장음표시 사용
821쪽
considerate protulit, Iudaeum quendam nomine Pepercornu supplicio affectum sui se, quod tentasset pergere virus Saxones in campos, quanta es tua Marchia fontes, Prata acus suuiosoluoque, Ososcua, o agros
Sanh refert papyrius Massonus in vita Philippi Longi, leprosos Iudaeosque vexatos in Gallia fuisse, propter suspicionem veneni
in puteos spars, tanta confernatione omnium,ut ex profluente aqua in Regiam eadis adueheretur, nec auderet quisquam ex puteis haurire , lepra aut mortis metu. hoc autem tantum abest ut vere Laetu, leprosis, aut Iudaeis crediderim,quod id omne plebis inconluviae furori potius adscribo, qui eo usque progressus est, ut virosque nulla expectata iudicii torma,quantos habere potuit, igne cremaret. V nde videntur mihi Athenienses summa cum rationestatuisse, ut Magistratus his rumoribus vitandis, puteorum, &sontium curae praescribetur, quasi aquarum curator, & quemas modum ab illis vocabatur λιτων cuius ossicium erat prouidere, ne quis aquam puteorum publicam,priua sua auctoritate violarer, derivaret, aut oletaret hoc enim modo publicae securitati consultum soret, non minus prosecto, quam populorum imbecillitati, quae certe tanta est, ut publicam tranquillitatem v nissimis de caussis non raro interturbet, dum monstra ubi tingit
S portenta quae nulla sunt, mendaci que ut polypus scopulis
continuo affxa inli ret in . . c. v
Atque ut ab illis non modo finem praesenti distertationi, seclinitium etiam sequenti iaciam, quae est de percus cibus occultis, reserri merito posset inter illos,mella a quodam Indiarum Rege, Napello, alijsque deleterijs venenis enutrita, eo animo, Vt eius affatu, homines qui propius ad illa accederent, interimerentur, quemadmodum ex Rula notauit Avicenna; quanquam liber ille nugacissimus secretorum, quem fingunt nonnulli scriptum luille ab Aristotele ad Alexandrum Magnum, rem omnem expressius designet, ct cum appendice quarundam fabularum, quae u non verae sunt, quia tamen voluptatis plui ima in se habent,proximet veris ex Horatii regula videri possunt ; narrant enim, quomodo Alexander ob eximiam illius puellae formam, nihil de traude 1
822쪽
spicatus, eam in lecti sui consortium admittere volebat, cum Aristoteles ex micantibus eius oculis, alijsque signis, depraehendit, venenum quod intus habebat incorpore, & cuius pestilenti v pore facile infici posse Alexandrum, quando resolutus inter amiris furta, blanditiasque iaceret, Rex Indiarum ossensus alioqui Alexandro, sibi persuaserat. Nempe vocandi rursum forent in partes medici, quorum libri nulla de re frequentius quam de puella illa persenant ; cuius historiae tantum abest ut aliquid tri . . buendum existimem, quod potius falsa mihi omnino & ridicula
videtur, quoniam ut sapientiores mediciconeludunt,etiamsi quidam homines assuescere possent venenis frigidis, quemadmodum Galenus resert anum Atheniensem ab exigua portione cicutae incipiendo, magnam eius portionem postea sine damno deuoraste, quia videlicet frig:da venena sensim agendo, & remisse in calorem natiuum, spatium illi concedular, ut vires suas colligere possit ,& influentem ac adiacentem e vicinis partibus, quasi in subsidium vocare, quibus simuliunctis facile lentus ille, & torpi dus hostis superatur, maxime cum praeter summam cruditatem mvix habeat aliquid naturae nostrae inimicum; nemo tamen idem de calidis sibi promittere potest,. quibus insectam suisse puella- hanc oportet, quoniam ventriculi calor,qui benignus est, facito superatur a veneno, quod qualitates suas in extremo gradu oblitinet, tanta pariter cum acrimonia,mordicatione,& urendi, diuellendi, corrodendi,putrefaciendique iacultate coniunctas,ut cima de p rimis constet quae summopere deleteriae sunt, tum vero dobium inter medicos nullum sit , quin qualitates etiam secundae veneni calidi, multo deteriores sint inualitatibus veneni frigidi naturaeque nostrae magis lethales & noxiae. Verum esto rationes . eiusmodi nullse sint,& puella haec tam facile,imo tam innoxie n pellum comederit, quam thymo vescuntur apes, auirore cicadae, an propterea concludendum statim erit, ipsam ita veneni illius naturam indutile,ut homines in eius amplexus, & oscula ruenteλinterficere potuerit; equidem istud primum experientiae repugnat,Quae in caeteris animalibus obseruari solet, quorum etsi multa venenatas stirpes , aut animalia in delicijs habeant, ijsque frequenter pro cibis utantur, quem admodum Gallisiae, Cerui, C
823쪽
omnibus, ut merito propterea dixerit Lucretius
Praeterea nobis veratrum es acre venenum
At capris adipes, O coturnicibus auget
auippe υidere licet pinguescere saepe cicuta
Barbigeras pecudes , homini quae es acre venenum non ea tamen aut esu noxia, aut quocunque alio modo lethalia reddi, tam palam est, ut sibi quisque testem de mensa, aut de cor-re,vel hara sumere possit: nec minus etiam rationibus hoc ipsum aduersatur, quia vel amicum fuit naturae venenum istud,vel contrarium; si prius quis dubitet quin alimenti vices sustinuerit,
quod undecunque tandem sumatur,probe subactum,& praepara- tum in corporis subitantiam transit,& vires illius, ac sanguinem,& calorem auget; si vero contrarium erat, nec subigi,ac immutaria ventriculo potuit, an illi pylorum occlusum fuit, aut intesti- , norum anfractus minus quam reliquis excrementis patuerunt,ut tamdiu in corpore stabularetur,2 tanquam grassator, qui hospiti suo parcit, accedentcs alios conficeretὸ sed nimius sum in hac fabula exagitanda, quam nisi medici qui primi omnium illam explodere debebant,cieteris potius auctores sui sient, ut non absurda, nec fabula videretur .paucioribus longe ad Morboniam, aut Phaeacas amandast m. Enimuero quia magis ex arte sua secerunt medici cum Alionsum Regem Neapolitanum monuerunt, vi quadam in occasione valde celebri,ab occultis artibus, occultatisque venenis sibi cauereri, sane quanquam eorum diligentiata,
nihil Regi opus suerit, placet tamen historia huc atarre,quam de ea re Petrus Crinitus habet in sua prorsus elegati, & periucunda lucubratione de honesta disciplina, ctim inquit ille inte, Cosmum ' PMedicem maximae auctoritatis virum, Alfonsum Regemsubortam ultas erederetur, mi t muneri Assioso Comus C. Livi, commentarios : librum quidem ut par es quam ornatissimum; quoniam Remidem Liuianae bisoriae maximbuit sudiosus. Id autem cum medici egis,qui aderant intelligerent alim Asono imperant, ut cautim agat cum Florentino ingenio, neque ullo modo Liuium attingat: tDbrtim illum ab hose missum, in eoque υenenum occultaripo se, atque inter legendum contrahi. Quibus auditis Alfonsus attentior faesus siquastassentiri monentibus υσderetur. Sedecce interim Liuianum
824쪽
opus in medium Vertur: quc dubi Rex capit aspicere volentibus me dicis aperuit egit euoltiit utque si homosummi iritus) ineptire, inquit,desinite nia Regis animus haud priuati cum uam regitur arbitrio. Haec autem exempla tanto lubentius eruo, & profero in meum sensum, quod iis videor mihi, Ludovice Comes, aliquid in hac tractatione de percussoribus occultis dicere posse, quod non ita tritum est, ct unicuique obuium, quemadmodum solet esse historia de Medico, qui Pyrrhum Regem se veneno necat rum recepit, modo C. Fabricius Consul opera ad id sua uti vellet, eamque debito aliquo praemio munerare quanquam ut aliquid velut in transcursu dicam de ipso, mirari profecto subit non mediocriter, quomodo tri inis ille factus sit ab historicis antiquioribus , quandoquidem Valerius Antias in Romana historia, lib. 3 c & ex eo Ged us Timocharem eum vocant;Claudius vero Quadrigarius nomen ei Niciae inditum esse voluit , sicut Aelianus cineae, lib. a .de ossi. qua dissentione ut abstineret Tullius,nullo eum appellauit;q-- admodum, S idem satis habuit perfugam eum dicere, cum sorsan Begis amicum nonposset, ut Valerius Antias, aut Medicum quod Plutarchus Frontinus, ct ali) secere. Caeterum quemadmodum veneno sic gladio, S mille occultis artibus tentari possunt hostes,
si istud faetendi licentia ex iure belli concederctur, Verum qu1m longe ab eiusmodi flagiti js ius gentium recedit, satis insinuatum suit a Romanis Conlatibus inliteia,quam ad Pyrrhum scripseruelib. 3. cap.f. in haec Verba, quae reseruntur ab Agellio, nos pro tuis iniuriis contintio animo enuὸ commoti, inimiciter tecum bellarestudemus. Sed
communis exempli, dei erra, visum es, tit altium vesimus, Cresset quem armis vincere possimus; ad nos venit Nicias iamiliaris iuus, qui i pretium ἀ nobis peteret ste etiam interfecisset. Id nos
negatimetus velle ; neue ad eam rem quicquam commodi expectarer,
mul visium es vi te certiore aceremus, ne quid eiusmodi a civisu, no o con lis ciuitates pusaren actum, O quod nobis non
placet pretio, atitpraemio, aut Glo pugnare, nempe ab his legibus, quas prisca Ri manorum virtus in grauem illum aduersarium lib. .. se. tulit, caelem Duces in suos uti debent,nam vi reete concludit Tullius, Egloriae causa imperium expetendum ei celus ab t, in quo non potes esse gloria: n ipsa opes expetuntur, quoquo modo non poteruntes e utiles cum infamia. Quamobrem licet fuerit non ita pridem, crudi-
825쪽
eruditissimi omnium scriptorum, qui inter Italos de ratione status libros ediderunt, Federici Bonaventurae sententia, hostem iuratum structis per occultos sicarios insidijs, iure tentari ac consedi posse , miror tamen si ita,est cur Romani Consules,eo modo quem diximus, ad Pyrrhum scripserunt Miror cur C millo Phaliscos obsidente, Senatus ipse Romanus censuit,ut pueri magistrum ludi literari j a quo in castra perducti fuerant, virgis probe coesum in urbem reducerent, addita facti illius ratio ne valde praeclara, & conuenienti huic populo, qui suam originem ad Deum bellorum & armorum praeli de reserebat, scilicet quod
arma aduersus armatos expedire oportet, non scelera; eum vero qui
secus facit, & utilitatem quoties occasio tulerit a dignitate separat,hunc tu Ludovice Comes, quas conscientie labes animo censes habere, quae vulnera λ obuersantur quotidie suis oculis perfidi , transfugae , rebelles, stoelesti, quos vi fidem expressam vel tacitam violarent non semel induxit,& vltorem semper adesse Deum suis criminibus putat; unde si negabat Eumenes,Vi r sertur a Iustino, credere te quemquam ducum M velle vincere, ut ipse in se exemplum pessime tueret,quid ni ego recte sectile Bonaventuram negauerim, qui ex Iudithae historia licet non satis commode illuc quo volebat pertracta, istud ut faciant ducibus nostris persuadez, neque enim tantopere expetenda victoria est, ut no etiam fugienda sit, quoties per scelus aliquod obtineri posset, & fortis ac generosi est, hanc honestis artibus quaerere,iu pibus vero ne salutem quidem , quare absit perfidia ab illa oportet , & qui vult hostem iure confodere, istud per se suosue milites faciat, non per alios quorum nulla suspicio est; & armis quae videri ac metui possint,non occultis Daudibus & venenis,quorum nulla certa ratio aut pricautio apud quemquam esse potest,alioqui dicetur cum Perseo non issum apparare bellum , nec regio animo , sedper omnia clandestina grassari scelera latrociniorum
Istis igitur quibus ex pudoris studio cupiditas rationi cedit, &nihil utile quod non item honestum sit, existimatur, nullum
aeque procliue est negotium qu1m tertiam &vltimam legem militarem obseruare, quam hic custodiendam praecipimus, cum tota eius vis in eo consistat ut quaecunque nec iubentura necessitate ν
826쪽
sitate, nec 1 belli iure suadentur, ea omnia communibus bellorum miseriis, & calamitatibus scenerato vicissim humanitatis OLficio subleuandis condonentur. Vnde sicut duae aliae leges claGsicum velut intonant ad rigorem, cum digladiantibus interse aliqua in re utilis ac honestus esse potest; sic posterior ista nihil praeter beneuolentiam suadet, quoties ei in bellorum tractatione locus aliquis esse potest, summo enim iure in omnibus uti velle, plerumque iniquitati proximum est; & ad perniciem ae internicionem generis humani pugnare, non tam est .hominis quam Timonis alicuius sui similium os oris, aut insani illius ac furentis Caligulae, qui populum Romanum unicam tantum habere ceruicem optabat,ut ipsam facilius obtruncare posset.Quamobrem vide singulis occasionibus quas imperator haberesistet eius logis exercendae, sigillatim dicam, prima omnium est, cisa hostes victi, se nullis pactis conditionibus, victoris arbitrio permittunt, qua in re tantum abest ut imperator uti sua potentia, aut irae ac vindictae fraena laxare debeat, quod nullam virtutem clementiae ac placabilitate potiorem habebit , modo tamen ea sic uti possisit , ut nihil illi de sua dignitate aut furuitute decedat.Quanquam ubi vindicta in exemplum transire debet, satissit eam tantum. modo exercere in primos flagitiorum auctores, vel si multi in eiusdem sceleris participationem Venerunt,sorte decimu quem
que supplicio assicere,quod Polybius dixit --αγεδεα, ἔπι civ.hi enim Cicero statutum a Romanis fuisse ast erit,ut si 1' ' ' multis flagitium aliquod esset admissum, sortitione tantum in
quosdam animaduerteretur, ut metus videlicet ad omnes, po
na ad paucos perueniret ; quem in sensum diccbat etiam Seneca
lib. i. de cle- q uod cui fulmina paucorum perierati cadunt omnium metu an ' ' madue nes magnarum potestatum terrere debem latius quam nocere. Vbi vero nihil eiusmodi vehementius urget insequendum est Camilli ad Romanos consilium, cuius duces tam frequenter vellem meminisse quam cepe occasio se offert ut ex eius praescri-- pto facere deberent, sic igit ur ille. Quod bello ct armis agendum , - fuit in Latio id iam ad sinemperductum es, reliqua tantum con ultatio es quoniam rebellando sepius nos sollicitant, quonam modo
perpetua pace quis tiros obtineamus, certe pacem parare vel Meuien-
do, vel ignoscendo pote Iiis, vultis crudeliter consulere in victos I,
827쪽
eet delere omne Latium, O vasias Molitudines facere, inde unde egregio saepe exercitu se e His, vultis exemplo maiorum augere rem Romanam, victos in riuitatem accipiendo, materia crescendi persumma loriam suppeditat . Quod ergo a R omanis Camillus petebat, ne in occisione viastoriam ponerent, id nos Christiani si non a Iosue Gabaonitas recipie. ae saltem 1 dictatore Romano discamus Pyrrhi potius humanitatem, ac mansuetudinem in captiuos, quam Annibalis crudelitatem imitemur, praesertim cum hic ram lepida sua & repentina liberalitate, populum Romanum ex implacabili hoste sibi amicum feceriti, ille vero tam seuera animaduersione nihil aliud quam sibi inuidiam conflarit non secus ac Lucius Sylla cuius victoria nobilitata est direptionibus xiiijs, caedi bus,bustis extinctae nobilitatis Romanorum , ν non propterea tamen obtinuit,ut rerum gestarum gloria,vel ana-plissimae dignitatis maiestate, notior aut illustrior esset Caio Iulio Caesare, cuius non modo facta,verum etiam dicta,shmmam semper humanitatem singularemque placabilitatem prae se tuleruis, S in summa ita serme semper contingit, ut quicuque ad decus &gloriam est natus, is maiori laudi duca eos benest ijs suis amicos reddere,qui fuerant inimici, quam in vindictam exasperari,iaul laque re plus gaudet, quam ubi aliqua hostibus ignoscendi osse tur occasio,sic enim Aeneas, quam clementer ΘPacem ne exanimis o Martis Abrae peremptis oratis, equidem vivis concedere vellem. Nam in ipso quoque vincendi cursu,ita se gerit, ne studio caedis aut rapinarum bellum gerere videatur. Hinc merito laudatura. ciuilis sapientiae consultis,egregium illud & immortali gloria dignum Aureliani Augusti factum, qui, reserente Vopisco, clari Thyanam urbem obsideret, & iuratus antea fuisset,nisi urbs spi, te in suas partes concederet, ne istud quidem canibus impune ocessurum, nihilominus urbe expugnat cum improbi quidam illum urgerent, videret sedulo ne Dij, quorum interest iuramentorum religionem sanctam conseruari,poenas elusilem ab eo viola tae reposcerent, canes ad unum mactari iussit, interim vero cruuium omnium bonis, ac incolumitati prolixe consuluit;& eadem clementia usus Henricus quintus Imperator, licet Brixiam serroacssarum 1 statim ab eius expuguatione, delatam iri debere, solami
828쪽
lemni constitutione decreuisset: urbem tamen ingressus ciuibus parcendum statuit ne plebs innoxia poenam luet et improborum. Denique meminisse debet Imperator se publicae salutis vindicem esse constitutum, ut eos ex recepto bellorum usu puniat, qui propter opes & potentiam priuatis iudicum sententi jς& apparitoribus minime possunt ab offensis & flagitio coherceri .. Vindictae autem genus illud maxime probatur,quod absque alterius legis violatione stimi potest, unde cum non liceat stupro vel adulterio cum steminis hostium misceri,quoniam eius generis peccata απλα quod inquiunt & ab laiὸ lege diuina prohibbentur; ita nusquam Imperatori committendum est, ut militi, bus suisimpune cedat, si quidquam simile commiserint. Eodem modo quia se tuitus personalis praesertim introducta fuit, ut captiuorum vita minus inter victores periclitaretur propterea ma-
audierunt ut inhumani T litae & Galata populi,qui Athenaeo teste captiuos Marti immolabant; quemadmodum etiam damnantur a Polybio,quorundam Afrorum S. Amilcaris saeuitia in , captiuos Romanorum , haec enim etsi excusari possit iure belli, quod extrema quaeque hostibus in victos permittit,nihilominus; trod lo quoniam v linquit Cicero es aliquid quod no oportet etiam silicerhi omnes damnari merito possunt,quia refrigescente ira belli,mianus se clementer aduersus prostratos & supplices exhibuerunt., quemadmodum etiam multi factum ab Aenea fuiste docent,cuma Magoni S Ligero vitam ut sibi concedereti obstentantibus, eos,
Aeneida oo indire noluit si resexa Cervice orantis capulatenus ab didit ensem,
μι ut de priori dicit Virgilius, qui etiamalterius casum& preces.
ad Aeneam silc enarra Per te, per qui te talem genuere arentes Vir Troiane , e hanc animam , O misererὸ precant Pluribus oranti Aeneas: baud talia dudum Dicta dabas, morere, O fratrem ne desere frater . . ram latebras anima pectus mucrone recludit . Verum cum illos in medio, armorum conflictu occiderit, ubi. non audiuntur semper voces dedentium se,cur praeclarus Heros culpari de illorum caede possit,quasi ex Sauromatis unus sitisset ,
apud quos Lucianua dixit non licuisse eum occidere, qui tari
829쪽
inclamasset, quia vox erat dedentis se, ut Homerica id est Ad noritie. visum meca ,equide non video. Praeclare igitur D. Augustinus epist. i. & ad rem de qua nunc agitur peroportune, bosem pugnantem neces sitas perimat non voluntas: sicut bellanti re lenti violentia redditur, ita υicto vel capto misericordia iam debetur,maximὸ in
quo pacis perturbatio non timetur . . I 3.
Hac autem moderatione si opus est erga eos qui se victori per .Tum qui se mittunt urendos, secandosque, prout illi videbitur, quanto mutor securitas esse debet, vitam saluam , sortunasque omnes inte' paeseun αν.
gras paciscentium,siue in praelio siue in obsidione. profecto qua aum ad ciuitates spectat quae victoribus succumbunt, praeceptum est Onos andri quod comiter ac ciuiliter regendae sunt, P enim ι ς ῖ33 O aliae fortassis ad deditionem adducentur. perantesquest huiusmodi humanitatis fore participes in eiusdem ditionem a cientur. sui
vero cum primum urbe aliqua potitus e II, Rese illi acerbum ac mole num exbibet, aut ciuium facultates diripiendo,aut ciues ipsos inter' ficiendo , pulsandoue, aliarum quoque esuitatum animos ita abalienat , ut O bellum perdocile ct Usiuriae spem desperandam prva'
rent, quoniam, ut idem postea subiungit,semper malorum pos de ditionem expectatio, obstinatum ac perpugnacem in periculis animu cere solet, ex eoque Curtius loquens de Sacis qui legatos mi- lib. iere, & polliciti sunt se mandata omnia famiros,causam demum is istius rei, sequentem addit, mouerat eos Regis non virtus magis quam clementia in deuictos Sotbas, quippe captiuos omnes Anepraetio remiserat, quo Mem faceret sibi cumferocissimis gentium , de fortitudine non de ira fuisse eertamen: ut omnino manifestum .sit assabilitatem hanc & comitatem victorum in deuictos hostes, cum multum in se honestatis contineat, tum vero plurimum eti1 utilitatis habere. Ac propterea nitru videri no debet si CVir qui tantu in acie fudit sanguinis, tam parcus tamen extra acie illius is uerit, ut praeter innumeros cinos quos in gratiam recepit,Petrei .ctiam & Afranii milites summa sit humanitate ac beneuolentia complexus, fameque oppressis commeatum sum cientem dedit, ac bona sortuna que omnes quibus spoliau fuerant restituit,ctim nihilominus summo in illos iure uti posset, eo quod prae caeteris addicti fuissent Pompeianorum factioni; sed insignis quoque fuit Pauli Aemilii in Perseum Macedoniae Regem humani
830쪽
tas, quem captiuum adduci ad se cum audiuisset, ei Romani imperii decoratus ornamentis occurrit,conatumque ad genua procumbere, dextra manu alleuauit, gratoque sermone ad speni hortatus est, introductu etiam inTabernaculum lateri suo proximu in consilio sedere secit, nec indignum habuit qui eadem se. cum in mensa assideret; quo pariter modo Pompeius Tygranem Armeniae Regem excepit, iussum namque surgere & diadema quod in pedes abi ecerat sumere, eum in regiam ac pristinam sedem restituit.Vnde quemadmodum ipsi ob summam lenitatem & moderationem omnium praeconijs efferuntur, sic in odium merito venit Saporis Persarum Regis lauitia S leritas,qui tam insolenter victoria sua in Romanos usus est, ut cum Aurelianum Imperatorem captiuum haberet, eius humeros equu ascensurus premeret i non secus ac Tamburianus qui postea apud Scythas imperator summus praestitit, Bayssetum istius muneris ac ossicii gratia, per omnes expeditiones quas egit sane complures, catenis vini'tum circumduxit: qua animi elatione & insolenti,
nihil prope immodestius aut insolentius dici potest. Quanto vero spledidius Philippi Insiibrum ducis censeri debet exemplum qui memorabili ad Caietam victoria potitus, cum Alphonsum Aragonum Regem, S tot prieterea Hispanos Italosque proce- res in potestatem redegisset, non modo illos nulla ignominiae nota perstrinxit, sed magnis honoribus S splendidissimis muneribus cumulatos,pristin rediguitati restituiti,quasi in eadem opinione Usset cum auintio illo qui Aetolis dicentibus pacem firmam esse non posse, nisi Philippus Macedo regno pelleretur, respondit illo sententiam dixisje, immemores consuetudinis Romanorum , qui victis sicile parcebant, addiditque aduersus victos ma- imam quemque, mitissimum animum habere ; nec ab eo disentit in bello In- Salustius qui de Romanis veteribus loquens maiores no ri, in-ςW quirreligiosissimi mortales, nihil victis eripiebant praeter iniuria
. Sed nec iis ipso qui scin praelio vita hostes inter se
Da. ν=.hibo. Deducunt habiles odios siti gracilenio, . . humanitatis aut potius belli commerciorum ut a Virgilio, ct Ta- cito vocantur,obliuiscendum est,quorum quia triplex ratio csse test, eXaminabo primum illam, quae ad vivos pertine dictu