su
P si det ne si repente, & vno quasi eodemque tempore diuersis mutationibus subiaceant,magnis inde periculosisque qgrotatiombus diuexentur molliter igitur, blande; delicate, & in otio, ac quiete si educatus puer fuerit , nullisque assueuerit laboribus; nihil moleste passus sit Iis cum in adolescentia bellicis se laboribus. acci
get, propter insignem hanc mutationem,laedetur summopere vetenim non dormiet in lucem, non coenabit commode , non ad
libitum quiescet, sudoreque perfusus non hunc sub lodice ex sic cabit; stabit pedes, vel eques diutissime; & vlt quam vellat s. excubib, in acie, in itinere ieiunus durabit; algores, vel aestuam'. signes persentiet; pugnabit, sitiet, timebit, irascetur, infinitaque
propemodumex perietur incommoda, quibus nisi pridem antea ita occaluerit; prius statim diebus facile succumbet. Quapropter si assuetudinis vim,&iraturam diligenter quis consideret, is r ctius esse ,& tutius proculcubio affirmabit, laboribus,&moti 3 de ieeib. nibus duris, acrebus asperis pueros sensim innutrire.
196쪽
Neque enim Plato, cum durari ad labores corpora persectae illius Reipublicae defensorum vellet, aliam huiusce rei causam attulit, nisi quod belli tempore, quo multa incommoda necessario perferenda sunt, inexercitati, ac molles illis tolerandis pares quidem non essent. Quamobrem Galenus ut quod sui m neris, ac ossicii erat in publicam utilitatem conserret, recens ii tos infantes sale conspergi, ac fricari diligenter, & moueri iussit; quo scilicet durior,& firmioreorum cutis efficeretur: & Auicemna similiter Fesinandum, inquit, ut infantum corpusula perluantur aqua, in qua colit arus Gad, ve oecalescat umbilicus, atque item cutis. quae omnia & si suo more Averrori conuellit variis in contrarium adductis subtiliter, excogitatisque rationibus , non ita tamen ab utroque dissentit, quin oleum expressume glandibus , effectit eodem qui in sale sentitur, ut credit Auemoar, subiiciendum horum loco moneat. & hoc consilio usi Ligures apud Aristotelem in politicis pariani apud Alexandrum ab Alexandro; Italiapud Vergilium, pueros adhuc 1 matre rubentes imfluuium frigidum, & rigentem demergebant; idemque de casera is scribit, Strabo, di de Thracibus Valerius Flaccus. Ubi tam fauo durauimus amne Progeniem, naresque rudes ita ut communi gentium consensu modus ille semper quesitus sit, ut quoniam non est homini cutis ex corio Elephantino ut cubdam apud Plautum; aut ex unguium materia para Nuemadmodum illam Adamo fuisse priusquam peccaret, narratex insulsis Hebraeiarum commentis Rabbi Eleazar : saltem tegmen illud moliriquod iniurijs omnibus valde obnoxium est,praeparari qum dammodo a nobis reddique ad indolentiam,& tolerantiam quam aptissimum posset . quin etiam Theodosius Imperator ita volebat regios pueros informati, & educari ad militiam, ut iubeat illos apud Claudianum Frigora sua pati ,grauibus non cedere nimbui
Aestatim tolerare tubar, transenare sonoras To=rentum furias , ascensi vincere montes ,
Planitiem cum , vaves , O coracava, tu, Nec non in clipeo vigiles perducere noctes, In Galea potare niues, num Apicula cornu et L 2 τ δε-
Plinia pila in eolliget. lib. 7
197쪽
. Tendere, nunc glandex Baleari spargere funda.
Tism τινι Eodemque modo Lycurgus volebat recenter in lucem editos in iantes confestim excipere seueritatem Laconicae disciplinae,u de ut notat Plutarchus in eius vita, erat nutricibus imis cura,vt aetas si- te quadam synefas D infantes educarent, conformantes eos membris,
ris . I ct reliqua specie corporis ad habitum libera homine dignum,nec in--- η- dulgebatur plus pauperibus quam diuitibus,quippe ut notat Aripoli leo . .. stotele , apud illos Omias ὀι πίε χλουσίων citer aluntur filij diuitum O pauperum: proptereaque Lycur' gus,ut apud Iustinum videre est, pueros puberes no inforum sed in agrum deduci praecepit, υι primos annos nou in luxuria, sed in v a re o laboribus agerent. & Megillus Spartanus in secundo libro, Platonis qui de legibus est,recte etiam colendit, eius institutionis is erae gratia excogitatam fuisse venationem, & doloris toleriratia pugnis,mutuisque vulneribus inflicti, tum & moram in locis, asperis,ac nive, &gelu horrentibus, nucis pedibus,nudoque silpe.
. reliquo corpore: Et solitarias noctu, ac interdiu diuagationes Mexercitationesque varias nudorum non iuuenum modo,sed puellarum, & virginum,quarum corpora cursu, lucta, discorum,& wIorum, iactu, ac reliquis id genus virilibus exercitamentis, non secus ac virorum obdurari solebant ad laborem.Cuius rei quamquam laudare possim testes plurimos ut Plutarchum in Lycurgo , Xenophontem in Republica Lacedemoniorum. Ciceronem fetaeis,. in Tusculanis, & alios; malo tamen amaenissimorum Poetarum
Ouidij, ac Properiij venustissimo carmine seuerum illud Caperati Lycurgi institutum referre simul, ac temperare, sic enim de
More tuae gentis nitida dum nuda palaesbaLudis, O es nudis mi a puella viris. Hegia i 3. Propertius vero dissicultatem Romanarum puellarum crimin 'in ι' turus, quod stipatae multis custodibus incedebant,Laconicam exaduerso Palaestram celebrat, in qua puellae nudae cum viris nudis passim colluctabantur, &cum amatoribus consistebant citra a omnem infamiam Multa tua Sparte, inquit, miramur iura Palaefrae, . Sed magὸ virginei tot bona omnasii, auod non infames exercet corpore Iudo ,
198쪽
Inrer lactantes nuda puella viros .
cum pila veloces fallit per brachia iactis,
Increpat o verss clauis adunca trochi. Pulverulentaque ad extremassat femina metas Et patitur duro vulnera pancratio οῦ
Nunc ligat ad caesum gaudentia brachia loris D Missile nunc aesci pondus iv orbe rotat . at vero cum quidam reprehenderet huiusmodi muliebrem n
ditatem , respondit Lycurgus se hanc ideo instituisse, ut in valido corpore, foetus validas agens radi s pulchre adolesceret; i p- isque deinde mulieres robore in partu fretae, dolores facile sustunerent; utque si ita necessitas postularet pro se, suisque liberis, &patria possent pugnare ; cum ijsdem studijs quibus viri,exercitatae. nulla in re illis essent inferiores, desiderio vero honoris & gloriar magis etia qua ipsi flagrarent,unde Nonnus in Dionysiacis notat Iis 4r. Lacaenas mulieres parientes, scuto insidere solitas fuisse; & Cla dianus in Panegyrico de Manlii Theodori consulatu, ita ad ro- v.bur,& firmitatem membrorum allusit, quam ab exercitationibus continuis virgines illae contrahebant Spartanis potuit robur praesare Lycurgus Matribus, Osexum leges viseres e . t et nempe sciebat hic communi rerum experientia doctus, sortitudinem,ac laborum tolerantiam non aeque homini a natura inesse , in nisi consuetudo exercitationum illam promoueat quibus tantum etiam ab Hippocrate tributum est , ut Europaeos hac de causa
caeteris populis bellicosiores existimet; & ex illis potissimum magis seros, ac immanes esse, qui regiones montanas,nudasque, &steriles incolunt, quibus temporum mutationes contingunt m gnor, S diuersae. Haec autem omnia licet confirmare possem variorum populorum exemplis ut Cretensium, quos Heraclides in libro de politiis, intractanda duriter iuuentute, oppido parum a Laccdaemonijs diuersos iacit tum etiam Persarum,ac Celtarum, S: seuera praesei in fortissimorum ducum institutione ut Annibalis, Spartaci,Coriolani, quem ultimum Plutarchus resere cinti γDatura esici militiarum certantinum prae coeteris cupidus, statim a puero arma trac lasse, corpus que suum ita ad omne pugnandi genus exercuiste , ut A cursu velox, ct in Lucia validus esset, &
199쪽
in omni congressu locum tenere, neque ab eo expelli posset; m
Iib.de Cau. lo tamcn quantum hac in re consuetudo posita, ita eum Galeno i, ζ' h declarare, ac quidem omnibus etia vulgaribus, ae rudibus in propatulo e B, Athletarum corpora diutinniores,ac vehementiores motiones
eiira lassitudinem ferre ct nos priuatos, inpaulo supra consuetudinem exerceiamur , Iim labore, ae mole Lila d Puere. Pue agitur quos laboribus bellicis sustinendis pares olim esse volumu9,e num qua primum assuefaciendi sunt rudimentis,non in otio, & blanditiis educandi; quia ubi paululum adolescentia prouectior nielitidissi, cilem omni ex parte mihi persuadeo,homini ad maximos labores assuetudinem fieri; ciun iam nerui, ossaque & aliae partes corporis motionibus destinatae callum, ac vehit impedimentum ad exercitia, prae duritie, & siccitate contraxerint. Neque si pueri molles sunt blandi, humidi,&absumi ac distolui faciles, idcirco omni labore, & exercitatione illis statim interdicendum est; sed quanto citius per aetatem fieri potest,ab omni blando,& delicioso . . Victu, ac etiam mulierum contubernio prohibendi sunt, quia Viris , multum ex inquinam illo vitae genere, liberalitatis, & toribtudinis deperire solet:& locum praesertim in illo habet Fabii quε-
ρ rela itinam liberorum no Hrerum mores no is perderemus, infantia satim deliti's soluimus, mollis illa edticatio quam indulgentiam vocamus, neruos omnes, ct mentis O corporis frangit. Tum igitur conuenientibus aetati ludis, Somcijs exercendi sunt, roburque membrorum,cst omni arte Mindustria confirmandum,ne si prolixior in illos fuerit parentum indulgentia, dissicilius virtutum maximarum vestigia sequantur; & quoties opus erit arma sum re, manusque in praelio conserere,ioties ad subeunda militiae in-ccammoda vires, S ad inuadendos hostes frustra iracundiam c6cirare velint, diuturnae quietis dulcedine consopiti, captique ab ignavia , priusquam ab hostibus capi possent : quae propositae quaestionis vera est dsterminatio. Nunc ergo ad exercitationis species, seu prael udia illa militaria deueniendum est,quae sic in IIecdicio suo dinumerat Sidonius praetereo, inquit, quod hac pri
mum gramina incessu, sumina naratu, nemora venat regisismi r: quod hic primum tibi pila, Pyrgus, Accipiter, canis,Equus, arcus
Xi V. Atque ut in Circois honor cursoribus habebatur, ut diluculo primi
200쪽
nfimi omnium a praecone citentur, ita nos a Uusu de reliquis i o. exercitationibus dicendi siciemus exordium , cuius necessit xem ιώ, -- . in cunetis quae ad vitam pertinent, hoc satis demonstrat, quod reliqua hostis inuadendi, vel declinandi instrumenta, cum natura tardissime animalibus largiatur, ut ungues, dentesque firmos, ct acutos, membrorum robur, saltas duritiem ; & si de homine speciatim loquendum sit, pugnorum firmitatem, & brachia satis lacertosa, ut gladium rorare, Vel iaculum vibrare possint , cursum tamen omnibus statim ab vim initio donauit, quo perbelle cum opus estiuae possint incolumitati considere. In militibus autem Vegetius hunc precipuἡ commendat ut maiore impetu in holm A t. ta, ,
procurrant ἐvt loca opportuna ctim usus venerit celeriter occupent ἰυeladuersus ide acere volentibus , occupent, ut ad explorandum alacriter pergant, alacrius redeant, infugiensium tergafacilius .. . compraebeηdant. ibus commodis persuasusAcademicorum prin- ' Sceps, ita cursum commmdauit, Vt non modo viros, & Iuuenes, verum etiam virgines, & pueros illos qui grandiores erant, tum mulieres, omnesque tam nudos quam armatos ad currendum
exerceri voluerit . quod licet Galeno non in totum probetur, qui libro de paruae pilae exercitio ranc de cursu sententiam protulit. UCumis igitur minime laudatierim, quipse qui eo poris habitum extonuent, hominemque ad niluinnem nullatenus assuefaciant, mi . enim celeriterfugientibus victuria debetur oed bis qui ando fortiter pugnant , neque quod celerrime currerent Laced Moni, plurimum puruerunt in od hactei per Hendo truxi arent' istud tamen impudire Ron. lebet quominui decursio , lut plurimum Vtilis, e st dianitatem , sichellorum quoque usibut apprime conueniet stimari debeat .mam vi multa eaquς egregia Praetermittan , quae . innanc rem habent Themistius in oratione prima ad Valen mimperat um Claudiani misianegyricio suis dei Honorij coim tasulatu, ubi totusaest in cursit, oh lununos V sus D m