장음표시 사용
181쪽
los adigit, frenisque vitium cohercet, quid aliud tandem facere poterunt naturae suae derelicti, ac velut inter cupiditatum scopulos oberrantes, qu1m frequenter in ipsos labi, ct turpiter impii gere si praesertim nutantes iam, atque in praec iti collocatos, vis,& licentia deturbent; quemadmodum in milite fieri procliue est qui sua natura non minus quam bellorum usu, de consuet dine, facile redditur.
Hor t. in arte Impiger , iracundus, inexorabilis, aere ;pora. Iura negat bi nata, nihil non arrogat armis.
Unde cum Romam qui peculiari quadam Deorum indulgentia,
praeclarius quam caeteri mortales, in suis rebus loqui, & sapere visi sunt, eadem etiam ratione cognoscerent, quantum interesset ad ipserum gloriam, & securitatem, disciplinae militaris obseruatione, motus istos militum inordinatos componere, & praeclaras dispositiones, quas per delectum in ipsis requirebant, arte, ingenioque ad virtutem inclinare; tanti semper ipsam secisse deprae- iee. 1,. henduntur,Vt quemadmodum habetur apud I. C. disciplina caser cap. rum antiquior illis fuerit quam caritas liberorum. & sane quominus istud ambitiose potius quam vere prolatum censeatur, faciunt
exempla Quinti Metelli, & Publi, Rutilii Consulum, qui nulla
quamuis lege impedirentur,quin filios secum habere possent,maluerunt tamen ipsos inter ordines merere, Scastrensis disciplianae munia fideliter obire, quo tolerandis militae laboribus, ac bel-- lorum periculis sensim assuescerent caeteris exemplo serent 3 virtutis per seueras leges consequendae. Nec ab euentu rerum qui praeclare semper de consi- . lijs decernit, quicquam illos vel perperam secisse, aut inconsulto statuisse videri possit; quandoquidem Valerius Maximus, decus
p omne, ac stabilimen um Romani imperij acceptum resert militaris disciplinae tenacissimo vinculo, in cuius sinu, ac tureia serenus, tranquillusque beatae pacis status acquiescebat.& Vegetius D. r.eap. r. nihil aequae Romanis profuisse docet aduersus Gallorum multi-.tudinem , Hispanorum vires , Germanorum proceritatem 4 Aphrorum dolos, & diuitias, Graecorumque prudentiam & a tes , quam drone ollerter eligere, ius armorum docere, quotidiano exercitio roborare, O quaecumque euenire inpralys , aut acteposuης, omnia in cam Ibi meditatione aenosero quorum omnium scien-
182쪽
tia quam per se praeclara sit, & excellens, vel ex eo maxime de- praehenditur , quod huic Populo, qui diu ipsam, ac ruerque praecaeteris retinuit , multarum Vrbium , magnorum regnorum ,
validissimarum prouinciarum regimen largita est . fauces P --tici sinus patefecit, Alpium Taurique montis conuulsa claustra tradidit, ortumque e vili ,& abiecta Pastorum gente, totius orbis constituit Dominum ; sic enim Tullius in oratione pro domo sua
Populus Romanus dominus Regum, victor atque Imperator omnium gestium , S Martialis Terrarum Dea, gentiumque Roma,
cui par es nihil, ct nihilseeundum. quibus opi; nah conscivit clogium Dionysij Halicarnassati vocan
tis eam κο μονα biis. 6 θαλάσσης ἀπασηε πολιν incipem terra, mari
que Urbemn t x eo Pyrrhus in Taretina victoria,quia omnlii R manorum vulnera in pectore videbat, quosdam hostibus suis immortuos, co Dium in manibus enses , & relictas in vultibus mi nas R cmanorum virtutem longe plurimum admiratus, inquit, O qua Macile erat orbis imperium occupare, aut mihi Romanis miliatibus .atit me Rege Romanis. Scilicet ubi stetit disciplina, stetit & victoria , nec tam 1 robore, aut numero militum, quam ab eius obseruatione triumphi Venerunt. quid enim aliud Metello It purtham top antea Consularium exercituum victorem subiecit,
nisi militaris disciplina λ quid Scipioni post Mancini turpe foedus , gloriosam de Numantia victoriam peperit ', aut Lucullo, α Pompeio tam nobiles de Mithridate, S Tigrane triumphos attuniit, nisi haec eadem disciplina Θ de qua Valerius Maximus propterea dicebat itaque neglectae militaris disjunae indicium Mancini miserabilis deditioseruatae merces pectoriosimus Scipionis triumphus extitit S amabo quid aliud erunt castra si quis eam sustulerit quam latrocinia e quid otium nisi socordia Θ quid negotium praete r ludum, & libidinem erunt quidem validae militum hi, guae, sed manus ignavae; pedes expediti, sed ad fugam ; artus lacer tosi & Athletici, sed ad saginam ; fortes erunt in agrorum populatione, Urbium direptione, pecorum abactione, sed contra hostes timidi, ignaui, & ad quietem quam laborem aptiores. ut pote qui delitias quaerunt, non obsequium , seditionem nox, bellum: atque hoc modo propriae tandem ignauiae succumbunt,
183쪽
oaid. Aeneide s. Aeneide s. Aeneide ε.
qui hostes ne quidem sibi fingunt in umbratili exercitation . torpescit enim corpus nisi excitetur crebro, & animus nisi ventiletur ut ignis cuius in se particula recludit, suffocatur in seipso,
aut saltem tardior euadit ad solita munia obeunda, Vidi ego eommotas mota face cresceresammas , Et vidi nullo eoncutiente mori. ac propterea quoties apud me reputo quidnam causae sit, cur, eum E magno militum numero, tam multos videre est procero,s immani corpore , serma excellenti, & apta composition membrorum praeditos, ipsa quoque barba & hispido cultu ser cem prae se serentes animum pauci tamen inter ipsos ad bellum idonei, ac ne quidem hostium vultus, tantum abest ut impetus sustinere prompti reperiantur istud in re ipsa tandem occurrit no aliunde prosectum videri, quam quod hi nimium otio, ac luxui dediti, nec in tolerandis laboribus exercitati, haud secus in castris quam in haris de popinis degunt, quibus vitise quicumque sunt affecti, eos molli & est,minato corpore, ignavoque ac segni animo , neque ad proelia parato esse oportet ; nam in toto genere vitiorum quicquam non videtur, quod tam vim omnem eripiat homini quam ocium molle, cultus corporis immoderatus, Victus ipse delicatior, liberque & solutus curis animus; & ex aduerso nihil aeque sortes magnanimosque animos decet, nihil ita corpus bene firmum, ac valens efiicit, atque ipsa exercitatio, consuet doque in laboribus, & in victu continentia: unde cum istud pra claro aliquo & illustri exemplo confirmare vellet poetarum maximus, non satis habuit AEneam ipsum repraesentare Vario imdorum genere suorum militum animos, simul& corpora e Xe centem , aut sub persona Numani diuersas actiones recensere
quibus se Rutuli ad militiae labores facilius tolerandos, ab ip sumet etiam crepundijs obdurabant, nisi & illud idem Heroibus ipsis,mortali copage lutis apud Elysios usu venire docui flet,ubi
Pars in gramineis exercent membra pala is, Contendunt ludo, Ofulua luctarituν arena ,
Pars pedibus plauduntcboreas, ct carmina ducunt, qua in opinione vati nostro suffragantur pariter illaPlutarchi ad Apollonium aeter alia enim allata de El is, partim Ianira partim ludunt calculis. hac nimirum ingeniosa fictione s
184쪽
pientissimi homines designare voluerunt, quam turpe , & inde corum esset viris bellicosis, quales olim Heroas omnes suine nemo dubitat, segnitie, ac otio consumi; praesertim cum militia
non minus certe quam reliquae artes, in iugi continuaque meditatione consistat. &cum Athleta, venator, auriga propter exiguam merceriem vel plebis conuersu in pollicem seruare suas artes aut augere consuescant, tanto studiosius militem istud quoque face e oportet, cui pugnandum est pro salute propria, &eorum quos tutandos ac ornandos suscepit; cuique viam ad opes,& fortunas ordo tantum ipse militaris, & Imperatoris iudiciun possunt aprrire. Verum ut hactenus allatae rationes parum ad Casti ensiis duciplime instaurationem militibus ipsis persuadendam, emcaces ha- Nuis . beant ur; cerre non poterit saltcm ta non validisima censeri, quam ab incommodis quae ex eius ignoratione prouiniunt in G dies, uberrimeque in omnium pernicicin pullulant, unusquisque , , ε colligere nullo negotio potest. Ars enim bellandi sicut optime iriia,M M, Det Cassiodorus ,sinon praetiditur , quandosuerit necessaria non ha- trabetur ter nisi v praemumatur concertanainducia inubito non paratur; animosue vix ad arma erigunt, ni qui e ad ipsa idoneos praemissa exercitatione disponunt; quoniam primordia omnia pauida sunt, plenaque confidionis, ac formidinis , quae nusquam animum deserunt non longa exercitatione ad haec omnia intrepide subeunda confirmatum . quare sicuti ferocientes vituli cornibus primum arbusta diuexant, mox etiam gestiunt inter se certamina, quae demum implent aetate robusta ec Catuli in nouellis venationibus ludunt, sic animi hominum, nisi prius leuiter fuerint i imbuti eius artis ad quam sestinant aliquo specimine, nequicquam poterunt satis ad illam parati accedere. & ea de causa Sin cratem adductum puto, ut fortitudinem scientiam esse putaret, ita vi quemadmodum sortis dicitur Medicus, qui fretus artis poritia intrepide aegris medetur,ut Iapiae ille Virgilianus qui AEnea
Spicula dextra Sollicitas, versat e tenaci Nipe ferrum. dc Nautae pariter fortes exitumantur, qui peritiae nauigandi conmsi ,serendisque procellis assueti, non perturbantur marinis tem. in K statibus '
185쪽
peltatibus; eodem etiam modo sortes milites illi tantum habendi sint, qui ex scientia quam habent qua ratione ictus aduersarii declinari possunt, quoque modo petendus sit hostis, ea sensim contemnune quae bellicae rei imperitos terrent , fretique armorum
vel usu, vel scientia confidentissime in certamen prodeunt. Haec autem omnia cum unius modo opera disciplinae fieri & constare is ἡου possim, cuius neglectus nunquam maior quam istis temporibus fuit, hinc Vbertus Folieta occasionem recte sumpsit introducendi Asianum Bassim , bellum his rationibus contra Christianos suadentem , quod ipsi inter se discordes essent, helluones, temulenti, scortorumque greges in castris haberent; quod item temere , de ducti cieco impetu non disciplina ad tes gerendas rueren t; quod denique legum, & iustitiae essent negligentes, nullisque Virtutem praemijs ornarent, nec sontibus poenas ex merito conuenientes decernerent . quae cuncta clim adhuc quam ipse
dixit veriora sint, mirari profecto subit aliquoties, tantam esseta apud Principes, hac aetate, in qua bellorum nouae semper occasiones vetustioribus odijs succedunt, negligentiani rei militaris , ut nunquam in pace militem alere, exercere , instituere, vel vllam bellics disciplinae curam, quae tamen antiquis omnibuS I xima semper in commendatione fuit, habendam putari nt; eoque tandem incuriae deuenerint; ut vix ullas haberent milites quibus se tuerentur, nisi frequentibus , &intestinis bellis quae inter se gerunt, innatam illam vim subditorum suorum anumis , tumultuaria quadam exercitatione , ac usu ipso praeli mrum , di continua perpessione calamitatum acuerent, confirmarentque .Tametsi viverhac libere dicam,quod sentio Gallorum Reges; primi omni uin videantur, speciem quandam
antiquioris illius disciplinae in ussem reuocasse, S c teris poste principibus auctores fuisse, ut delectos quosdam e subditis suis npaganorum militum ordines referrent,inuitatos ad id certis immurnitatibus, quas ipsi tantum consequuntur, qui iurati huic militiae
nomen dederintnnam Carolus septimus postqua diutissime lacessitus fuit Anglorum armis, quorum ad extremum victor extitit; ut experientiacognouerat, vilius semper cinare,s sarmis exer- cere Oam certis conditionibus ,& auctoramentis externos mittites conducere, idcirco prunum equestrium opiarum turmas sumi Λ Pi tenariar
186쪽
tenarias ct quinquagenarias instituis taut nummis catapli ractorum,Francicorum ad mille & quingentos ellet,qui in praesidijs v bium collocarentur, postea vero vi sine externo pedite imperii fines tueret quinque. m lium pecitum cohorte* exi iris agrς- stilausdescripsit,qui quod liberi ab omni trilisum loreat,& arcu ita pittaque uterentur eam ob rem Archisi die ti sunt, Fron-ctis si quidem in)nostra lingua mamunem significat . Sed eo rege mortuo cum Ludovicus undecimus Helvetiorum quorum tunc ob profligatu, Burgundiae Ducem magnu S celebre nomen
erat, aliquot millia in Galliam vocasset, sagittarii ipsi qui prius
in honore erant, eualuere sensimi& seu a voce Gneca. -- quae depressum humilemque significat, seu alia quadam de causa Franei Calpini nuncupati sunt, ut notat Lupanus quem in bRc re' Lib.,.de Mi. censione ducem libenter sequor, atque haec pedestris ex citus gii tr. Fr- gloria tota penes exteros illos milites fuit, usque ad Francistunta. μ' -- ρPrimum, qui multa tum in scientiis,tum4in militari disciplinia, ad Romanum morem reuocauit, conscriptis tota Francialepte legionibus, quarum unaquaeque sexmillibus hominu constaret, A Taxiarcho,seu Colonelio vito,Prsectis Chilia bis sta,unius que signiferi ductu regeretur: illudque praeterea R ex statuerat , Ut praeter vacatione ab alijs muneribus qua singuli milites gaudebant , ii qui eorum aliquid praeclarum gessissent,ij annulo aureordonarentur, aut si ricinus esset valde illustre, natalibus etiam rosis uerentur;&ine in praelio urbiumque expugnaetione vulneribus conlata,victu hostiatim qugine cogerentur, publico Rex ali ius est,ut olim in Prytanaeo Atheniensi.veru quia res illa praeclare sapieterque aduersus externos hostes excogitata; mite per tot mOtus perduellisi, & intestina dissidia belloru,quae postea inualuerulperdurare potuit , eosensim se Gallorum disciplina reduxit ut rudi sint apud eos certi milites mater nobiles quibus eX
Fraciae in m tuto militare tres mensesGportende Praetarianas Rem nostrorum fortes. quas silivmistioribus illis Romano um Legionibus virilite pares esse dixerim striaue non mentia; sivi pro priae causae quicquam ultra meritum affingam: cum pleraque bellatum aduersus Sectarios, tum aliis regni aut rius sociorum limvis si laipsorum virtute superiori s annis fuisse consecta, tam
187쪽
Genitrariorum militum quibus hodie Turcatum Principes seli
citer utuntur, disciplina, paulo quam nostrorum durior exigat, cum inter septa, carceresque retinentum, statim tamen atque lubertate simul, & armis donati sutit, usque adeo se gerunt intolen ter in omnes atque in proprium Imperatorem etiam perfide, ut nihil prorsus iIlis cum Praetorianorum nostrorum modestiatam 'naturali.quam seueritate legum imperata,ac aeterna in suos Primcipes fidelitate, α reuerentia conueniat. . D imi
Quibus ita praemissis circa necessitatem instaurandae, reparam daeque militaris disciplinae, & utilitatem etiam quam ipsa secum in castra inseri,statim atque in illis recipitur, consequens est, ut videamus quaenam eius sint partes, ac munia, qua in re multi qui de ea ante me scripserunt alis habent generatim illam defc t ibere, seueram consermationcm militis ad robur, dc virtutem, quae per continuos labores,& omnis generis exercitia Turones assueficit, ut in cursu, saltu, armorum gestatione,iame, siti, vigiliis, itiner, bus, ac ei biodi castrorum ossicijs perdurare queant incolumes, nec non hastam more militari quatere decentem, punctimque,vel caesim serire, insilire in equum, in umbram & palum pugnare, ac denique omnia in campestri meditatione praenoscere, quaecuque euenire in acie atque praelijs possunt : quibus i nsignes leges addite ex Aureliani Imperatoris sanctione, ut siemo miles pullum aliena rapian, ouem contingat, Nuam decerpat , 1egetem deterat , oleum sal dignuma nemine austrat, annona suacontentus sir,praedaque hostium non subditorum lacrymis alatur1,stipendium in Balteo, non in popina tenean ut arma tersa sint, & nitida,serramentaque Omnia parata ,α equum suum bene curatum habeat ,ut in hospi-
tbs castὸ,modesteque se gerat. S si lite lacerit vapulet ac ciuim di similes quae miIitum animis per se ad luxum violeum 'sces
ra Omma,nocendique artes propensis contrarias virtutes inducat
Ego vero quiex operis suscepti ratione, singula quaeque dilige fias explicare mei muneris esse cognosto; disciplinam omni que vulgo ea ensic, & bellica dicitur , aut extra Vasium 1 T
rone tuin inermi, cim armato fieri debere censeo, aut in Vallo ipso&cum reliquis commilitonibus ; ita tamen ut quae extra vallum fit reseratur omnis ad exercitia corporis non secus atque illa quae inva struam pes inci citauaci leges, munia, qua -inu ' distim
188쪽
i LIBER PRIMUS. IDs distinctione stabilita, quia nihil stud occurrit de quo prius quam
de ipsa exercitatione dicere debeam , primum quidem eius natura sedulo hic, diligenterque in uestiganda est, deinde vero quatenus ad bellicos usus inseruire potest j ciali quadam magisque determinata consideratione erie animaduertendum . yGvmnastica igitur quae communi notione definitur a Galeno, Icientia quae omnium exemitationum facultates nouit, primum quidem,ut inquit Plutarchus, ob Bellicas actiones quarum studio, &meditationi inseruiebat, hominibus propriae salutis, ut consentaneum erat, valde sollicitis innotuit .. Deinde vero consecutione quadam, ad ludos qui speciem in se belli reterebanti ransiit, cum nimirum festiua ipsorum repraesentatio ante Deorum aias fieri selebat, ut Homines hoc inuitameto pellecti, frequetius ad sacrificiorum celebrationes conuenirent ac demum crescente luxu, multisque propter intemperiem a longa valetudine decumbentibus, tandem. etiam ad reparandam sanitatem, lirniandamque corporis constitutionem, Herodicus paulo ante Hippocratis tempora exercitationes usurpauit, atque ita ars illa quae prius v nasuit, ob unicum sinem quem habebat, triplex sensim euasit ex hominum libidine, singula quaeque bona continuo ad diuersos usus pertrahentium: & prior illa quae absolute quidem Gymnastica dicebatur. Bellica differentiam assumpsit,in altera AilathiacaeSc tertia Medica, quibus etiam nunc ut olim apud antiquos ainpellationibus innotescunn: hac etiam differentia permanente , quod sicut Aristoteli,& Galeno visum est commune illud Gmnasicae nomen ad solas exercitationum qualitates, &causas se extendat , modum vero quo ipsae conuenienter fieri possunt, ac debent Padustibicae demandet, velut indignum prorsus in cuius considerationem se demittat. quemadmodum enim miles nihil eorum nouit quae ad bellicam sesentiam pertinent ; nec cocus e
rum quidquam quae ad Medicinam, sed ille tantum Imperatoria, hic Medici mandata curat ; sic Paedotriba quem idcirco Galenus
cum coquo, & milite c blatere, exercitationum corporis omnium vim iacultatemque ignorans,Gymirustae dumt at praecepta ex
quitur ; S licet ob experientiam non eum quidem usus, disseremtiae, modi exercitationum fugiant, nihilominus ob ignorantiam crebrius a scopo aberrare potest . Quare
189쪽
Quare ut Gymnastae ossicio in illis tantum egercitationiblis M. . deiungar quae ad bellicas institutiones teruntur, & de quibus iret θη- nobis in praesentia agendum est. triplicem in primis illarum di- stinctionem fieri poste mihi persuadeo; cum una sic exercitati vera quidem, non umbratius , autricta, quae in ips, conflictu,
inter tubas clamores nullium, in campo cruore lio: ium ex-7 μ δῆγλ undante, inultimo vitae, necisque discrimine pari utrimque metu, ac contentione pera rur. vitamque militardm constituit bii alia vero Ombratilii iii ct domesica non vera, cuius Plato duas. ' rursum species constituit, unam νει. μία, seu pugnam in Palum alteram vero ria ceu saltationem, de gentictitationem, ac tertia demum velut media inter rat amariconisi stat cimi fine quidem, Sinstitutione ludicra sit, euentu autem propius ad dubias, S lunestas concertationes accedat; citiusmodi mutila sieri sole bant antiquitus in diuersis Italiae ciuitatibus, ut Pera i Ludus a morum, quem accurate describit, Si summopere laudat Campanus scriptor gestorum Bracchij. EGubi' pugna nodosis baculis, sudibusque praeustis celebrata. Venetjι πυγ- α seu conflicius ille qui ciui atem in partes Nicolorariam, di castellanorum non minus ambitiose diuidit, quam Romanam olim iactiones venetae dc Prasinae in diuersas asscctiones italucebant, dum n mirum una quaeque sui ugilibus lavet, optatque cupidistime,ut adue sarios libratis pugnorum ictibus, ex ponte in quo pugna coinmittitur. in subterlabentis aquae riuum praecipites demittant. quem ludum, eodem, prope modo Spartae celebratum Olim suisse ex Lucurgi in titulo , Pausanias in Lac ici uerit, ubi historiam eius habet , cui plurimum cum Veneta conuenit, nisi quod haec paulo mitior, & inter vi ros aetatis prouectae, aut iuuenes robustissimos esse solet ; nam vianquit Pausanias Ephoebi Laisee demoniorum pugnant manibus, ct calcibus insultant: tum quoque morsibus corpreafoedant. O oculos. 1nakem eruunt; & ne hunc iubling fidei testem habeas, ocularum alium laudo M. Tullium qui adolescentium, inquit , Greges Lacae mone vidimus is incredibili
contentionecertantes pugnis, calcibus, unguibus moris denique, exanimarentur pricis quampe victosfateremur, q uin de impre in nem facientes, una acies, alteram in aquam suu Euripum quocircumquaque campus ille Agonalis tanquam insida cingebatur
190쪽
tur, detrudere contendit, ita ut si pauca quaedam demas,Lacedaemonium hoc certamen,facile in reliquis cum Veneto conueniat, O virumque non insulse his versibus Iuvenalis exprimi possit. Sed iurgia primasonare satyra 13. Incipiunt animis ardentibus, bo tuba rixa
i Dein clamore pari concurritur, ρο υice uti Saevit nuda manus , paveasine vulnere malae, Vix cuiquam, aut nulli toto certamine nasus. Integer, aspiceres iam cuncta per agmina vultus
Dimidios, alias facies ct hiantia ruptis Ossa genis, plenos oculorum anguinepugnos Ludere se credunt ibitamen. Denique celebratur a multis Lancearia illa cataphractorum decursio quam Cesinnae maximo cum discrimine exhiberi solitam, propter crassiores hastas, & praepilatas quibus nobiles inter concurrebant , Bonifacius cardinalis Caietanus dum Flaminia Legatus obiret,ita publico, & inuiolabili decreto temperauit; ut cum hac iter haberet Eminentissimus tuus Patruus, ct ciuitas obuiam ei gratulabunda procederet, omnibusque honorum officiis velut optimo ciui,&ab honestillimis legationibus reduci,gratularetur, ipsam antiquo prorsus more, ut ii quod magis tuto,&innoxio, ob imminutum pondus, & robur hastarum, maxima mea cum delectatione celebrari viderim. Ex illis igitur bellicarum exercitationum speciebus conspicuu 4 est unicuique secundam latummodo, siue domesticam illam um- Ex μariis bratilcm exercitationem, ad Tyronem pertinere: quia prior ad milites consummatos potius refertur,qui non ut in olympicis,aut v dis 'TPalaestra certamen ludendi gratia cum aequalibus suscipere, sed illustrandae gloriar, aut defendendae patriae, suaeque propriae titutis causa, cum inimicis cruento Marte dimicare solent. vltima vero nomam nobiles & ingenuos decet quam gladiatoresatii caput in mortem υendunt O funus arena.
Sed latius tamen huius nostrae fines proferri debent, quam 1 Pl tone fuerint de lignati, saltem in loco superius laudato, nam in aliis nobiscum conuenit, ct cursum, saltum, natationem,aliasque exercitationes de quibus paulo post dicemus, militaris gymnasticae partes constituit. de cuius necessitate non posie locupletiorem . alium