장음표시 사용
171쪽
cet turpe aliquid, aut praeter decosum viri fortis incivist ess tirent; hinc enim Serui verbum oppetere originem. sumpsisse asserit, quasi Terram, quae Ops ab antiquit diceb*tiirpetere ;&ns quid de ritu illo ac gestu morientium dubites , facit Virgilius q iisequenter illum ustirpat v t aeneide octaua. ιι Terram Mul ore momordit.&undecima
mi Procumbit moriens, O terram mulore. o redit. i. facit quoque Seneca Tragicus in Hercule furente , Vstrice dextrasusus aduersam LI s ms ,
Non denique pri metu stationem. suam turpiter , & inconsider rate deseret, aut ad desperationem formidine properabit; Uerum honestatis, ac ossicii sui memor, multoque magis eius gloriae, α honoris ad quem contendit , talem se in omnibus, praestabit, ut vitae sus commodis,ac diuturnitati, partum per labores, ac perscula in dubiis,&aduersis bellorum dissicultatibus, decus autepinnat, & nihil omnino metuat nisi turpem iamin, ita. enim animo praeparatum, &omnia audacissime uacipiente nutrium toriu-
Hoc autem ut faciat oportet , quod secundo loco requirebat sequvuνι-- Patricius , t laudumaiorem in modum sit, appetens, urgerique potissimum debet flagrantibus gloriae sumesis, ius studio.si opis fices ipsi ducuntur, qui post mortem tmilitari volunt , ii Phil sophῖ; qui in libris, quos deeontemnenda gloria scribunt, nomia' naesua inscribunt, quanto: magis ciustam desiderio inflammarii de in , & succendi bellatores, qui non ut illi sordidam , vel adumbratam laudem a vili plebecula, sed illustrem, ac peruagatam famam, ab incorrupta voce bene iudicantium reierunt , qualem fuisse videmus Periclis apud Thucididem, ciues suos pro salute Patri interiectos laudantis; aut Atheniensium, quivi in Mene--xeno Platonis habetur, orationem solemni moret quotannis. - ciciligno in publico eorum funere, qui pro Republica oppeths , sent, ad denique tot historicorum qui Leonidam cum trecentis, aut ad summum quingentis Spartanis, centum myriadibus Pe serum ad Thermopylas occurrentem, tamdiu laudabunt, quamdiu virtutem ipsam laudari pulchrum, & excellens esse iudicabi-
172쪽
tur Verum quid illustrius in hoc genere desiderari potest quam
praeclara illa laudatio, ab eloquentiae parente tam facundὰ, ma- nificeque instituta in Martiam Iegionem, quae cum Quarta , Philippic. vl- primum quidem ab Antonio ad Octauium desecit, seu quod idem est , ad Senatus auctoritarem,Populique Romani libertatem contulit, ac demum ad Mutinam sortiter pugnando caesa fui . aut denique Epitaphium eorum qui a s Viennam pro libertate Christiana bello Turcieto occubuerunt, tanto Spirituum, & ve borum apparatu a Iulio Caesare Scaligero celebratum. Sane fatendum est mihi, quod si ullum esset genus orationis tam diuinum, ac incredibile, ut sortium eiusm odi , inuictoruntque militum excellentiae, magnitudinique meritoruni conuenire posIer; t unum illiud phosecti, foret, quo ambo i lii Oratores, tam splendi-dεde praehenduntur, bellicae sortitudinis laudem celebrasse. Sed Phorbas ille senior apud Statium quanquam non ina copiosus, &eloquens, pulcherrime tamen breui sua, & concisa oratione ad bellum proficistentes, ita exhortatur vist renue se gerant
Ite alacres , veriri nunquam morientur bonores,
Bellaque perpetuo memorabunt caxmine, Muse. Intelligebat nempe vir prudens ,& ipso rerum vid edoctus, 2. virtutem militarem quae omnium maxime ad communem utilitatem spectat, nec obliuione praesentium, nec relicentia poste--...s rum, meritaque commendatione posse frustrari; & neminem, qui r.eorum qui paula vehetiaentius exoptarit nomen suum praeclaris facinoribus in memoriam hominum proserre, votis suis non
tandem suis te damnatum . ad hanc enim famam ut se Romani, Graiusque , O Barbarus Induperator . iita &ipsam Miccutus est Annibal quoque lius gloriae deside- rio praedicat se ad tantos labores, ct molestias exstimulari
& nullus unquam ex alioquis ducibus maiori nominis siti vener tione transiuit ad l osteros. Sic Themistocles cui somnum excu utiebant trophaea Miltiadis; sic Theseus qui virtutum, di gloriae exemplar Herculcm sibi proponebat'; sic Alexander cui terr rum Orbis angustus erat ; sio denique Romani illi duces laudis
173쪽
auidi, pecuniae liberales, quos Salustius gloriam ingentem, de diuitias honestas voluisse auctor est, non modo literatorum stilo, sed sculptorum quoque celo vivunt, spectanturque illustres , post tot iniurias, & calamitates foeculorum. Verum quosdam. audio parunt his exemplis commoueri, quasi nihil ad fortunam priuatorum militum spectent, qui velut capite censi, ind igni que prorsus in quorum viles pannos splendidum istud gloriae iubar se demittat ', virtutis quidem templum tam frequenter subeunt, quam ab honoris aedicula repelluntur, in quam 1 olis ducibus, rerumque dominis concessum est penetrare. Sed immane quantum decipiantur qui tam praepostero, di iniquo iudicio de postmritate existimant, illa si quidem nemini mater est, aut uoue rca . nec ullum attollit quem ignauia deprimat, aut deprimit quem virtus attollat: Sed de singulorum virtutibus, aut viiijs prout illa suerint pronunciare solet, atque pauperi amica ac Regi; aeque militi fauens atque Imperatori, vel Tribuno: unde non frequentius occurrunt in eius tabulis nomina Scipionum, aut Caesaris,&Pompei; quam illa Horatiorum Coclitis, Scaeuolae, Dentati, negiri , ac eiusmodi aliorum , qui praeclaris suis, Sc sortibus ausis: priuatae sortis inuidiam longe superarunt,ut nemini amplius integrum sit de communi sortuna, sed de propria tantum ignauia conqueri, quae mollem animum, S liquestentem affert, ubi robusto ,&obfirmato opus est; quae nunquam in pericula inquirit, nisi ut ipsa declinet ; quae demum omnia facit SeX cogitat, non ad spem victoriae, sed ad conseruationem vitae, quam tamen Age silaus monebat debere ab eo negligi qui laude maximam ambiret
Omnia nainsuperat sei hi comemptus, ct acer Inuictussique animus, nihil illi triue minaxque, alui mente intrepida potuit concurrere fato dussus , ct urgenti subrio non cedere Dibo.& eodem animo ductus Scevola Porsenae Regi dicebat, vile corpus ijs esse qui magnam gloriam petunt. Unde frustra ad illam contedit qui prius cogitat quid passurus sit, tuam quo renda qui l. . . non glori tur in Vulnerum magnitudine, O per culo: qui pro- 2 ....ia fluentem sanguinem videre horret, nec liberiore ire meatu iubet, u -ι -- si quicquam istud facibui tanto splendidius gloriam acquirat..22 Tet Facere vero plurimum,vel communis opinio satis indicatiquet
174쪽
ita strine apud omnes obtinuit, ut idem licet secerint qui integri
reuertuntur ex acie, magis tamen specitetur qui saucius redit. ac
proinde Sidonius Apollinaris eleganter dixit
Vulnus non habuisse, grandeprobrumen. εe Gellius qui in varijs doctrinis egregius tui t, verba grauia, & illustria de Rege Philippo Demosthenis, S de Sertorio Salustis r seri, quibus, viros duces, de vulneribus gratiam faciei adimet tibus, gloriam, atque laetitiam habuit te compertum est: di vero quoniam Demosthenis verba omnino egregia sunt, & splendida, non committam hic ut quisquam possit ea desiderare, saltem latine teddita υidebam inquit etiam ipsum Philippum pro imperis ,
principatuque oculo es m , humerosψctum, manu, e reque obla- sum omne denique corporis membrum quod F Iuna auferre υoluisset, id υstro, hilariterque offerentem, ut de Poetero vilam cum honore, O
gloria ageret . nec videtur eius filius Alexander minori gloriae desiderio flagrasse, aut maiori in ea adipiscenda felicitate usus , qu doquidem referente in eius vita 'Ioanne Monacho in Illyrijs c, put illi saxo pene contusum fuit,distisiumque ense barbarico ad Granicum flumen, S semur ad Issiam, traiectus praeterea Indica sagitta circa humerum, & in crure laesus in Gandridis, & telis v xiis apud Mallos appetitus cum admotis scalis primus murum a cendit. & eo se ardore in consertos hostes praecipitauit, ut parum certe abfuerit ne vicus ignobilis Alexandri Magni fieret mon mentum . atque ita non minus hic quam pater ante secerat, prae studio laudis , & li Inoris , iacturarum damnorumque corporis contemptor fuit,nec mi S gulos artus os viloquitur Agellius Fortunae prodigendos dedit, quota atque compendio glori. m. & sane cum maximam laude ex tot victorijs retulerint, illam in1dper valde illustrem,&praeclaram consequuti sunt, quam cicatrices secum coniunctam habeut;siquida illas gloriae,& ostemtationi scmper fuisse cum multa d Iarent, tum & illud Cassiodori quemquam duhitare non permittit vulnera accepit qua ta tum nunc ei viglorios, quantum tunc habuere tericuli ; cui pe belle conueniunt quae Claudianus habet librocie bello Getico. inigeri sedere Patres, crinita Getarum . curia, quos Il ais decora; -- a cicatrix.
175쪽
& paulo infra quamquam eodem sensu i
Vulneratas pars nulla vacat, recisaque eonis
Clari adati plendet iactantior oris. ib 7 ς p ri Unde merito quidam, sic honorifice a Quintiliano describitue Saucius manibus, ac cruribus peciosior uuine, O ipso perieulo a gis Itor: & eam ob rem memoriae a Plutarcho proditum est, Paulum Aemilium ita dixisse , aperto pectore incredibili cicatricum multitudine exaratio: Tu ob hac rides Galba, ego autem glorior Ditio si V PF-rum 'm numina pro eo noctu diuque militando baee υuia ei . neras.cepi. quibus verbis similia sunt quae Petronius declam toribus antiquis pro communi lemmate proposita fuisse resere . haec vulnera pro libertate publica excepi, hunc oculum pro vobis impendi , date mihi ducem qui me ducas ad liberos meos, nam sicci poplites membra non Iusinent. adque ut vulnera haec honesta sunt; sic mortem quae in bςllo contingit veteres omnes pulcherrimam
esse, ac longe beatissimam iudicarunt, ita ut ex eorum sensu Vi gilius dixerit,
pulchrumque mori uetaris in Armis.& idem alibi Nisum inducit voluentem apud se dum Eurialum ab hosteinterceptum Videt. Ansese medios moriturus in hostis Inferat, O pulchram properet per vulnera mortem . cuius rei rationem hinc liquido patere existimo, quod unicuique tandem moriendum esse, tam certum est, quam quod certis silmum esse potestset summam posse moriendo gloriam consequi, non omnibus sed paucis,atque id semel tantum in vita concessum sit. & ijs potissimum qui ut dicebat Menande r mori turZe non exi-simant .sed turpiter mori. Quanquam illud etiam stepius euenit, ut postquam se aliquis, extremis omnibus deuouit, caputque euidentibus periculis, & morti ipsi, si alicumde impendeat obiectare apud se decreuit, messem interim uberrimam honoris, ac gloriae etiam absque vulnere reserangantum illi spectatae, singularique militum audaciae blanditur aliquando casus aut fortuna, & generosas cogitationes plerumque perducit ad exitus optatos ΘAb hac igitur honestissimae mortis ambitione, Prodierunt, tam
mina νει' quam ex equo Troiano, fortia illa pectora, quae refulserunt in M ornamendium suarum aetatum, & omnis posteritatis, ab hac im
176쪽
pulsus Theseus respondebat neutiquam suis moribus conuenire, ut iugeret ardua; & Achilles quem Homerus hac de causa θη-λειντα ides Leonis animo praedistim appellauit,audacter usurpabat aduersus Asteropeum . quis tu mutatis es qui mihi obvius fleri
audes I an nescissitos infoeticium robori meo occurrere I ab eadem
etiam decenter effgiatus conspicitur apud AEschylum,miles ille, qui per scalam molitur ascensum ad obsessae turris coronam, frequenti missilium imbre penitus infestam, tanta sui fiducia, & p riculorum contemptu incitatus, ut nec Mars quidem si adsit, videatur posse illum ab animi proposito deijcere. & quocumqDe ,
tandem me conuerto, cum praesentia, & praeterita tempora animo complector, nullum mihi praeclarum facinus occurrit, quod
non sit ab eo animo profectum, qui gloriae potissimum studio duceretur , nulla item regna, & Imperia quae aliorum opera vel initio condita, vel deinde aucta ,ac propagata suerint,quam illorum qui sibi s uorum laborum praemium solam gloriam proponebant, ut e contra eadem ab ijs tantum labefactata, & funditus. euersa sunt, quibus oditim, vel cupiditas , aliaue libido quam gloria, &existimatio fuit antiquior. unde nemini amplius dubium esse potest, gloriam ipsam excelso magnoque animo viris, quales debent esse qui castra sequuntur , ante caetera mortalia bona, &vitam ipsam aestimari debere. Nam si propius adhuc in rem ipsam intueri velimus,&mili- stum quorundam vilis, atque demissi animi vota, precesque stri L 'tρri, qui non tam honoris, & famae quam diuitiarum cupiditate
ducutu quomodo precor m inerti , aenullum utiquam legatur statutum finisse praemium, ab infimis ordinibus ad supremos gradus dignitatum conscendere poterunt Z quomodo torquem, aut armillas accipere, coronas mereri, numerosa donorum pompa
superbire, fortunaeque suae tenuioris, & angustae rationem in m lius conuertere nisi sortiter, &strenue dimicando, inque pugnae ardorem in media tela, in apertissimam mortem perrumpendo, dignos se praebeant quibus ducum tuorum gloria, ct patriae salus, e bonorum commoda h onesti laboris fruetum se debere sarea tire. aspice quaesis nobilissimarum nationum deleta stemmatae ,
naiserrimum nomen seruitutis, mutatas aras religionum, cultus
aliquatos,e uersa fastigia caeremoniarum, Lares priuatos, pubib
177쪽
cos,& antiquos pessum datos; quantum denique moeroris, tum miseriarum in solitudine & vastitate deploratur, id omne contigit unius opera imbelliae; ct adhuc tam impudens erit, tameffrons, omnique pudore destituta, ut in gloriar sortem descend re velit, praemiaque cum illis diuidere, qui extrema quaeque sunt perpessi, quo sibi proprium virtutis decus sartum, tectum que conseruarent. Nihil apud Historiae Romanae scriptores Dequentius occurrit quam Lucii Cicini j Dentati commemoratio, cuius honores vltra fidem veri procedere iudicari possent, nisi,
Marco Varrone monumentis item literarum traderentur,qui ipsum nouem triumphales imperatorum currus secutum narrat, totiusque ciuitatis oculos multitudine donorum in se conuertisse; cum ei praeserrentur aureae coronae octo; ciuicae quatuordecim e
murales tres; Obsidionalis Una, torques insuper tres & octoginta supra centum, Armillae centum quadraginta , hastae octodecim; phalerae demum quinae & vicenae, ornameta etiam Legioni, nedumiliti satis multa. Verum ex alia parte quoties hostem lacessivit, quot periculis sese obiecit siquis attente considerer; non minus eius opera quam proemia, admirationi habebit; illudque tandem apud se statuet, quod ex omnibus bonis,quae a Dijs immortalibus hominum generi conceduntur, ciuia duo maxime sol icitos illos
detinere soleat, quorum Vnum effcit Vt beate vivere pollini, pr pter recordationem meritorum; alterum ut etiam splendide ob copiam opum,& sortunarum; nulla tutiori, aut commodiori via
possunt ambo haec celerius adipisci,quam si ingentis,& veri gloriae consequendae perpetua cupiduβte dedagrent ad quam si te natalium splendor,& antiqua virtus Aliorum,non iam antea concitassentabunde Ludovice Comes,reliquum csset hic quandoquidem occasio percommoda se offert, ut ingenuum tuum animum potentioribus ad illam stimulis inflammarem,multaque, & repe- La a b Aiauis usque, &longissime rem maioribus, nobilitatis tuae laudatione, in vera ad gloriam, & claritatem via, per eorundem vestiola deducerem cum certissimum sit apud omnes. quod non
secu c pugilum sortitudo spectantium cum oribus parataeque
ad praelium acies Imperatorum sermone accenduntur; ita vohementer, ct mire alacrem hominem reddit ad praeclara quaeque& audenda, ct faciςnda , laus quae prouenit a singhura virtu a. Auorum,
178쪽
I pauorum, Verum quominus ista mea exhortatione opus apud te esse existimem, tua generosa,& nobilis indoles in caussa est, quae bellaces illos , seroces que Germanorum spiritus, quos maloies tui velut per traducem in se propagatos, tamdiu in Italia r tinuerunt, sic feliciter temperauit cum Patris, tum etiam .Patrui sedatis omnino benignissimisque astecitibus, ut mirifice gaudeami vigere in te omnium illorum impetus, ct praeclara consensione, v. tolli roum mores inter se diuersos copulari. 1 rHis igitur quae hactenus attuli de militum delectu, cum satis,s Misperque, tum rei ipsius necessitati, cum etiam militaris scriptoris
auctoritati factum sit, qui hoc unum esse contendit, in quo totius ranotonea Republicae salus vertitur, ut trones non tantum corporibus,sed animis quoque yraestantissimi deligantur: nescio prosebo quid in me- , ' tem venerit grauissimis auctoribus Platoni, & Patricio, ut gen ratibus istis conditionibus minime contenti, quasdam alias magis
curiosas quam utiles excogitarinti, ut cum hic sedulo cavendunt esse monet in militum delectu, ne caeci , auisurdi eligantum, ille ve- ro optadia dicit ut miles ambi dexter sit, vel aequimanus hoc est, ut manu sinistra, aeque ac dextra arma tractare possit; sic enim ἀμφιδεξιοι Polluci dicitur OGς Am ἐνεργῶν qui virisque manibus dexire laborat , quemadmodum Asteroparum . 'unum fecisse testatur Homerus, apud quem vox inlisi ιοι nihil ni dema prioribus istis diuersum significat, si Ausonio saltem,ac Symma- . ..cho fides est habenda:atque eodem modo laudantur in sacrisco xo.
dicibus habitare ei Gabbaa quiseptingenti erant υiri fortissimi,ira
Anfra it dextraprasiantes. sed quis amabo tam mente captus esset qui caecos, vel surdos milites vellet conscribere, non hoc credo Annibal, aci Philippus, aut Antigonus qui altero tantum
oculo videbant; non Belisarius ipse,postquam oculis orbatus fuit a Iustiniano, si non potius mera haec fabula est;aut Andabatae qui clausis oculis pugnabant, stud unquam facere sibi in animum induceret . aut quis tam Blennus est,ac stupidus qui ignoret hoc ndelectu non requiri, quod ab exercitatione ipsa dependet, & lom go tantum usu potest comparari. sed magnis viris hoc petioepe contingit, ut interea dum nihil aliorum 1ligentiae relinquere v Iunt, multa etiam inepta dicant, atque absurda;& nuperi istius scriptoris prorsus similes existant, qui ut aliorum methodis, & Dbaam ςς.
179쪽
praeceptionibus de scribenda historia bene, sapienterque institutis, peregrinarum quaestionum nouitate obstrueret, quaerit in sua,num caeci, surdi, mus, eunuchi, & qui perpetuo morbo laborarunt conscribere historiam possint & quo genere, sexu,statu, debeat esse historicus. Quare ut ab eiusmodi tricis, & titi uillitis ad illud quod in Tyrone secundo loco considerandum esse
dixi, mentem, calamumque reflectam i, disciplinae militaris rati . . . i nem, Vimque omnem, & praestantiam quanta, nunc fieri potest diligentia explicare aggrediar, partesque eius, & munia quae v rie apud auctores sparsa sint, in quaedam veluti circumscriptae doctrinae septa redigam, ut quoniam ipsa hodie apud nos nulla est, siquis hanc reducere, de insinuare velit, habeat in promptu, unde, & causam istud faciendi, ct modum etiam, ex antiqua consuetudinis inspectione repetere possit. x Et vero quantum ad causam attinet, satis per se hanc sub mini-mmpli a strat continuo, suggerit que truculenta ipsa, & immanis militum natura, quam violato, reiectoque pudore, per sacra, iuxta & pro---οι- sana grassantem, non preces supplicum, non lacrymae querentium,non integritas innocentium, non religionis ipsius,aut sexus, aetatisve consideratio, sed unica disciplinae obseruatio a concitato iurore retinere, ac refrenare potest. hac enim sublata manus si tim habent pro lege; pro iure, gladii aciem; pro ratione, volumtatem; pro aequitate, libidine. & in amicos quam in hostes valentiorem animum; ex quo tanquam ab inselici planta, ignavae pinstea propagines oriuntur, imbellia , & totis socordia caIbis ;&quod nostris temporibus fieri amat, in quibus disciplinam milit
rem frustra requias,ubi in campum exercitus educitur, quasi vetus quidam vehementissimo turbin esset exortus, aut locustam agmina satorum planiciem inundarent, ita breui segetes proculcantur, ac stape priusquam maturuerint demetuntur i armenta sugatis custodibus abducuntur; rusticorum suppellex diripitur, omniaque malorum, & calamitatum genera,n5 amplius ex Pandorae pixide,sed ab una militum legione in miseros, Sc nil tale merentes se diffundunt. quod si in Hybernis illi detinentur α ce-turijs, cohortibusque singulis suae stationes designat sint, ita omnia in illis libidinibus, rapinis, atque iniurijs complent, Vt
non populares, domesticique milites, sed hostes esse crudelissimi
180쪽
videantur. Atque Utinam ea tantum quae ad cibos pertinent, de quibus subueniri fami eorum posset, ab illis diriperentur , quemadmodum Lycurgum istud ut impune foret Lacedaemonijs co cessisse auctor est Xenophon verum non his modo limitibus continetur proiecta eorum cupiditas, S audaci nam quod inquit Varro in Bimarco eum socii bellum ita gerunt, ut sella omnia δε- mum auferant ; & si puella venustior est in pedibus, si matrona speciosior, vitium illi non offertur modo , sed Qepius insertur ab insolenti milite . qui si paulo magis auaritiae qum libidini sit deditus, domicilia ipsa incendit, horrea excutit, granaria subuertit, suppellectilem omnem rapit, & distrahit quo suae possit morem
gerere cupiditati : interim vero ferocientis licentiae tempestatem Paterfamilias dissimulat,nec hiscere tantum,vel mutire quidpiam audet, multoque minus impijs istis grassatoribus obsistere con tur , ne lcoge grauiorem in se concitet per equuleum, neruos, fidiculas, rotarum sulminalium,& accensi'ulueris criiciatus, quos .ad emungendos pecunia suos hospites, nouos quotidie excogita
re solent . . . . 'Sie animis iuuenum furor additus, inde Lupi ceu Raptores atra in nebula, quos improba ventris
per amicorum aeque, ac hostium damna seruntur impune. Sed neque ducibus suis minus laboris ; ct molestiae facessunt, quum accepto stipendio scope transfugiant, quum in agmine praedentur, aut opus militare detrectent , in castris vero nec vini, nec o sonij quidem recentis desiderium patienter serant; atque in acie demum canente classico, explicatisque ad pugnandum signis, stipendium flagitare non erubescant; ut si ediret Iunior aliquis Africanus pullo se induere sago, & perambulans castra, dicere νmeriti, posset, lugere se infamiam exercitus. Haec autem omnia
si quis ab alio quam labantis disciplinae sente derivari putat, quae poena, & timore milites ipsos in sedibus corrigit, in expeditionibus vero praemiorum spe iacit meliores, ct ad honestas ςtiam actiones continua exercitatione paratos; is prosecto in aperta luce caecutiat necesse est. Etenim cum asserete Vegeti pa vi' , ον. ι ros fortes natura procreet, bona vero insitutione plures reddat indu-