장음표시 사용
201쪽
a. belli P . quod genus laudis non item Silius inAfricano suo pretiermisit qui pe alite planta Ilia perfossum,ct campi per aperta volantem Iasepedes prauertit equum. ct quidem si res aliter se habeat, falsum opinione sua platonem fuisse oportet,cu dixit εο --ν πο μυαίτατον - --ας ὀνο ιν nrti omnium maxime ad besium confert agilitasseu celeritas corpo- ,, Λ ii. ris . item Chironis institutione Achillem, de qua Statius eum ita loquentem inducit Nune docet ingenti altu me iungeressi,
Nunc caput aerFIcandentem prendere montis
auo fugitur per plana gradu.Sed saltat quoque experientia necesse est, qua manifeste comis: lib. 3' pertum atque depraehensum est, quod vehementius cum saltu ,
-' Utique tela mittuntur. . Recte igitur antiqui omnes cursum inter Gymnicas concere . . tiai-ν tiones retulerunt, eumque quatuor in species praecipuas magno,
solertisque diligentiae exemplo diuiserunt, scilicet in sudium quo
....is cXXV. passus decurrebantur, δελιων qui ut vox ipsa indicat, duplex stadium erat in longum; δαγον quum decursum relegerent, stadium sine intermissione recurrendo , & armatum unde ὀμ ιδ. πις cum scilicet in armis currerent,quemadmodum obseruat x.eap. H. Iulius Caesar Scaliger in libris poetices, & post eum doctissimus auctor Gymnasticae Mercurialis, ac Caesar Butengerus in Theatro.quanquam Scaligeri Typographus rem in Stadio non mini, mum turbarit dum illud, huiusce literae C. geminatione, quae per incuriam illi exciderat, CCXXV, passus cladio attribuit, cum lib. 2. ., . tamen Plinius esserat adium centum υiginti quinque muros inc repassus I hoc es pede excentos viginti quinque ; S ex libello v morum auctorum de limitibussadiatis ager habebatpassus CXXV. Hesperis DCXXV, cuius mensura octies comparata militarium facit, qui consat quinque millibus pedum ivt luce meridiana clarius patere possit, non hunc fissile Scaligeri errorem, hominis tam accurare, feliciterque eruditi, ut mortales caeteros longe praete 3. gressus, ad Deos propius quam ad lic mines accedat. Caeterum cursus ille qui ab armatis fiebat, & quem Olympiade uiam. ' sexagesima quinta probatum fuisse propter, rerum militarium . exedi
202쪽
exercitationes Pausanias asserit, sensim postea in Castrensis disciplinae munus 1 ludo derivatus est, tanto omnium applausu, Vt Scipio, Galba, Maximinus alijque duces Romani, & exteri suos in eo milites exercere operae pretium semper duxerint. & Caesar ipse qui suas vitae actiones posteris omnibus ad imitationem rei, quit , quantum eius recta administratio, sibi in acie Pharsalica
commodi attulerit, tunc vel maxime expertus est, cum sui milles procurrentes in Pompeianos, ita curium reprimere concit,tiorem, & eundem de nouo cum opus esset integrare valuerunt ,
Vt nec motu fracti , nec cessatione, & quiete , quod aduersarijs contigit, torpidi, segnesque pila miscerent. quod idem cum apud nos, & hoc praesertim corruptissimo disciplinae statu, ne Votis quidem, ac cogitatione consequi liceat: optandum saltem esset, ut Tyrones artificiosis decursionibus incumberent, cam- Porum mox celeri gradu emetiendo planitiem, colles mox, diiuga montium obnitente pede superando, aut in valles firmo gestnu proruendo, & quemadmodum non ita pridem cecinit vates quidam ex H olla ndia cul tissimus Saepe etiam ardentem cum Sol accenditur orbem at illi a multa via Pradiendo, aut corpus in auras Librando connixum hasa.
quoniam elusinodi laborum contentione, viam sibi facilius ad exercitationes munirent, sanitate degerent inculpata, iucundis sime cibos degustarent,& sudando, nitendo, anhelando calor,bus aeque , ac algoribus sub dio terendis, pares euaderent; quibus , nihil neque tam salutare, neque tam necessarium inuenitur in bello. Nam quod Apollonius narrat de Poli amo ; quod Hesiodus de Ipbiclo , quod Nonnus de Dameo; quod Virgilius de Cami D, quod Ouidius de Hippomene, & Attalanta ', quod Solinus, auctorRhemticorum ad Herennium, Martialis, & alij de Lada, qui omnes eximia pernicitate corporis,& volucri meatu magnos terrarum tractus breui temporis spatio emensi sunt,ut etiam de Philonide narrat Plinius quod ex Sic ne Elin mille o ducenta dia nouem: diei confecit binis , indeque quamuis declitii itinere unia noctis hora reuersus s. di quod asserit Catullus non de Din
dulo, sicut Murcis, ec alijs visum est , sed de Thalo , quem lu-
. argoaaut x a Dionys. io metam.
203쪽
piter aereis pedibus finxi se dicitur, custodemque Europae adhibuisse, ut Cretam insulam ter quotidie ambularet; haec inquam omnia vel ad insolentes Naturae conatus reserenda sunt, quos siquis vellet imitari, ne quidem hilum profician, vel ad solitas Poetarum artes, quibus fima suis operibus ex admiratione conciliat. Proptereaque sicut in caeteris artibus, per varios, & seepe r petitos actus, hoc tandem consequiuuirint maiori cum industria, ct facilitate possimus illas exercere; sic in ista currendi exercit tione, cuneia facilius procedent, si in illa sensim adolestentes praeludant, &breue sub initia, a carceribus ad meram interual. lum, sibi decurrendum proponant; mox longiorem arenam si perent; ct feris demum, ac auibus per venationum illecebras consequendis, aut si setis iniquioribus premuntur, Dominorum suorum negotijs obeundis; quod gnaviter facere solent serui nistrates a pedibus, qui vulgo Laquais dicuntur, assuescant. hoc enim longe iacilius est quam Aegyptiorum consuetudinem imi tari, qui pueros suos anicquam singulis diebus multa stadia cur su coniecissent,vesci cibo nullo permittebat aut optare,qu ad modum monent Coelestium periti, ut Delphini sidus peculiari sua virtute,& influxu non Hemerodromos modo, sed Petaminarios esticiat, sic enim omnes qui praecipua velockate pedum spectacula sui faciunt, video a nonnullis esse nominatos . Sed aliqui praeterea lienem ustione, vel ferramentisi absumi posse contendunt; atque hoc multos cursores secisse, qui ut Leno ille cappadox apud Plautum, Lisne quasi zona cincti ambu Iant,ge novi Ae i in ventre Oidentur babere uos ,scio quade Plinium scriptis consignasse , dum inquit peculiare cursus impedimentum aliquando in eo; quamcifrem inuritur cur rum laborantibus, per vulnus etia exempto; iuere animalia tradunt.eadeque
in opinione cu esset Erasistratus qui uisuit Theophrasto, licet Peripateticae Philosophiae addiciis esset, & ex Aristotele di scere potuisset lien habere illa animalia quae operasib Vivitutis natura eniarati di ιχ ειβωμένα tame quia vis villud sectione extirpari posse, aut vitione,ex veteribus illis Dbulis acceperat, in hunc tande scopulum impegit, ut lienem nullo certo fine iactitanatura suille contenderet, quemadmodu de illo reserunt Coelius Aurelianus,dc Galenus in diuino opere de usu sartiti quid plurum Idum
204쪽
modum quoque legi apud Paulum Aeginetam illius operationis, lib. quae ferro cadente,& bicipiti, ter in cutem e regione lienis impacto , aut tricipiti alio quod Marcellus proponit , athletis ipsis, &caeteris male ab hoc viscere affectis, plus tormeti inserebat,quam ipraesidii ad celeritatem, aut sanitatem: unde Trallianus resert curatum a semili .em, cui tota lienis regio barbaricis serramentis candentibus vitulata fuerat. Et nihilominus sunt adhuc aliquin5 dicam e plebe quae nihil unquam haurit e puteo veritatis limpidum, ac ne quidem ea quae suis oculis videt, sin cere dijudicat ;sed ex eorum censu, qui vulgo sapientes ob literas audiunt, quos veteres illae auiae sic transuersi,s agunt,&omnia temerε credendi furor exagitati, ut hac Plinii, & aliorum auctoritate seducti, mille fabulis aures accommodent, quae de lienis excisione circumferuntur, quo subleuati istius visceris sarcina homines, magis adcursum habiles, ac idonei reddantur. & vero non postum inter
caeteros non vehementer damnare, Victorem Palmam Caietan unotissimae quidem apud nos tamae doctorem J heologum, sed i dicij tam sutilis,& stupidi , atque ut uno verbo dicam. βuaelibet a quouis mendacia credere prompti. ut non haec utique bona, ac honesta semper fuerit: is enim sub finem historiae Gallicae, quam a pace per subsecurum inde septennium nominauit; eius modi fabulam post multas allas de errone, ac palabundo Iudeo; de Tremosino ;&spectris, ac incantationibus diuersis, in medium reuocare conatus est ex relatione nobilis cuiusdam, qui Lugduno Parisios venit, simul cuin quibusdam . alijs iter per dispositos equos sestinantibus, cum tamen ipse nunquam suum mutaret, aut tardius quam caeteri ad hospitia peruenired. unde ab equo, cui per iocum, ut opinor,nobilis ille dixerat lienem fuisse detractum, sermonem ad homines conuertes, multa ex aditis, & penetralibus suae philosophiae depromit, quibus hoc ipsum in illis etiam fieri posse demonstret: & eo tandem sutilitatis deuenit, ut vocem nobis familiarem derater, qua in e X citandis , & velut amelancholiae faece repurgandis famosa aliqua , impostura stolidorum iuuenum animis utimur, & quam ego suspicor magnam apud nos huic fabulae occasionem dedisse, in illius confirmationem adducat. quasi vero nunquam legislet Al nis a Probo Imperatore deuitas,repertum in praeda equum, qui
205쪽
quantum captiui loquebantur, centum ad diem milliaria currere diareretur, ita ut per dies octo vel decem continuarete & tamen nec V piscus, nec historicorum unquam alius dixit, hunc Λsplenio p eius quam Fceno pastum tuisse, ut facta paulatim lienis immin tione, tam Velox euaderet . nec Venetae ac Prasinae factionis studiosi homines, qui ut Galenus refert equorum recora quo inteli
gant, quemadmodum alimenta concoxerint, odorantur,tanquam ex eo, omnem eorum bonam habitudinem cognituri; hoc sibi in animum unquam induxerunt, ut lienis auulsione paratiores illos ad cursum efiicerent. & sane concludendum esset,si visceris istius priuatio quicquam ad pernicitatem conserret,Simias quibus perexiguum, ac prope nullum est, prae caeteris animalibus in cursu excellere: quemadmodum S pecora multa Cortinae urbis, quae propter abundat am Asplenij, Vitruvius sine splene inueniri tradit,ac Sues quoque lumeXI amarisco potant; aut Canes fabrorum serrariorum, quos Celsus, quia chalybeatam aquam lambunt in fornace, non aeque lienosos esse contendit, ac sunt ven fici illi, quos tamen praegrande lienis pondus non impedit, quominus intactae flegetis persumma volare gramina, quotidie de pr hendantur. ut illud omnino statuendum sit quod sicut lien dum mala est affectus liberam ambulationem,ne dum cursum veloci rem impedire, ac retardare potest , ita dum se habet ut moris est, in valente, robustoque corpore ,Mullo impedimento esse potest,sunctionibus eiusmodi bene laudabiliterque absoluessis quoniam ut inquit Galenus minime dolorosim es vi cur splen, neque septum transitiersum premissimiliter ut hepar, ct venter, nisi maximum ais habeat tumorem circa caput, Vbi notandum est, eum per lienis capia, gibbam illius partem intelligere, quae septo connectitur. nec e iam cursus iacilis, aut laboriosus adiene dependet, sed quibus ampli, & capaces sunt pulmones,multisque foraminibus pervij, diutius an belltum cohibent, ac celeriter currendo Viam multam conficiunt,i demque egregijsuntvrinatores,&sub aquis longo tempore perdurant. male aurem aflectum lienem intelligo qui vel magnitudine vitiosa ponderis sensum, ac molestian reliquis partibus inserat, quales erant illi, quos adeo grandes se vidisse Columbus testatur,ut olluti librarum pondus unusquisque ex his longe excederet: vel qui laxo tumore respirationem crebri
206쪽
rem praesertim in cursu, ac labore essicit, compresso ab illius visceris amplificatione, maxime cum.ventriculus cibis oppletus est. diphragmate, quo genere morbi forsan laborabat cursor ille de quo Plautus inquit genua hunc eursorem deserunt ,perj ,seditionem facit lien, occupavraecordia. vel denique cum in scirrhum obduruit , Somnia quam in praecedenti aflectu saeuius adhuc miscet, corporisque occonomiam radicitus pessum dat. Quibus modi his cum ludibrium cepissime debeat Alclepiadarum schola tot rationibus instructa, tot munita remedijs, adeo t peritis urendi,&secandi ministris stipata; quibus tantum abest ut lienabsumi, aut per aluum excerni ac liquari possit, quod persoepe, ne quidem'ab obstructionibus expediri potest . quis amabo r, sum continere posset,quoties vel Plinius ti nugaciter eius vistem Curam proponit, Vt dicat: tun recens magicis praeceptis super δε- lentem Lireem extenditur, dicente eo qui medeatur lieni se remediumfacere; posthaec iubent eum in pariete dormitoriν eius, teri e Liscludi, O si gnari annulo, terque novies earmen diei. Eo liberas OLacerta viridis vitia, in olla ante cubiculum dormitorium eius - cui medetur suspensa , ut egrediens reuertensque attingat manu : Ve, Agyrta profanus tot malorum originem; ac radicem, velut agrestes illi chirurgi quos frigida miliis Nursa testiculcs arieti-
nos , aut caninos, se prorsus e corpore averruncaturum spondet: aut ex vanissima Cardani opinione, senex delirus vittas quas: dam ex panno, Vel charta, supra cutim e regione Lienis decussatas, securi quantum validό potest impactas, discindit, ut eodem ictu fastidiosum hoc viscus in frusta, partes que minutissim. , absque vulnere diuidat: ac demum vetulae quaedam ex lupanari, vel popina, ipso liuore genarum sulcata fronte, mento sylvescente, scaturientibus que iugiter lacrymis , suis mussitationibus, ct borborugmis fidem experientiae conciliantes, tribus, aut quam tuor verbis qua tacito murmure prolatis, qua vanissimo. mu Opictis, ct gestatis, quantum in corpore lienis est absumere,&. cursoribus ipsis perennem spiritum, ac nunquam fatiscentes neruos restiarere posse sibi persuadent. non minus stulte prosecto, vanissimeque quam olim Apollodorus, & multi eum secuti tr diderunt, Barbaros ussitum cyperi herbae,quam nos gladiolum appellamus, ore excipientes, lienem consumere, di non egredi domo
207쪽
domo nisi ab hoc suffit vegetiores enim simia oresque sic fieri,&cortice radicis, uesici capparis, si quis utatur ad duas drachmas dempto interim balnearum usu, triginta quinque diebus per urbnam,&esuum totum liene enum alia enim haec en e diu est quod experientia docuit. & quantum ad vitionem spectat, aut excisi
nem, quam ex Tationali methodo, nonnulli artis exercitationet
freti se facturos recipiunt optime Coelius Aurelianus alicubi disii .ehion. xit Lienem exscrudendum, vel urendum esse voce quidem inci indpaston. non item inceto compleri quia tot insignera erias babra, tu id re μνicia eri nonpose manifesumsit, di etiam si operatio illa nullo negotio ficti postet, tauit tamen Arethaeus eos qui liene priuan-rur, detefius pollea, Sinfelicius vivere, quia finguine crasso, &impuro corpus alitur, tantum abest ut sim agiliores ,&ad omnes assiones alacriores; atque uti ramui viri auctoritate concludam,
m. Sed hac vanissima optiuoneexplosa, priusquam e diuemcula Addisu qua in viam regrediar, lubet adhuc paululum immorari, in eiusdem contemplatione, quo experimur, ascendentibus nobisti is Aiam concitatiorem spiritum fieri, α crura adeo laborare, ut plus molestiae homini accidat ex quingentorum passuum itinere si illud asperum sit, & per loca ardua, ct acclivia, quam ex triplo longiore laeto in aequali camporum planitie.Nam etsi pro comperto habeam, Francucum Philelphum magni ingemj virum, praecla ram aliquando suos inter conuiuas disceptationem habuitis lata illiusce rei causis; obscurior tamen mihi videbatur tota eius or tio, quam ut rationes ex ea satis Cuidentes,& accuratae colligi possent. Quare satius est cum philosophi sesterere,istud primum quiadem fieri propter communes causas, quibus homines , etiamti in plani cieambulauerint lassitudinem contrahunt, nempe morum, qui partium ac membrorum spiritus exoluit: deinde quia magis attollitur corpus in acclivi quam in aequali loco, haec vero eleti tio quo altior est,eo grauior, molestiorq ue percipitur: ac demum situs acclivis magnam sibi in hac dissicultate partem vendicat, homo enim cum erectus stare non possit si mii pedibus aequaliter expansis , & monuum superficies non ita plana sit ,ut commode in illa perduret; ob id cognis dum ascendit, magno se nixu conti nere
208쪽
tinere ', & vel anterius totum inclinare corpus: vel .extremis tan tum pedibus insisteret, aut quod maximὰ laboriosum ei .in varia distensione, & contractione musculorum permanere. Unde prae clarum censetur roboris experimentum, corpore erecto, di pia nis pedibus conscendere per acclivia, & cursus etiam quo iuuenes in montibus exercent, caeteris propterea dissicilior ha
Sunt autem curtui plurimum amnes festus. dc saltatio siue cho' X V. rea, quae duo secundum genus exercitationis liberae constituunt , i Aqu. -- ac prioris quidem utilitatem cum Uegetius, quem libenter in illis sequimur quae ad militiam, attinent, continuo usu perspe issctam haberet ', iubet idcirco ut non modo ad cursum, ad altaeriam quave ossa transsiuntur, vel impendos aliqua aliisu D . peratur miles se exerceat: victim eiusmodi docuitates euiserint, ' 'i' possis Me lis e transeo. praeterea in irab eonstria, ac dimicatione , etiator eum curώ saltuque veniens , aduersa ij per ingit ocul ,. mentem. deterret: priasque plagain insuit quam illa ad cauem dum .srael ad re uenaeum certese praeparet . atque hoc ut artis, re disciplinae ratio no doceat,equide natura tamen ipsa ignGrari non . . ia. permittit, quae incitationem quandam, &Macritatem omnium animis injeuit , a primo statim exortu, quam non reprimere , sed augere debent imperatores , animique motus exilientis pari codiporis vibratione, illuc ubi per se propendent, vehementius impellere. Vnde laudantur a multis Theseidae ceu rustici Atheniem 1es qui ut inquit TZetara, dum Asocta in honore Bacchi celebra' M u ωὸ rem inflatos vires in ora statuebant, & vno pede saltantes, i s o lati dies illos exsuperiore loco serebantur,mi ut saepe labent lux terram caderent, quia ut inquir,Eubulus apud Aristopliauis scholi1stumisios ominis labricabant,ac propterea Vargi a qui ricrant ' ii ime iis ν . . .
huius sacrifiein causam, & secti ritum in Georgicis describit, quo
nihil se ne omitteret unctionis stiam: istius meminit in hoc lib. M
. Mosii s in pratis unctos Muliere per inre notri ni& eadem ratione sapienter iecisse dicitur Pompeius a Salustio quod saltu cum alacribus in medio; ggere merideret,& Scipio Africanus non mediocriter commendatur bino Mico,quod i i:,ή
primaevo flore Iuuentae ui iuri 1 1 l . i. i. '
209쪽
Ipse intermedios vereturae praemia laudis il A. Signa dabat, et ibrare sudem , transmittere saltu i. ur
Sed ne hoc seculo nostro nimium iratus videar; si quae laudum . exempla protulit, quasi haec prae antiquis non magni facienda , sint, reticuerim, illud in primis illustre censetur, quod narrat Iouius de Pompeio Columna, qui in stadium productus,cum for- l te Neapoli speditante Rege Federico,nobilissimi iuuenes triplicato saltu decertarer, caeteros omnes cum multo spectantium plausu superauit. At vero quod istis inumbra ludu. ct oblectationem praebuit, certum est multis in pugna, salutem plerumque etiare attulis e,cum volubili impetu,celeri planta,exilitione subita,hosto. . t . ii velut ex insidi S peterent, aut abse crebris ictibus petiti,conatum eius Vimque omia em,q uasi non illiCeuent ubi pugnatur,su btiliter eluderem. eaque ratione cinn Mars gradivus pater diceretur ab exsiliendo idest gradisnia inpetu,quod exilire bellatores soleant,& gradum, inferre praeliantes, Sati talus praeterm ab antiquis latinis dictus est, Ualiendo subtiliandoque, in bello scilicet iidem- Aeneid. s. que Salios Sacerdotes Vocabant, quod in portandis Ancilio bus saltare ocis mos esset unde Virgijius u. Ilum i
lat Hic exultores Salios . nudosae Lupercos, II . r. Iix
t i Lanigerosque apices, O la a antilia Caeso, πιο
PD ut Bytio Satis uti Geransiipiunto: γAT, in . . lisse L ii γι se ira, id nonnulli octaOrihunc riticis: ponunt si uritur, ut libo eps thetumetam commune reddatur Marti quam eius fiacerdotibus, qui idcircosubfulti mbulabant,ut exemplo militibus essent de es, . . in congrestus utera; uia motus caloremstuc vero audaciam uexcitat. unde nihil.hic ad saltuscommendationem referre. nuces sim est, quod Vc tius divi laxari κtim ereιIIaata sanirate militum prodesse quam Medicos; ut nec illud quod docuit Galenita in explicatione popularium mox rvnxcquorum obsilitationes ex tam apud Hi cratem, nicturi cum purgatione, vel sanguinis detractione opus est incorporibus nondum iii mis, vel minupta haec remedia perferenda , in larem .immaturam aut alias
causas idoneis; saltu, vices utriusque colonodomiplesti. in hini . . morum
210쪽
morum veluti saburra corpus liberari posse .eXeoque idem in I secundo libro quem de curandi arte ad Glauconem scripsit, me dicos asserit solitos olim admonere molles, & infirmos adolescentes altero pedestilleuato, quod άμωλὼαγ Graeci dicunt, sub ltim exultarent, ut in eam partam copiosius alimentum
Enimuero cum tot nominibus saltandi eXercitatio apud au- riseriari..4ctores commendetur , non desunt tamen grauissimi censores s a
qui saltationem ne dum in militibus, quos minime omnium ho minum decet saltibus, &schemis leuioribus sic enim vocem hanc apud probatos auctores Nonium,& Suetonium pro corrupta alia fidenti Turnebus reponitd instar Petaurifuram moueri, sed i , viris S mulieribus, graui omnino animaduersione, ac nota di gnam iudicarint; eoque etiam magis, si a viro aliquo principe celebraretur, quemadmodum ex Aemilio Probo liquet, Vbii, Aspis is here contendit Musicam prout erant tunc temporis mores abesse a principis persena,saltare vero in vitiis etiam poni ι tantum abest Uzillud probare potuerit, quod de Persarum Rege scriptum relia D 7 Ne quit Duris Samius,nem eum semel in anno saltare consueuisse, idque temulentur quo die sacra Deo suo quem Mirerum vocabat
faceret. Certe apud Romanos summae infamiae erat hominem saltare, ac praesertim ciuem,cui multum credebant his moribus
compositis, , ct quaesitis ad aliorum oblectationem, detractum iri grauitatis', & modestiae; ita ut Marci Tullii Ciceronis illud quandoque effatum fuerit nemo enim feresaltatbobrius: & idem Gabinium ,& Catilinam ; ut Cato Murenam saltatores vocasse satis habuerint,vi illos probris omnibus inquinatos esse denotarent; quemadmodum Salustius idem de Sempronia iudiciun In Catilinati tulit cum illam psallere, & saltare elegantius dixit, quam par esset honestae ,& pudicae foeminae. At omnes illos opinor no em, sed abusum qui in ea nonnun- tia 2 - ἰώ
quam committitur damnasse; nam quantum ad honestas, & mo- oideratas saltationes attinet, scio quidem magnum illis semper honorem habitum mille a pluribus viris grauislimis,& qui no minus qua tetrici alii Catones callide prudenterque de rebus indicabant. ut non illud vu paremidium, non obscoeanum ibi ne existimandi in sit, quippe quouis a dignitate , ut Scaliger inquit ne uti ouam lib- p xjς M ali, ςyp id.