장음표시 사용
301쪽
de calidus talis sudor , in guttas collectus, in iacie apparet, malo etiam omine : tunc enim , sanguine per febris vehementiam in minora vasa pulso , facies rubet; simulque impetu a tergo urgentis liquidi tenui iasima adhuc pars exprimitur, quae in cutis superficiem emergens in guttas colligitur. Ubi enim soluta morbi materies , per vasa libera di pervia mota , sudore expellitur de corpore, nunquam talis sudor in guttas colligitur , sed humidi vaporis specie per totum corpus exit aequabiliter; vel colle.
ctus in liquotem depluit. Unde bonos sudores dixit Hippomatos In Prognosticis t. 8. p. oo'. , qui guttatim stillant, & vapo
rem attollunt. Contra vero monuit --
dem : Pessimos esse, qui sunt frigidi, cr
qμι circa caput tantum , s faciem, oe cemiacem oriuntur. Isi enim eum febre acuta quiadem mouem , eum mitiori vero morbo ungi, rudinem paenunciant . Damnavit pariter ,
qui milii instar in guttulas colleAi pro
deunt, uti & illos, qui in solo collo emerguat. Unde etiam alibi Epidem. lib. i. rom. 9. p. 7o. monet , quod illi, quibus ex febre ardenti pernicies immineret, paululum in fronte & claviculis exsudarent, nemo vero per universum corpus. Patet ergo, quam malum signum det rubra δε- cies , sudoris guttulis obsita, in febre ardente: designat enim inflammatoria spissitudine immeabilem sanguinem vasa alte. na ingressum esse ; vel circa arteriarum sanguinearum ultimas angustias haerere ,& pauculum liquidissimae parris adhue exprimi, simulque instante jam morte, re- , latui sie exhalantia in cute vascula , ut erassum & viseidum sudorem transmittant. Quod & optime notavit in Prognosticis tom. 8. p. 6op. , dicens τ
visso oportet. Alii enim fium ob corporum resolutionem , alii vera ob phlegmones vehementiam . Quinam autem sudores boni aut
mali sint in febribus , pluribus dictum
LIs . Quid parotis sit , in Commentariis f. 4 i5. dieium sitit ; atque ibi ex C.ID Lib. 4. c. i5. pag. 39I. 39a. notatum ,
quandoque in secunda valetudine parotides nasci. atque tune reprimentibus tentari posse, ubi autem ex adversa valetudiis ne fiunt, tunc reprimentium usum damnat , & illas maturari & quam primum aperiri , commodius esse monet. Uerum f. 393. , ubi agebatur de illo libris exitu, quo in alium morbum tendit, dum male ria eritica non expellitur de corpore, sed ad quaedam loea deponitur, etiam parotides numeratae suerunt, Adeoque, ubi parotides in se e ardenti fiunt, signum est , materiam febrilem critice versus illas glandulas deponi; eumque sanguis in hoe morbo liquidiori patre orbatus sit& si. mul maiorem aerimoniam acquisiverit , benigna resolutio parotidum exspectari nequit ; cum ad illam humores blandi, motus sedatus, & causa obstruens non nimis solidata requirantur vide g. 386. .' ademque sola suppuratio bie locum haut, quae ergo uisi fiat, pejoris inflammationis exitus tantum exspectandi sunt. Vel&quan doque parotides iam tumentes subito eva.
nescunt, redeunte iterum materia morbosa in sanguinem ; unde recidivae pessimae , & in febre ardente saepe mors sequitur: uti enim antea in hac paragrapho dictum suit ex Hippocrate , iudicatoria non judican. tia partim lethalia sunt, partim difficilis iudicii, designant enim irritos naturae emnatus fuisse, sed semper pessimum signum habetur, nisi statim in alio corporis loco insignes abscessus appareant ; vel eriticis aliis evacuationibus materia morbi elimi. netur: uti pulcherrime monetur in Coacta Praenotiooibtis Num. 2o8. t. 8. p. 854. , ubi sequentia habentur Parcitides
παρ ου ex acutis morbis , maxime in se
rionem feceνλι ει maturescant , asti ex uainribui sanguis fluxeris, aut urinae sedimen. rum erasiam habuerint, pereunt. Plerique vers talium tumorum olea subsidunt. V rum considerare oporto insuper etiam ipsas febrex , μθ imendantur , sive remittant, atque sie pronunciam . Sie enim limitatue
illud praesagium, quod alibi Num. 139. ibid. p. 819. magis absolute ponitur: Ex
302쪽
sit : quin imo Hippoerates De Aere locis
edi aqι is ι 6. p. Iso. notavit, raro contingera febres ardentes illis, qui laxiorem alvum habent; & observavit , alvum adflictam fuisse illis, qu bus ex febre ardenti perni etes imminebat Dia m. tib. I. . p. p. 7o. . Ubi autem ingenti copia per alvum exeunt liquida, Ac imprimis antequam ulla coctionis indicia apparuerint , lethale esse pronunciavit Hssocrates, uti iam sae.
Solent tune autem illa , quae Rivo exeunt,olidissima e sis; unde humorum dissolutio. nem putridam , adeo hic metuendam , de norant ; simulque magna copia liquidi de corpore se subducitur, & vires aegrorum Prosternuntur : adeoque talis alvi fluxus
nocet tanquam causa de signum. CuM TREMORE Au IT IN DELIRIum ,
INDE IN MORTEM. Quando g. 627. ει sequentibus de tremore febrili agebatur , eonstitit immeabilitatem liquidi , per ar terias encephali movendi, in morbis saepe
tremoris causam esse. Cum autem in se.
bre ardenti dissipentur liquidissimae sanguinis partes, residuum ingenii aestu ror. reatur , patet . quare tretriores in febre ardenti fiant. si autem tremorem sequatur delirium, .novimus ab eadem causa turbari totum sensorium commune , adeoque summum mortis periculum adesse. Habetur quidem apud Hippocratem , Coae. praenos. n. Iῖς. ι. 8. p. 839. 6c A. phor. 26. Sesi. 6. t. 9. p. 26a quad Iremo. res in febre ardente natos delirium solvat; verum notavit Galenus Ibidem. in Com. mentariis suis , solutionis vocabulum 'im. proprie hiculurpari, eum plerumque morbi sanatione ni significet, in hoc autem ca-Su ex nialo in pejus transitus fiat. Verum
quidem est, sequente delirio tremores Leispe tolli, imprimis si illud sero x suetus tunc enim immani musculorum robore valent saepe tales aegri, sed semper infau. sto omine, uti sacile patet .
Commentariis f. 7; p. dictum suit. Ratio ex ante dictis facile patet , uti etiam quare
de litium laepe adst . Ubi autem bina hareadsunt in febre ardenti, aegros in max irro diserimine versari nemo dubitat : imo Hv-pocriarer Gr. IO. Sιct. I. r. 9. p. 167.
binorum horum concur Ium lethilem pro . nunciavit ,. dicens P QuιbMeumque io δε-hre nos ιntermistente Dirauai dissicultar fit,. deIιrium , lethale .POsr INGENT PA ALVI TORMINA QUAE RiTUR , PESSIMA . Designat enim , intellina oc me temerium inflammatione correpta esse e verum febris ardens dum haee comitatur, summum periculum est ,
ne brevi lethalis hie gangraena sequatur. Quam cito autem nata in his locis in flam-niatio in gangraenam abeat, dictum fuit in vulnerum abdominis historia ; 8c postea
adhuc de hac re agendum erit, quando intellinorum inflant matto pertractabitur . Patet hinc rario, quare innocrater ApEor. 66. Iect. 4. 1bιa. p. I77. vehementes circa viscera dolores in febribus acutis malas esse damnaverit; Ac alibi in Coae. praenot. n. II l. t. 8. p. 819. dixerit : Ex alυiaolore taborioso febris ardens pernicio a.
Quando simul eum frigoris sensu totum corpus concutitur, rigor vocatur ; qui si levior 8e momentaneus fuerit , horripilatio etiam dicitur vides. 367. . Appellatur de horror, quiae a re horrida conspecta , vel per irremoriam repraesentata . si milis concussus corporis fit . Unde dixit Galenus De tremore c. 6. t. 7. pag. 2o8. quod non procul ab hujus aflectionis notione abiisse videantur illi , qui rigorem restigerationis sensum esse voluerunt: non enim semper cum frigore adest frigoris sensus: saae enim resoluta sunt, torpida, diocιιι aut nullo prouul DUD yradita, om. nia perfrixerum dcc. Sed naDiam ex his fri.
giditatem , quae in ipso est , sentis , unis neque rigat; ses autem sentiar, protinus cir
Observaverat iam Hiplocrates in Coae.
Pranot. n. 1 6. r. 8. p. 8s p. in 'bor. 38. Ie i. s. ib d. t. s. p. 17I. γ ardentem febrem luperveniente rigore lolvi . In libre enim
ardenti, ut mox sequenti para grapho dicetur, sanguis liquidissima sui parte orbuet
303쪽
circa arteriarum extrema haerere incipit, atque inflammationem per universum sere corpus facit . Impedito sic libero transitu sanguinis in venas, illae deplentur, & o. mnis sere sanguis in systemate arterioso colligitur , unde summae resistentiae nascuntur sanguini ex eorde in arterias pulso, adeoque & validus attritus, & hunc sequens summus aestus. Ubi autem usu di. luentium & attenuantium remediorum
incipit solvi inflammatoria illa sanguinis tenacitas , atque sanguis se disponi , ut
per ultimas arteriarum angustias in venas janguineas transire possit , solvuntur haec obstacula. , & in vacuas venas sanguisquam liberrime transi . Uno ergo in mento tollitur ingens illa resistentia, quae prius in arteriis aderat, adeoque attritus, qui antea validissimus erat, iam sere nullus est : ergo statim minuitur ealor & subito quidem, dum in vacuas venas pulsus languis absque ullo attritu partium ad se
mutuo versus cor movetur. Verum &postea cor acceptum a venis sanguinem per
arterias pervias iam libere propellit, unde longe minor attritus. Si jam simul consideretur , toto morbi decursu liquidorum movendorum molem plurimum imminutam esse obesus enim homo dimidium se.
pe sui ponderis perdit, & pallidus ti gra
cilis ex periculoso hoc morbo emergit) , pater iterum , quare, libero transitu per arterias restituto , tam subitum restigerium fiat . Vetum subitum frigoris, post validum aeuum , sensum , concussus to tius corporis sequitur . id est rigor ; uti experiuntur illi, qui calido ex hypocausto prodeuntes frigido aeri se exponunt. Ex his apparet , qualis illo rigor sit, quo critiee quandoque solvitur febris ardens : non enim omnis rigor in hae febre contingens bonus est, sed tantum ille , quia subita restitutione aequabilis humorum
motus per vasa fit. Dum enim nova a
cessio fit , sive paribus sue imparibus diebus, rigor adest, sed levior longe, quam ille, qui criticus est . Praeterea dis ingui. mus salutarem illum rigorem ab aliis, si post coctionis fgna, & in die critico contingat , & evacuationes quasdam criticas
praecedat, vel & mox sequatur. Sic uum narium haemorrhagia larga in se bre ardenti contingit , illam saepe rigor talis eritiiscvs sequitur, qui aegrum & adstantes in a. ni percellit metu, ac si mors instaret; cum contra in limine sanitas adsit. Magna e . nim tali evacuatione sanguinis arterio si seminuitur pressio in fines arteriarum obis structarum , ut retro pulsu molecularum obstruentium inflammationis resolutio fiat
vide f. oo. r. . Quod autem sedulo ob.
servari debeat, quo tempore rigor in se. bre ardenti contingat, ut firma inde Prognosis haberi possit, patet ex innocrate
Aphor. 29. hes. 4. ista. t. p. p. Iso. , dum monet, rigores, qui in febribus sexto die contingunt, difficilis iudicii esse. Verum
hoc commune habet rigor eum omnibus u
liis erisibus, ' uti patuit ex illis, quae eade nabae para grapho de diebus criticis dicta sue runt . Constitit enim tunc , diem sextum Veteribus Medicis semper suspectum sui iase , quod in illo plerumque malae tantum , vel saltam infidae , erilis fierent . Posse
autem rigorem a malis causis fieri satis patet : dum enim immeabilis redditus sanguis ad extrema usque corporis propelli nequit , rigor oritur , quem dein extremorum frigus, pessimum in febre ardente signum , sequitur . Tales rigores damnarivit Hippocrates s. Prorrhet. lib. I. tomet. 8.1 g. 744. dicens: Ex rigore perfrigeratio-uer , non recia centes , ' malae . Post criti. cum autem rigorem, restituto libero humorum per vasa motu, brevi sequitur aequabilis per universum corpus calor . Sic in muliere , quae in mendacium soro decumbebat Epidemie. 3. aegro . I 2. r. 9. p. a Ia. frequentes contigerunt rigores , sed vel cum exacerbatione omnium sympto matum, vel cum frigore extremorum , quae
non amplius recal ebant; unde & periir. Quamvis autem criticus talis rigor solutam & mobilem jam morbi materiam denotet in febre ardenti, tamen haec raro vel nunquam habet tales doles, ut sanis assimilata humoribus cum illis fluere potaset per vasa, absque ulla notabili sun Aionum perturbatione. Ualido enim tali mo μ
304쪽
f. 7 r. 7 2. FEBRIS ARDENS. χρ
bo nimis mutantur humores : unde fere raro tamen vel nunquam solo hoc tigore sempet soluta haec materia morbi aliquam sanatur. Sic Cimnasiissi idem. i. aegret. retinet dotem , qua aequabili circulationi 6. r. p. p. Io 8. octogesimo die rigor obor. repugnet , .adeoque critica evacuatio sere ius est ; verum eodem die sudore eopio. semper talem rigorem sequi solet: itaque is, & urinis sedimentum rubrum & aequa. febris ardens solvitur quidem cum rigore, te habentibus, perfecte iudieatus est.
f. 742. Uibus explanatis haud dissiculter morbus praesens cognoscitur: neque de eius causa propiori , & proxima ambisetur; est enim a cruore orbato parte blandiore , liquidiore , inflammatione per uni sterium corpus, viribus validioribus : Quin praesagia haud infirma hine dedo
Ex illis, quae ad g. 738. & τὸ p. dicta
suerunt, constitit , quaenam febris ardens vocanda sit, & quomodo ab aliis sebribus dillinguatur . A lynocho putri enim dis.sert, quod non uno & continuo decursu absolvatur, sed remissiones, atque exacerbationes notabiles habeat . Ab intermit-- tentibus veto febribus distinguitur , quod desinat ad perseelam integritatem sebtilis
impetus . A continuis remittentibus te. vioribus , aestu summo , imprimis circa vitalia , & remissiore calore versus extre. ma, siti inexplebili, ariditate totius cor. poris , imprimis differt : eodem tamen cum illis genere continetur , & tantum symptomatum malignorum numero & vehementia illas superat. Causam autem proximam talem esse , qualis in- textu describitur, patet, si considerentur causae remotae praegressae &. symptomata praecipua , quae in febre a denti observantur . Labore enim nimio , Solis aestu Et reliquis, quae 74O. enumerantur , liquidissimam , & blandissimam partem sanguinis , aquam nempe , di flari, nemo dubitat I simulque residuum , ' hoe aquoso diluente orbatum , ad inflam- 'matoriam tenacitatem disponi , & maiorem acrimoniam acquirere . per quam , sive solam, sive per calefacientia aromati.ca acria usurpata auctam , quandoque &concurrente stimulo epidemico , incitatur circulatorii motus velocitas , sicque validissima febris accenditur . Symplomata autem primaria f. 7ῖ9. recensita idem do cent, imprimis urens calor, respiratio anhelola, siccitas totius corporis , sitis in.
explebilis , & perturbatio omnium sere
Cum autem sebiis ardens adeo periculo. sus morbus sit , imprimis incumbendum est , ut firma habeantur praesagia, ex qui bus constare possit , quid in hoc morbo metuendum sit, quid sperare liceat. Omni enim culpa vacabit Medicus Hinoe .ies Prognostic. in inisio , t. 8. p. s84. I 8S. , si praeviderit & praedixerit, quinam peri- turi sint, vel evaturi; atque ideo monuit medicos Hippocrases , ut praesagiendi studio incumberent. Agnoscit quidem, praestantius esse morbos sanare, quam sutura praegnoscere; verum sanos enicere omnes
aegros nemo potest ;- sed melius servabit illos, qui servari poterunt, Medicus, qui sutura in morbis praeviderit. Ex omnibus autem illis, quae de cau-ss, symptomatibus, & decursu febris ardentis dicta suerunt, firma satis prognosis haberi poterit . Periculum adesse in hoc
morbo ., agnoscunt omnes , varium au.
tem discriminis gradum ex symptomatum numero & vehementia discimus. Cerebri lanctionum laesiones praevidemus facile , dum novimus , sanguinem minus mea bilem, rapidissime tamen pulsum , dilatatis vasorum minorum orificiis illa ingredi , obstruere , inflammare , simulque tenui Lsmam & mobilissimam partem sanguinis deficere ; adeoque spirituum secretionem,
illorumque lib rum transitum per encephali substantiam & nervos , impediri ;hinc delirium , coma , convulsio &c. toties febrim ardentem comitantur . Sum. mus aestus circa vitalia, rapidissimus sanguinis spissioris motus ,. & siccitas ingens, pulmoni periculum imminere docent, ne vel ruptis vasis lethale sanguinis sputum fiat ; vel immeabili sanguine pulmonis vasis
305쪽
transeat febris ardetis. Quibus aut ean modis natura sanationem tentet in hoc mor
bo; quibus viis morbi materiam eliminet; quo tempore morbi hoc tuto & certo faciat; quibusdam signis haec naturae molimina praevideri possint; quomodo cognosci possit, an salutaris , an sun estus, an vero dubius horum suturus sit exitus; om nia haec tradita suerunt. Patet ergo , quod ex hactenus dictis omnia , quae ad Prognosin pertinent, hauriri possint . Ostendit quosdam, quod in febre ardenisti inflammatio per universum corpus R. desse dicitur , dum credebant, tunc illico circulationem debere deficere , cum nulla pervia serent vasa . Verum, uti constitit ex illis, quae in Capitulo de obstructisne minflammatione dicta suerunt , inflammatio nascitur, dum dilatata minorum vasorum initia maiores moleculas recipiunt , quae per illorum extrema transire nequeunt ,
vocabatur tunc error loci, quem ex solo excessu motus circulatorii fieri posse ad s. ioo. demonstratum fuit. Unde potest inflammatio per universum corpus fieri, licet per arterias sanguiferas, si non omnes, saltem plurimas sanguis adhuc transeati. Talem autem adesse in febre ardenti inissam mationem, docet rubor facie , & sae. pe reliquae cutis corporis , quandoque &post mortem manens . Cadaveru- hoc morbo defunctorum inspectio demonstra, vir e cerebri corticem, in quo naturaliter nihil rubri invenitur, totum rubuisse, ac si arte anatomica repletus suisset . Simul etiam hine apparet , quare tantus calor adelis possit , licet ingens adeo vasorum numerus impervius suetit; per arterias enim maximas sanguis ruber , ob fluidissimae partis jadlyram det sor , magna velocitate movetur, & ab his causis summum calorem nasci debere demonstratum fuit ,
ubi de Calore febrili agebatur.
f. 7 3. exigit aerem purum , frigidum , renovatum lapius ; integumenta minime sutacantia , vel aggravantia corpus I situm corporis erectum saepe ; potus copiosos , blandos, demulcentes, subacidos , aqueos, calidos; cibos leves , farinaceos, hordeatos avenaceos, ex fructibus subacidis confectos: Venae sectionem, si morbi initium, plet horae indicia , inflammationis sin aularis signa, calor intolerabilis , rarefactio nimia , revulsio necessaria , symptomata urgentia, neque alio remedio lacile superanda, hanc exigunt: Clysmatum blandorum, diluentium, laxantium , antiphlogisticorum , refrigerantium applicationem repetendam, prout vis ardoris, siccitas alvi, re-Iulsio, rc qui sta imperat : Humectationem totius corporis , hauriendo aerem sumo calidae blandum per nares, colluendo os, & guttur, lavando pedes , manusque tepida, fovendo spongiis calidis loca; ubi plurima vasa contactui a gis exposita : Medicamenta aquosa , blanda, nitrosa, grato a core sapida, alvum lenissime laxantia, urinae materiem suppeditantia , se pol ent ia , sudori vehiculum copia praebentia , non acrimonia , omnem contractionem fibrarum , crassitiem liquorum, acrimoniam eorundem solventia , diluentia, temperantia.
Cum ex illis, quae hactenus tradita sue.
iuiit, constet in febre arde inti esse sum nicinae si uin, liquid illsinae patiis d ssipationem ,
δι residui in spissationem , siccitatem coris poris totius, & degenerationem hun. orum in putredirem , pater, in curatione requiri , ut temperetur nimius calor ; restituan.
tur liquida , quae perierant ; solvatur &attenuetur illud , quod in concretio iram tendit hunectetur totum corpus; atque
talia adhibeantur, quae omni putredin maxime res sunt . Unde curatio exigit .
AEREM Pu RuM , FRIGIDUM , RE- Nou ATDN SAEPIus . Tantus quandoque circa vitalia. viscera in si bre ardente deiscumbentibus aestus observatur , ut aerem
in s pira um accendat, uri f. 779. dictum
suit . Atque a tat lo calore melus est , ne
sargu :s coἴguletur , 8c in pulti onalis a cist Eriae ai gustiis haerear ; sc qui ri Cardens, uii saepe fit, in subito lethalem peripneumoniam terminetur ; unde patet , Opus esse ,
306쪽
esse , ut grato frigidi aeris refrigeratio ea lor
ille temperetur. Cum autem iii his aegris subputridae exhalationes continuo de cor. pore exeant , etiam molesiae sanis hominibust, qui illorum curam gerunt; aer lo. ci, in quo decumbunt, brevi his repletur& inquinatur , adeoque frequentem reno. vationem postulat : nisi enim hoc fiat , coguntur miseri non sine magno damno insectum talem aerem haurire continuo .
Videantur & illa, quae in Comment. f. 698. dicta sunt de noxis, quae a calore lecti &aeris clausi in morbis acutis contingunt . INTEGuMENTA MINIME SuFFOCANTIA VEL AGGRAVANTIA CORΡuS. Dum
ab hyemali frigus corpus defendere volu mus , stragulis corpus obruimus , sicque in proprii vaporis balneo haerentes calesciis mus. Si ergo in febre ardenti idem fiat, calor adeo intensus adhue augebitur , &smul omnia illa mala fient, quae ab aere clauso non renovato sequuntur in hoc morbo . Hinc Cel ur Lib. I p . .
uti ad 3. 6ρ8. dictum fuit, in cura se bris
ardentis iussit, ut amplo eouclaυi teneretur, quo muhum s purram aerem trahere possir , neque m his vestimentir strangulas. aut , sed admodum leυibus tantum Velan.
dus est. Similia & notius Tetrab. 2. Ser. I. f 78 p. et sῖ. posvir tanquam primaria in febribus ardentibus auxilia , dicens : De.
cubitus fit in Acir frigidis patentibus , suere puro persatis . Stratum molle o saepe renoυatum . Amieuia assiae permutata, edistis gracilia , nou sordida . Lectus sit obtin. de amplus , quo phsur membra calefacta
Iubinde ad alias atque aliar partes tranIstr-ri. Et per fabellum aer 'σaυior coucitetrar.
A Veterum disciplina recesserunt postea Medici, qui in hae opinioue erant , per sudores, etiam in initio, ea lidis remediis& stragulorum pondere extortos , febres sanari debere . Quam periculosum autemst hoc tentare, nisi morbi materies &causa adeo tenues & mobiles fuerint, ut sic difflari de corpore possint, antea dictum
Neque novus hie in febribus ardentibus curandis error est, nam & Ceil ιι jam de
hoc conquestus suit, dicens, ubi de sudo,
re promovendo post febrim finitam , vel
saltem decrescentem , agit : Huius autem rei causa continere aeger sub veste fatis multa manus debet , eademque crura , pedesque contegere: qua mole plerique aegros iu ipso impetu febris , potissimeque tibi ardens eas , Miale habent Celi. lib. c. 6. p. I γ o. . Conducit etiam, quo minus calescant, ut tales aegri potius supra culcitram , quam lectum plumis resertum , decumbant. Quo modo autem grai qm aeri refrigerium conciliari optime possir, g. 6os. a. dictum suit.
SI Tu Μ CORPORIs ERECTUM SAEPE .
Quantum usum habeat ad compescendum nimium febris impetum, si aegri quotidie per aliquod tempus a lecto abllineant, &in sedili erecto corpore sedeant, in Commentariis f. 6ro. dictum suit. Simul etiam deliria , hic imprimis. metuenda , vitantur, vel compescuntur, si jam adsuerint; quia in horleton tali corporis situ , eae teris paribus, maiori copia & impetu sanguis
versus caput tendit. Adeo autem confidebat huic auxillo Sect. I. c. a. ρ. Io S. , ut in Variolis , dum ob nimium febris impetum iam in ipso mortis agone constituerentur aegri, ab hoe solo sere quid boni speraret, seque plures se a morte lia ' berasse testetur. Neque multum mali metuendum esse , licet frigidiusculo aeri, non
multum etiam tecto corpore, exponantur
tales aegri , miro ea su probat. Iuvenis enim quidam in ipso aetatis flore, & media ae . nate, U.iriolis laborabat , quibus paulo post Phrenitis aecessit . Dumque nutrix, quae eius curam gerebat, in urbem prosecta aberat, mori videbatur abstantibus , atque cadaver, ut putabant, de lecto sublatum . nudum mensae imponunt , linteo tantum superinstrato. Rediens nutrix , amoto linteo, subobscura quaedam vitae indicia de te. xit, & projectum corpus denuo in lectum reposuit, atque post aliquot dies interpositos incolumis evasit, qui pro mortuo h1bitus, nudus sere, libero aeri tam diue positus suerat.
Porus COPlosos , BLANDOS , DE MULCENTES , sua ACIDOS , AQUEOS , CALl Dos . Ut nempe restituatur aquosae
sanguinis partis jactura . Sitis inexplebilis,
307쪽
sebris ardentis semper comes , quamdiu mens constat, satis iudicat copiosum po- tum , uti & ingens totius corporis siccitas. Cum autem per febrim ipsam humores in majorem acri molliam tendant, requiritur simul, ut potus blandi & demuliseentes sint, simulque acidi , vel saltem sponte sua in acidum vergentes; ut nempe occurratur putridae degenerationi humo. rum , in se bre ardenti semper metuendae. Decocta avenae, hordei, olyzae&c. emulsa ex his & seminibus farinosis parata, acidi vegetabilium succi, vel & sermentati , acetum nempe & vinum tanta aquae copia diluta , ut stimulo suo nocere nequeant,
rob & syrupi officinales his decoctis diluti,
pratillimos simul & saluberrimos potus exhibent : simulque magna in his varietas haberi poterit, dum non omnibus eadem placent; imo & eidem homini contingat in hoc morbo saepius, ut nunc hos , nunc illos , potus sumat avidius. Hoc & notavit es De Morbis lib. e. ult mo t. T. p. 794. I93. ), atque ideo varias potuum in subre ardente species recensuit, quae tamen omnes habent illas dotes, quae descriptae fuerunt. Sic seminis lini decoctum , mulsam , aquam ipsam puram , de coctum hordei vel crudi , vel torrefacti'
prius quod tunc similem Cain Asiaticorum potum dat vinum aqua dilutum&e. laudat. Disputatum tamen suit, an frigidos potus, an vero calidos , in febre ardente da. re conduceret, imprimis cum multa V
terum Medicorum loca doceant, quod sti. gidos potus in febre ardente laudaverint,& igneum in hoc morbo ardorem frigida quasi exstinguere tentaverint. Sic Hippo-
erares Ibiae. dicit, de his potibus agens:
Multos aurem edunt essectus et alii si quidem mictionem provocant, alii alvi dejectionem, alii utrumque, alii neutrum , sed tavrum refrigerant , ut si quis in vas aquae ferventis frigidam aquam infundat , aut venIo frigiαο vas ipsum exponat: & plures ex de.
scriptis postea potibus frigidos dari iussit.
Quin uno Galenus Commentar. in Hippocr. de Victu in morbis acutis t. I I. p. I 24. duo tantum capita curationis in Causo agno.
vit; biliosos nempe humores debere ex. singui , vel persecte evacuari . Ad exis stinctionem autem frigidae potum lauda. vit, quo causos se curasse perpetuo dicit,& quidem tam crebras fuisse has curationes , ut nequidem numeri meminerit. Sic& Celsus Lib. g. c. 7. p. IῖI. monuit, quod quidam aqua frigida tantum ad satietate in data pro medicamento uterentur
in febre ardenti. Ubi tamen inflammationis praesentis signa adsunt, vel suturae me tus est, patet facile, quanta mala metuenisua sint , si aestuanti a febre corpori gelidus potus astatim ingereretur. Videantur illa, quae circa hanc rem in Commentariis β.6 o. i. habentur. Ibi enim constitit, nee absolute semper Galenum adhibuisse geli. dum potum in hoc morbo, sed cum jam mediocriter concocti essent humores; &Celsum plurimas cautelas dedisse, ne temere hoc in omni casu tentaretur. Imo
videntur Medici Veteres , dum frigidum potum darent , semper aliquid mali timuisse , imprimis si largis haustibus imgereretur : Sic dum Hippocrates De Morabis lib. I. cap. ultimo r. 8. p. 394. aquam mulsam aquosam ad dimidias decoctam commendar, illam frigidam quidem, sed paulatim, exhiberi iussit. Et Aetius -ιrabibl. 2. Serm. I. c. 72. p. 249. in Ediatione Graeca p. 84. versa. integro capitulo de frigidae aquae exhibitione egit, noxas recensens, quae inde quandoque cori- tingunt , & cautelas monens , quae in huius exhibitione observandae sunt. Noluitque in principio vel augmento morborum propinari, sed tunc imprimis prodesse , quando praeartenuaros hamores προλελεπ- σμ ιος- roborata per frigidae potionem solidarum partium natura aggreditur , sicque aptissima phrasi explicat , tantum tunc prodesse, ubi humorum I nuitas adest. Praeterea de cura febris ardentis agens idem auctor Ibid. c. 78. p. a II. Io Edit. Graca p. 86. monuit, assiduum usum Epithematum frigidorum , quae P ctori & ventriculo applicabantur, .vitandum esse; & calida eadem applicata videtur praeserre. Aliquando post cibum aquam frigidam ad cochlearis unius aut duorum
308쪽
i metituram sorberi iussit ; maluitque , ut in totum ipsorum potus lactei teporis esset se enim vocabulum vero tendum esse probat Foestas In Oeconomia p. 82. 3. Praeterea , ubi jam adesse sti Udae exhibendae tempus in febre ardente
credebat , monet iterum , minimum eu-jusdam mali imminentis metum impedimento esse , ne exhibeatur ; maluitque tune ab aquae fractae usu incipere ; sic autem vocavit, quando aquae frigidae partes quinque ad partem unam aquae temperataeealidae miscerentur. Quin imo monet in fine eiusdem capituli, quosdam Medicosmε thodi ignaros , de imitatos illa , quae ab ipso secta viderant, nihil profecisse , sed& lethales habuisse successus.
Ex quibus omnibus, ut puto, apparet, Veteres Medicos, non adeo absolute , ac voluerunt quidam, commendasse gelidum potum in febre ardenti; smulque pater,
qualido & quibus sub cautelis prodesse pos.set. Interim tamen nunquam nocebit ea.
lidos potus propinare, cum sie magis laxentur vasa , & melius diluantur liquida neque ullus metus sit a constrictione soli. datum partium, vel liquidorum coagulo, quae utraque ab imprudenti frigidi potus exhibitione metuenda sunt. Neque repugnat , quod aeris stigus Iaudetur in hoe
morbo; nam aer, longe rarior aqua, calescit illico, dum inspiratur ; & nemo prudens gelidissimum hyemali bruma aerem aestuanti a febre ardenti corpori applieabit , sed tantum nimis aestuantem aerem grato restigerio temperabit.
pe , quae pro potu laudata suerunt, tantum isque fere in eo differunt, quod paulo me. raeiora ciborum nomen habeant . Solam ptisanam suam, vel ptisanae succum, aut cremorem, in his morbis deditrer; tenuiora , vel meraciora, pro Vario
morbi tempore & impetu , uti in Libro de Irim in morbis acutis, & passim in eius operibus invenitur . Videantur illa , quae de his in Commentariis 3. s sto. 6o . 6OI. 6 οχ. dicta suerunt, ubi omnia , quae de qua
litate ciborum & quantitate, & de tempore illos exhibendi notanda sunt, habentur.
VENAE SECTIONEM , SI MORBI INI.
Tru Μ &c. Quantum usum habeat venae sectio ad minuendum nimium in febribus impetum, in Commentar. g. 6io. demonis stratum suit; adeoque videretur &haec insebre ardenti semper eonducere , eum urenseator adsit, & vehementissima symptomata illam comitari soleant. Interim tamen magna hie eautela opus est . cum aliquando venae sectio nocere possit. Dum enim circa vitalia viseera immeabilis iam reddi.tus sanguis incipit colligi , & ingentem
quidem aestum circa praecordia facit, verum in extremis eorporis simul frigus adest, novimus, paululum sanguinis tantum adhue Versus extrema propelli , omnemque sere sanguinem in systemate alterioso colligi. Si ergo in tali casu vena secabitur , tolletur pauculus ille sanguis, qui ex arteriis in venas transire potuit, & quo solo adhuc
vita sustentabatur, adeoque summus me tus est, ne pro remedio mortem venae sectio ad serat. Unde patet, quare in inition orbi, quando, nondum difflata parte te nuissima, sanguis adhuc satis me asilis es venae sectio imprimis locum habeat, per quam & etassissima sanguinis pars evacuatur , diluentibus 8e attenuantibus r. mediis locus & facilior misceta paratur, & sutura inflammatio optime praecavetur. Ubi iam ante morbum plet hora adsuit, quod ex signis Io 6. a. recensitis cognosci poterit, maior adhue venae sectionis urget nece sIitas e uti etiam , si per ingentem morbi aestum rarefactio nimia plet horae effectus saeiat vide f. ros. I. ). Cum autem ad inflammationem curandam, uti in eius historia dictum est , venae sectio emeaeissimum remedium sit , patet satis illam requiri , si inflammationis singularis signa adsuerint, imprimis circa pectus vel caput, unde lethalis phrenitis vel peripneumonia brevi sequerentur e nisi enim subito suciscurratur , talis inflammatio cito in gangraenam terminabitur. Quia autem per venae sed ionem nimia velocitas circulationis minui potest vides. 6yr. uti etiam sanguinis densitas εide g. 692. , simul
309쪽
que per eandem moles mouendorum vi, de 3. 697. minuatur, quae omnia efficacissimiae caloris librilis causae sunt ; patet satis, intolerabilem calorem venae sectionis necessitatem in febre ardente indicare. Cum vero saepe necessarium sit, impetum morbi a capite, quantum fieri potest, avertere , hoc respectu venae semo in pede instituta locum habere poterit. Aperta enim vena, arteriae in illam se evacuantes facilius deplebuntur, adeoque minor fiet resistentia sanguini in has arterias pulso;& se revulsio a supcrioribus partibus corporis obtinebitur. Videantur illa, quae ad 3. 396. . de revellentibus sanguinis impetum in alias partes dicta suerunt. Ex quibus omnibus patet, venae sectionem in initio febris ardentis utilissimam esse , in reliquo ejus decursu non semper prodesse , sed tantum tunc, quando modo memorata adessent, requiri; habita semper ratione virium, aetatis, & tempesta. Iis anni. Periculosam autem venae sectio. nem esse , si prole istae jam vires fuerint ,
non vero a plenitudine nimia aut raresa.
Elione sustocatae ; uti S. si externa frigidamanterint diu, pariter ex dictis apparet .
Hinc monuit Hippocrates : In MDιiν moris bis venam secabis , si morbus et elemens oppareat , O qui aegrotant in alaris vigore Deo
1or. r. I I. 3. Ia7. . Similia &-habet dicens : Ergo vehemens febris , ubi rubet corpux, plenaeque venae ι ument , sang&inis detractionem requisis s. Lib. a. c. lo. p. 78. . Neque adeo universalem in febre ardenti curanda suisse venae sectionis usum apud Veteres Medicos, colligere liceret inde , quod CeVur Lib. I. c. 7. Fq. II q. c.
de cura febris ardentis agens nullam illius mentionem secerit . Neque etiam illius meminit Aetius Tetrabit. 2. Serm. I. c. 78. I. 233. Erc. J , cum Iamen eandem in cura lynochorum febrium, tam simpli. cium , quam putridarum , lauda veli I. Pariter nec a ginetam Lιb. a. c. ῖo. venae sectio in curatione febris ardentis
tione agens, cuius prvcipium dixerat se.
brim ardentem , tunc Imprimis commenis
dat venae sectionem, tibi prae multisudineoncosa fit, insammatio aliqua insignis in praecordiis aiax jecinore apparet. Et paulo poli subjungit, mulio minus sanguinis, quam in aliis occasionibus , evacuandum esse , quia vel minimus hic commissus eris ror ad interitum ducit . Si autem adsint quidem fgna, quae venae sectionem vel nocituram , 'vel saltem periculosam fore suadent; interimque u gentia symptomata, nullo alio remediosacile superanda, iliam postulent ; uti v. g. dolor pleuriticus, ingens capitis dolor& aestus, angina sustbcans &c. ; tamen &haec tentanda erit, sed praesente Medico, ut, simul ac tale symptoma levari inci piat, vena claudatur .' praemonitis simul aegri amicis, quantum discrimen adsit , dum hoc tentatur remedium ; inevitabilem vero mortem instare, nisi hoc fiat . Pulcherrima circa hanc rem habet Celse s , ubi de venae sectione agit Lib. 2. c. o. p. 79. : Fieri tamen potes , ut morbus quinem id desiderat, corpus autem vix pati posse videatur: sed , se niatium tamen apis Iareat aliud auxilium , Iertior que sit , qui Iaborat , nisi temeraria quoque via fu
ris adiutus , in hoc fatu boni maici os ostendere , quam nulla spes sine Ianguinisaeir. Eiione sir : fiaterique , quanios in hac ipsa re metus D : γ' tum demum, F exiga-ἐur , Ianguinem mistere. De quo dubitaνe in ei modi re non oportet : Iarius enim es
anceps auxilium experiri, quam nullum. CLYsMΛIUM BLANDOR una &c. Sumismum enim haec habent usum : eluunt ut
per haec putridae faces in intestinis collectae , foventur omnes hae partes, sicque a superioribus revulsio fit. Praeterea diluentia & antiphlogi sica , intestinis recepta , detersis & laxatis venarum me strat carum osculis absorbentur, sicque sanguini petamiscentur, atque ita optima diluito &attenuatio ejusdem obtinetur . Cum autem clysmata injecta venis recepta Datim sal. rem pro parte in venae portarum sinum deserantur, atque inde per totam hepatis substantiam propellantur , magnam efficaciam habere possunt in hujus vii ceris ob. st ruin
310쪽
hructionibus, aut inflamimatioi. ibus res. l. vendis cum remedia sic illico , 5c vix itermutata viribus corporis , ad Iocum alle.ctum pervenire possiti t. ob insignem au tem ardorem , qui in febre at deliti circa praecordia inveni Iur, lusius u.etus est , vetalia in hepate mala oriantur. Cum autem totus stokus sit, hac via diluentia & laiaxantia corpori iii gerere , ex mollissimis parantur tantum .haec elysmala ; acricu enim si fuerint , brevi te uesinus atrii mdeponendi sequetur, sicque exibimet de corpore. Sola 3quai cum Oxymelle & nitro hie
sufficit ; vel eadem in decocto at rhaeae, mal. vae, hordei, avenae &c. dilui possunt Terquaterve in die, vel & saepius , laaec ainplicari debent, & retineri in corpore , qua n. tum eommode si eri potest : in illorum usu autem pergitur , quamdiu manent ingensa sus & siecitas in toto corpore. . Ubi vero lingua, sauces, oculi, cutis bum est re incipiunt, & sebris impetus remittit. ει minuitur aestus, tune ab his abstinendum est , ne niniis debilitetur corpus ; vel se torpeat subtilis. motus , ut causae suae subigendae , movendae , & excernet; da impar aedderetur. Videantur illa, quae de horum usa in Commentariis 3. 6 Io. dicta suerunt, ubi de minuendo febris impetu ,himio agebatur. Magni fecisse in rei orbis ac tis bo.
rum usum Hιnocraum novimus Mil- quam enim dixerat , in acutis venam secandam esse , si morbus vehemens appa.xeat&e. addit De Re vacui. t. II. D 129. dAt si imbecilliores apparerunt , ac si piω Du-
Ex quibus pater , quod vicariam sangubviis missionis operam a elysmatibus exi pNEia vetit . & imbecillioribus , vel copiosa tinguinis missione debilitatis, non si si longitati intervallo eadem applicuerit. Quantum autem usu in praestent in revellendo
impetu a superioribus . partibus . adeoque quam optima sint in delirio & phrenitide, dum adsunt, vel & ad illa praecavenda , dum sutura metuuntur , doeuit Celyur, ubi de alvo lotionibus dueenda agit Lib. a. . a a. p. 86. , dicens : Fereque eo an MisTam. m.
dempta anateria , superioribus partibus Ieva. 1ia , morbum ipsum mollii '
RIS HAu RiENDO &c. Uti ante iam saeis pius uicium suit , ex siccitare pereunt, quilebre ardente moriuntur: hinc omni artis molimine opus est , di siccitas tollatur . vel caveatur futura . Unde interna corp iis potu copioso , & clyin ratibus humectan. tibus, pulmontem aere humido int pirato, os iniuitium ti fauces collutionibus, nares internas vapore aquae tepidae attiacto , a siccitata praeserva uda sunt. Verum n externae corporis superficiei. aveo saepe 'u lidae in febribus ardentibus, pari er pro piciendum est a binc balnea pedum, imprimis si simul nudatum corpus inserius vap re aquae alluat , Iantum usum babent: manus imus ei gantur saepius de die aquae
calid ; axillisi parotidibus, inguinibus , spor aquae calida a gidae frequenter applicentur , ut omi ibiis his locis applie taaqua venas ingrediatur. sanguini, obiactura tenuistinae partis immeabili , rostituatur dilucis vebiculum. i. i Simul autem eadem opera iota corporis si perficies opti-φe prispirabilis reduitur , seque. hac via expelli pysunt de corpore, quae retenta n cerent. Operosi suerunt in his veteres Medici: vitis enim, n. ytti, rosarum &e. s lia pavimento inspergebant , aqua crebro haec ita otantes ; tepida fovendum & coruluendum os . iubebant frequenter ; epith
mata pectori & stomacho applicabant , pannos lineos oleo di aqua calidis madidos Unebant, vel ex alto in pectus illa delabi cura aut &α Aetii Tetrabibl. Ita. E V f as 4. omnibus e vim his factis pessima symptomata , quae
febrim ardentem comitari solent, leniuntur, uti sunt linguae siccitas, sitis inexplebilis . anxietas intolerabilis, tussicula , voxesangosa &e. Neque hoc tantum, sed per
eadem corporis partes internae & externae se disponuntur . ut eriticae evaeuariones ,
per quas sebris ardens solvi solet, optime per illas feri possint. Narium haemorrh gia enim, adeo hie salutaris emollitis naribus internis vapore aquae tepidae optime V. pro