장음표시 사용
331쪽
st, tali eum esse elu, ut quartana abesset quidem , sed rediret humeri dolor . Pollinensem rediit quartana, quam serens patienter, donec Iensim sponte decederet , a molesto illo dolore postea immunis vixit. Palpitationes cordis violentissimas , incognitum toties quoad suas causas malum , nee minus ad quaevis remedia rebelle , sanavit quartana in Celeberrimo Mathematico De la Hire Acad. des Sciences P17l8. His. p. ioo. I qui postea sanus ad
septuagesimum octavum annum vixit , confirmans suo exemplo , quartanam &ab inveteratis malis liberare, & ad lon. gaevitatem disponere.
tes febres , & nisi duplicatis & protractis paroxysmis in etintinuitatem vergant, raro sutiessae. nisi decrepitis senibus, vel alia de caula debilia triis hominibus . Si etestatur Foν stur Tom. I. i. g. Observat.
S. pag. 34. γ, quod per quadraginta annos praxim exercens iaeminem videtit ex
tertiana febre obiisse , nisi in continuam mutaretur. Qain imo adeo opposita pesti observata fuit tertianarum indoles . ut , dum reliqui o orbi sporadici in pestem tran.
sirent omnes , tertiana nunquam in hanc
FEBRIS INTERMITTENS.f. 733. T INde post accuratum examen totius historiar intermittentium s.
ad 733. , calisa proxima constituitur, viscositas liquidi arterios, sorte & nervosi tam cerebri, quam cerebelli, cordi destinati, inertia, superveniente dein causa quacunque velocioris & fortioris contractionis cordis, atque resolutionis eius, quod stagnaverat.
Ut indagetur causa proxima febris inter. mittentis , debet sedulo considerari, quid in corpore mutatum appareat, dum inci. set paroxysmus. Si autem perpendantur
illa, quae 3.7 p. dicta suerunt, patebit, prima paroxysmi ingruentis indicia esse
talia , quae demonstrant , turbari solitum& aequabilem influxum spirituum nervos . runt in musculos; docent lassitudo, debilitas, tremor s simulque sanguinem debita copia & impetu per vasa non propelli ad extrema corporis usque uti patet ex sei-gore , horrore, rigore , pallore Ate. Adeoque non sine ratione causa proxima consiluitur viscositas liquida arteriosi, sorte& nervosi tam cerebri, quam cerebelli , eoidi destinati, inertia. Per illam autem viscositatem , sive lentorem liquidi arte. riosi non intelligitur adeo erassilies aucta& major cohaesio molecularum sanguinis inter se, sed qu1liscumque demum ad ex. peditum per vasa motum ineptitudo, sive fluidi movendi , sive vasorum continen tium , vel virium moventium vitio hoc
contingat . Cum autem mutauiorum V
luntariorum actio debilitetur in initio pa-roxys . 54 ex subita & insolita. lassitudi. ne.& debilitate febrim imminere ipsi aegri cello praesagiant ἱ simulque cordis ipsius motus sie langueat, ut, illud irritatum quidem a sanguine venoso frequentius contrahatur, sed debiliori vi , se ut debito
impetu sanguinem in arterias projicere neoqueat , uti docet pulsus hoe febris remis pote citatus , debilis, parvus ἔ admodum probabile videtur, liquidi nervosi tam cerebri, quam cerebelli cordi destinati , inertiam adesse talem , ut minori efficacia illud agere possit in mulauios, voluntariis aeque ae vitalibus motibus exercendis destinatos. Si enim haee inertia nata supponatur , a quacumque demum causa haec producta fuerit , sequentur omnia illa , quae in primo libris intermittentis stadio, frigore nempe fibrili . eontingunt . Corenim, minuri vi eontractum , sanguinem debiliori impetu propellet in arterias; hae minus distentae , minus etiam reagent in contentum fluidum , illo tempore , dum cor est in diastole r sorte etiam ab inertia illa spirituum e et e belli minuitur vitalis
fibrarum muscularium , arterias constituentium , motus , adeoque binae cause sanguinem moventes languent ; hine ad extrema corporis vix pelletur sanguis; vel saltem non tali imperia, qualis ad calorem sanum producendum requiritur . Nato autem frigore, constrictis arteriis , augetur obsta.
332쪽
obstaculum sanguini per illas movendo , simulque per venas rediens sangu/s cor irritat quidem, sed ob diis as rationes ex cor. de per arterias libere pelli nequit . Patet ergo , ia is probabilem esse illam opinio. nem , suae primum paroxysmi sebris in. termitteritis initium , atque eius causam
proximam , statuit inertiam liquidi ner. vos . quam brevi sequetur vel & comi. tabitur illa liquidi arterio si viscositas, id est , impedimentum liberi ejus motus per vasa, uti modo d:ctum fuit . Plura iam huic opinioni lavent : dum enim in initio paroxysmi videmus imp e.
dimentum nasci, quo minus sanguis arte. riosus debita copia 3c impetu ad extrema corporis usqtie pellatur , debebit hoe
fieri vel ob immeabilitatem liquidi movendi , via majorem resistentiam eana lium , vel desectum potentiarum moventium . Verum quartana laborans homo paucis minutis aut e paroxysmum inci.
pientem. sanissimus sibi videtur , & vana spe lactatur saepis Iime, quasi iam omnino a febre liber seret : adeoque vix concipi poterit tam subita in sanguine mutatio ,
qua uno quasi momento immeabilis redderetur : multo minus credi poterit , ram
subito nasci in partibus solidis ma)orem rigiditatem , qua liquidis impulsis nimis
resisterent . Superest ergo tantum , ut inpotentiis , moventibus humores per vasa, tam subitae mutationis causa haereat, sive
in illo impetum faciente τῶ ἐνορμου τι Hippocrati dicto, quod tam facile &a te.
vissimis eausis mutabile esse novimus. Sic vidi sanissimam virginem, dum glire conspecto terrebatur, illico primum paroxyLmum habuisse quartanae , quae dein tota hyeme mansit, verno tepore soluta seliei. teret cumque jam per binos menses a febre libera suisset, mala fortuna iterum , a petulanti puero mortuo glire in vestes projecto, territa, quartanae plures paroxysmos passa fuit. In iunioribus toties coninalsones observantur illo tempore , dum vel salubris vernae tertiante paro xysmus incipit, non obscuro indicio, a mutata conis
ditione subtilissimi liquidi totum systemanervosum, adeo mobile in hac aetate, tu batum suisse . Vidi in hac salivatione. scis latis per argenti vivi estieaciam omnibus humoribus , adeoque nullo lentore praediistis, tertianam verno tempore ortam sui sisse, quae post quartum paroxysmum evanuit . Sed & cortex Peruvianus , emeaxillud ad omnes sebres intermittentes reis medium, adeo pulchrum usum habet in
morbis hystericis & hypochondriacis , quia nimia mobilitate systematis nervosi , &spirituum re ξία pendent ; in primis autem profuisse testatur Daen hamus ) Differtat. Dissol. pag. si ς. in illis casibus, ubi validissimi spasmi aderant . An forte hinc patet ratio , quare in mobilissimis
illis eorporibus pertinaeiores observentur febres intermittentes . vix curandae nisi cortice Peruviano, qui simul tune roborante vi tam pulchre prodest . Sed & insignes animi motus, & in primis tales, quit oram mearem occupant, & diu tenent, quandoque febres intermittentes sanaverunt, dum se tollebatur, vel mutabatur
illa inertia subtilissimi illius liquidi, aqua
primum paroxysmi initium pendere videtur . Sic Q. Fabius Maximus Consul , commissis praelio adversus. Allobrogum Avernorumque gentes febri quartana in acie liberatus est C. PIM. Seeund. Natur. hist. lib. 7. cap. So.
Aetitissimus Borema de motu Animes. pari. a. c. 22.pνF. 223. pag. 289. se. febrilis excandeleentiae causam productivam primam & immediatam in succo nerve posuit ; verum aliquatenus videtur speculatio ui indulsisse, dum limitare voluit , qualis illa succi nervet mutatio sit , a que causas explicare , unde paroxysmi redintegratio in febribus intermittentibus pendeat; uti credo patebit unicuique , qui illud capitulum attento perleget animo . Symplomata quidem observata docere videntur, illo tempore , dum par xysmus incipit , mutari subtilissimi illius fluidi per nervos moti effectus in musculos ; quomodo autem hoc contingat, tia quibus causis fiat , explicatu diffieilli. mum videtur . Praestat in morborum eausis indagandis progredi, quo usque pee fidelia observata & cognitam hactenus cor-
333쪽
potis humani fabricam licet , & in reli. quis ignorantiam sateri . quam fictis hy.poibetibus, quantumlibet etiam ingeni
Verum illa , quae hactenus dicta sue. runt , tantum spectant primum febrium intermittentium statum f. 749. quem mox exeipit alter g. 7 o. , in quo calor, rubor , pulsus major & robustior adsunt .
adeoque novimus, tunc cor quidem velo.
ei ter, sed & sortiter simul, contrahi, san .guinemque corde contentum valida vi per arterias pelli ad extrema corporis usque eunde scimus illud, quod stagnavera , resolutum fuisse . In frigore librili sanguis
enosus, circa eor acumulatus, illud quidem irritabat in celetes. sed debiles, contractiones; adeoque debuit altera causa aciscessisse, quae robur cordis augeat, vel suta
lata suisse illa, quae in stigore librili prae. f. 33.736.
sens cordis robur minuerat, quali icunque
demum haee fuerit . Sanguinis autem major lentor , qui a stagnatione cir- ea cor ortum duxerat , facile supelabi. tur , dum eordis auctae vires illum paevata pellunt e vergentia , unde attritus cohaerentium molecularum ad vasorum latera , & ad se mutuo , adeoque & reso. lutio concreti fiet 2 eadem enim causa , quae in sanitate sanguinem a concretione impedit, aptissima videtur, ut inceptam concretionem tollat . Si vero tempore frigoris febrilis adeo firma cohaesio mo. lecularum sanguinis nata suerit , ut se
solvi nequeat , tune suffocatio & mors sequentur , uti ad s. 749. dictum fuit ;quod tamen, raro, & vix nisi in senibus& debilissimis hominibus, contingere ob
3-736. Λ Deoque, quum ordo hic 749. 73o. 73r . . semper in febre intermittente obtineat; videtur is, qui primum tempus 7 9. . dc primam causam 733. , snperare possit, etiam totum illum paroxysmum posse tollere.
Cum ergo ex decursu paroxysmi febris intermittentis pateat, frigus librile cum reliquis symptomatibus illud comitanti.
hus agmen ducere, & deinde eatorem sequi atque ultimo sudorem cum omnium symptomatum remissona ; videtur curatio febris talis hoc imprimis requirere, ut primum illud tempus , frigus nempe, &prima illa causa, viscostas nempe liquidi arterios , & inertia fluidi nervosi . superentur: tunc enim reliqua febris sympto.
mata cavebuntur , eum nunquam sequan-
mr illa, nisi priora praeeesserint. Huic lanis damento innititur pulcherrima illa methodus febres intermittentes curandi, de qua statim s. 76 i. dicendum erit ; dum nempe aperiente, tenui, diluente liquido
repletur corpus , & una alterave hora , antequam novus exspectatur paroxysmus , excitatur sudorisic nempe attenuatis humoribus & dilutis ea velut liquidi arterio si viscositas , vasa fiunt optime pervia , humores omnes me biles , simulque blando calore, sudorem comitante , cavetur se-btile frigus. Quibus autem in easibus haee methodus tentari possit, & quas cautelas requirat, postea dicetur . Pessime enim agitur, dum calidissimis aromatatibus stugus illud librium intermittentium superare vel praecavere tentant Mediei magnum enim discrimen est , ne insanabiles inflammationes si e nascantur, dum frigus se, te secuturus ealor servidissimis illis rem diis nimis incenditur ; de qua re videantur illa , quae ad s. 624. dicta suerunt. Viis dentur autem & Veteres Medici in illa opinione suisse , quod primum illud te mispus febrium intermittentium praeoccupari deberet, excitato per balnea, frictiones&e. maiore calore, & blando sudore. Si e CeLβr L. δ. c. I 3.p. i I. ad curationem horis roris sebtilis laudat , ut sub exspectatione proximae accessionis in balneum deducatur aeger, opera est , ut pes tempus hor. rarii in si, O st: hoe autem & sequentibus Paroxysmis repetendum voluit, & fricti nes ad biberi. Neque desistendum est, etiamsi hyrar redis . Sepe etiam pertinaria Iuvam
iis maltim cονμris υiscit dic . Ubi vero post aliquot Meessones balneum non prOsuit , iubet, ut ante accessonem allium eiae , aut bibat calidam aquam cum pipere: siquidem
334쪽
g. 736. 737. FEBRIS INTERMITTENS. 31
dem ea qisoque assumpta calorem moυent , qui librile calore excitato praeoccuparet .
horrorem non admittit ibid. . Quantum Unde & in euratione quartanae Idem autem prudens usus calidorum aromatum, cap. II. Lib. pag. I 6. iussit , ae. si multa aqua diluantur, prodesse possit r. grum , qoo die febrem exspectabit , in cura harum febrium patebit . Susti- re, oe exerceri s dareque operam Vorret , ciet hic notasse , quod magnam spem ut in tuam exercitationem febris tempus -- eurae in hoc posuerit Celsus , ut frigus. currat: sic enim saepe illa discutis r.
f. 737. quum infinitae cauta, eaeque satis exiguae, possint primum sta- tum 74ς. febris persecte intermittentis 727. , eiusque causa in 733. , producere; atque tales plurimae in ipso corpore nasci, crescet re , &dato tempore adolescerct queant, ut in omnibus, in corpore natis, atque se
cretis, siquoribus fit, difficilius est ex infinitis possibilibus natam iam distin- .
guere, quam unam possibilem excogitare , qua posita ratio periodorum dari ex legibus oeconomiae nostrae possit: id autem examinanti patescit. Sequitur iam illud , quod omnium Medi-
eorum animos fere torsit, utpote explicatu
difficillimum ; quare nempe certis periodis redeant febrium intermittentium paroxyS- mi , cum in eontinuis febribus uno impetu ab inirio ad si nem morbus pergat , Fuit in illa opinione bisobamus Sectia I. cap. I. p. Io 6. continuarum & inter. mittentium febrium discrimen in eo praecipue versari, quod intermittentes partitis. viribus ac diversis temporibus illud effice rem, quod continuae non interrupto motu febrili praestantia Atque inde voluit, in se-bribus intermittentibus circiter idem rem pus impendi, ad mutandam , subigendam& expellendam sebrilem materiam , ac in continuis fit. Dum enim sebris continua,. omnium frequentissima , quatuordecim di rum spatio suum decursum absolvit, tr centae & triginta sex horae numerantur; t tidemque circitet horas impendere quλrta, nam febrim , credidit, quae sex mensium spatio suam dupumationem molitur . Uriscumque tamen indulsisse hula opinioni videtur magnus ille vir, dum quinque horas eum dimidia singulis quartanae paroxysmistribuit, qui saepissime tamen longiori tempore aegros tenent. Interim tamen & hute disticultati, uti & alteri, quae a majore quartanarum diuturnitate habetur , utcunque respondet, dum notat, & in continuis subribus , sive ob minus facilε subigendam morbi materiam, sive ob perversam cur tionis methodum , quandoque longiorem Observari moram, antequam illa despumatio obtineri possit. Omnia autem haec monuit intelligenda tantum esse, de illis libribus , quae statam quandam naturam atque habitum nactae sunt ibid. p. Io7. . Plurimae
enim febres tam continuae , quam intermittentes , sunt, quae ad destinatam illam periodum non pertingunt, dum in puris iuvenilibus corporibus a levi quadam offensa,
ex abusu sex rerum non naturalium , ortum
habent, & cito sanantur. Agit autem hic loci Ddmbamus de febribus intermittenti. bus autumnalibus , quae & diuturniores, Meuratu i difficiliores , esse solent , atque saepe eodem tempore cum sebribus continuis. epide mice grassantur Videntur autem & Ueteres Medici quan . dam pariter assinitatem constituisse inter febres continuas dc intermittentes, Posi. quam enim Hippocrater In Prognostic. t. S. p. 566. primum acutorum morborum insultum quarto die terminari dixerat secandum ad septimum diem ; tertium
ad undecimum &e. donec per quaterna rium vel septenarium numerum ascenis
dendo ad sexagesimum pervenit vide de his illa , quae s. i. de diebus eruticis habentur , tandem subjungit se
quentia a Fit autem oe quintanarum cou
situtis ex huiMsmodi concinnitate . In Gmα mentariis sui L in hunc locum Gale s
ibidem. notat ; quod, uti in febribus
continuis dies numeramus se mutuo sequentes absque interruptione L sic in intermittentibus numerandae sint accessio.
nes; adeoque quod in continuis subribu
335쪽
senimus dies potest , idem in intermit.
tentibus septima accessio valet : atque etiam quam quatius dies ad septimum in continuis habet rationem, eandem inisterna it renitum quarta accelso ad septi. am . Cum autem septimus dies toties cliticus sit in febribus continuis, ita etiam& exquisita tertiana septima accessione so .let terminari. Ex his autem conclusit Ga. tenus , quod Hisi Grater concinnitatis κ:- σμου) , vocabulo intellexerit dierum eriti cor uni ordinem ; sic tamen ut sebrium quartanarum 1udicia non dierum , sed accessionum, num et o limitarentur . Cum autem Hippocrates hoe in Ioco sexagesi. inum diem tanquam limitem acutarum febrium statuat , si sexaginta accessones quartanae numerentur , habebitur semestre spatium ; quod plerumque quartanae , ab aut uae ni initio in ver utque decurrentes complere solent . Uti etiam antea n latum fuit , morbos acutos , ex deciden.
doque in longius sparium adhuc excurre. rere, & idem in quartanis observatur. Magna tamen hic dissicultas manet , dum non patet ratio , quare febris in. terni iti tens partitis.vicibus hoe iaciat , quod continua uno decursu absolvit . Ansebris intermittens singulis paroxysmis
partem materiae sebtilis subigit , & ex. Ilit de corporeὶ An vero expulsa omni illa materia, vel subacta, quae in singulis paroxysmis adest, certo temporis spatio
nova renascitur , quae paroxysmum redintegrat subtilissima certe haec specu.
latio videtur, & quae meretur, ut omni cura expendatur , quantum nempe fidelibus observatis & easto ratiocinio in ob. stura hae re fieri poterit. Observavit Sadensamus ses. I. c. 4. p. 7ῖ. , quod in febre acuta continua , quae bene tractata circa decimum quar.
tum diem blando sudore solabat finiri , si cathartica vel elysmata intempestivo usu adhibita forent , fallax quidem levamen perciperent aegri , imo & quando. que integra a purexia frui viderentur; in.
Ierim tamen non evacuata rite per cri.
Ii eum illum sudorem materia librili ,
poli unum alterumve diem nova febris accendebatur , quae idem quatuordecim dierum stadium percurrebat denuo , &similem curam requirebat, ut prius. Fa. miliare est in morbis acutis, ut imperis. elae crises accidant , quibus pars rati tum materiae morbosae evacuatur, unde , pos aliquot d erum a purexiam de novo libris insurgit, donec alia sequente critica eva cuatione integre, vel & pro parte , cor pus liberetur e plures enim erilis quandoque contingere in morbis patuit ex illis, quae dicta suerunt, quando deerisis.18 ., & de diebus eriticis f. 74 . , agebatur. Patet ergo, materia se brili pro parte tantum subacta, vel expulsa, redire se. brim , quae iam cessaverat ἔ adeoque non repugnaret illis, quae in morbis contingere novimus, si & a simili causa febrium intermittentium paroxysmi redirent. Notan . dum tamen est, quod illae reeidivae in motabis ac uiis , imperfecta erisii terminatis , nunquam definitum tempus observent, uti
fit in librium intermittentium parOxysmis, licet saepe quodam die ex decretorior un, numero contingere soleant, uti dictum sui e
Praeterea, licet singulis paroxysmis pars causae materialis febris subigeretur, nulla patet ratio, quare residui illius copia vel actuositas augeretur alio temporis intervallo in singulis intermittentium speciebus psie ut in quotidiana sebia post duodecim v. g. horas; in tertiana post triginta sex&c. paroxysmus rediret . Verum etiam
absque ulla evaeuatione sensibili impeditur futurus paroxysmus, dato cortice Peruviano , uti omnibus notum est . Quamvis
enim cuti postea dicetur ad g. 767. quidam
voluerint , corticem Peruvianum tunctantum tuto & absque recidivae metu se-bres intermittentes sanare, dum post eius usum sensibiles evacuationes sequantur per alvum, sudorem &e. ; tamen negari nequit, iam cessasse febrim eorticis huius es.ficacia , antequam illae evacuationes conistingunt, adeoque non posse adscribi febris intermittentis sanationem in tali casu ex. pulsioni materἰae morbosae .
Similes difficultates adesse videntur, sista.
336쪽
statueretur singulis paro xysinis evacuari vel subigi materiam tunc praesentem, in thrmedio vero inter Paroxysmos tempore, accumulari novam , sequentis paroxysmi unicam causam & semite in . Certe quartana laborantes, quadrante horae ante pa-roxysmum , omnium optime se habent ;quo tempore tamen praesto deberet iam esse materia illa morbosa, quae mox tantas excitabit turbas. Quamvis autem negari nequeat, corruptos humores, indigestos cibos, & plura
alia, *. 386. enumerata , febrim excita re ; adeoque a similibus , certo temporis intervallo corpori applicatis , videantur pro uel posse febrium intermittentium pa-roxysmi varii ; tamen haec sola sufficere non possunt , sed praeter haec aliud quid
requiritur ; uti patebit. si considerentur
sequentia . Dum tertianam autumnalem
passus aeger, atque iam ab illa liber per aliquot dies, lardi, sumo vel sale durati,
magnam copiam comedit , vel incautus se aeris iniuriis exponit s redit saepissime febris pristinum typum servans . Uerum& quartanarius, verno tepore a sua febre iam liber, ab iisdem diaetae erroribus quartanae recidivam patitur. Fuit ergo in his
aegris larens dispositio, & diversa quidem,
quae ab iisdem causis excitata in uno tertianam , in altero quartanam, febrim secit; adeoqae sebris intermittentis in binis talibus hominibus diversitas non a nova il- .la causa accedente , quae in uirisque ea- .dem ponitur, sed a dispositione prae existen. te , in' singulis diversa , pendet. Patet adeo, accumulatam tempore intermedio inter paroxysmos febrium intermitentiu in m a. Ieriam quandam posse quidem sungi vice causae excitantis, sive occasionalis ; prae. disponentem tamen causam ab hac omnino diversam esse . Videantur illa, quae de causis praedisponentibus & occasionalibus, sive excitantibus, in Commentariis f. II. S. 186. dicta suerunt. Causam autem illam praedisponentem , qualiscumque demum haec fuerit , limitare febrium intermittentium varias species, confirmatur ex illis, quae observantur in paroximorum reduplicationibus .
Sive enim materiae librilis, ea usae nempe occasionalis & exei tantis , excessus & ni mia acies vitas reduplicationem paroxysmi fecerit , quo in casu paroxysmum adven litium praecedere primarium notavit D. donbamus Iesi. I. cap. s. pag. 96. .
sve prostratis nimis aegri viribus non potuerit expelli de corpore , vel iners reddi illud , quod paroxysmum excita verat , ideoque novus paroxysmus sub stituatur , ut illae res iquiae superentur , in quo casu paroxysmus adventilius primarium sequitur , & mitior esse solet , uti monuit idem Auctor ; in utroque ta men hoc casu novus paroxysmus pri marii indolem sequitur , & in tertiana duplicata , v. gr. singuli paroxysmi verae tertianae febres sunt, qui alternis diebus aecessionis hora , anticipat. ne . , vel retardatione , & symptomatibus variis , sibi invicem respondere observantur. Idem in quartanis febribus , etiam triplicatis ,
verum est . Patet ergo iterum , causam excitantem sive occasionalem, licet saepius eodem temporis intervallo renatam vel actuosam redditam, tamen facere talem se brim intermittentem , qualem praedispo nens causa determinat. Dum ergo tertiana autumnalis in vernalibus enim hoc rarissime vel nunquam. observatur in quartanam degenerat, ad
modum probabile videtur, illud non fieri
ideo , quia causae excitantes longiori tem .poris spatio accumulantur vel actuosae fiunt, sed quia causa illeti praedisponens mutata fuit. Unde etiam patet , causas illas praedisponentes diversas quidem esse in singulis sebrium intermittentium speciebus, attamen magnam assinitatem habere ; cum inter se toties permutari ob
Quaenam autem illa praedisponens causa sit in febribus intermittentibus , an in solidis , an in fluidis partibus , vel utrisque haereat, & in quibus , & quaenam ejus in singulis febrium intermittentium speciebus diversitas sit , explicatu dissicillimum videtur . Adeo enim haec causa latere potest in corpore , ut nullo indicio se manifestet , donec ab alia ca sa
337쪽
ta latere potest in corpore, ut nullo indicio se manifestet , donec ab alia cauosa occasionali, sive excitante , in actum deducatur . Dum enim diu quartana laboravit homo , postea ab illa sanatus .& in omnibus lanctionibus Optime se ha. bens , tamen a cibis copiosioribus vel di fiet libris digestionis assumptis, potu copioso , aeris frigore, animi affectibus Ace. morbi sui reeidivam pati solet. Observa. Vit boe Celiui Lib. III. cap. I 6. IV.i47. , ubi de quartanae curatione agit, atque ideo monuit sequentia : si febris
quievis , diu meminisse ejus diei conis..is, e rue vitare frigus, calorem , crudiearem , lassundiam . Facio enim νeυer. ritAr , nisi a sano quoque aliquandiu ti
Variae .suerunt circa hane rem Ructo. rum opiniones . Bilem tertianae febris causam accusavit Galenus ; in quotidia. tia febre pituitam ; in quartana febre autem , adeo saepe di turna , atrabi larium humorem , ejusque eloacam , uti putabat, lienem , pro fomite posuit ; uti passim ex ejus scriptis apparet . Circa stomachum, duodenum de pancreas , nidum intermittentium febrium post FGnelium posuit mimontius De FUνibtii cap. 7. u. 17. pet. 748. . In glandulis xbdominalibus illum quaesiverunt alii &e. Verum patebit credo ex hactenus dictis , quod eausas occasionales a praedisponenis te non distinxerint : imo & quandoque mutationes humorum per febrim iactas , pro ejus eausa habuerint.
Si autem eonsiderentur illa , quae ad s. 1 f. dicta suerunt , satis probabile videtur , causam illam praedispo. nentem haerere potius in subtilissimo flui. do , vel in vasis minimis, per quae illud movetur aut communi omnium horum origine , encephalo . Prima enim ingruentis paroxysmi Phaenomena docent, aliquid in his mutatum esse : mobilis. simis in genere nervoso infantibus convulsiones toties adsunt soli animi mo. tu, validi te subiti febrim intermitten. em excitaverunt ; atque iterum sebrim sustulerunt quandoque . Quantam autem
an inii affectus spiritibus , nervis , en- cephalo mutationem inducere valeant , neminem latet . Cortex Peruvianus , qui tantum usum habet in systemate nervoso roborando fle inordinatis spirituum motibus eompescendis , quasvis febrium in. termittentium species debellat, licet etiam nullas sensibiles evacuationes secerit ;adeoque videtur tantum in causam illam praedisponentem agere. Paralyses &Epilepsiae , nervosi systematis morbi , per libres intermittentes sanantur se lici sissime . In unctiones spinae dorsi, aromaticis penetrabilissimis unguentis factae toties ad curandam sebrim intermittentem profuerunt; uti postea j. 768. dicetur, quorum efficacia in aliis nervorum morbis
Videtur, & haee opinio eonfirmari ex illa observatione D denhami Epistol. RUP. I. pag. 387. , cujus ad s. 7s I.
mentionem sici; quod nempe in quadam constitutione epidemlea febrium intermittentium paroxysmi non Invaderent eum rigore & horrore ; verum aegri iisdem plane symptomatibus tentarentur , ae si vera a poplexi a laborassent. Videtur tune causa illa febris validior 'non turbasse
functiones encephali , sed oppressisse penitus pro tempore . Latentem sub hae Iarva febrim ex urina , intense rubra , eum sedimanto lateritio , detexit Tyden hamus , & corticis Peruviani usu debellavit feliciter. Monet autem, evacuationis, quae ad :amplexiam curandam eom. mendantur , hic nocuisse . Uti jam in nervis museulorum motua in servientibus , sive in horum origine , aut tenuissimo fluido per illos moto, ta. lis mutatio certo tempore contingit , ut
tremor, lassitudo , debilitas Bee. initium paroxysmi febrilis eo mitentur : se idem videtur quandoque seri in nervis sentientibus , tu neque dolores molestissimi certis periodis affligunt . Consultus sui
nuper adhue a nobilissimo viro de hemicrania , quae quotidie eadem hora redibat , per octo horas affligens satis acriter , dein sensim decrescens , tandemque evaneseens penitus . Epithemata ca
338쪽
f. 17. FEBRIS INTERMITTENS. 333
piti applicata , vesicatoria , epispastiea An ergo libris intermittens vera qua n. pedibus adhibita , purgantia &c. pro. doque non totum corpus , sed tantum luerunt nihil omnino : eortice autem quandato eius partem occupat Piob Peruviano exhibito eessavit illico mole, tum fuit in Commentariis g. g i. , ubistissimum illud malum . Dum autem inci. de in dammationis definitione agebatur , per Et ille dolor, indicabat illum locum topicam talem, & partis astetit e tan-ptimo athei, ubi ex solamine supraota tum, febrim revera obtinere, quae unubitali ramus quinti patis emergit, deis verium corpus non asticiat, sed in paris inde sensim per totum dimidium capitis te inflammata arteriarum pulsum tantum latus dolor dispergebatur. Interim tamen mutet . Et videntur modo dicta demonia nulla in pulsu mutatio observabatur il- s rare , idem quandoque & in febribusto tempore, dum dolor aderat , & in intermittentibus verum esse . Sed & Hi reliquis omnibus functionibus optime se floria Medica plures tales observationes habebat . Similes tales easus plures mi. habet , quae hoc confirmare videntur .hi. occurrerunt , sed imprimis sequens Sic hominis per lex septimanas quotidie maxime memorabilis . Viro lano , rm circa horam septimam matutinam bra busto , mediae aetatis , quotidie eadem chium dextrum valido frigore eorti pie. hora oriebatur molesti doloris lentus in batur, reliquo corpore naturalem ealo. eodem illo loeo supra orbitam oeuli l, rem servante: circa octavam horam riianistri , ubi nervus per soramen ossis gor & tremor digitorum 8e manus Q. frontis egreditur ; post aliquod tempus erant I trihorio elapso sequebaelut in. incipiebat oculus sinister ritiare, & la- gens calor ; hora duodecima cessabant crymis diffluere ; deinde sentiebxt ae si haec omnia, sequenti die eodem ordineoaulus sensim extra orbitam protrudere. reditur Misceli. curios dec. I. annot. 3.tur cum tanto dolore , ut sere fureret . - . Post tertianam , per cali. Post aliquot horas omnia haee mala cest dissima remedia in febrim acutissimam sabam, & nihil in oeulo mutatum om. mutatam, sequebatur anomala febris in. nino apparebat. Venam seeari euravi , termittens, quae pluribus paroxysmis uno purgantia antiphlogistiea dedi , eueui. & eodem die asiligebat virginem vigin-bitas nue hae applicui saepius , vesieato. ii & duos annos natam. Dabantur tuneria adhibui &e. sed in eassum omnia . aliquot eorticis Peruviani dolis , & ρο- Ut autem mirum hune morbum cogno. stea inter alia plurima anomala symis scerem , ad sui illo tempore aegro , dum pium ta observabatur , alterutrum erus noverat rediturum dolorem , atque om- quotidie eadem hora tremere , dein e
nia memorata symptomata vidi s in pul. lescere & sudare, dum in reliquo eo su tamen ad earpum explorato nihil pore nihil simile deprehendebatur Mo- mutatum inveni. Monebat aeger , dum dicσl FDFι rom. I. p. 296. 297. . Huic ipsi assidebam, quod in eantho oeuli ma. affinis casus etiam legitur alibi tom. a. jorem pulsationem sentitet validam : ap. pag. 3o2. .plieui apicem minimi digiti arteriae , Ulλ autem febrium intermittentium quae circa eanthum majorem oculi satis cavis praediistonens , quam haerere in t insignis decurrit , dum altera manu pul. nuissimo sui do , vasis minimis illud eon. sum in carpo explorabam ; sicque ma- tinentibus, aut horum origine , admoni seste pereepi , arietiam illam in ean- dum probabile est , uti ex ante dictistho oculi celerius pulsare, & simul lon- patuit , variis causis aecedentibus vid ge sortius, quam naturaliter solet . Fe- tur in actum deduci posse . Frigus enimbrim ergo adesse , sed topi eam , credi. subito admissum , indigestiles eibi assum di I atque eortice Peruviano exhibito eu- ti , Rnimi allectus validi , purgantibus ravi selieiter : & ex illo easu didiet , excitatae in corpore turbae , & plurima posse1 in aliis similibus eadem medela Mia huc sacere possunt ; uti quotidiana
339쪽
observatio omnes Medicos docet. Sic notavit S enhamus Dei. I. c. s. p. M8. post febres autumnales intermittentes s natas requiri eat harsin; illaque neglecta , vel recidivam libris , vel alios saepe periculosos morbos metuendos esse : smul autem monet, dato cat bartico , post K. nitam eius operationem paregoricum remedium hora somni dandum esse , quo cavetur, ne occasione tumultus , quem vel mitissima excitant cathartica , redeat sebrilis paroxysmux. An autem causa haee praedisponens semper alia eausa occasionali indiget , per quam in actum dedueatur λ Certe &hoe dubium videtur οῦ quamvis negari nequeat, a causis accedentibus posse excitari praedisponentem illam causam , eum iam sopita & iners videbatur . Dum enim quartana libro homo sanus eorripitur , & paucis adhuc paroxysmis desuncta haee febris , illisque non admodum validis , nondum mutavit multum soli. das fluidasque eorporis partes, ne acutis. simus quidem Medicus, instante iam pa-roxysmo, aliquid detegere poterit mali . Praeterea causae ille Oeeasionales sopitam illam causam praedisponentem non viis dentur adeo excitare quovis tempore , sed praecipue tantum illa , quo redire solet paroxysmus: unde Celsus , uti modo dictum fuit, jussit , ut a quartanis cura ti eaverent illum diem , quo paroxysmus eorripere solebat ; sic indicans, aliis dia.
bus recidivae discrimen non adeo meo ruendum esse . Memorabilem casum ae. eidisse novi, qui hoc confirmat . Homo laboraverat quartana rota hyeme , &absque corticis Peruviani usu verno e
lote sensim minuta febris discesserat , corpus persecte sanum relinquens . Per quinque iam inentes ab hae febre liber , dum eum amicis piscabatur , ab illis , ioci causa, in retis iandum, dum illud in terram attrahebatur, proiicitur . Mox incepit frigere, tremere , & paroxyPum febrilem habuit; qui deinde, quarta qua vis die rediens, per aliquot leptimanas detinuit hune hominem . Cum autem mouitus suisset , die paroxysini caven.
duin sibi adhue esse , licet a febre lanus esset, per trimestre .atium, postquam a febre liber fuissεt, sollicite hoe observa. verat; in ephemeridibus suis asterisco teristium quemque diem notans; sicque invenit, illud infortunium sibi eontigisse illo
die , quo quartana, si eoque utque perseverasset, accedere debuillar. Videtur inde cone ludi posse , causam illam praedisponentem , vario temporis intervallo , in variis intermittentibus , saepe ad horae punctam aptam fieri, ut in actum deducatur e simulque illam se. pe in actum deduci , licet attentissima observatione nihil detegi possit in eo pore , quod causae occasionalis vice sungatur . An ergo illa causa praedisponens se ipsam excitare valet ' An ibi , ubi haee caula praedisponens latet , adest &causa illam excitare potens, sed dete minato tantum tempore Certe, si ut
timum statuatur , nemo excitantem cauis
sam a praedisponente di itinguere pol rit , cum ambae in subtilissimo fluido , minimis vasis , vel communi horum origine haereant, solisque effectibus suis se
verum quidem est , plurima in eo pore humano determinato temporis spatio fieri in sanitate ipsa : se consueta hora in plurimis hominibus f mes, sciri
mnus, vigilia &e. observantur et humo. res a sanguine secretos , bilem U. gr. . succum panereaticam , salivam , mu- cum &c. determinata quadam copia intra datum temporis spatium colligi posse , admodum credibile videtur ἔ pluraque similia supponi possent, ut explica
retur , quomodo renata quaedam causa oeeasionalis definito quodam temporis spatio praedisponentem Abris causam in ad una deduceret . Si tamen severo examine ponderentur tales hypotheses , quae his principiis nituntur, patebit satis , non respondere illis , quae in libri.bus intermittentibus observantur . Vincet enim purgautibus vel emeticis quidquid in ventriculo vel intestinis haeret , vel ex viseeribus vicinis in illa deseritur , expellatur , non tamen ideo cura.
340쪽
tur febris intermittens ; sed eontra saepe tali methodo tractata pertinacior adhue redditur , & altiores radices figit 3 uti notavit- Ses. I. c. II 4. . Quin imo a se bribus intermittentibus dum emergunt homines , si illis purgans detur , antequam jam satis diu cessaverit febris , redit contumacior ibid. ii 8. . Et dum cortice Peruviano dato e effarfebris , aliquis eredere posset , accumulari tune illam materiam , quae si ingulis paroxysmis eliminari solebat per sudo. res , aliasue evacuationes , adeoque pro
suturum purgans remedium. Verum II. O.
nuit Disulam ni EI R. I. Resset f. IV. , a levissima etiam cathar si , imodi ab en emate mollissimo ex lacte sic. charato , recidivae periculum i inminere . Dum quartana per mediam salivationem pergebat , exacte typum suum servans . di tertiana verto tempore in media salivatione adoriebatur hominem , uti me observasse alia occasione monui I sateor me non potuisse concipere , quo in odotantis turbis in corpore excitatis , & solutis argenti vivi emcacia humoribus, certo tamen temporis spatio colligeretur ali.
quis somes in corpore , qui paroxysmum
Videtur ergo , ex omnibus his concludi posse , probabilem esse hanc opi. Dionem , quae statuit , sebrium intermittentium causam in subtilissimo fluido , vasis illud continentibus , vel communi horum origiae encephalo , haerere ; illamque causam determinato quodam tem pore in actum deduci ; interimque non consare , quod hae latens febrium causa semper indigeat quodam semite . intra paroxysmorum intervallum collesio , per quem actuosa fieret ; cum observata. doceant, paulo ante paroxystrium saepe
nihil inveniri omnino , quod in solidis vel fluidis corporis partibus culpari posiset; nullumque occurrere signum laesarum unctioniam , eum paulo post turbentur
Quaenam autem n utatio iacta in sutatilissimo fluido , vasis minimis , vel en cephalo , hane intermittentium febrium
causam constituat ; quare determinato tantum spatio temporis haec nascatur . vel actuosa fiat ; eum Ddenhamo Sect. I. cap. t g. 93. , aliisque summis in arte viris , mo omnino ignorare fateor . Tantum illa posui , quae observata doc re videntur; sique erraverim, saltem hoc nomine veniam mereor, quod & in his ,& aliis omnibus , plura vel meliora do. ceri me paratissimum profitear. Quamvis autem latens haec sebrium intermittentium causa non videat ut indige. re collecto quodam lam ire , bi determina io temporis intervallo par xysmum renovet , interim taα en negari nequir. , col.
lectos humores motbosos' efficere posse , ut his irritata haec latens causa validius &fortius aegros amigat. Sie in tertianis autumnalibus, dum corrupta bilis in primis iis haeret, illa sponte vel arte evacuata, sequens paro1ysmus longe mitior esse s let; adeoque haec quidem concurrere possunt cum hae latente eausa, dum interim
hae absque ill s actuosa fieri potest . Si enim indigestiles cibi, frigus subito adminiam , lasitudo &e. diu sopitam hane dc
inertem causam excitare valent, cur non
ab iisdem posset augeri ejusdem efficacia illo tempore, dum adhuc ex seipsa actu is est An ab illis eoncurrentibus causis
paroxysmorum retardatio vel anticipatio pendet semper Vix videtur. Verum qui . dem est ei rea illud tempus, quo paroxy n. us accedere solet , illam latentem eau.
iam magis quasi irritabilem sit venia huic vocabulo esse , uti patuit ex antedictis; adeoque a collectis sordibus excitari posse
paroxysmum ante solitum tempus, non
omnino improbabile videtur; interim tamen etiam in talibus sebribus, in quibus nulla cacochymiae s gna deteguntur , pa-roxysmus ei lius vel serius venit . quandoque , & quidem se , ut singulis vicibus e dem temporis spatio anticipet vel retardetur ; unde potius latenti illi librium inter. nii tremium causae regularis illa anticipa. io vel retardatio paroxysmi tribuenda videtur . Hoc etiam confirmatur ex illis , quae observavit Sydenhaema ι D. p. roq. . Vidit enim , dum ingens agmen febrium ε