장음표시 사용
841쪽
unde Cato apud Liuium cum de non abroganda lege oppia sen- lidi .detentiam diceret, eadem occasione quantum spoliatae suis tabulis φλη Syracusae in Rempublicam intulerint detrimenti, se uero patefacit, simulque saeculi sui mores grauiter accusat, Iam in Graeciam, inquit, o Mam transcendimus omnium libidinum illecebris repletas , regias attrectamus Gaetas, eo plus horreo ne illa nos res magis coeperint , quam nos illas; infesta mibi credites na ab Syracusanis illata sunt, huic υrbi; iam nimis multos audio Corinthi ct Athenarum ornamenta laudantes : mirantesque ante Ma, ilia Romanorum Deorum laudantes. Sed neque istius auctoris querela, nec Polybii quaestio virum ex utilitate sita secerint Romani, cum signa ornamentaque captarum urbium suam in patriam tran portarunt,tanti apud me sunt, ut non honest conuenienterque
fecisse Romanos censeam, qui quod penes hostes a se deuictos rarum S excellens fuit, id omne non pessundarunt, sed inter R. Imperii ornamenta reulere , ex quo si priuatorum luxus accrevit; si Damasippus veteres emendo statuas in iiijt si Graecorum Myue Thuricorum ingenia gendis mulacris urbem inundarunt, . Ut loquitur Tertullianus, priuatae ambitionis vitium id fuit,quod 'E', 'ῆς publicae maiestati non debebat ossicere. Cuius augendae cura vel ipsas quoque Barbaras nationes non mediocriter tangit,quemamodum ex iacto Solimani patet, qui Hungaris ad Mugaciutrucidatis, ipsorumque Rege ad foedum interitum palustri lacu na submerso, cum Budam, qui victoriae sinis esse solet, nullo negotio occupasset, ex ea tres prisci artificii statuas aeneas sustulit, quae in vestibulo regiae a Matthia Corvino omnis virtutis, atque elegantiae studioso constitutae fuerant: hae clavigeri Herculis, citharoedique Apollinis,& pharetratq Dianae sormas referebant, quas pro trophaeo Pannonicae victoriae,monumentum B anti in Hippodromo collocari iussit. Caeterum maxime conueniens videtur hic locus referendae historie quam Polybius,alij que scriptores habent, de Tauro illo aeneo Agrigenti a Phalaride fabricato , in quem vivos homines immittebat , ut aere concalefacto, a dentes interirent , ac si quando prae doloris acerbitate exclamarent, sonus mugienti Tauro similis exaudiretum, hunc igitur Taurum, i)s temporibus quibus Poeni Siciliae imperium obtinebant, Agrigento Carthagine transsatum fuisse, auctor est Polybius in
842쪽
Dagmentis Peyrestianis,qui vehementer ibidem Timaeo succe set, neganti Taurum hunc,aut Agrigento aduecitum,aut Agrigetiva quam fuisse: & reuera Polybio hac in re suffragaturDiodorus, ubi Timaeum ipso eventu postea conuictum esse prodit, cum Scipio Africanus multis annis post capta Carthagine,illum eundem Taurum restituit Agrigetinis,ad quos etiam dixisse sertur, prout a Cicerone notatum est,aequum esse illos cogitare, utrum esset Agrigentinis utilius isneseruire, an populo Romano obtemperare, cum
idem monimentum, O domeInicae crudelitatis, O nosrae mansuetudinis baberent Quae historia alterius mihi in mentem reducit,qua successu non admodum dissimili ,reseri Iouius in Ticini expugnatione ab Odetto Lautrechio iacta, conrigisse, cum scilicet Hosa sus Rbauennas, qui primus in arcem irruperat, aut si potior fides sit Leandri Al berti Cosmus de Magna, in praemium nauatae operae,aeneam equestrem itatuam quae vulgo Regisolis nomine innotuit, ct Antonini Caesaris esse dicitur,impetrauit,Vt cum C. . antiquitus Rhauennalium suisset, eandem in urbem Aetiis hoc patriae spolium reportaret, tunc enim adeo acerbu fuit Ticinensibus, eripi sibi praeclarum hoc nobilissimae, & vetustissimae me-
mosiae monumentum,ut tumultu per ciuitatem facto, nec minus
concitatis omnium animis, quam si rursum violare, & diripere cuiusque priuatas sortunas hostis voluisset, enixe omnes Lautre chium obtestati sunt,ut aliunde huic gregario praemium virtutis suae cocederet,quam ex illius statuae iacitura,quae cunctos silmmae calamitatis, atque miseriae recordatione, sic supra direptae patriae sortem aestimando erpetuo conficeret: itaque Lautrecliij suasu,indignabundus miles pro ornea statua, pecuniam a quaestoribus accepit, quantum latis erat pro murali corona eX auro p
ro fabricanda,quq in fidem virtutis suae, cum elogio Rhauennate in templo poneretur. Atque hoc iacto non minorem laudem tulit Lautrechius, quam olim Marcellus a Cicerone consecutus cst, eo quod aedi cijs omnibus Syracularum publicis, ct priuaris, sacris,oprophanis o cpepercit, qua ad ea defendenda cum exercitu non expugnanda veni set ac ne cui dubium sit, Romanis institum penitus suisse desiderium non modo tuendi,& vindicandi ab hominum iniuria,sed instauradi quoque dicata suis inimicis eiusmodi monumenta, si quando vetustate collaberentur, ex eo quis, facile
843쪽
facila coniectiiram facere potest , quod Caesar nulla re magis sibi
populi Romani beneuolentiam conciliauit, quam cum ipse ea in urbe quae a Sylla diu occupata, nihil aliud , quam Syllanae factionis venena spirabar,primus C.Marii statuas collabentes restituit, easque producere in lucem, quas de nouo ausus estin quidni Caesari bene vertisset factium eiusmodi, si populus idem no molem tulit Annibalis non exteri modo, hominis, sed hostis etiam
iurati statuae inter tot alias praestantium virorum, quae media in Urbe cernebantur, locum pariter fuisse,& tamen Plinio teste adeo discrimen omne loquitur nempe de statuis, quae publice exteris positae sunt, ut Annibalis etiam statuae regias locis viaiantur in Urbe, cuius intra muros olus Fosium emisi ha Ham. Iam vero si destinatis tantum hominum usui, publicaeque,aut priuatorum gloriae monumentis, tantum honoris habendum est, ut ipsa ab omni offensione illaesa conseruentur, quanto magis cutis randum est, ut in ea quaeiacris usibus dicata sunt, nihil aut profanum , aut impium committatur, si praesertim inter hostes de eodem cultu conueniat,& erga eundem utique mum. Nam diuina,humanaque promiscua habere, ac sine delectit simulacra atque imagines, calices,vasa, reliquamque templorum sacram sup pellectilem,non secus atque hostium fortunas alias, domestic que ornamenta inuadere,quasi christianorum templa similia
essent fani Adonidis in Macedonia,de quo illud vulgo serebaturiis nihil furtim, hominum est sacrilegorum, imo the machorum,qui vesano surore perciti,bellum Di s squΘ,ac hominibus indicunt. Hincque cum arma in Visigothos expediret Clodouaeus,&ad Episcopos Galliae,qui tunc Aurelie ad Ligerim Synodum habebant iteras dedisset, quibus significabat lege a se lata cautum,ne miles hostium fines ingressus loca sacra spoliaret, dicatas Deo virgines raperet seruos Ecclesiε abduceret,patres laudato Regis consilio rescripserunt,sanctionem illam Deo gratam videri , ipsumque Catholicta Ecclesie filium pronunciarunt. At- Cutintelligas qua pietate Clodovaeus legem hanc tulerit, exe-plo id memorabili ostendam , quod memini me quondam apud Paulum Aemilium nobilem rerum nostrarum historicum legisse, narrat enim cum miles quidam calicemὰ templo surripuisset, D.
Remigium sacerdotes ad Regem misisse, qui ea de re apud illum
844쪽
agerent, causamque religionis Christianae defenderent ,& de cretum a Rege ac procerum comitatu fuisse, ut calix Ecclesiae redderetur: verum accidit postea in recensione exercitus, cu midem miles qui calicem surripuerat,regem contumaciae oblitum existimans,coram eo se sisteret, ut ClOdovaeus proiecta eius in terram hasta, quasi minus idonea bellorum usui seret, conatu que eam colligere, securi intersecerit,qua in re egregium sane Pedidit & dignum recenti sua pietate, militaris securitatis iustiti aeque castrensis exemplum. Et vero constat ex omnium gentiu historijs, quoties eiusmodi sacrilegia humanis legibus no repressa sueriit,Deos tamen scelerum vindices,nuquam hanc iniuriam inultam impunitamque reliquisse,quemadmodum Horatius Eleganter exprimit in his versibus
ct impio V asata Poenorum tumultu Fana, Deos habuere rectos.
Saltem ex eorum opinione qui rems pro tu is O vindicibus accipiunt,non autem pro erectis, ct non amplius profratis aut iacμtibus clare vero &absque ulla difficultate Euripides pronunciat Homo qui quis Urbes vasat 9 Dis Manibus
Sedes sacratas, templaque, haud recte sapit Nam semilis ipsium psis excidii manet.
Hoc autem ut in Deorum templis, sic Sin eorunde statuis obse uatum,quq nunquam sine piacula pollui contrectarique aut pro sanari poterant, quod Marcianus Heracleota Iasionis exemplo declarat, in hunc sensum, quem ex Graecis versibus expressitFedericus Morellus
Ex his Iasinia facinus impium Signum in sacrum patrasse Caesaris asserunt
Et caelitum misso interemptum fulmine. Quamobrem mirari proiecto subit propensam hominum in omne scelus ac nefas naturam,quae ne templa quidem superatis,bello populis tuta esse permittit, nec aliquid in illis tam lanctum aetinuiolabile putat, quod temerare statim,ac aduncis manibus raperen in proprios usus conuertere, non audeat, neque enim
alio respicit Silius Italicus cium inquit Nesammam taedasque velint , ne templa sub uno
845쪽
In einerem traxisse rogo . Non alio Prudentius de Alexandro loquens Aut quoties ductor Macesi ortisimus altos . Templorum cineres, victis cumulauit ab Indis. Sed illi forsan excusari possunt, quia cultu ab illis gentibus separati, quarum aras& templa iure victoriae,velut de Pompeio dicunt Tacitus & D. Augustinus corrumpere poterant, I east sati
odit uterque locus , cum solos credit habendos
Esse Deos, quos ipse colit quanto vero scelestior ille Tribunus qui suis proprijs patrijsque
sacris, tam impie apud Lucanu minatur, liraque ac infausta omnia ex Imperatoris nutu se in ea perpetraturum asserit, iubeas
Si spoliare Deos, ignemque immittere Templis,
Numina miscebit castrensessamma mρης Adaliis ... Verum parco his exemplis quae omnium in ore, & heu saeculi fatum, nimis quamsaepe etiam in manu sunt; venioque ad tan- ροφθη tam profanationis causam , quae cum a diuersis auctoribus non , Σ una hactenus assignata fuerit, videntur tamen mihi omnus eam Durn minis omisisse,quae omniu meo iudicio prima ac verissima cestri debet; Sed priusquam de illa constare possit, explicandus est antiquorum ritus, qui Thesauros & pecunias, & quae praetiosa atque rara habebant in templis, ac regum sepulchris, tanquam in locis tutissimis, quae violare aut spoliare nefas esset, maxime recondebant, quemadmodum ex varijs auctorum locis probauit Michael Neander, ex quo Iacobus Pontanus selecta quaedam de- sumpsit, nihil interim de suo addens, quo ritus hic ce resor atque in bellatris illustrior fieri posset , quare ne quis idem factum a me queratur , proseram Aemilij Probi locum hunc de Aristide, eius arbitrio
quadringenta O sexaginta talenta quotannis Delum sunt collata id enim commune aerarium esse voluerunt, & quidni alterum de is Annibale profugo apud Gortynios,quos postquam suis pecunijs insidiari,ob summam eorum auaritiam, deprehendit, astuto quo dam & vafro stratagemate sibi ex eorum manibus eluctandum esse statuit,itaque evit tale consitum, amphoras complureis complet
plumbosummas operit auro argento, has Gortirijs proentibus δε-
846쪽
ponit in templo inan simulans suas fortunas illorum Adei credo
his in errorem dums ,satuas neas quas secum portabat, omnes a pecunia complet , e que in propatulo domi abjcit, Gortinis templum magna cura cus odiuvi, non tam a caeteris quam ab Annibale e quid
ille inscientibus illis tolleret, sic igitur Aristides &Annibal pecu-
. . .. nias hic suas, ille Vero publicas in templis deposuerunt. Et ab*J ῖ' eodem ritu sunt illa Ciceronis Alexander in Cilicia de fuisse apud Solem tu delubro pecuniam dicitur: Et Plauti in Bacchidibus no apud Cheoumum omne aurum deponimus , qui illis Sacerdos es Dianae Ephesiae. Eadem de causa Hierosolymis in templo, sacrae pecuniae Ialenta duo millia seruabantur, a quibus Pompeium , Etesdii rite manus continuio resert Hegesippus, & quemadmodum Posi ros lib. r. donius apud Athenaeum refert, duobus modis eruatam olim a Lacedaemonijs pecuniam publicam, primo cum deponebatur
apud finitimos Arcadas ; deinde in templo Apollinis Delphici;
sic Romani in aede Saturni aerarium suum esse voluerunt, postquam Valerius Publicola primus templum illud ijs usibus addixit, unde Pseudo Cornutus ad Satyram secundam Persij aes te
aede Saturni condebatur, nondum argento auroque inguato, unde
aerarium nomen accepit sed demum signata pecunia in eo reposita etiam suit ut ex Floro alijsque auctoribus patet,quorum omnium instar, Lucanii laudo, in historia Caesaris effringentis aerarij po ' tra,cum Tri buni tardius illas recluderent. tum conditus Imo Eruitur templo multis intactus ab annis
Romani census populi, quem Punica bella, tauem dederat Perses, quem victi praeda Uranni. Ecce igitur quomodo antiqui, quod templa faci a & inuiolabilia censebant pecunias suas, res quasque pretiosissimas, colloca das aseruandasque in ijs duxerunt.Verum ita res praeter illorum expectationem, contigit ut quod sibi maximo praesidio fore a bitrabantur, illud exitium ipsis, rebusque suis simul & diuinis a tulerit , nam milites qui sua natura nihil cogitant praeter caedes, incendia, rapinas; quorum auaritia,nihil quantumuis sanctum & solemne sit, non comminuere, atque violare solet, quos den, i que, si legibus humanis comprimere non possis, frustra etiam coneris in ossicio diuinis retinere; hi inquam cum scirent maxi
847쪽
mas opes & diuitias in teptis quasi sub Deorum tutela asseruari, in haec propterea si si irrumpendum putarunt, ut certissima parabilique praed1 ditarentur. Sic enim templum Delphici Apollianis propter opes in eo depositas a Brenno Gallorum duce petitum, ac demum spoliatum fuisse narrat praeter alios Iustinus; &praeclarae omnino in hunc sensum dixit Abbas Urspergensis audita templi Hiersolymitant opulentia, quam Pompeius intactam reliquerat, in Pausinam diuertit , Hieroselymam adit templum per uadit,opes diripit,nec aliae causae fueruntPhilomello,onomarcho Phyalo ut idem Delphicum templum spoliare auderent, Cambysi vi Iouis Ammonis sacras aedes suis militibus diripiendas prae beret , Q Plena nyo & Pyrrho Epirotae vi templum Proserpinae quod apud Locros toto orbe celeberrimum est,uiolarent, nisi radix malorum omnium auaritia;quae ut milites Pompei quondam induxit, ex thesauri cuiusdam casu inuenti occasione, & rumore temere a quibusdam sparso, varios adhuc in eodem tractu laterea Poenis occultatos, ut per plures dies ad sudiendum auidissime se darent, sicut refertur a Plutarcho,sic reliquos omnes impellit, ut non pluris aras quam haras, & aedem sacram quam profanam ducant , ut ferro S rapinis cuncta misceant,diripiantque,ut ausu nefario monumenta publica diruant;sepulchra violent,& si quid aliud est aut religione sanctum , aut operis elegantia praestans, aut antiquitate veneradiim, illud omne quasi sera rabie simulati Praecipitare tabentiu tectisque vrere sammis Unde tot malorum: quae in bellis quotidie committuntur causae non inter postremas mea quidem sententia, assignandae sunt Auarities O honorum caeca cupido tuae miseros homines cogant tranfendere Ines
Explicatis hoc modo legibus militaribus, reliquum est ut tertium quod in ratione consiliorum militarium obseruari debere
supra diximus, excutiendum nunc examinandumque propona :hoc vero tanto maiori cura mihi faciendum esse intelligo, quod vitium est non heri, aut nudiustertius receptum', nec inter viros tantum militares,aut plebeios, sed perliteratorum quoque sichto
las dissusum, pendere singulis diebus, & in omni negociorum administratione a sortilegis, & Chaldaeis consulere diuinatio-
848쪽
bus nulla sides habeatu contra quam volue νῶι Ra
num,&magiae proses res; sectari coniectores somnium, satidicos, sagas ; fortuita quaeque &vanissima, in signum boni, vel mali euentus ducere ', & non secus in exercitu conscribendo, aut ad lpugnam educendo, alijsque vitae actionibus horum omnium ra- tionem habere,quam si numina gauderet talibus ineptijs,& inanimentis , quae sapientes viri nebulae cyatho non potiora ducant, voluntatis suae signi ficati one hominibus insinuare. Et vero quasi
non ea esset hominum natura, ut non tam ratione,quain errore,
vel sormidine in omnibus duceretur, aut christianis honestum esset, postquam ut Eusebius inquit, perierunt AegAptiorum penetralia tenebris tradita es necromiatia Tyrrhenorum capra ul cum extis ad diuinationem praepara , corvi hominibus oracula reddente savolarunt, eiusmodi superstitiones, & veras luxatae mentis occupationes, in usum reuocare; non desunt tamen qui sponte sua
insanientes, ct ab omni ratione plerumque auersos homines,suis inconsultis consilijs, & nescio cuius incautae pietatis simulatione, adulteriorem insaniam quotidie adigant. Quos inter etsi multos nominare possem, nihilominus tamen a proletarijs auctoribus, qui nihil unquam iusi ex faece hauriunt, iubes abstinebo,ut duos omni exceptione maiores Iustum Liasium scilicet, & Henricum, Randovium, quorum scriptis non minimam existimo conciliarisimilibus deliramentis auctoritatem, omnibus qui horum consilijs in errorem Tartessia Mu rena grandiorem deduci no- llunt, sedulo deuitandos esse admoneam . Licet enim hic multa P raeclare, & quodam ingenitae probitatis splendore ductus, lite HS consignarit, quae tum ad medicinam, & artem militarem,cura ad alias artes, te quibus tractauit valde utilia esse possunt; ille a tem vere Musarum pullus, & deliciae Charitum, nihil unquam tractandum susceperit, quod non ingenii praestantia, doctrinae amoenitate, sermonumque flosculis, s lepore persectum undequaque,& absolutum reliquerit, aescio tamen quomodo in istud tandem erroris ambo delapsi sunt, ut Ranzouius toto capite decimo octauo libri secundi, varijs exemplis,& rationibus probare contendat, signa quaedam esse,& ostenta, ac somnia victoriae, aut cladis suturae, quorum oportet ducem priusquam ad pugnam descendat, rationem diligenter inire, imo vero quasi non satis
haberet illud semesanonuisse, rursum inlibro quinto, qui belloe
849쪽
nauali destinatus est,caput aliud instituit designis et proditis, naualem υictoriam, aut cladem portendentibus,in quo si velis scire , Ludovice Comes, quantum his ineptijs vir alioqui grauissimus, concedat, en specimen habe ex istis. ut delphinum adnavim ac-
tessus boni omnis, ita birundinum decubitus . aut insessus infausi Omnis esse apius obseruatum e II, O quidem hoc posterius in Anthonynaui cum accidisset, ct in ea consedissent hirundines funestam cladem
ipsius classi attulerunt. Cum nauiam costae ingemiscunt, trabesque crepant, ct finitus eiulantium gemitus imitantes noctu audiuntur, imminentis mali indubitatum esti gnum,atque horum, similia esse, quae apud RanZouium continentur osteta, prodigiaque reliqua, fidem meam interpono. Lipsius vero cum in ciuili doctrina prius monuisset, modic8 in diuinacinquit endum esse,nec somnia,& sui. minum monitus, & futurorum praesagia, quasi fortuito adueni rent contemni debere, rem postea in exemplis, & monitis poli licis accuratius distinguit , utque melius stabiliret fatum, seu Dei prouidentiam in praedictionibus elucere, has demum in somnia, Agna,eaque ut nullum Vanislsimae Obseruationis genus praetermittat magna, aulparua, Sspectra denique, ac vaticinia distinguit nquorum omnium explicatione,ea tandem exempla colligit, quae nescio ut alios afficere possint, mihi certe bilem in nasum coiiij-ciunt,& parum vi illi hac in re aequus simessiciunt ; cui enim nisi impio, aut amenti persuadeat,Deum Osinano quo nulla tetrior
pestis in Christianos exoriri poterat, suturi sui imperii Turcici magnitudinem somnio aliorum omnium,quae caeteris accidere solent, suauissimo, purgatissimoque gratulari voluisseὸ iniis item illi sanus assentiatur, columbae temerario voIatu,aut vestium cubtu peregrino, vel pecuniae aliter quam pro solito signatae usu,m gnas rerum inclinationes significari, si quemadmodum posteata id metasserit,stellae ipsae quae mouentur eoelorum cursibus se-piternis,quibus nihil est aut substatia nobilius, aut situ sublimius, aut ordine distinctius, aut agitatione constantius, frustra sunt in Astrologorum praedictioninus ii quibus nihil firmum, nihil ex arte certa haustum reperiri, tam ipse Lipsius,quam citeri omnes docti sapientesque viri, arbitratus est; sed video quid ille huic obiectioni reponit, negat scilicet haec omina, & portenta ex Virbbus naturae significare suturos rerum euentus, sed esse tanquam,
850쪽
signa in istud aDeo instituta, ut horum beneficio homines prae moneat, de rebus, quae ip sis feliciter aut inauspicato accidere , debent. Uerum quid aliud de Socratis Genio,& tot alijsdaemoniis bus, qui apud prosimos erant inveneratione, dictum sui tabantiquis, S si forsan exemplis Sacrae Scriptura: tueri se velit,quantu amabo inter se disserunt,omenaliquod sortuitum arbitrio suo rapere, & signum a Deo ex necessaria & ad honorem Deipertine te causa poscere,. quemadmodumin diuinis codicibus secisse Ie- guntur seruus Abrahae, Gedeoth Ionatas, & eorum postea imita- rione viri alij pietate sancti, quorum immina de historiae apud Martinum Deirium, & alios scriptores habentur. Vnde licet D.. Bonaventura referat in vitae sancti Francisci immissum diuinitus. menti eius fuisse,quod in apertione codicis Euangeliorum ei in notesceret, quid Deo maxime foret de illo acceptum,non tamen inde sequitur Praenestinas sortes legitimas nisse , aut recte secisse Claudium Caesarem, B rutum , Traianum, . & alios qui multo lu-hentius Homericos,aut Virgilianos versiis, quam Sibyllinos comsuluerunt , quod idem prorsus designis, & vaficini js,atque id genus ominibus alijs dicendum est y quibus si quis sanae mentis homo vellet incumbere , an nonstatim. rideretur 1 Philosophis; si
quis etiam Christianus, an non contihuo ab omnibus concili sdamnareturὰ non traduceretur etiam alanctis Patribus, & Au- ,
gustino praesertim, ac Chrysostomo, orum hic varijs in sermonibus, multa habetin hanc rem, ex quibus videri merito posset contraLipsium haecdixisse multi obseruant inanes verstitiones, Oominibus,auguriis signis seruiunt, abii amulatis ci excantationibus, multi dies obseruant,ingressus,egressus, pes ndi . Quae omnia
cum Lip sius suae auctoritate , quam ex merito cum eruditionis, rum etiam sapientiae iure apud omnes obtinuit maximam,stabili re telaret,miror cur ipse no veritus est,ne sibi obiiceretur,quod religionem tam impense colit , ut etiam fauere videatur superstitioni; quam si quis animo semel conceperit k is non poteritem gere proximas miserias, ipsa enim sibi supplicium est, dum umbram sua metuit,inanibus terretur rationem nescit, formidine concipit
Et motae ad Lunam trepidat arundinis umDanri.
omniaque singulis diebus obseruat stultissim quae tam sapienter