장음표시 사용
741쪽
sum βuintum , Ric cardum Angliae Regem, & non ita multos alios Imperatores qui sagittis aut iaculis confossi interierunt, conserendos esse arbitremur cum Alexandro, ct Camillo Triuulijs e Marco Antonio CoLmna, Ioanne Patiis, ct Iulio Manfronis, Carolo Borianis, Ioanne Medice, Baiardo, Ugone Moneada, Mario Ursino, Rodulpha Balioue , Principe Aurangiae, Ludovico Gonzaga, Palisia, Boniueito Tramulio, Ioanne Naido, Hieroumo M dod- , Aumatio, loreusa, Moenio, Popenaimo, Tillio, Toer o, & m- numeris alijs qui tum in his quae in Italia multis annis acciderunt valde memorabilibus praelijs ad Marignianum, Rauen' nam, i& Ticinum fictis: cum in omnibus quae hucusque per Europam gesta sunt, fatalis pilae impetum, ab eo quem nun quam in consipectum habuerant,contortae . sunt experti. Sed amabo cur Mari Scevae Ceturioni Caesareo, scutu centum,& vi
ginti ictibus perfossum suit; aut quomodo Scevola eiusdem Ina peratoris miles tragula semur traiectus, saxique pondere orae lusus, galea iam icibus discussa,& scuto crebris uoraminibus absumpto, per undas quas hostii, cruore infecerat, ad suos enatauit , si sagittae adeo noxiae & lethales erant ξ Et quam brem nobis similiter non licet tot pilas fulminales armis eXcbpere vel repellere, si non his quam antiquorum telis, maior vis inest obuia quaeque perfringendi; rectius igitur cum Stephano
iacit mi Mortales fluxisse luto, sat praesitit olim, bri At nunc suocient ex Adamante magis: Quid postea vertit se in aliam partem Lipsius, & quaerit quae
nostra Bombarda ultra dueentos , aut trecentos pedes tenorem' aut vim seruet, nec languescat, aut aberret, si longius printendas. Nempe ut hoc modo sundarum vim extollat, quorum tela.ad trecentos pedes teste, Vegetio perueniunt. Vnde ut eius quaesito primum respondeam, peritorum omnium in hac arte, fidem oro obtestorque num inter minora etiam tormenta
Archabusij interior, cannae superscie striati,&alij qui communiter uncinati dicuntur multis paras angis interuallum istud a doctissimo Lipsio assignatu no trans it aut De maioribus V ra quae rotarum ope subuecta duci rur,quid opus est dicere e cum pleraque XL pondo per q ique millia passuum iaculen-
742쪽
tur;&historici omni exceptione maiores referant, Torinae in Gallia quandam Colubrinam fuisse cognomine Lacertam, adeo eximiae temperaturae, mirabilisque violentiae , ut hostium nauigia'ab accessu vel in triginta stadiorum distantia deterreret. Deinde quodex Vegetio subdit sagittarios, dc iunditores, scopas hoc est fruticum vel graminum lasces,pro signo posuisse,Ita visexcetosperis ab illo remouernur,non desunt inter criticos qui hoc minus prudenter a Vegetio dictum existiment, cum Patricius constantissime neget, sacertum ullum tam validumesse, ut saxum aut telum aliud iaciat ad quadraginta passus, ex eoqueno excentos in Uegetio , sed sexagenos legunt, ut Pontanus, ct alii 1, non igitur hae longius quam tormenta iaculantur V trum denique rectius, id sane cum Lipsio multi assirmand -- Balearia inprimis exemplo,quos ita perite se exercuisse costat ad
ιιιι, audia. destinatos ictu hac arte infli Udos,vi .atres paruo risi nultam cibum contingere permiterent, nisi quem exfunda υibrato lapide δε-x ε. iecissent: quemadmodum inquit Vegetius , ex Diodori testim Eoctis, nio, cui multum mometi accedit ex alio tunse Philargiri asseren-μ tis quod apud Baleares fundarum usus repertus est. Unde cum Gymnesiae ἀ του γυμνο inroc, id est at nuritate, prius. dicerentur postea Vero a Graecisi occupatae, quia earum incolla cum fundis. aduersarios summouebat παρα τα S ui Raleares fuerunt appellatae . Sicut nunc a spatio seu ambitu inaequali Malarque MDnorque appellantur. Nec modo Baleares , sediluuenes olim nobiles,sagittandi' destinata feriendi usu exercebantur,unde Cas. siodorus in prefatione histo rit tripartitae Iuuenu inquit exercitiaepiae LM. arcum dirigere, bestiam prosternere Gnceiam iis lari ; & Sid nisus nihil in Theodorico Gothorum Rege aeque ac sagittandi peritiam laudat, utpote in quo rarius fallebatur rigentis. ictus, .e6ntu . ρομφ desinamis obtullui. Quod idem Claudianus de Honorio.
auam alix arcus certi e perire Vtilneris, ct iussum mentiri nestivis ictum ., Quin etiam in libris Iudicum laudantvrseptingenti habitato res Gabaad quod essent viri sertissimi, ita sinistra ut dextra inalia lates, & Fefundi ad cerom iacientes ut eviatam quo e MYsent percutere , O nequaquam is aheran parumlictus lapse
743쪽
dis deferretur. Hinc praeter exemplum Dauidis quod Prudentius ex fide sacrorum codicum sic eleganter expressit.. ip l Vidimus borrendum membris, animisque Goliam
Inualida cecidisse manu, puerilis in illum . Dextera, fundali torsit fridore lapillum,
Traiectamque cavo penetrauit vulnere frontem Duorum insuper Parthorum meminit Iulius Africanus, quo
rum virus sagittis in clypeum emissis, eius in ipso domini essgie designauit alter vero Ursi socios inuadentis ambos oculos fagit, iis confixit: ut nihil hic decessarium sit in exemplum proferre vel Indum illum, sagittarium, de quo percrebuerat tama apud Alexandrum Magnum, sagittas ab eo tanta peritia dirigi,ut per
annulum transirent. Vel Domitianum quem reserente Suetonio,
centenas vari) generis seras, saepe in Albano secessu confici tem, spectauere plerique, atque etiam ex industria, ita quarundana capita figentem, ut duobus ictibus, quasi cornua efflageret; cum interdum etiam maiori artis fiducia, in pueri procul stantis, privbentisque proscopo expansam dextrae manus palmam, sagittas tanta arte dirigeret, ut omnes per interualla digitorum innocue , euaderent. Vel Gratianum Ualentiani senioris silium, qui tam Iυ ς- hoc est an eo, quod iaculo petebat tangendo ita felix erat, adeoque bene, S perite collinaabat, ut quod asserit Cedrenus,aliqui dixerint eius tela esse mente praedita . vel Hormi am Persarum Regis illium, quem Zonaras adeo peritum suisse iaculatorem refert ,ut praediceret qua parte hollem petiturus esseta, vel demum Arim pos quos etiamsi Herodotus scribat viros esse Scitharum unoculos, seu ut Aeschylus eos in Prometheo vocat μονω ms ita ut nomen illis ex re impositu fuerit, quia Scythica,seu mauis illarum g mium lingua, Aravia una significat, masson vero oculum, & idcirco Plauti dictimi illud De Cisclitum prosapia re esse arbitror , non de Ropianorum Coclitum iamilia, sed de Arimaspis, ut notat Turnebus, intelligendum sit. Nihilominus tamen quibus cura sui , veritatem
rerum diligentius indagare, eam gentem arcu & sagittis exccbluisse memorant , quo in studio, cima allidue versarentur Arimaspi, alterumque ut sit in earum directione oculum clauderet , propterea dicti su ut uno tantum oculo Vii. Verum.
744쪽
., akid moror exemplis , quorum me turba fatigat es Dicendum potius, ciui d ctiamsi longe plura ellent, nihil tamen assue su; re imitialia nostra concluderet ir,quom aut libratis aut destitiatis tantum oculo ictibus,hoc omne prosternitur quod indebita distantia constitutum est : nihil enim erat tam paruum, tamque propemodo nullum, quod Andreas Agidarius plum-be1 aenei tormenti pila non seri rec, modo illud oculis consequi posset , dc quam certo prosternantur eiusmodi tormentis non homines solum,aut serae maiores, sed minimae etiam auicalae per altissimarum arborum cacumina volitantes, tam eleganter istud expressiit, qui unus in paucis Vates hac tempestate selicit- simus, & cultissimus habitus est, Hieronymus Fracastorius, ut
. 1 - hil non possim 'eius carmina,quoniam mirifice Bombardarum nostrarum inuentionem, usum, temperationem, omnemque rationem exprimunt non huc referre, ita igitur ille de Solis auibus loquens. Has Iuuenum manus viriIuas vid ere per altas, Continuo caua terrificis horrentia bombis Aera, ct sammiferum tormenta imitantia fulmen
corripiunt. Vulcane tutim dum Theutonas armas, Inuentum, dum tela Iouis mortalibus osteri.
Nec mora ,signantes certam sibi quisque volucrem, inclusam salicum cineres , Iu*burque nitrumque' Materiam, accendiant seruata in reii fauilla, Fomite correpto dissu a repente furit vis Ignea circumsepta; simulque cita obice rupto Intrusam impellit glandem , volat illa per aurai Stridula, ct exanimes passim per prata iacebant
Deiecta volucres : magno micat ignibus aer Cum tonitru , quo tua omnis ripaeque recurua Et percussa imo sinuerunt aequora fundo . l.
Sane nec Alcon ille Cretensis cuius nomen 'tot laudibus cum P ' si se mulatum manavit ad posteros, quod illaeso Phaleris illiodrac η',' ' nem magnis illi implexum orbibus cecidisset,ita ut Sidonius non potiorem alium habuerit pro exemplo peritissum sagittarij Non e libravit in bosem . N Una Spicu a, ςui nato Se=pentis corpore cincto ae i
745쪽
ui Plas timuit dum succurrit,dum ictibus L em Interitum, vitamque daret stabilemque teneret . . Corde fremente manum, totamque exiret in artem.
Nec praest antissimus Helvetius ille Guillielmus Tellius , qui malum supra iiiij caput ab iniusto praesecto positum hoc illaeso s agitia excussit, nec reliqui omnes supra enumerati, insignes '. . .esque sagitpirum certissima directione homines , cum nostris usa tenus conserri debent qui praeteruolantes aues, S pernici cu sit fugientes damas, aut lepores, prima statim glandis directi ne, ictuque certissimo persediunt. Sed quid maius in consum- mata huius artis industria excogitari potest, quam cum librat res vel 1 tribus passuum millibus rectam lineam ducunt, ut gi bos e Bombarda in caput hominis, aut rem aliam quae destinato ictu petitur, transmittant, aut cum ijdem modo hostiles in chinas videant , tam perite in earum fauces seu concauum spiraculum, pilas e suis contorquent , ut illae postea usui ineptae fractaeq. ac mutilae relinquatur:hoc vero ta frequerer in obsidi
nibus cotingere historici testatur, ut cum miraculi instar sub initium esset,postea & in Mauricianis castris ad Granivam/e passim
in alijs, pro artis tantum experimento certissimo haberetur. I9. Quamobrem cum ex ijs quae hactenus dixi, nemini obscu- Dbscurum esse possit, quin tormenta nostra missilibus antiquorum multo magis noxia , & lethalia sint, non possum coni - νει ant.pinacere unde istud in mentem Thomae Moro venerit ut Utopiensibus suis Tela eminus loluerit esse sagittas , quas acerrime μ' νunt. mul, er certissime iaculentur, non pedites modo sed de equis . ni - libri
si sorsan eiusdem opinionis suerit, cum maximis illis homibus Iullo Lipsio, es Francisco Patricio, qui paradoxum illud
de praestantia antiquarum imachinarii supra nostri aevi fulmina- lia, primi in medium protulerti M: IEgo vero&si contrarium plane sentiam , non tamen ab iliis ita dissentio, quin aperte fatear, multa antiquioribus illis tormentis, & ijs quae posterior aetas inuexit, suille communia . Etenim cum Liuius verbi .caus, meminit duorum generum Scorpionum maiorum scilicet, & minorum , quis inde mentem non rei lectat ad maiora, ct mi - .n nra nostra tormentaὸ cum idem inquit, capta urbe maiores ,..
minor que Aorpiones ad LX. captos scripserim si aut borem Grae-
746쪽
eum sequor Silenum: Si Valerium Antiatem maiorum Scorpionum
sex millia minorum X m. quis ex eo non inferat maiori in n.
mero quam sint hodie apud nos tormenta seu muralia seu manualia , fuisse citam apud antiquos Scorpiones Cum addit ibidem de Archimede Syracusano loquens Murum ab imo ad m-
I b. .decad 3 oum crebris ciabitalibus Iere cauis aperuit, per quae cauapar agit- . tis, pars Scorpionibus modicis de occulto petebant hostem,&. cum pra terea addit losephus de oppugnatione,Iotapae loquens, missaque lib. t.belli te m ch/ni saxa ct murorum minas auferebara, ct frangebant ameaic.cap 9. gulos surrium, quis non dicat eundem fuisse utrisq ue utendi m dum e cum denique haec a Caesare reseruntur. auidam ante
ii, b is, pcra m sippidi Gallus, qNi per manus sevi ac picis traditas glebaicilliei. in ignem Z regione turris prostriebat,Scorpione ab latere dextro trai Bus ex imatusque concidit. Hunc ex proximis unus iacentem transgressus dem ilio munere fungebatur, eadem ratione ictu Do pionis exammato altera siccessit tertius is quis etiam non continuo
arbitretur idem utrobique suisse periculum: quandoquidem
neque etiam nunc certius coniici homines, minoribus ini lis posunt. Verum ut haec omnia de modo, de numero, de r cffectu, ita se habeant, multa tamen sunt, eaque omnium Ocu- lis conspicua, quibus nostra, haec superioribus longo interual- . lotam ictu, quam motu vehementiora magisque noxia iudicari possint. Vt praetermittam modum penitus ab antiquis machinis diuersum, quae abique ignea combustione necabant. Unde que-- mam iuuiiugibus inuentis glandes exaruerunt, haud secus I undae, iacula, sagittae, merito deserunt usurpari, postquam eo prouecta est hominum industria, ut loliis annulatione idque etiam sereno cocto tonare, & fulminare possint. zo. Coererum ut in minorihustormentis non mihi bene conuenit
cum Lipsio, & Patricio, ita p nitus illis asentior,dum in senten- ... -υι qu,d tiam acuti Hetruriae doctoris concedunt, maioraque seu ut vocant muralia ac curulia ex bellorum usu rehciunt, velut quae --ω ν, . aspe tu illo igneo, terrorcin potius quam damnum hostibus ai- ferant,suis vero ob innumera impedimenta quae secum trahunt, itinerum moras,aut silmptus immensos, non etiam valde sint b uarumvis v tilia,aut commoda. Quauis enim Fabricium Columnam miliatar bus in proloquijs frequenter dicere solitum acceperim, tor- menta
747쪽
menta maiora pro urbium, & castrorum hostilium clauibus haberi, nihilque tutum vel egregium posse geri, nisi vel in paruis
expeditionibus tormenta ipsa, quae cuncta penitus aperiant Guehatur;& multae urbes cum expugnat uin etia defensae ho rum beneficio fuerint, nonnullaeque statariae pugnae superatae, nihilominur tamen, cum attentius in rem ipsam considero,iuubta mihi videntur, pupter quae subducta diligenter compendii cum dispendio ratione, plus in speciem quam in summam belli,
conferre hoc nouum tormenti genus exiissimatum sit. Atque aut rationes. proferam,quae me ad istud contra multorum: opinionem sentiendum inducunt statuendum est in primis Bombardas crassiores, quemadmodum supra demonstrauimus, in mari tantam vim non habere quantam in terra , cedentibus nimirum nauibus, ut poth minus solidis ac firmatis ad resistendum,atque eam ob rem minus etiam certo pitta iaculari possunt , ut omnino dissicile sit, eas secundum aquae superficiem flii, tuantis, ad naves pertingere, quo tamen serri serire illis necesse est, ut damnum aliquod notatu. dignum inserre possint; qua-uis enim perniciosior ictus esset in parte natus quae sub aqua mergitur, malunt tamen periti ab eo abstinere,ne pilae vis atque
impetus aquae occursu clangueat , nauimque supra aquam i ,.seriunt humiliori qua possunt parteu Unde si octoginta reui, ges in quadam nauali pugna solo pilae maioris ictu semel consecti sunt, aut quid aliud simile contigerit, plus in hac re casui
tribuendum. est, quam certae cuidam rationi aut indubitato e perimento, quae tamen sola in bellorum ratione, Vtramque apud optimos duces paginam tacere solent. Imo licet tam certo pila in mari, quam in terra iaculari possent enta tamen ratio est naues ea arte tablicandi,yt trabibus firmissimis, S intermixtis lana, alijsque rebus idoneis compactis, omnem vim stilio tormentorum munitissimae arcis instar et antae ut modi in belloillo diuturno Danorum cum Suecis nauemMagelesiam fuisse auctor est Camerarius S similem aliam Hieron Vmus Osin rim. i. movi. rius describit quum praelium, naeuale Lusitanorumcum Diensibus qui Mamalucos in auxiliumaccersuerant prolixe recenset relinquebatiar inquit , quia nauis quae actue expugnara fuerat, erat enim altissimi, O munuisum cordis crudis , vet o
748쪽
noiri in eam ingredi vellent eorum vestigia labarent , obducta similiter W faces conjcerent incendium excitari non posset .
Utrumque autem latus tanta erat crasi dine , ct Frmitate
praeditum , ut nullis globorum ictibus vulnerari posset; idemque osorius eo loci de quadam alia naue scribit,quq tanto robo re , & crassitudine erat , 't omnes globos non minus qua si e sil ce facta esset,repellei et . Ex quibus vides ianvLudouiete Comes quid de Bombardarum usu in naualibus praelijs si censendum,
quantumque ex illis, vel aduersus ligneos muros, ut oraculum naues appellabat, commodi sperandum sit . in terrestri vero
pugna, si illa leuior sit, & velitaris tantum, prosecto ridiculum foret, dispersos timc di inde milites, nulloquς inter se ordine
procurrentes, destinatis tormentorum ictibus configere velle,
cum haec in consertas hostium legiones solummodo vibrari de- . heant, ut in statarijs seu campalibus pugnis fieri amat : quanquasi non vano, & irrito conatu,saltem multum ancipiti dubioque hoc in illis quoque fieri coiisueuerit. Negant siquidem apud Lipsum,rei militaris periti, vidisse se ullam aciem hoc genere teli solutam ; sed eo multum aequior Patricius , tres in quibus t men maiores erant equitum quam peditum copiae, eius ope λ-sas agnoscit, nepe Hispanorum ad Rauennam, & Sophi ac Campsonis Gauri in per e, & Aen o aduersus Selymum Turca 'rum Imperatorem pugnantium; hoc vero quantulla est si totaliae pugnae numerentur , quae a ducentis annis absque fulmina lium maiorum ope in diuersis Europae partibus , ct huic aut in ii principi bene seliciterque cesserunt: certo quautum illa valli rint in nobili quam ad Tarum Carolus VIII. vicit, & in qua cum multis itali proceribus, cecidit quoque unus ex tuis Robertusu Balheb; eius qui illi interfuit, Philippi Cominaei verbis explicandum duxi, Samma inquit , omnium interfectorum erunt ad tria millia, quingenti. demum vero subiungit, Et quod mirum si omnes manu ct cominus pugnando fuerunt occis, tormentis enim vix decem opinor utrinque sublatos . Nec si minores etiam fistulas plus edere strepitus quam stragis in pugna, contendere Hllem , summorum ducum auctoritate destituar, qui fibra ipsa tum prima displosione, eaq)ae ad speciem. tantummodo, gladiis
hominus in hostes pugnare stat de emere &rro sexti lia
749쪽
buerunt, ut Iulianus Caroli Caesaris atque etiam Philippi filii praesectus peditum ; & Henricus IV. inuicti nominis rex, ac multum praelio, non fistulis sed gladijs ad Carignanum superato,
celebris Monmorantius . Sed quoniam non plane cum illis inta, hac opinione conuenio, mihique persuasum est fistulas minores utilissimas fore, si tempestiue displodantur, idcirco de maioribus tantum dicere pergo, quarum commodior forsan videri posset opera, ad . expugnationes, propugnationesque oppidorum , postquam ad id unum, momenti certe iton parum, olim obtinuisse vis e sunt:& quidem non dubito quin eundem adhuc usum habere postent,si ea muris cingerentur ex quadrato lapide ad perpendiculum erectis, nec ullo alio propugnaculo munitis, sed pinnas seu unde propugnatores hostibus minantur,&de quibus intelligendi sunt versus hi Virgiliani
1acent opera interrupta minaeque Murorum ingentes,
dumtaxat habentibus superne, turresque aequalibus toto circu, tu interuallis, ac dimidiati circuli serina in fossas pro minentes,
ad maiorem ornatum quam usum, quales cum essent serme omnes, sub illud tempus quo primum turres quati fulminalibus it.
lis coeperunt, non mirum est proptera, si quod illas nullo negotio deiicerent, magnae statim apud omnes fuerunt admirationi ;in qua etiam nunc perseuerarent, nisi homines de propria salute & conseruatione magis qua antea solliciti,adeo valida adue sus commune hac pernicie remedia excogitasset ex propugnacu. lorum debita structura, ut illa nihil sere ad expugnandas arces si modo paulo munitiores sint,& rerum victui necessariaru non indigeant, prodesse,experientia cognitu sit. Et re vera plurimae sunt urbes ne dicam infinitae, quae si mille tormentis bellicis assidue quatiantur, nulla ratjone per vim expugnari valeant: sexaginta maioribus diverberata absque ulla intermissione Rupella primam obsidionem pertulit, quis vero dubitat quin secundam pariter elusisset, nisi fame &iactis in altum molibus, sapientiori consilio fuisset tentata ξ Area illa parua ducum inenda, totus quam per triennium orbis respexit, quid causae putas fuisse cur infra Troianae obsidionis terminum succubuerit λ lateres illi, terra cespites, excitandis aggeri s defuerunt. Sic Viennae in
750쪽
cassum Sesey manus centu Bombardas admovit; sic Meliten marces octoginta mille globis se rreis verberatae, non propterea in
Turcarum potestatem concesserunt. Nec Famam ni cum
centum, di quadraginta mille sustinuissent, idcirco i storum me
tu, atque diverberatione cc ntinua, sed fame alijsque Turcarum artibus,ad deditionem compulsi . unt.Non item Buda 1 Rochan-dulpho Caesariano duce obessa& maioribus tormentis ac libra. tis ad tectorum excidium ingentibus mortari s vexata, tantum
ab illis damni serebat, quin Georgius Antistes Uaradiensis eius urbis propugnationi sub Isabella Regina,& Ioane Infante prsiectus, ut erat perurbano& dicaci animo , mirusque Germanorucontemptor,minanti aliquoties Rochandulso, cuncta se illis su minibus prostraturum, ni deditionem faceret, in hunc sensum responderit. De eret ipse viros fortes pro patria Regeque mu-
garo aduersus temulenta agmina sobrie pugnantes, terrere: nihil enim eos immanium globorum strepitu commoueri. Verum se υn ex omnibus a Rochandu hopriuata humanitatis iure comiter se Dre , ut tormenta aliquanto minus esse oderet; esse en sibi Scrο-pham domi υnicam praegnantem verba sunt Pauli Iouij, quae tot Alopis ct bombis exterrita, abortum,magno conuiuarum rarum dolore factura υideretur.Quid plura,in noua obsidione Louanie ,si tamen Erycus Puteanus qui eius historiam elegantissime contexuit,nihil partium studio supra veritatem ausus est, globis plus mille quadringentis, vix septem in urbe praesidiarij absumpti
sunt; di quadam die cum ictus hostiles numerati suissent ad centum triginta, quorum minimae pilae libras pendebant quinque, maxmiae quasi triginta, irriti tamen omnes praeterquam in duas mulierculas ., & totidem gregarios cecidere : .nec in bellis quae plurima hodie per totam Europam geruntur, aliquid diuersum de ipsis tormentis, aut speratur, aut habetur; semperenim in cassum tonat,& cum sub initia plurimum terroris inani suo boatu incutiant, progressit tamen temporis, sic irrita esse & vana illorum molimina depraehenduntur , aduersus tum obses ruini aggeres & propugnacussa, tum obsidentium sosi is, & occultata, per terram itinera, ct vicissim ex utraque parte designatas excitatasque ligonum opera munitiones; ut non modo vilissimus quisque cacula qui tres menses in castris vixerit, illorum eiac