장음표시 사용
771쪽
imponere liceat, i n tanta gentium & voluntatum dissentione ; sed remedium huic malo vincium est, nec semel istis quoque temporibus selici euentu probarum,stipendia nec intercipere, nec morari ; etsi enim variete continuo lappetant tumultum causae, simul armatis & viventibus, quibus nequidem seiunctis, S in pace obrationum interse odia recte conuenit, ac cann no arduum sit Imperatori,eodem modo cum militibus suis vivere,quo Titus Porn. ponius Atticus cum amicis, qui, reserente Cornelio Nepote id quod erat docillimum e ciebat,ut inter quos latae Iaudis esset aemu latis,nulla intercederet obtrectatisfacilatamen est motus ciusmodi
componere, S pene dixerim idem in illis facere,quod in Apum strepitu,& bombi latiore Virgilius faciendum monuit
Hi motus animorum atqtie haec certamina Ianta,
Ptilueris exigui iactu compressa quiescent. modo vehementiores alij non urgeant , a stipendiorum mora,aut tenuitate .Quaobrem id prudentissime cauit in Belgio sortissimus Heros Ambrosius Spinota, ut stipendiis in tempore numeratis, cinnes in posterum flagitiosos militum conatus, furentemque corum per continuas desectiones audaciam comprimeret. Caeterum quaestioni huic appendicem facio ex controuersia, quae diutissime celeberrimorum hominum metes sermonesque .a1 I. saexercuit, de Iudaeorum militia,an scilicet ipsi sub externis Princi- exωνοει primpibus, quemadmodum reliqua ferme nationes omnes facere so h ditae sunt, militarint, videtur siquidem illud haud iniuria in dubium reuocari,extiteris Dolabellaead Ephesios, in quibus Iudaei obsequentes rationes immunitatem ab expeditionibus militaribus postu abant; nempe quod externis permixti, non satas ritus legis suae obieruare possent,& quia sabbatis terre arma, di magna itinera facere cogerentur; quas ob caussas missionem Iudaeos a L. Lentulo impetrasse docet losephus,qui alibi etiam narrat,cum Iudaei Romana I rbe iussi essent excedere , quosdam militiae adscriptos, alios punitos quod militare nollent, patriarum legum reuere in quibus exemplis, di rationibus, eo tandem cum multis deuenit auctor damnatus paraphraseos in Lucam ut diceret
bellasse Iudaeos legimus, stipen s meruisse subaldis Ducibus non legimus. Verum si quam belle ista conueniant cum veritate, aut potius cum ipsismet Iosepho, alijlque historicis, inquiratur , patebit
772쪽
omnino contrarium potius csse suadendui ,nam ut ab ultimis teporibus ad antiquiora progrediamur , Conradiis Peuringerus in epitome de inclinatione Rcmani imperii, audior est Satilum Hebraetim cc piatum Ducem,cui pro Stilicone militabat, profligatuab Athalaricosuisse; & Herodes copijs suis Antonium iuuit aduersus Augustum in Actiaco bollo dimicantcna, ut resere Pluta chus in Antonio; sic inexercitu Aelis Galli ciuis Romani, quin-libio i . gciatos Iudaeos iu se,sat et e X Strab Cnis testimonio , ijdemque in Appi apud Iosephum sub Xerce Graeciam inuadente militant; & in li- lib., ag s. bris MachabaeorEm foedus iciunt cum Romanis, cum Alexandro Antiochi filio,cum Ptolemaeo, de Demetrio Aegupti regibus, quibus auxilia miserunt quoties opus sui , ae postremus inter alios, qui tria millia virorum fortium a Ionatha in subsidium acceperat, clim premeretur ab Antiochiae populo , ipse υocauit Iudaeos iu auxilium, ct conuenerunt omnes sumul ad eum, ct di pers unt omnes per esuitatem , ct occiderunt in illa die centum millia hominum, o succenderunt ciuitatem, ct coeperunt polia multa in illa die, ct liberauerunt Regem,quae cundia reseruntur pariter a Iosepho in antiquitatibus ludaicis , Sab Eusebio in libris de praeparatione Eua- gelica: Ac propterea non est dubium Iudaeos sub externis etiam Principibus meruisse,licet multa in se,& in legibus suis haberent, quae si verum fateri volumus, potius impedimento illis esse debebant, ne istud facere debuerint. Nam ut de corpore prius dicam, tam in selici illo fuerunt, ut seu a natura vitium hauserint per parentes in filios derivatum, seu quod verius existimo, a prauis edulijs, ct illuvie ac imbalnitie illud cotraxerint,quem admodum videntur etiam censuisse Franciscus Philelphus in epistola, qua respondet quaestionibus a Catone Sacco Ic. & oratore sibi propolitis ,& Bari cellus in opere desudoribus, certe constat omnes
grauem, tetrumque odorem ex se, tanquam ex Camarina quadaantiquitus pro sudisse,qui caeteris hominibus ita molestus erat, Vt nulli lubeter cum ipsis, vitae societatisque humanae communibus ossi iis, iungerentur; omnes vero illos vitarent foetidos, olentes' que, si non re ipsa, at saltem communi hominum existimatione: sic enim Ammianus Marcellinus de illis,cum Marcus Imperator, Palatiinam transiret Aeg)ptum petens faetentium Iudaeorum,ct tu multuatia spe taediopercitus,dolenter diritur exesamasse, O Mase
773쪽
comanni: o auari: δ Sarmatae tandem alios vobis inquietiores inueni ; sic Martialis ab ipsorum foetore argumentum sumit alterius epigram. augendi βιιο ccae redolet palus lacunae ,
βυοd ieiunia Sabbatariorum, N ae Inorum quod anhelitus reorum. Rutilius similiter obscoenos eos vocavit lib. r. Itiari,
Reddimus obscaenae conuitia debita genti , uae genitale caput prodigiosa metit.&Venantius Fortunatus in carmine de Iudaeis c5uersis per Aui' ibio, tum Episcopum, huic malo,praesertim, remedium fuisse dicit, si sacro baptismate tingerentur Abluitur Iudaeis odor baptismate diuo
Et noua progenies reddita surgit aquis. quae Fortunati sententia, postmodum a Theodoro Balsamone varijsque alijs auctoribus,& communi serme Christianorum omnium consensu, comprobata fuit ut proinde certum sit Iudaeos cum istius rumoris, qui de illis iure,an iniuria non hic disputo,ci cumlerebatur,probe conscij forent, libenter ab aliorum populorum castris temperasse, in quibus nihil propius erat, quam Ut ex militum petulantia,continuis dicterijs S conuitijs peterentur.Sed praeter hanc causam quae libera suit, alias quoque a lege habu runt magis vrgetes,& pene dixerim necessarias,ut se ab armis si
cialibus continerent, nam cum tot praecepta seruare cogerentur
in ciborum delectu, quot illis in Deuteronomio a Mose rellista sunt: cum tot sestos, striatosque dies & ieiunia celebrare deberet, penitus ab aliarum gentium ceremoni js diuersa: & sabbatis ma- Mime non iter ingredi, non arma ferre ut ex Dione in Pompeio patet , & nequidem domestici usus causa ignem accendere possent, saltem ut ipsi prieceptum Exodi interpraetati sunt nou fuc' risi cendetis ignem in omnibus habitaculis υe Iris per die abbati,quod tamen datum 1 Mose fuerat, non in omne tempus futurum, sed quamdiu opus tabernaculi duraret , quod construebat in dest 'to, ut esset discrimen inter domum Dei, in qua ignis continuo a deret fundendis metallis, alijsque rebus praeparandis, quae ad tabernaculi fabricam ex auro,argento,& aere absoluendam, necessariae Drent; S c uiusque Hebraei atrium quod eiusmodi conti- Aa a 3 nuis
774쪽
nuis ignibus non lucebat aut,certe Moses si pr ceptum illud perpetuo seruari volcbat, non intelligendus esset nisi de ignea quo
lucrum aliquod sic qui potcst, ut qua do coquuntur lateres,&c cis fornax accenditur; secus quam Hebraei secerunt,qui ut nudam literam sequuntur, sic in eo etiam nunc errore versantur, ut ignem vitae usibus necessarium, siquando in Sabbatis eo opus
habent, non ipsi per se,sed hic in Italia per Christianum aliquem
excitent. Ex quibus patere iam unicuique arbitror, Iudaeos ea tantum de causa, non ita frequenter sub exteris principibus militasse, quemadmodum reliqui populi solebant, quod vel ab illis
non conducerentur, eas ob causas quas supra retuli, vel ipsit meteX ternam militiam detrectarent, tanquam suis legibus &institutis penitus aduersam, quorum ritus & ceremonias non satis commode inter alienigenas seruare postent ; alioqui quoties haec incommoda cauere poterant Iudaei, militabant, etiam sub externis Regibus, sed persantes in patriis insitutis, ct ex eorum praescripto viventes , quod pacisci prius solebant, ut referunt I lephus,&alij antiquitatum Iudaicarum scriptores. His quaestionibus assinis est alia, cui ut bellatrices illae staminae
quae vulgo dicuntur Amazones occasonem dederunt, ita pondus &auctoritatem postea adiecit,suscepta a grauissimis , S praestantibus viris disceptatio,in videlicet segnior illa& quietis acotis amans foeminarum turba, tam ab armorum usu,&tractatione aliena sit, ut praeter naturam, & consuetudinem existat quando se muneribus eiusmodi addicunt,& bellico labori crutatisque vulneribus tenerum corpus sub ijciunt, quod ad omnia serme praeterquam virorum sarcinas deprqhenditur inualidum: qua de re quoniam eruditissimus Rigaltius multa iam ex amoenioribus literis cogessit, quae mulieres naturali quadam infirmitate, minus ad bellum idoneas esse, prima statim fronte in illius. notas ad Ono sandri Strategicum inspicentibus Juadere possent, non haec suo loco mouere constitui; sed aIiorum rationes qui in eadem opinione versantur hic ad ijciam, ut ex ipsarum omniucum aduersis comparatione, quid tandem in hac quaestione si tuendum sit clarius innotescat. Prima igitur Lex quae theminas. a bellorum usu summouet, videtur esse Censoria, quia sceminas, vel incensas telisquebat, vel sit illarum etiam in censu rationem bab
775쪽
habebat, quod valde quidem probabile est,cum apud Censores,
non modo ciuium , sed etiam seruorum, & pecudum singula capita profiteri necesse fuerit; non cas tamen ut bello penitus ineptas, in eorum numerum reserebat, qui arma ferre possent: sed neque aliter de illis censuit Aegyptiorum Rex Se ris,quem Herodotus refert in urbibus, quas nullo negotio coepisset,intilic-bria genitalia insculpere solitum, ut virilia in ijs in q uibus sibi cuviris rem sui se existimabat; ex quo conijcio argumentum P Ostea fuisse sculptoribus, ut Hermas praestantium olim literis aut artius virorum, sine manibus &brach ijs cuiusmodi Mei curios fingi,inquit Dio,omnium etiam emiaxerint mentulatissimos, quales praesertim Catonis Censorij cernuntur apud Fulvium Vrsinum. Hinc que sapienter charondas ut resertu ra Diodoro Siculo, nullum censuit grauius supplicium irrogandum ijs,qui vel in praelijs ordines deleruisset,vel patriae causa armorum periculum s ubterfugissent,quam ut in certis imum timiditatis S inertiae testimoniti, muliebri stola exornati, in medio foro omnium oculis exhibetentur ', quod usu desuetum rursus sub Constantino o, seruatum suit, ut auctor est Eusebius in eius vita,& sub Iuliano etiam quae madmodum ab alijs scriptoribus memoriae proditum est. Imo vero Persarum Rex Ormisdas cum, reserente Theophia iacto Symocata, insigni quadam contumelia vellet assicere Ba- ramum copiarum suarum praesectum , quod a Mauricio Imperatore caesus profligatusque fuisset, non aliam excogitare potuit quae magis animum suum expleret, quzam vestem illi muliebrem mittere, ratus militari viro & ambitioso, huiusmodi poenam & supplicium licet primo aspectu leue, morte tam n grauius futurum ; cur iraὸ quia tam imbecillum animal foemin. a , , tam nauci flocci que in bellorum ratione faciendum, ut eius vestis , aut nomen,pro sumbolo imbelliae, timiditatis,ignauiae posis tum semper fuerit atque homines ignaui & timidi non viri sed foeminae vocati sint; ut Graeci apud Homerum, quos Thersitestiis verbis increpato Pepones mala probra , Aebaides non Achiui quem imitatus est postea Numanus, dum Troianos apud Vidi gilium hunc in modum lacessito oerὸ Phrniae, neque enim PbI-ges,&. Vtriusque imitatione celeberrimus poeta Tassus Argatem inducit non Francos sed Franeas vocantem, quo pertinet etiam
776쪽
at 7, Lucilianum hoc insanum vocant quem maliam ae foeminam diei vident. Cum ex aduerso virorum tam propria sit fortitudo,ut eorum appellabione generosi milites, & valde audaces veniant; eap.16. unde Caesar suis militibus iratus,eos Quirites appellabat,ex Sue
tonio in eius vita, quo nc mine quid sibi voluerit habetur magis lib.f. distincte ex Lucano Di cedite castris, Tradite nostra υiris ignauingva βuirites polyb.tib i. & eodem loquendi modo usus est Paulus Aemilius ad milites et Oisi, inquit, estis nihil obstat quin pulcherrima victoria potiamur ,
quemadmodum Horatius cum dixit Tyrte que mares animos in Martia bella
audaces modo&generosos intelligit, non secus ac alibi runis rum mascula proles militum dicitur ab eodem, pro sorti &robusta,ut proinde Varro non absurde Martem dicitam putarit,quod lib. . de Lin. maribus tu bello praesit.Certe non alia ratione scemina apud Gallos, non lege Satica quae nihil aliud erat quam ius ciuile,quo Fraci antiquitus utebantur,sed quadam alia vetusta constitutione , imperio, quod virilis officii munus est aeternum, excluduntur, nisi quod homines illi,ut omniu longe semper bellicosissim fusrunt, ita eum tantummodo sibi pro Rege dari vellent , quem in proelia ruentes, suae virtutis testem, participemque laboris, &discriminum habere possent. Hoc autem a foeminis quae communiter bella detestantur, praelia exhorrescunt, euenta dubii Martis supplicibus votis deprecantur, tantum abest, ut sperari debeat, quod Artemisia contra Graecos pugnante, quasi monstro territus Xerces exclamauito Zεῖ-- αυδ au γυνα α πι- οπίηκας,τας resertur a Polyaeno in ultimo straiti ici, tδgem tui nempe quia ex Aristotele in politicis, muliere uri
ς P 3 -, ct imbecilles corpore, animo in biles , actione minus cauta , pugna feroces O temeraria, ingenio pauidae, ancipites consilio, rei militaris imperitae. Quamobrem ossicium illarum penes dbuersas nationes semper suit,rei familiaris cura, ct id quod Penelope ,quod Lucretia quod reliquae castissimae matronae, domi facere cosueuertit meritoque illis omnibus dici posset,quodLatreus Centaurus ad Coeneu in virum a Neptuno conuersum usurpauit. 8
777쪽
ct auid si nata vide, vel quid sit passa; columque
. I cape cum calathis , 9samina pollice torque: Bella relinque viris.
quo sensu dicebat Ouulius ex Romanorum institutis loquens , auid iuuat immunes bello cessare puellas ,& Propertius auo si Romanae comitarent coira puellae. vetitam enim suis Ie militiam Romanorum staminis, indicant aperte Ualerius Tribunus plebis in oratione contra legem Oppiam , quae icta resertur a Liuio,& Seruius in uerbo ea a, ac Isidorus,alij que rei Romanae Scriptores. Hoc vero Vt faceret,puto adductos illos luille comuni ea ratione, quam & caeterae nationes habuerunt, ut idem quoque in praeiudicium foeminarum ab illis statueretur nimirum quod vis animi,roburque corporis , ct audacia quae bellorum ad ininistrationem in se continet,haec omnia abrobusto & optime subacto cordis calore dependent , Vnde cum Hippocrates de Galenus minus foeminas eiusmodi temperamento quam mares pollere doceant, & ex ipsarum generatione, conformatione, ac persectioi e,discrimen illud clare euidente que se prodat,quoniam mares ex calidiore semine procreantur, celerius sormantur, & mouentur in utero : habitu sunt graciliores , talicius nutriuntur, mouentur expeditius, vivuntqe diutius.
hinc est quod steminae, ut istius caloris temperati beneficio ma- res superant astutia, solertia, cupiditate, auaritia,versutia malitia& ingenij docilitate, eandem tamen ob causam , robore, audacia, magnitudine corporis & animi, & natiocinandi praestantia longe a maribus superentur. Haec autem etsi communis sit, ac peruagata multorum de foeminis procul a bello summouendis sententia, diuersum tamen imo penitus contrarium fuit, cum Platonis in primis,tum aliorum sapientissimorum hominum de hac controuersia, iudicium ; hic enim in Alcibiade primo, rem bellicam non Virorum magis quam mulierum: nec virilem adeo sed
humanam dici debere contendit, unde libro quinto de legibus, nudanda mulierum corpora praecipit, bellicisque studijs obd randa; ct in septimo publicos magistratus habendos decernit, qui Gymnasticam pueros atque puellas de virgines doceat, quoncilius postea militarium rerum peritia assequantur; ac demum
778쪽
ctim de singulis gymnasticae partibus tractat, quae bellis ido.
neos homines ei sci ut, puellas semper aeque ac adolescetulos in inlis exercendas esse praecipit, ut memini me de singulis antea probasse in huius syntagmatis libro primo. Nec istud quidem frustra
statuisse Plato videtur , cum Spartiatae,reserente Tullio, hanc n mothetarum Graeciae legem,qua iuuenum corpora firmari labore voluerunt, etiam in sceminas transtulerint, quae caeteris in v
bibus mollissimo cultu in umbra,& Gynecaeoru septis cotinc tur,illi aute voluerut nihil smila esse apud Lacinas vir ines,quas seuera ac castrensi educatione,ia robustas animo faciebat,adququis pericula intrepide subeud Vt ipsae n6 minus Republica iuuarint praeclaris adhortationibus,quas ad filios suos,& propinquos habebant,cum ad bellum proficiscebantur, quam si cum ipsis in acie decertantes, rem gladijs ,& contis strenue sortiterque gessissent, ut ex Plutarcho in Apophlegmatis Laconum patet, & ex
Iuliani, ac Palladae epigrammatis, quae in primo anthologiae reseruntur: quo pertinet etiam Seneca sitas oria secunda de Lace daemonijs agens, referam, inquit,praecepta matrum aut in his, aut cum his , nimirum quia solebant matres filiis ad bellum proficiscentibus, hoc posti emum illis documentum una cum scuto tradere ἡ νώ ὴ ἰ ria, idest, aut hoc reporta,aut per hoc morere. Et vero licet sortitudo animi pendeat a corporis temperamento calido,& sicco, cordeque compacto,solido, & spirituoso, quale in foeminis haud ita frequenter obseruatur, non est tamen ut fieri. non posIit,quod aliquae cum propius ad eiusmodi temperiem a cedunt,praeciara multa strenue fortiterque agere possint; maxime cum in reliquo animalium genere plerumque contingat, vetoeminae non modo post partum, sobolis conseruandae desiderio, sed omni alio tempore facilius in iram, ac surorem concitentur, quam mares eiusdem speciei, nam hoc modo serpentes foeminae maribus suis saeuiores sunt, ac maiores etiam, & vivaciores, & in omni genere piscium, ac insectorum, atque rapacium auium, ferarumque immanium,cuiusmodi est Ursa, Panthera, Tigris corporea vis minor est in maribus, quam in sceminis; ut ex eo patet quod foemina maris percussorem in turba consertissima unum consectatur, ac S aepia. quoque foemina marem percussum, ulciscitur, mas vero percussa icemina fugam arripit, ut in libris de libstoria
779쪽
sto ia animalium ab Aristotele traditum est. Praeterea cum foeminae conferantur ab eodem Aristotele,& Galeno ob frigidam corporis temperiem , cum Eunuchis , quibus una cum decisa virilitate,calor omnis elanguin& si rem propius inspicias, non toto coelo distinguantur ab Recutitorum natura, quos multis humoribus crudis,& indigestis scatere paulo ante dicebamus; virosque Vero non adeo sinistro Marte natos ostenderim,quin multis bellorum occasionibus inclaruerint, cur de sceminis idem quoque iudicium ferri non debea ,e quidem non video. Itaque putandum est mulieres primo statim armorum aspectu, ut rebus nouis, di in s litis, si praesertim cum periculo coniunctis sint, fieri amat, exhorrere,ac perturbari non mediocriter,omniaque tumultu,& rumoribus complere, nam & ipsa gladiorum micatio per se semper dira, atque horribilis est: at vero postquam rationem ad consilium vocavere,& animus vires suas collegit, tum demum seu alia deta causa ,seu, quod Liuius de Sabinis inquit, victo malis muliebri patiore, audent se inter tela volantia inferre, dirimere infestas acies, ct idem cum viris fatu sibi re victoriae vel necis, tanta nonnunquasecundae fortunae aura ut usurpari Virgilianu illud merito possit .
Foemina palantes agit, atque haec agmina vertit.
Quemadmodum de Tegeatibus steminis, refert Pausanias, quod
maritos armatos contra Charillum Lacedemoniorum Ducem sequutae sunt, atque tam opportune ex insidijs eruperunt,ut hostes facillime in fugam verterint, dix eoque positum suisse in foro Martis signum insculptum pilae, quam ab hoc euentu Gynaec thaean nominarunt. Atque ut similibus exemplis cumulate probem quod rationibus forsan haud ita plene perfeciteque demonstrari potest , non hic de Britannorum foeminis testem laudabo Cornelium Tacitum, utpote quem antea cum de militis ornatu tractarem, non indictum reliqui, sed ad manum mihi eius loco Appianus in Hispanicis ubi resert quod latronum υxores, qui Viriati exemplo Lusitaniam incursionibus vastabant, tantis animis arma aduersus Sextum iunium Brutum cape flebant, ut ne media quidem caede vocem ederent ; sed maius est quod paulo post de
quibusdam alijs idem Auctor scribit, ei quoque Genti Bracaris scilicet, in aciem armatas uxores educere mos erat, tantaquepertinaciatum υiri tum mulieres dimicabant, ut potius moriem occumberent, quam
Aeneid ε. . ia Areadica annal. lib. I
780쪽
quam aut terga verterent,aut vocem ullam indigna emitterent,quinetiam foeminae dum captiuae abducerentur,alia Abi manus asserae , , aliaestios metipsae liberos iugulare,mortemque seruitio potiorem censere. Sed quis non adhuc meliori iure miretur Ombrorum uxores , quas postquam innata genti sertitudo solicitauit , ut praesentes conflictui omnium luctuosissimo interessent, & oculis haurirentv ulnera cedentium ex acie, obtrectarentque manibus ad opem
S auxilia promptissimis,illud etiam tantis virtutibus addiderunt, ut imitarentur maritorum animos, & rtunam superarem inuicia sui animi virtute,quae ut ab aliis quam 1 seipsis vinceretur, nc permisit .Quid plura Nicolaus Damascenus refert de quibusdambes h iuri Scytharum populis, qui ab esu lactis frequeti Galactophagi dicuntur, quod eorum mulieres non minus bellicosae sunt quam viri,quae Ovna inpralium eunt, quum ita facto opus est,adeoutprogressasint cum exercitia olim Athenas,ct in Cilicam que: nec minus conuenieter huc pertineret,quod Logobardicae mulieres secisse dicuntur , capillis in modum barbae compositis, quo numerosioris exercitus speciempraeberent, ni qui eius gentis historiam conscripsit Paulus Diaconus,fabulam hanc ceu anile commentum explode ret. Et vero si omnibus in confesso esset quod inquit Aeneas flentide v, apud Virgilium
Faminea in poena e Ii, nec habet victoria laudem acerrimus ille pugnator Aurelius Augustus minime sibi trium- phandum duxisset de Zenobia Palmyrenorum Regina, cuius laudes bellicas qui videre velit, is Trebellium Pollionem adire potest: neque idem in triumpho decem mulieres duxisset, quas ubrili habitu pugnantes in acie coeperat, cum multae aliae sertiter dimicantes cecidissent, quas omnes originem ab ipsis AmaZonibus ducere titulus indicabat. Quales autem Amazones fuerint,lia libro ri, cet apud me nodum plane exploratum sit, qui S rabonem Varioisque Auctores de illis dubitasse video, facit tamen diuini Senis au ctoritas, qui de illis libro de aere locis, ct aquis, ac etiam in Op sculo de articulis meminit, ne quamquam valde inflata sunt, non tamen falsa prorsus esse censeam, quae de illai uni virtute bellica&inusitata fortitudine, cum ab alijs passim,tum vero praesertim M. ita ro. Virgilio eleganter reseruntur