장음표시 사용
541쪽
iubet: sed iis quos indulgentia tua a quibusdam ciuitatibus super legitimum numerum adiicere permisit,& singula millia denariorum &bina intulerunt. inod postea ab ipso Traiano Honorarium Decurionatus vocatur. Ex quibus alparet, quam fuerunt Romani de Prouincialium suorum moribus formandis solliciti, praesertim expaulopbst sequentibus, ubi iterum de diuisione huius. modi sportularii agit. Qui virilem togam sum ut,
vel nuptias faciunt, vel ineunt magistratum, vel opus publicum dedicant,solent totam buleia,atque etiam ex Pleble non exiguum numerum vocare , binosque denarios vel singulos dare, quod an celebrandum,& quatenus putes ,rogo scribas: Ipse enim,sicut arbitror,non imprudeler,pr sertim ex solemnibus causis concedendum iussi inuitationes,ita vereor ne ij,qui mille homines,interdum etiam plures Vocant, modum excedere,& in speciem di amones incidere videantur. Re- scri pium autem Traiani breuitati studentes omisimus. Sed meri id in Phratriis siue Confratriis verendum est , ubi Epulones & Coepulones societatem cocunt, vetri & genio indulgentes pollucibiliter : nam quis Saliares eorum coenas non damnet, quae contra leges sumptuarias peccant,& annonae caritatem inuehunt λ Quis autem huiusmodi commellationes Deo Diuisque gratas putet , qui ubique nos ad sobrietatem verbo &exemplo monent λ Nil fallacius, ut inquit Liuius de abolitione Bacchanaliorum, quam praua religio, ubi Deorum numen praetenditur , celerius subit animum timor, ne fraudibus humanis vindicandis diuini iuris aliquid mixtum violemus.
542쪽
Sed liaec odiosiora sunt Duroniis. Neque etiam lhuius loci sunt sportulae Salutatorum Clientum,
quas ex Martiale centum quadrantes valuisse, hoc est,decem striferos, siue asses Turonenses primo lib. a Socero annotatum est. Unde verisimile est sportularum nomen ad forum delatum. Vigilantissimus quidem princeps Iustinianus, ut obuiam iret Iudicum sordib. & Apparitorum concussionibus, eorum sportulas ad certam quantitatem redegit, quam impune excedere no licuit: nam poena tripli &quadrupli contra transgrestis- rex constituta est in *.tripli. Instit .de act.& auth. de litigat. & sport. Verum haec sportularum ta 'xatio maiorum incuria non extat. Nam licet ibtulus iit lib. iij. C.de sportulis,tamen ne gry quidem addidit Tribonianus. crebra tamen huius constitutionis fit mentio a Iustiniatao pluribus in locis,ut in Authent.ut Iudices sine sustrag. iud. g.
volumus.ut Litigant .iur.f.& hoc. ut diiser.Iud.f. vlt. de Iud. 3. nullo quidem. Porro in s. ne autem. d.authent. te Iud. constituit Iustinianus suos Pe-
daneos accipere potie ab Utraque parte duos au- Doritille reos in contestatione, & totidem in sine negotij in litibus transcendentibus quantitatem aureorum centum. Certa item summa nomine sportularum ab eodem statuitur in Diiorem Ecclesiastarum, ut hi tantum ad numerationem quatuor siliquarum, id est, nouem solidorum, & quatuor . denariorum teneantur. auth. sed hodie. de sanctiss. Episcop.C. iunci .auth. g. sportularum. Sunt& aliae personae priuilegio gaudentes minorum sportularum, quae ab Accursio enumerantur in
gloss. d. f. nullo quidem. de Iudicib. Graecis qui-
543쪽
dem Πρυὼν-α instar sportularum erant, quae ab Vtroque Litigantium in contestanda lite deponebantur in Prytaneo. Ex his Athenis conficiebantur honoraria Iudicum, de salaria aliarum operarum forensium. Romae vero sui supra a nobis ex Varrone demonstratum est qui iudicio vicerat, suum sacramentum auferebat, victi ad Harium redibat, atque in usus diuinos conuertebatur: quanquam iunt qui dicant etiam inde mercedes Iustitiae ministrorum conflatas. Memini me legere apud Suetonium,Caligulam pro litibus atque cuia rosia iudiciis Undecunque conceptis quadragesimam summae, de qua litigaretur, impositam, nec sine
poena donare,aut componere potuisse.Apud nos
quidem arbitrariae sunt sportulae Iudicum, quae pro e camine litis, quando Iudices in consilium missi iudicialem aleam iaciunt, ab iisdem pensiculate moderantur pro laboris δί temporis insumti, actorum, libellorum , & instrumentorum magnitudine, iuris ambiguitate, causae momento , denique personarum qualitate, nec, ton pro fori consiletudine. Porrbin Gallia pluribus arestis statutum S sancitum audiuimus, ut illud, siue sportularum iudicialium summa appo- natur ab Actuario super plica sententiae, ut Iudices illi Pedanei & Sub alterni modum in taxatione non ita facile excedant. Caetera autem salaria Iudicum, Apparitorium,Scribarum,Notariorum,&alioru forensium certa constituta sunt ex prae
scripto cuiuslibet fori & consiletudine loci. Bonifacius autem Pontifex suis Delegatis prohibet . aliquid accipere iudiciorum causa,nisi viatici nomine,si quando extra domicilium proficisci contigerit
544쪽
ab omni de vita & hon. cler.ext. Nec licet Iudici vendere iustum iudicium, etiamsi liceat Aduo cato vendere iustum patrocinium, & Iurisconsulto rectum consilium , ut ala Augustinus. Versim excusari potest, qubd non ob iustitiam administrandam, sed pro laboris recognitione, uti pro administratione facrorunt,non sbrdide sportulas offerri,& accipi videmus : nam alias sinoniae labes in Basilicis, id est , teniplis & iudiciis grassaretur. An autem ordinario, cui diaria de Jublico deputata sunt liceat exigere sportulas disputant gloil. & DD. Vertim haec disputatio in
tempestiua,ingrataque foret,quando videmus omnes sine di lcrimine accipere. Alexander quidem Seuerus, ut refert Lampridius, Iudices cum Mexandis promoueret, exemplo veterum,ut Cicero docet, Se e Iu dc argento,& necessariis instruebat, ita ut Praesides Prouinciarum argenti pondo vicena, phialas senas, mulos binos, equos binos, vestes forenses .
binas , domesticas singulas, balneares singulas,l aureos centenos,cocos singulos,&, si uxores noni haberent, singulas concubinas, qudd sine his esse non possent: reddituri deposita administratione,
mulas, mulos, equos, muliones, & cocos,caetera
sibi habituri si bene egissent, in quadruplum reddituri, si male. Idem etiam Alsessioribus salaria instituit. IRGV M. CAP. XII. I e App.rritoribus,Scribis, otariis,Amanue sibus,qui scriptum facercnt. Consequens esse videtur,ut de Apparitoribus Apparisores. quaedam etiam addamus, qui vitrb sese offe-
545쪽
Viensis. t. scribo in ordinem re,
runt, quorum ministerium δί opera, cum in toto ordine fere iudiciario omnibus Magistratibus necellaria sit, tamen in executione sententiarum de qua modo dicturi sumus) maxime elucet, si- quidem inutilis & superuacaneus esset hic pro- cessus, & res iudicata, nisi essent qui iudicatum. sacerent, refractarios, & contumaces parere cO- gerent, atque in publicis lege agerent. Apparit ris itaque nomen generale videtur, a parendQ, vel apparendo dictum, quod omnibus ministris commune est, de quibus omnibus ordine dice- mus. Ac primum quidem de Scribis, qui hone- stioris ordinis, quam caeteri, fuere, horum enim ordinem honestum alibi vocat Cicero: Qui sere 'tamen, ut caeteri Apparitores ex Libertis, &Libertinis Magistratuum, quibus apparebat,erant. Atque munus & officium Scri rum fuit, ut rationes publicas in tabellas referrent,leges& aetain commentarios redigerent, unde etiam Commentarienses dicuntur in l.xlv.f.quoties. de iure fisci. De nominationem vero sortiebantur Plae- .runque a Magist ratii,cui apparebant. Inde Quinstorii, Ediliiij,Praetorij dicti sunt a Quaestoribus, Edilibus, Praetoribus lecti. Atque tanta coria excreuerunt Romae , ut in decurias etiam cogerenturmam Suetonius testis est a decuriis corpus Drusi susceptum, & in urbem deuectum. Plutarchus quidem testas est Catonem, quum Quaestu - ram iniisset, Ministros & Scribas coercuille, qui f ublicas tabulas, legesque tractantes, cum ado- escentes nacti essent, quibus Magistratibus apparerent, quod ii propter inscitiam magistris egerent,potestate non cedebant,sed ipsi erant Ma
546쪽
gistratus: eos vero Apparitorum loco , ut erant, tractauit,cum alios fraudis,alios insciti insimularet. Cumque illi auxilio Collegarum Catonis ivsi resisterent, Cato primum damnatum defraudata haereditate ab aerario expulit,alterum de inertia postulauit. Sed nunc quam operaeprecium esset, ut reuiuisceret idem alter, qui Scribas, A- scriptis iam stuarios, Notarios, & id genus homines fragili s m ricalamo victum quaeritantes in ordinem redigeret, fastum & arrogantiam eorum reprimendo, atque illos ut mercenarios, siquidem tales sunt, tractando, quando prae se omnes contemnant: nam si quis eorum opella indigeat , Deus bone, quos ronchos, & fastus tolerare, & mussitare o- portet mam si vel gry, statim -- Turgessit mitrea bilis, Finditur, Arcadiae pecuaria rudere dicas. Addam & quq sequia latur ex eodem Persio,quan
Iam liber, bicolorpositis membrana capillis, i manus chartae,nodosi venit arundo. . Tu queritur crassus calamo quod pendeat humor, ci
una quod infusa vanescat sphia lympha, Dirutas queritur geminet quo fluuia guttas. Adeo semper formulae illar & clausulae inflatos &
fastuosos homines reddunt, ut mirandum non
sit, quod facinus illud Cn. Flauij Scribae, quando
cornicum oculos confixerit, id est ,aes iones euulgauerit, tam gratum fuerit Populo, ut aedilitate, , tribunitia potestate eum donauerit, si quidem superbiam eorum,penes quos erant,amplius fern non poterat. Ex his autem quae de eodem re' mimis,sta fert Liuius lib.ix.V.C.apparet Scribarum munus Ia
547쪽
in precio non fuisse, quippe quod mercenariti insuit. Inuenio sinquit ille, inquit, isdam annali bus, cum appareret AEdilibus,herique se pro Tribuno AEdilem videret, neque eius accipi nomen, quod scriptum faceret,iabulam posuiste,& iuras te se scriptum non facturum,quem aliquanto an- tea desiisse scriptum sacere arguit Macer Licinius. Idem testatur usimilius. Probus in vita Eu . menisus. Sed fortassis hic Flauius non tam Scri Avi unci. ba aut Actuarius publicus, quam piluatus Ama-
inuensis Appij Claudi j fuit, quem Clericum aut a
secretis Secretarium vulgo dicimus , qualis fuit Tyro libertus Ciceronis. A graphio autem stylo cophiasii. Graphiarij nostrates Actuarij vocati sunt, quorum munus est, ut commentarios,& rege La, qua acta & placita Curiae, Iudicum decreta , senten-' tias,aresta,libellos, paci a,contractus priuatarum partium ab aliis Suo notariis de subadiuuis reda- ista, continent, edicta dc constitutiones Princi- .pum etiam in scriptis redigant, denique omnes ,ri instrumentum tanquam in officina & archi- Contra 'lik- uo penes se habeant. Atque clim superiorum temr m p si ' porum incuria, aut potius auaritia factum esset, Π liuiusmodi Scribarum ossicia, ut alia multa in φη - venirent,aut locarenturmam fere manc e & vectigales publicani erant,unde multi abusus, compositiones,concussiones,&pyratic exactio nes nebant in popello.Quid enim mirum,u care emit,carius reuendat Zut dicere solebat Ale-
xander Imperator Rom. Tandem Catholici Re-
is nostri prouidenti edicto cautum est,ut huius in modi sorensis symonia, aut ciuile sacrilegium e-
liminaretur. neque posthac publicorum ossicio-
548쪽
rium aliquis emtor, aut conductor existeret.Quid enim perniciosius Reip. quam huiusmodi publicorum ossiciorum & munerum nundinatio , aut cauponatioὶ Sed quam dissicile est eradicare prauam consuetudinem,quae semel late radices egit: Vereor enim ne res rursus ad ingenium redeat, dum nimium exinaniri fiscos metuunt, nulla interim habita priuatarum fiscellarum ratione. Satius quidem & tutius videbatur meo iudicio non mouille camarinam, aut patius intactum liulcus reliquisse, quam emplastro composito neglecta medicina denudasse chironium. Sed haec in scro be mussitanda sunt. Fuere qui inter dicendum Oratorum & Patronorum actiones exciperent. Suetonius in Iulio : Orationes aliquas reliquit, inter quas temere quaedam feruntur,ut pro Quinto Metello,quam non immerito Augustus existimat magis ab Ainuariis exceptam male stil,se quentibus verba dicentis , quam ab ipso editam .in etiam in prouinciis huiusmodi Scribae dc Notaxij aderant, qui Praesidum acta noti exciperent, testatur Modestinus in l. xxxiij ex quibus caia. maior. A notis autem huiusmodi Exceptores Notarii dicti sunt, qui compendio quorundam punctorum, signorum & minutarum figurarum verba aut vim syllabarum comprehendebant, ut ex Plutarcho in Catone minore demonstrari potest, & ex Prudentio, qui de Cassiauo martyre sic habet: Verba notis breuibus comprendere curita peritu
Raptimi punctis dila praepetibus sequi.
Fistis notare verba signis imbuens. Nam ex Lvj. f.vit. le bon.possess. ff. constat notas
549쪽
non esse literas , quod etiam manifestum sit ex l. ixi .de mil.test. l.j.f.ludi.de extraord .cogia .Quibus 'inotis adhuc in quibusdam Iurisconsulti utuntur, ut similibus,quibus etiam in hoc opere usi sumus: neque enim receptam immutare voluimus consuetudinem, & si alia symbola ab aliis usurpari videamus: nam quosdam ex Neotericis ω.aliquos D.loco autem f. ρ.usurpare videmus: 'per me autem sunt zmnia protinus alba, dummo id nota sint legentibus : nam ut ait Paulus i. xxxviij ff. de obligat.& ach. non figura literarum, sed oratione quam exprimunt obligamur,quate- nus placuit non minus valere quod scriptura, quam quod vocibus lingua figuratis significaretur. Iustinianus tamen Imperator l. ij. f. eadem. de Vet. iur. eimcl. ubi de confirmatione Digesto- rum agit, sub poena falsitatis prohibet ius no- strum, atqu' leges per signorum auct0ritates . conscribere t Omnia enim, id est,& nomina Prudentum,& titulos,& librorum numeros per consequentiam literarum vult non per signa mani- . festari. Sic etiam olim,vi etiam nunc,pla runque pondera mensurae & summae notis pingebantur. Suetonius in Galba: Quia verὼ notata non perscripta summa erat, &c. Vlpianus in i .ix. f.j. de haered. instit. si quis pro centum ducenta per no-. ut hic a. tam scriptiiset. Quam autem illud periculosium sit vel ex eo apophlegmate colligere est , quod refert Macrobius Saturnaliorum lib. ij.de iocis An- gusti, his verbis. Solebat Licinius Libertus eius inchoanti opera Patrono magnaS pecunias Cori- ferre, quem morem sequutus, centum promisit
per libellum, in quo virgulae superductae pars Vl-
550쪽
ti a pecuniae desectionem protendebatur, vacante infra loco. Caesar occatione ustis , priori alterum centies sua manu iunxit, spatio diligenter
expleto,& assectata literae similitudine, gemina tamque accepit summam , dissimulante Liberto: Qui postea coepto alio opere,leniter factum suum C sari obiecit,libello tali dato:Confero tibi Domine ad noui operis impens im , quod videbitur Itaque consultius facerent Notarij nostri, si nu-
merorum summas per verba &literas , non percis ras, aliaue signa notarent in instrumentis, nec
toties suum, &c. ponerent, quae sepius falsitatis ansam praebent Veteratoribus. Sueton. in Tito: Epluribus comperi notis quoque excipere velocissime solitum, cum Amanuensibus suis per ludum
iocumque certantem rimitari chirographa,qui ag-cunque vidisset, ac profiteri saepe maximum falsarium esse potuisse. Ex quibus ad satietatem apparet diuersa esse notis & literis pingere: Varronis tamen haec superaddatur auctoritas : In soliis palmae interdum notis,interdum sermonibus scri ebat.Velocissime autem huiusmodi notis excipi Exceptores poterat quaelibet oratio, quamuis cursim, de sine ulla intermisione diceretur. Senec. lib.epist . xiiij. Quid loquar verborum notas, quibus quamuis citata excipitur oratio,& celeritatem linguς ma- nus sequitur. Huiusmodi Exceptores pro tablinis
sedentes in Curiis partamentorum tanta articulorum dextrae velocitate valentes, aliquando vidimus , ut saepius non immerito miraremur quomodo cancellariorum Ad uocatorum sermones, Iudicum decreta celeri calamo excipere poterant. qui etiam, ni fallor , cum antiquis notariis