장음표시 사용
81쪽
ad istius argute diuinationis momenta cisaciunt, qvi certiora isona cupit morosi , qui plura nimium Hercle seduli diligentium Astotam haud 'dissiculter incurrat. Nam utcumque verimmum sit ni tum esse locum designarum, qui aut malos omnes, aut prin hos procreet &essiciat, quemadmodum Epicharmus sapienter, opinatus est onstetque in omnibus locis,&strenuos, & ignavos. Asti, non tamen seustrae dixisse Cicero censendo 'cum ad
Trebatium scriberet natio me hominis impulit, in rem pum in , i nec incassimNathanaci illud inrerrogavi Noareth quid bonis: aut Horatius damnauit, Pistolabum surram , Nomentanumque nersis, . . clim experientia compertum sit rem ita in plenique loci , ' n tionibus se habere, ut ex natura, vel institutione magis pro es sint, & ad quasdam virtutes, d ad vitiaetiam nonnulla, quae Irequentius in illis,quam in cineris vigere depraehenduntur , quem
. admodum per exempla populorum decurrens facile demum
strare possem in singulis, nisi passim haec obvia essent apuli scri
tores, ει in quemquam iniurius, aut adulator videri mille a
Huiusce igitur rei causam inuestigati illud primo occurrit, quod: sicuo vites daetioresin collibus proueniunt, sylvae in montitnu, Segetes in planicie;& plantae quidam vegetiores in partibusSolis ἰ exortui vicinis sponte luxuriant, vix autem inualescunt etiam dististenti cultura sollicitatae, in illis quas vel occiduus, vel tantum obliquus illustrat, sed omnes imbecillae, &elangues existunta, ita quoque in hominibus fieri amat, in quibus frequenter αὐ- . nit , ut gens genti alteri in bello praecellat, & Mundi plaga ad robur non talarum corporum, sed etiam animorum plurimum momenti asserat, nam Frout illa continuis . teporibus rerum amiscordis temperiem laxat, aut frigoribusistendit, propterea etiam fit, utrimoremin illis, aut audaciam ingeneret 2Cor enim a quo iii nobis asseruisomnes, pmpensione'; tanquam a moderator praecipuo dependent, sic illas inflectit, ut nunquam aetemper sua diuersum quicquam emciat, cuius. usque adeo retinensen, ut qui inter molles, ct effeminatos Suebaritas, corde erit impense calido; & exusto, is non possitissi educationis vinum naturae leges instingat, non aliqind rhbustae,masculaeq ue virtutis obtin re; verum ubi consentiente inmutuam opem externa illa plaga-
82쪽
rum orbis temperie , natiua cordis dispositio corroboratur , tunc non inter priuatos homines sua munera amplius dispensat, sed integras nationes in eiusdem propensionis cosortium trahit . Vnde cum aerri nos ambientis calor vehementer intentiis, Occultos cutis meatus in homine diducat , & per ipsos cmuentem humorem internum, atque una cum ipso calorem ferme omnea exterminet, frigus autem eiusdem circumstantis, contrarium .e dir ecto emciat; dum vias illas angustiores obturat, & ex consequenti caloris estiuuium reprimit, qui postea velut ab hoste praepotenti intra vallLm conclusus, sanguinem ipsum acuit , spiritus que omnes concalefactos maiorem in modum ad sua quosque praesidia, ct stati γnes amandat; profecto consentaneum est nos
cum sapientissimis hominibus in hoc conuenire, quod squallidis in regionibus, & retorridis nollessetque est minari progignuntur incolae, in algentibus autem, ac gelu nivibusque damnatis, audaces & generosi; quo minus enim a Sole, eo .magis a seipsis feruescular calore qui dissuere,ac dissipari flagrante vehementius aere solet, ad interiores recessus per vim frigoris externi retuso;
mon secus omnino atque antra crvpteque profundius excavati, S hominum ventres, coacto per brumales dies intus feruore V, abundantius calescunt, pluraque alimenta conficiunt, quani ,
testate, aut flantibus Austris,quas diuinus Senex in tertia sectio ne aphorisinorum asserit auditum hebetare, caligine visui ossim- Aphoris. s. dere, caput grauare, & mcmbris omnibus tarditarem languoremque conciliare ; contra certo quana Aquilonis aura faciat ventorum omnium saluberrima,&maximopere vitae usibus,accommodis inseruiens. Verum alia sunt praeter morbos, & ciborum elaborationem , in quibus raro cum Australibus Boreales conueniunt; horum enim vis pecioris obfirmata, nollo periculo deterretur , nullum vitae discrimen extimes it, non horret vulnera, sceptusque con pecto sanguine vir utem in se acrius exstimi lat, & ardentius in aduersarium consurgit adeoque, vel postquaconciderint vincere didicerunt, ut cum Alexandro magnod genu pugnare illis pro ludo sit, cum Caesare alieno Clypeo ves;
dentibus etiam cum Romano mil te qui in Cannensi pugna morisbus ad extremum se defendit ; his denique non labor est insolitus, non locus ullus asper, aut armatus hostis formidolosus; Istis D vero
83쪽
Vero geniales apparatur cordi sunt, motus doceri gaudent Ioni cos, petulautiae omni, Voluptatibusque se committunt, nihilque demum ardui conficiunt, sed nec aggrediuntur quidem, nisi extrema necessitate, aut insigni contumelia forsan impulsi. Ut ex eo Cyri iudiciunux imque ingenii praeclaram suspicere liceat, qui rogatus a Persis, ut in feraciorem ipsos regionem deduceret, ergo statim innuit ille; ad seruiendiam υos parate, mollis terra molles, Odemisse indolis homines producit , non eiusdem e Ii regionis fructus , Lib. g. O viris ederegeneroos , dc eodem pertinet quod Lucanus non poeta modo , sed philosphus insignis tanquam ex Tripode
pronunciat, uicquid ad Eoos tractus mundique ne rem Labitur, emoliti gentes clementia coeli ;Omnis in Arctois popuIus quicumque ruinis . Nascitur, indomitus bellis, edi M artis amator cuius rei non possum locupletiorem testem laudare quam illam Terrarum Gentiumque deam urbem Romam, quae ubi in Asiam Duces suos vere Martis pullos ad cohercendum Regem Antiochum, aliosque motus compescendo5 transmisisset, eorum postca. oco quos armis horridos, disciplineq; tenacissimos e suis moenibus eduxerat, corruptos eos, ac laborum impatientes omniq;vitioru genereperditos recepiq&luxus ille abAsiacu exercitu Romano flatus,exitium ei simul ac perniciem ingentem attulit .r PC ut nonuenihilo fuerit Cn. Manli; cu Gallogricis pugnaturi,haec
ad suos milites oratio Gobis mehercule Marti viris cauenda, ac fugienda quam primum amoenitas es, tantum hae pereDrina voluptates, ad extinguendum vigorem animi possunt, tantum contagio
disciplinae, moriaque accolarum valet , sed ille augurio ac praesaga mente sua minime potuit,hanc ab exercitu Romano pestim pr in ca ista pellere , siquidem , ut notat Salustius ibi primum insueuit exemcisus populi Romani amare, potare , gna, tabulas pictas , vasa calata mirarι, ea priuatim ac publice rapere. delubra soli are , sacra propbanaque omnia polluere . Ac proinde Spartana Ciuitas, ut inquit Valerius Maximus seuerissimis Lycurgi legibus obtemperans, aliquamdiu ciuium oculosa contemplanaa Asia retraxit, ne illecebris eius capti ad delicatius vitae genus prolaberentur. Quod certe eos non frustra timuisse, Dux eorum Pausanias pate-tescit,
84쪽
fecit, qui maximis operibus editis , Ut primum se visa moribus permi , fortitudinem Auam e feminato eius cultu mollire, non erubuit . Atque eam ob rem Iulius Cesar cum post Pompei mortem , tam facile celeriterque totam A siam sit gisset,non immerito sertur eius de Mithridate victoriam irrisisse: nec ab ipso Pompeio quicquam admissum fuit magis inconueniens, quam quod beIlum cum Socero gesturus auxiliares copias ex Asia, quq illi olim ingentes triumphos pepererat, accersivit, ibique se recepit
ubi olim fauente sortuna multoties victor euaserat: etenim quum
probesciret nihil sibi auxilijsperandum esse, ab inertibus populis , & qui iam prae luxu, & mollitie omni prorsus militaris disciplin laude exciderant, debebat potius si Romam desere statue rat, in Hispaniam proficisci,ubi & viri admodum belliciosi erant,&disciplina militaris eiusmodi quali. m ipse sceptus probauerat, ac praesertim dum strenue cum Metello aduersus Sertorium militaret. Quis enim non videt Pompeio si istud consilij mature sumpsisset, procliue admodum fuisse Caesarem ad easdem , aut grauiores etiam angustias redigere, ad quas postmoduin ab eius filiis ibidem in eum depugnantibus redactus fuit, cum in ultimo proelio, quod tamen feliciter commisit, desperatis ferine rebus suis de consciscenda sibi nece cogitauerat. Hoc vero si contigit illi cum Pompei liberis, quid de Pompeio sperandum erat praesertim ipsius belli initio, quo Caesar tantas vires auctoritatemque nondum acquisiverat,atque haec,ut de hominibus verissima sunt, ita etiam animalia reliqua onge plus roboris obtinent in Europa quam in Asia, aut Africa, propter situm hunc, S positionem
aquilonarem,quae viventia omnia vegetiora emcit,cohibito intus
calore, qui in regionibus calidis dissipatur, meatibus usquequaque hiantibus ; ita fit etiam, vi validiores simus hyeme quam aestate;&bestiae montanae,aues,homines, stirpes robustiores sint, quam quae in convallibus, & locis calidioribus nascuntur. Quae cum ita se habeant nemo iam negare potest, Australes populos quorum verticem propius sol flagellat, ut ingenio magis quam septentrionales sunt habili ad scientias, imperia, Religionem , , sic minus ipsis valere ad armorum tractationem, & omne aliud
negotium, quod a viribus magis quam ab industria dependet. Quamobrem certe videmus homines prudentissimos , qui rei D a mili-
85쪽
militaris praecepta lite rarum monumentis tradiderunt, eorum populorum qui ab Austro, & occidente versus septentrionem recedunt, vim, roburque corporis, Sinsitam animorum ser
clam reliquorum studijs, & excellenti i ugenio prcetulisse; ac merito quidem, cum nullus adeo sit in historiarum lectione hospes, qui leues, & pendulos Aegyptios , superstitiosos Iudaeos , Nabathaeos mercatores, fluxos vestium Arsacidas, pauperes Scythas , odorum diuites Arabas , infames Syros, Seruiles Lydos, indorumque, vel Abyssinorum, &Peruanorum quicquid uspiam
est; cum. populis magis ad Septentrionem attinetibus velut aequa ta lace conserre velit . Licet enim in his varietas quaedam natiure;& propensionis obseruetur , ob adiuncta nonnulla quae ex pec tiari locorum conditione, & diuersis hominum institutis proueniunt; fatendum tamen est tractum hunc omnem longe, lateque versus Aquilonem diffusum, qui ob mirabilem foecunditatem vagina genatum; S populorum antiquitus dicebatur, etiam num hodie propter incredibilem virtutem ab antiquissimis usque probatam temporibus, haud iniuria quidem vocari posse scieciorumilitum ossicinam; eo tamen discrimine quod praestantiores exestimentur, qui minus in te r hos ad extremitates se dissundunt, cuilli qui gradibus tantum quindecim ab utroque polo recedunt , omnes sint exigui , debiles, macilenti, S a frigoribus perinde ustiac Australes a calore: Siue id contingat quemadmodum voluit Aristoteles propter vim caloris interni, ab obsistente aduersario magis in se contractam; siue frigore ad intima penetrante, & limmorcm per urcte, eodem omnino sensu quo Virgilius dixit pen trabile frigus adurit; & Regius Uates Ses non urat te per diem neq; Luna per noctem. Sed multo tamen longiori interuallo ab ista glaciali intemperie nostris Tyronibus recedendum est , si Vegetio& quibusdam eius sequacibus probari velint; qui optimos tantii legi contendunt in regionibus quae sub quarto, & quinto climate
continentur, quoniam quae loca propius ad Septentrionem accedunt , in his robustiores quidem animos, & mggis intrepidos, sed tardi nimium,ac hebetis ingenij volunt prouentie; ad Meridiem contra intelligentia praeitantes homines generari, quales fuerunt Hippocrates, Plato, Aristoteles, Demosthenes, S omnes
ferme qui nouis opinionibus cum in Religione tum inscientijs
86쪽
originem dederunt ; sed qui infirmioribus tamen animis existant ad subeunda pericula; in medio autem homines nasci vcraque fa-sultate quantum satis est instructos, qui nec in consilijs capiendiς intelligentia, nec in subeundis periculis viribus, & animo deficiant quae pariter fuit Galeni sententia,in libro ubi ostendit quod
animi mores sequantur temperamentum corporis; & eius facem dotis Aegypti , qui apud Platonem in Timaeo temperatas regio nes prudenti irima ingenia dixerat procreare. Quae omnia etsi in pluribus vera sint anceps tamen animi sum, ne quantum spectat ad opinionem Vegetii de Tyronum dele illa tam recte sibi costare possit, quam ad fidem opus essem, eum Asture', & Cantabri, qui in sexto climate reponuntur, Dominos caeterarum gentium Romanos diutissime exercuerint, saepiusque de summa rerum periclitantes,in Italiam redire compulerint, iniquis subinde conditionibus abactos, ut omittam praeterea, quod non excellens Vsque adeo iudicium mentisque solertia in milite requiratur, ut eius adipiscendae studio de sortitudine,& audacia, quae propriae Virtutes eius appellantur, quicquam remittere debeat. Quin etiam Carthaginis exemplo quam Sebastianus Corradus in praegrandi Commentario, quem Euthathium Homeronterpraetem imitari cupiens ad primum Aeneidos librum scripsit, male in primo climate collocat, dum versus illos explicare conaturauibus orbis in oris
cum potius geographoriam omnium consensu, in tertio Climate reponenda sit, procliue est arbitrari; quod extra omnem illam de qualoquimur, & quae cum Vegetio , tum nobis optima
maximeque conueniem videtur locorum temperiem,populi reperiuntur sortes simul, & in obeundis, adm inistrandi sque bellicis muneribus per quam idonei. Iam vero quia inter plana, &montana hoc in hominum naturis interest, quod inter Austrum& septentrionem ,& eadem iure coeli, ac aeris qualitas utrobi que viget, sic ut in montanis ad Austrum , non minus frigoris intemperio, quam in planis ad septentionem percipatur , consequens est velut ab eadem causa, ut montani homines duri sint, ct agrestes, bellicosi, laboris patientes, ct maxime apti ex quibus legiones sortissimae conscribantur.Ut Marsorum veterum Apen-
87쪽
nini incolarum exemplo patet, de quibus Romae vulgatum erat sine Marsis triumpbasse neminem ; S illud admiratione dignum est, quod qui montes Arabiae tenent, nunquam feritatem, animi robur deponere potuerunt; haud secus proiecto quar . Helvetij, qui non modo seipsos, sed etiam finitimos populos ibrannide oppressos in libertatem vendicarunt;ex quibus etiam intelligitur id quod dicebat Cicero, Ligures montanos suapte natura duros, ct agreses, marisimos versutos esse ias Hix igitur ita de locorum situ, & natura constitutis reli quum
Θ 'ra ολ est ut ad obseruatione deueniamus, qua altera caput esse dixi, ex
quo certius meo quidem iudicio, ac fidelius nationum mores eX-
iis . pi cari debent,quam ex tot causarum inter se combinatione, qua nunquam ita recte conuenienterque sociari inter se possim', ut in iudiciorum lace, non alicui semper nationi famae damnum in seratur, cum multae licet naturalibus causis non undique stipatae
quae ad fortitudinem faciunt, hanc tamen ex quibusdam alijs multoties in se derivent. Quamobrem certe longe pluris obst uatio facienda est, quae sicut in rebus cuiusque gestis fundatur, nemini propterea i niuriam iacit, si prout ille vecordes sunt, aut generosae, ita quoque ipsas libere , &bona fide repraesentet. Illa vero cum historia consteti tum etiam iuuatur mirum in modum auctorum testimonijs, & communibus illis dicterijs, que passim inter nationes de singularum vitiis aust virtutibus dii lembnantur. haec si quidem, etsi leuia primo aspectu, atque prorsus indignae videri possint,quae auctoritatem aliquam in re grauissima obtinere debeant, multa tamen usuipso protrita, variisque experimentis confirmata in se continent, propter quae fidem semper habuerunt, apud sacros iuxta profanosque scriptores penitus illibata sed nec illa quide diligeter in omnibus populis requiremus, quandoquidem praeter Europaeos, qui foederibus inter se, Gauxiliaribus copijs coniunguntur,caeteri ita nobis ignoti sunt, vel tam immani aquarum diuortio a nostra familiaritate seiuncti de gunt , ut eorum militares spiritus eadem diligentia scrutarn, non tam videri possit ad mutuae cosuetudinis necessitatem utile,quam
ad communem vOIuptatem opportunum. Nam Turcas omnes,& quicuque ritus profanos in oriente cum illis participant, non minus ab alijs superstitionum impietas, quam ingens Coeli, te
88쪽
raeque spatium distermina Africam vero atque Indias pauci tantum Mercatores littorum tenus perlustrare soli ni, aut si sorte nonnihil ulterius a fluminum ostijs in Regiones illas inuehuntur subita nec ad amicitiam valida pacta cum incolis neeont, praeterea rari apud nos curant cum Tartarorum foeda,&plerumque
misera gente communibus vitae officijs misceri ; Americam , .deniquequa cultum animnrum passa est sic tenent Hispani, ut solis liceat, commodum sitgentium illarum indolem pernoscere; atque ita eo tandem res ipsa deuenit, ut de quibus popylis antea demostraui, Natura illis prolixa benignitate bellandi. Vim. &usum indulsisse, de iisdem nunc obseruationibus selectis cou-ficiam, hanc laudem ita semper propriam eorum fuisse,ut nunquam ex illa partum decus segnitie,aut vecordia corruperint. Versiantequa particulatim explicemus, quid singulis illorum 4 hoc in genere tribuendum sit,non absurdu erit pauca quaeda strictim, ac veluti pertransennam annotare,de quorunda aliortivi
tute bellica,quam ipsi seu n atura subornati ad audaciam, seu alijs' 'de caussis ad hanc impulsi, prae caeteris in pugnando exhibere crepraesentare consucuerunt. Acin primis quidem Messanat tria. Sicilia accolas bellicosissimos olim extitisse, sunt qui ex Mame sinorum nomine quod sibi fecerunt proprium n5 leui coniectura
asserant; quasi Martii id est πίω essent ut scripsit Plutarchus in
Pyrrho, ct Festus Pompeius ex Alphio quodam retulit, ac propterea Martis nomen,qui Oscorum lingua Mamera vocatur , sibi merito tribuere voluerint: sed cum Polybius referat Campanos lis L Hist
quilii Sicilia sub Agathocle militabant, postquam urbe Messana
potiti sunt, primum se minertinos. nuncupasse, citius egocrodiderim gentile aliquod fuisse Mamera sicut Camera,& inde Mamertinorum no ini uccasionem fuisse. Huic autem rationi pene similem adduxit tornandes, qui de Gothorum origine, & rebus su i gestis commentarios edidit, ut Getas militari sortitudine clarissimos extitisse probaret, sic enim inquit, adeo fuere Iaudati Cm, ut dudum Mariem, quem metarum Eacia Deum bellipronuncias, apud eosfuisse dicant exoretum, unde OVirgilius. Gradisumque trem Geticis quipraesidet aruis. quamqua mure huc apud illos obtinuisse ex communi Scytharuconsueuidine probabile si apud quos enses pro numine venerari
89쪽
Lb. i. eap. 1 . solitos reserunt Pomponius Mela, &Solinus cuius verba sint Populis inis Deus Mars es, prosimulacris enses colunt ego vero -P ' tanto lubentius Iornandi assentior, quod Polonorum gens, qua
easdem sedes occupat . quas olim Ouidius Getarum seritate, adeo infames secit ; ut etiam in elegiis de Ponto dixerit
Nulla Getis Dogens es truculentior orbe; barbariem quidem illam deposuerint, non vero martium vigo- . rem, & ardorem pu n ndi, quo etiamnum hodie Turcarum impetus praeclarissime reprimit, atque cohercet . Myrmillo- num nomen gladiatoribus olim inditum signum est Romano -
rum opinione, sortissimos hominum suisse Myrmidonas, anu quos illos Achillis milites, quandoquidem quia Myrmillo in
amphileatralibus spectaculis Gallica era et armaturλ, qua pari ter usos arbitrabantur Myrmidonas; idcirco unius literae i , lib., ,duei alteram comutatione, gladiatoribus sui ut inquitTurnebus libesasicap. . nome inditum voluerunt Spartanora vero inuictae sortitudini,cuomnes Gricorum historiae certatim suffragenturi non hic moro sor ero illis referendis; praesertim cum ipsus iis innotescat, ex
eo quod Philippo Regi, ciuitatem illorum immensis vectigali-' . bus,alijsq; oneribus implicatu bere responderui,si quid morte
grauius imperare perseueraret, mortem se praelaturos; & sanet acum inuictum illis inesset animi robur, tam iacile mortem con
temnere poterant, quam ipsi reips Vbi honeste licuit, atque in ludis ipsis,& sacrificiis quae verberibus ad ax Di S peragebatur, homines suerunt ι κ άm quod etiam existimo Petronium Ar trum in mente habuisse, cum Encolpus spartanam nobilitatem prouerbii vice usurpauit; ct ego quidem, ait, tres plagas Damianaoae,. silai. nobilitate concoxi: Certe ea de causa Horarius patientem Lace- demona dixit, & qui inuicti in ea dis auone quae dicebatur, exanimesque cadebant eos honore statuarum affectos fuisse testatur Lucianus in Anacarside;quod Vero ad necem usque. ' . Verbera perferret,res sabulae proxima videretur,nisi flagitia esset Ciceroni fide hac in re n5 dare,eam ita se habuisse asserenti Sparta
vero pueri ad aram e verberi bus accipiuntur ut multus ὸ visceribus Iavguis exea/ ; nonnunquam ut cum ibi essem audiebam ad necem a quom non modo nemo exclamauit unquam ,sed ne ingemuit quidem.
Cum vero signum hoc proseratur ab auctoribus inuictae sortitu.
90쪽
dinis Spartanorum, quod plagas, & sponte susciperent, & coiissanter perserent, cur non S Thracum inter bellicosas gentes mentio, eadem ratione laic instituetur quandoquidem, ut in. quit Arthemidorus, in I hracia generosi Molesceptes flagris cm eap.9. lib. t. dehantur Oi cs ῆs equidem per mendstabit quin ea laude Thraces ad plenum fruantur,maxime cum Virgilium huiua opinionis ducem sequ/r in hjβ Versibus diui- Aeneid. ii. ni operis. Gκ procul vasis eolitur Mavortia campis.
& Pomponium Melam. Solinum, Florum, Herodotum ac alios ' , ex antiquis qui de eorundem magnanimitate , fiducia, de vitae contemptu non nisi cum stupore loquuntur. quid plura Uege- lib. i. emit. tium audi, Dacos autem , O Medos ac Thraces in tantum belliso
fem Vtiisse manifesum Hi, uti um Martem fabulae apud eos natum esse co*meni, quod equidem ne gratis ab illo dii: tum videri possit, sunt qui vadem Homerum sistant, ubi asserit Martem in olyssi vinculis Vulcani. solutum , in Thraciam statim aufugisse; sunt, ct qui Euripidem, ac Statium quos certum est Martis domiciliu iis ibidem constituisses, sed mihi satis erit Arnobij locum proferre, qui S partanis aeque ac Thracibus faueat. quis Spartanum fuisse Martem, nonne Epicharmus quis in et bracia ibus procreatum, nonne bophocles Atticus cunctis, consentientibus et beatris I Denique Peligni, Marii, Samnites antiquitus in Italia valde insi-rnes silexunt armis tractandis, unde Cicero de his ad C sarem ita retulit, possum forti Mimos Sabinu ibi prorutis υ , ιαμ ν pio 1lei so our Agrum babinum, sorem Italia, robur Reipublicaproponere.exaduersis autem Campanos Romani Imperatores nullo in loco ha- bant ; de Senatores ipsi qui rerum in florente Republica Prii opes fuerunt,Brutios,quod omnium facillime ad Annibalem desecuent, pon modo pro sochs habere noluerunt, sed illud etiamo uerunt quod notat Appianus, Ut ad maiorem ignominiam se Anniballe. onines Bruiij Romanis in Prouincias proficiscentibus parerent, iis finem, ac vςlut i mancipia vilissima iisdem inseruirent; ita utiliorum d incepi munus turrit reos Vincire, dc Verbς rei ut ex eo patet auod M. Cato quem Plinius omninm bonarum artium magistrum optimum vocat, Quintum Thermum acerrime insecta,