장음표시 사용
261쪽
ius constituere,&iura generalia san cire .Qui cunque ergo ius edicendi habent, mero prediti sunt, cum edicere idem sit, quod dare iura. Edicendi autem non tantum ius habent Praetores,& AEdi-iles Curules,sed &Tribuni Plebis.Cicero pro do- .ino sua de Clodio Tribuno: Cum edictis tuis tabernas claudi iubebas , non vim i)Dperitae multi tudinis , sed hominum honestorum modeitiam, prild etiamqtie quaerebas.Item & Consules. Idem ibidem de Gabinio & Pisone Coss. Duo inuenti sunt, qui Senatum Tribuno surenti constrict iam traderent, qui pro me P. C. deprecari, dc populo supplices este edictis,atque imperio vetarent. Plaut.in Captetuis. Basilicas edictiones,atque impeciosas habet.
Idem ibidem: Euge,edictiones 4 dilitias hic quidem habet, Vbi edictiones dixit pro edi stis. Edictis assinia
sunt Imperatorum Rescripta, quae quanquam incerta litis specie responderentur, tamen non rei
iudicatae, aut praeiudici j, sed legis perpetuae, &constitutionis principalis vim habebant,ex quibus in certas rubricas digestis Codex noster con- fatus est: non enim litem cognoscebant, sed qua si de omnibus constaret, quid iuris esset, in tali themate sanciebant.Ideoque si de facto ambigerethir, sub conditione rescribebant, tanquam iurisdictionem ei Magistratui, qui caea suluerat, permittentes, praescripta formula iuris, quam in dicendo, vel ab dicendo sequerentur,ut satis Rescriptorum stylus arguit,in quem concepti sunt.
Plinius Secundus lib. j. Epist. ad Traianum: SO-lemne mihi est, Domine, omni de quibus dubia
262쪽
io , ad te referre. Quis enim potest melius , vel
cunctationem meam regere, vel ignorantiam in--
struere Θ Nam cum iii fractat est et Proconsulum, Praetorum , Praesidum in prouinciis auctoritas Caesarum tyrannide, non vi olim libera Republica iure suo edici a proponebant, quae Vim legis haberent in iis , quae cauta iure nondum es sent, sed rem dubiana, causaeque historiam,in qua haerebant, Iibello ad Caesarem referebant,quibus ex consilio Iurisconsultorum quid itiris est et rescribebatur. Tryphonius in s. de distrae .pignorum: Rescriptum est ab Imperatore, libellos agente Papiniano, creditorem a debitore pignus emere polse,quia in dominio manet debitoris. Et in l.item veniunt. f. Pridie. U. de petitio haeredit. l.sed addes. g. fin. ff. locat. Imperator Antoninus cum Diuo Seuero ad libellum exceptoris rescripsit in haec verba:Vnde merito Rescripta Vocantur, quae etiam Subscriptiones. Principes enim subseri Anti huiusmodi libellis , & precibus priuatorum sub scribebant. Antoninus l.j.C. quomodo dc quand. Iud. sentent .profer.debeat &c. Non semper sinquit compelleris,ut aduersus absentem pronunties,propter subscriptionem patris mei. Subscri' siιbsieribἡbarabebant & Caesares sententiis capitalibus. Tran- Caesaressim/nquit. in Neron Ξῖ Cum de supplicio cuiusdam capite damnati, ut ex more subscriberet, admone retur,quam vellem, inquit, nescire literas. Porrbnon tantum in precibus & libellis priuatorum subscribendis occupabantur Caesares, sed etiam relationibus iudicum rescribebant, unde dictae sunt Relationes in iure nostro, quarum sorma Miationen describitur in tit. de relationib. Quae Relationes O fi
263쪽
etiam dicuntur Consultationes apud Vlpian. ml.j.isde appellat. ut mirum mihi videatur,diui selle in Codice nostro titulos de appellationibus, de relationibus, cum in T.confusi tint,& commixti. Subscriptionum autem aut rescriptionum imperialium , atque etiam libellorum Imperatoribus offerri selitorum formas expressias habe mus apud Plin.lib.x. Epist. Unde iam non dubito, quin Rescripta Caesarum in Codice nostro sine integra, & perfecta, quanquam breuissimis nonnunquam contineantur : nam aliquandb manca,& accisa putaui, & ex iustis rescriptis detracta, propter inscriptionem i. si Barsatoram. C.de fideius. tuae est eiusmodi: Pars epistolae Gordiani Augusti ad Auxium. Sed fortassis ilim pluribus libelli prolixioris articulis rescripserat, epistola in totidem partes fracta. Huc facit etiam legis Actio, T quae meri est imperij, neque apud eos est
Magistratus, qui solam cognitionem habent, cuiusmodi sunt Recuperatores , Iudices, Delegati, Legati Proconsulum: nam cum cognitio conclusi hi litis contestatione, & sententia,legis Actio cognitione exclusa est: Itaque lege agitur ante iudicium acceptum , dc post latam sententiam,
cum petuntur,dantur, negantur actiones, submouentur translatione,aut alia exceptione non peremtoria. Cic.j.de Oratore:Cum egisset lege in liqreditatem paternam testamento exhaeres filius, quaesitum est de iure ciuili, poli et ne paternorum bonorum ex haeres esse filius. A gere lege dixit pro intendere actionem ex capite legis duodecim tabularum,quo filius patri succedit. Valer.libr.vij.
Egregia Pisonis Praefecti urbis constitutio: cum
264쪽
enim ad eum Terentius ex octo filiis, quos in adolescentiam perduxerat, ab uno in adoptionem dato ex haeredatum se querelam detulisset,bonorum adolescentis possessionem ei dedit, haeredes que lege agere passus nota est. id est, actionem proponere ex capite duodecim tabularum , quo scriptus haeres mitti debet itu possessionem haereditatis : Nam ante Praetorem constitutum omnes actiones ex quodam legis capite per Pontifices deducebantur , in quo quasi fundatae erant: Hine legis Achiones dictae Pomponio Iurisconsulto. l. secunda. ff. de Origine Iuris : Factum est, vi in aliis actionibus lege agi deberetur, de legis actio apud eum Magistratum esset, qui actionem propositam dare vel negare poterat, ut A ctio legis iam non plus mysterii habet, quam actio data
a Praetore, cum commissionem ad tornamenti ut vocant) concedit:Nam post litis contestationem non actio, sed iudicium vocatur, ut post sententiam, adiudicatio,id est,sententiae exequutio.Vlpian. 8 in is de verb. signific. Multam dicere is potest,cui adiudicatio data est,& quae proprie est Ad iudicatio in.realibus , in capitalibus est legis Actio. Valerius lib.iij. Deligatis ad palum hosti
bus literas a P.C. nequicquam Capuanis salutares accepit: In sinistra manu enim sicut erant traditae reposuit, ac iussis Lictore lege agere, tum demum aperuit, postquam illis obtemperari non poterat. Lege agere, quod Cicero alibi dicit facere iudicatum, id est, exequi, implereque latam
sententiam Plautus in Mercatore: E V T Y C. Imo ricamus senibus lego. i. ChariCenseo.
IudicIum. Adiudicatio. Facere iud
265쪽
Pinus habeamus quas is es teneant, contentique Ant. E V T. Annos natus sexaginta qui erit , si quem scibimus, Seu maritum siue hercle adeo caelibem scortarier,
Cum eo uos hic lege agemus o inscitum arbitrabimur.
Id est , poenas legibus itidictas instigemus , & legem in eum exectuemur. In eo ligni hcato capitur apud Tacitum libro xij. Diuus Augustus apud Equestres, qui AEgypto praesiderent, lege agi, decretaque eorum perinde haberi iusserat, ac si. Magistratus Rom. constituissent. Itaque mulcham vel prenam infligere ad primam caput pertinet,quod totum in imperio est mero.
COROLLARIVM AD CAP. 11.1. Actionem dare est recipere) Hoc etiam addendam videtur,quod haec verba actionem dare,aut iudicium dare, aut non dare, ita centringi nequaquam debeant, ut solum de Praetorii a tionibus in- tethgantur ut quidam putanto namP raetor actione stam ciuiles, quam suas honorarias dabat, aut negabat , quod ex Attionibus Ciceronis in Verrem manifestum sit. r. Exacta tandem per Constaru) L. I. a. Cale formul. O impet. afl. sublat. Sed Franciscus Duaren. non uno loco docet hoc tit. non agi de sublatione impetrandae astionis a Collegio Pontificum, ut puta uit, Accurs. Uam haec ante I p. sis exoleverat sed
illa posterion quae flebat ab ipso Pratore. 3. Imperator Gordian. l. Afer vim. C.de his quae et i alip
266쪽
. Cessio quaedam fit in iure) Has solemnitates
in adoptionibus olim obseruatas suIFuist o tinian. I Lυθ.C- adopt. Alias adoptionum formas iuri noctro ignotas per Arma, per Comam siue Captialos, per Sacras Preces O Baptimum enumerat Pe-urrus Pithaeus aduersari ubcessi.I. .I. Vt autem ali- Petrus P quid curiosae eius diligentiae addatur a nobis, Ado
ptio per armasieri intellivitur ni fallor in locis ab
eodem allatis conquisitis, quando ouibusdam solemnibus adhibitis Nobilis quis iam Tyrocinium Militis, Equitis, edit, accingitur, induisu: imis, s calcaribus,ceruixq. a Principe percutitur,opercollatur ense,quo tanquam vindicta e Aipatur, . liberatur, nos receuoir raccolee de Cheualerie L
dicimus. Per Comam vero,ω CApillos,quanao ΤΠ Adviter Cο- Episcopo,aut eius SQ ganeo praesentatur,ut in Cis mam. ricorum albo cooptetur, cui tunc decurtatur capitis vertex, O detunditur caesar es, nos Tonsuram inde vocamus. Per Baptisma autem siue Sacras preces Per Baptisma. notum est: nisi malumus per sacras preces intelligere , impositionem illam manuum, O inunctionem 1' 'sacram,quam Confirmationem vocant nam in his omnibus, contrahitur cruaedam consangΠinicas, insiliatio inter didatos , Ciathemmenos , atque Praesentatores , Susceptores, G ' Patronos, qvos idcirco Patrimos,γ Compatres nominari puto in v-rraque militia. Alium etia Adoptionis modum veterum adfert ex Ennio, Casios, Alc/atus libro quar casibi. D. p.tertio.Parerg. r. Sed non est huius loci. Haec
squis omitti debere urgeat, dicam non indecore in re proritare quidem et in Basilicis varia et perearina venalia erant,per me autem Sigillaria sunto. Selirari
267쪽
De manumissione multa habet Zaetius ad i. siccum-dam. de Origine iuris. Idem Alciat. l. 9. de verborum significatione. I1. Aut Pile M Egregium exemplum est apud Li- ,
uium libro quarto siecundi belli Punici Volonum a Graccho manumissorum, qui pileati lana alba velatis capitibus epulati sunt: Olim tamen pileari serui venibant , quorum nomine venditor nil praestabat, ut est apud Gezlib.7. cap. . Noct. Att. ex sententia
Cal3 Sabini f. C. 6. Rursus in primo suae iurisdictionis capite
versatur) Alciat. Ioan . Longoual. O clarius putant legis condendae aut sanciendae potestatem, neque imper, , neque ullius iurisidis bonis esse, cum in ea sancienda nec partes , nec Iudex , aut iudicium inte
. Legis Actioin sitis dicatur in iure MagiIZO-tus,apud quem sit legis Aetio, di quaedam ad hoc caput pertinentia, vide apud Alciatum libr.3.capite a.
8. Vlpianusὶ L.aliud. f.item multa. quae est LUI. ARGUM. CAP. III. Duo alia Praetoris verba prosequitur, quae ad iurij
dictionem nudam accommodar, tam in postremo vulaatam testionem corrassit.
H Acienus paucis perstrinximus,quid haberet mysterij primum illud ςx tribus honorariis vocabulis.postrema duo dico,& abdico) ad
nuda iurisdicundi licentiam omnin5 referuntur: Imperium enim neque in dicendo, neque in abdicendo consistit. Nam adduci non postum , Ut
coniugam prima duo do, dico ut illud i in rem,
268쪽
, LIBER III. 22I hoc in personam actiones complectatur: Ter-
tium ad exequiitionem pertineat, cum dare tantum energiae habeat, quantum os ei adimus: dicere vexo qui ad Actiones pertinet 3 Vbi enim Praetor promittit in edicto se actione di et tirum3 Quid Praetorem dico ξ Quis unquam Latinus actionein dicere usurpavit Θ Sane dare actionem I Cerelatinissimum,dicere in eodem se iasa nusquam, R , ix in alio. Quod si ita res habet, postrema coi iungenda sunt, & primum mero imperio relinquendum,quae si legantur,ut pridem receptum a vulgo est, dico,addico, non video, quam sententiam parere possint, cum dicere sit idem, quod sententia addicere,ideoque posterius segne esset. Pomponius I. C.in Enchiridio iuris : utpote cum
Brutus, qui primus Romae: Consul fuit, vindicias secundum libertatem dixisset in persona Vindicis Vitelliorum serui id est, adiudicatset ei libertatis possessionem , interea dum domini causam dicerent.Idem paulo ante:Initium fuisse secessionis dicitur Virginius quidam, qui cum animaduertisset Appium Claudium contra ius, quod ipse ex veteri iure in I a. tab. transtulerat, vindicias filiae suae a se abdixisse,& secundum eum,qui ab eo suppositus in seruitutem petierat, dixisse. Quo in loco dicere vindicias, quid aliud est, . , quam adiudicate possessionem 3 Dicere secudum aliquem vindicias , aut alicui addicere tantum syntaxi differunt: Itaque putarem ista verba se
habenda scribendaque,do,dico, abdico, non ad- Praetoris.
dico, ut dico, & abdico simplicis sint iurisdictionis,ut illud adiudicare sit, noc biudicare, illud reddat suum cuique, hoc alienum auiserat. Sed
269쪽
adiudicare & abiudicare magis a flectus sunt priorum, ut illa ad iurisdictionem , haec ad exe quutionem & imperium pertineant: idcircb ad
primum reserenda , ut illic multam dicere is p test , cui adiudicatio data. l. aliud est. E. de verb. signifi. Cicero a. in Verrem : Nulla res tam auita, tam patria cuiusquam fuit,quae non ab eo imperio istius abiudicaretur. Significantissime & aptissime imperium usurpauit, Vt res prius sententia & iurisdictione abdiceretur , dehinc imperio mero abiudicaretur : Ista enim relata inter sese mutuo , ita se habent,ut causa & effectus. Leno apud Plautum in Rudente: Abiudicata a me modo est Patictra. Et si addico legeretur, adhuc exequutio iuris dicti non significaretur : nam dicere multam dici-
mus, quam si velimus exigere exequuturi iudicatum, an hoc erit addiceret ut non possimus negare, quod addicere si pissime significet adiudicare,
ut in xij. tabulis a debitores creditoribus addi- fhi, k in venditionisus addictio in diem, cam intra diem certum implendus est cotractus rei traditione,& quasi in exequutionem mittendus.Ita mancam futuram Praetoris iurisdictionem, si per addictionem, exequutio significetur, contendimus. Dictum , imperatumque est alicui exilium sententiis Iudicum,num Pretior,cum exequetur, addicet 3 Aut Triumuiri cum strangulant coniuratos,an addicunt Quin e diuerso in Capitalibus
addicere iurisdictionis est,non imperij,cum quis adiicitur morti sententiis Iudicum.Cicero iii .de
ciis: Cum is qui morti addictus esset, paucos sibi dies commutandorum suoriam gratia postu
270쪽
LIBER II I. l 223lasset,&c. Esset ergὼ exequutio sententiarum ita diuidenda, ut ciuilis per addico, altera per do de- signaretur. d quia absurdum est,praestat simplacein iurisdictionem absoluere his duobus dico , abdico', quae aduersa omninb mero imperio, quόd &'pbtestatem vocant. Porrb illa etiam Latino proprioque vocabulo diceretur Cognitio, cognisio. cum qui eam habent nihil aliud ex ossicio quam cognoscatio: Iurisdictio autem nomen sit generis. 3 Dicetur & Disceptatio, cum Disceptator idem sit cum Cognitore ,3 Compositore litis .Liuius libro j. Tarquinius monitus a pro imis , ut purgaret se,qubd id temporis venisset, disceptatorem, ait, te sumptum inter patrem, & filium
causa reconciliandi eos in gratiam. Ius autem di- , cere, reddere, finis est cognitionis. Cognitionis autem eius inodi est ingenium, ut nihil a Iudice praeteri cause *quitatem desideret Ita ab ipsis nihil aliunde ex au es ori tate Scimperio admiscetur.
Est enim hic mercenarium eius calficium,SI constrictum iii imperio,nobile,& liberum. Et qui cognitioni voluntariae praeest ,partibus exigentibus necelle habet ius reddere, aut iurare sibi non li- hirameussem quere. Gell.cap.ij.lib. xiiij.de causa dubia, in qua non liquere. Pronuntiare cunctabatur: Vt absoluerem tamen inquit in animum ducere non quivi, dc propterea iuraui mihi non liquere, atque ita iudicatu illo solutus sum. Dare autem actionem,interponere sese adoptionibus, manumillionibus, ne
ino cogitur: Hinc illa ad Populum formula in Arrogationibus :VHitis,iubeatis rites,ut L. Vu-lerius Lucio Titio tam iure, lege, Alius sit , c.