장음표시 사용
591쪽
tentiae quaerelam,m integrum verb restitutio erroris proprij veniae petitionem, vel aduersarucircumuentionis allegationem continet, ut habetur in l.xvis. de minorib.is. Ex quibus facile est animaduertere differentias inter appellationem, supplicationem , & restitutionem in integrum. Deprecatio verb,quae apud populum aut Principem fit, naturam sapit restitutionis in integrum, licet saepius ante sententiam usitetur. Interdum Imperator ita solet Iudicem dare, ne liceret ab eo prouocare,ut scio s pissime a Diuo Marco Iudices datos. Dato Iudice a Magistratibus Populi Rom. cuiuscunque ordinis, quamuis ex auctoritate Principis, licet nominatim Iudicem declarantia, dederint: ipsi tamen Magistratus appellabuntur. Quod autem dicitur, eum appellari, qui dedit, sic accipiendum est, ut & successor eius possit appellari, ut dicitur tit quis a quo appeti is Caeterum pauca de nostris moribus dicenda occurrunt, siquidem quoties occasio datur, abusus serenses notare, & indicare polliciti sumus. Ad monendum itaque videtur esse operaeprecium in hoc Belgio,ut tot appellationum instantiq,litium alumnae resecarentur in causis priuatis, & pecuniariis : nam etsi appellandi usus necellarius omnino sit, qui iniquitatem Iudicantium, vel imperitiam corrigat, licet nonnunquam' bene latas sententias in peius reformet, neque enim utique melius pronunciat, qui nouissimus sententiam laturus est,ut ait Vlp.in l.j.fide appell. tamen ex iuris praescripto temperandus est, ne videlicet in eadem causa liceat tertili appellare : praesertim quando videamus quosdam iurifugas,& iuremo-
592쪽
LIBER V. ' suras nam quid vetat sic eos appellare, composito
vocabulo ex iure; dc remora, quos vitilitigatores ex vitiis & litibus Cato vocat) ut plerunque ad appellationes recurrant , tanquam ad sacram an . ' cnoram, non tam spe victoriae, atque vi laesis sibi auxilium adseratur, quam ut solutionem, aut iudicatum sacere diffugiant. Sunt enim quidem aded obstinath & praefracte pervicaces Litigatores, ut vinci nolint,nec possint, quibus si liceret, ab ipsb Rhadamanto appelsarent. Interea Res tamen atteritur ungosus mine litis, dum illi dolos nectunt,ni oras concinnant, subter fugia & diuerticula. captant. Atque elimineadem causa saepius ac s plus possint appellare,naagnus abst annus Platonicus: Ita coguntur partes fractae potius, quam victae, litis atque morae taedio,aut potius pecuniarum, quam aequitatis inopia laborantes,litem deserere,aut pacisci cum talibus nebulonibus, magno fortunarum suarum,& vitae dispendio.Nam quis huiusmodi crumnas, aut molestias quas litigator deuorare cogitur,magiid non redimat 3 Aded misera est conditio, ut interdum,imb saepius,maius compendium reportet , si omnia computentur, qui tempestiue liticessit,& iuri,quam si seculari potiretur victoria, tot animi & corporis anxietatibus parta. Qu9diaasute notat Martial.lib.vij in Gargilianum. Ibis te bis decimae numerantem frigora bruma Conterit una tribus Gargiliane foris. miserio demens viginti litigat annis
uti quam,cui vinci Gargiliane licet' Quibus obuiam iretur, ii tertio appellantes non admitterentur, vel si post primam sententiam
593쪽
quando nec multa temerae appellationis deterret, damnati cogerentur iudicatum soluere , sal tem praestita idonea cautione a victore restituturum se, si in appellationis causa succubuerit, isque tandem classicum & triumphum caneret, qui duas sententias pro se haberet.Nam quis appellationum modus, si post tres sententias liceat adhuc Micho, de prostrato resurgere, & aleam cxperiri r Contra malum) cum in causis pecuniariis licitum est lites immortales appellitando protrahere , grauius peccatur, quod in magnis iudiciis sic enim publica vocat Cicero quibus de capite, sortunis agitur, in hac tota prouincia nullum damnatis appellandi subsidium restat, sed nulla appellationis reuerentia habita in condemnatum lege agitur.At quam vilis est omnis aestimatio pecuniae cum hominis vita, quae semel amissa sarciri & recuperari nullo modo potest i Quod si hoc etiam leue ducitur, vel moueat, quod hic,de cuius capite,dc sortunis anquiritur,ad ima nemde similitudinem Dei omnipotentis factus ut, dc pro quo non sit dedignatus Christus idem Saluator , dc Dominus guttatim sanguinem fundere. Audiamus quid dicat primus Apostolorum: Non corruptibilious auro vel argento redempti estis, sed pretioso sanguine quasi agni immaculati Christi,& incontaminati. Q d si impares putamus pedaneos Iudices, ut in causis dupondiis, δίdiobolaribus sine prouocatione iudicent,quanto aequius est in capitalibus & sanguinariis causis appellationem statuereZAut si in his pares esse putamus, cur aeque non in illis λ Itaque in virisque stat udam, tic tamen temperandam putarem,
594쪽
ne tertit, exaudiretur appellans: Neque enim priuatis auferre prouocationem decet, sed multo satius in publicis admittere necessarium est : Nam ut inscitia de imperitia tam iuris, quam facti inhumanis regnat, sic libido in iudiciis saepius dominatur. An vero ii Diuis placet) credimus olim omnes mortuos sal s de corruptos Testes ac Iu- dices,quas renasci denud, &reuiuiscere nopos sintὶ verb non possumus hic exempla commemorare iQuid autem dicemus de colonis & a-
gricolis , qui in praefecturis δί municipiis Decuriones Scabini, de Iudices constituuntur , aut de ces in muniώ-l Hominibus clientelaribus , quibus sine delectu cum praedio iudicandi munus , dc gladij potestas obuenitὶ Fateor quidem rusticam illam limplicil talem non ita facile corrumpi posse,sed homines bardi, stupidi, dc imperiti, atque ad stivam nati,
neque ius, neque aequum sciunt, itaque facile errore, dc ignorantia seducuntur. Versim in consilium Iureconsultos & peritiores adhibent. Sed nec hoc satis,ut appellans non audiatur. Quδd si quis ita moribus introductum dicat, in capitaliabus prouocare non licere, qud facilius, de citius crimina puniantur, quod interest Reipublicae,illico exaudiet rescriptum Traiani optimi sanE ui Principis:Satius esse impunitum relinqui facinus nocentis , quam innocentem damnari: nam iis, qui fisci sumptibus parcendum ex hac causa putarit, abunde responsum ex superioribus existimo. Non sum tamen nescius quorundam nefarior iam hominum appellationes non recipi.l.q.C. Mu Or.app.non recit'. sed hoc in conuit his de con- -
siis statuitur. nam si conuictus non sit reus, aut
595쪽
etiam testibus productis, instrumetatisque prolatis,aliisque argumentis praestitis,si sententia contra eum lata sit,& ipse, qui condemnatus est,aut minime voce sua confessus sit,aut formidine tormentorum territus, aliquid contra se dixerit,prou candi licentia ei non denegatur. Maior autem semper fuit habita ratio confessorum, quam conuictorum selum mam consessus, ut ait Paulus I.C.
pro iudicato est, qui quodammodo sua sententia
damnatur , quanquam in criminalibus sententia etiam requiratur. l.si consessus.ff. de cus .& exlii. reor. Idem etiam constat ex eo,quod refert Suet.
de Octauio : Manifesti,inquit,earricidii reum,iaeculeo insueretur, qudd non nisi consessi afficiebantur hac poena, ita sertur interrogasse, Certe patrem tuum non occidisti. Hinc quibusdam in locis in hac inferiori prouincia morem obseruatum audio , quem improbare nunquam non possisum, quod in reum quantumuis conuictum lege non agant, nisi ore proprio, is se commisisse crime agnoscat,& cofiteatur,quod ut extorqueant,
tormentis exquisitis & quaestionibus repetitis a-gurit. Reperiuntur tamen ita constantes, & patientes, aut potius perdurantes,& pervicaces, ut nulla vi cogi possint:ita offirmarunt os,ut contra stimulos calces. quemadmodum legimus de Alexandro seruo Fannij, clim in hanc suspicionem venisset C.Flacci EquitisRom.occisi, septies tortus pernegauit,nihilominus tamen,si Valerio credimus , perinde atque consessus damnatus, &in crucem actus est. QEod maxime mirandum, Rom.Iudicibus indignum videtur. Nam si is conuictus fuerit testibus,aut aliis argumentis,quor-
596쪽
sum necesse fuit miserum tot quaestionibus ampliare,quasi non liqueret λ Sin minus conuictus,
quomodo iure de eo sumtum est supplicium, qui pernegauit Z Singulare fortassis etia fuerit, quod idem refert libr. vj. de Scantinio Capitolino Tri buuo Pleb. qui uno teste, quem de stupro appel-ilauerat,damnatus est, &r de Cn. Sergio Silo,cuius affectus punitus est. Sed ad propositum reuertamur. Tanta est ergb humanitatis ratio in causai sanguinis, ut cuilibet, & cuius nihil intersit, in ne condemnati
put icis liceat appellare, ne quis taedio vitae astectus perire festinet. l.non tantum.ffl.addictos. C. de appel.l.ij. f. vlt. iisqvand .appel.sit. Sed meliora speramus: Qua de re nec quidem leuem concepi' con Mutioncimus spem ex Regiis constitutionibus, quae super Maiae. publicis quaestionibus nuper latae sunt.nam f.78. super hoc appellationum negotio resormationem aliquam propediem nobis pollicetur. Item constitutiones,quae de recipiendis, nec ne appellationibus loquuntur, ut nil noui fiat,locum non habent in eorum personis,quos damnatos statim puniri publice interest,ut sunt insignes latrones, vel seditionum concitatores, vel duces factionii, ut habetur in l.xvj. de appell.ff. Porrbab interlo icutoria sententia leges ciuiles appellare non permittunt , nisi tale gravamen inferatur, quod per appellationem a sentccia definitiva resarciri non possit mam tum admittitur appellatio,sicuti indiscriminatim ius pontificium Romanum prouocationem recipit. A sententia quoque per contumaciam lata appellare non licuit. in etiam in ciuilibus non appellatur de momentanea possessio ne . l.Vnic. si de mom.postfati fuer.C. Item si iis Fi
597쪽
vel Principis debitor aperte atque manifeste Coinuictus fuerit. l.abstinendum. l.hn.C.quor .aP. nota recip. Ex his autem , quae Vlpianus ait, non Dian- quam sententias bene latas in peius resormari, neque semper melius pronunciari ab eo, qui 1ao uissimus seri sententiam , licet colligere humanam infirmitatem, & quam sint hominum iudicia incerta, uti experientia docet quotidiana, ut quis meritd exclamare possit: -- O crisantum est in rebus inane. . Tam autem inique comparatum est, ut saepius stimmum ius summa sit iniuria, ad ed difficile est verum a falso, rectum a prauo, aequum ab iniquo discernere. Non lubet autem hic contraria,& ex sdiametro veluti pugnantia iudicia recensere: Vnum hoc exemplum memorabile Iuliani Taboeth, quod refert Ioan. Papon compilator aresto-lrum libr. xix tit.viij.indicaste sufficiet, ubi diuer- sas sententias duorum Partamentornm licet ani.
inaduertere super iisdem actis,& probatis. inodidem saepius accidere videmus in supplicationibus, quae intra biennium post aresta offeruntur,
quas revisiones vocant. Itaque, ut tandem hunc 'locum concludamus, hominum iudicia lubrica &l erroris plena esse dicimus, quando Astraea ad superos demigrauit: Veritas autem in puteum obliuionis demersa est, Ignorantia & error tyrannidem occupant.Sapientia autem diuina, quum omnia scrutetur&videat,vere & incorrupte iudicat. ARGI M. CAP. XV LII.
SEntentia itaque quq in rem iudicatam transerat,vel quae submota appellatione confirmata
598쪽
LIBER V. erat,exequutioni mandabatur:nam quid amplius restabat,quam iudicatu facereὶ Crimitialem quidem saepius exequebantur Triumuiri Capitales, quibus id muneris iniungebatur. Valer.Max.Sanguinis ingenui mulierem Praetor apud tribunal
suum capitali crimine damnatam,necandam tradidit. Nam quum animaduerti oporteret . interuentu eorum fiebat teste Pompon.I.C.de orig.iu.
Idem Valer.libr. viij. c. iiij. Fannii seruus Alexander perinde atque conseiliis, a Iudicibus da inhatus a L. Calphuinio Triumuiro in crucem actus est. Quod non ita rigide interpretandum est , uti
supra admonuimus,quasi Triumuir necauerit mulierem, aut seruum propria manu in crucem egerit, sed hoc prie sente & iubente actum sit. Prius
autem non animaduertebatur in Reos Spicula tore, quam lege agere iussus esset. Seneca: Ascendit Praetor tribuna noxi post terg ligantur,adhibentur deinde legitima verba, canitur ex altera parte classicum.Suet.&Tacit.auctores sunt,quod poena damnatorum in decimum diem protraheretur ex S. C. Tyberiano: Clim Senatusconsulto inquit ille actum esset,ut poena damnatorum indecimum semper diem differreretur, forte accidit,ut quorundam supplicij dies is esset, quo nunciatum de Tyberio erat.Quin extat etiam sub tutulo de poen.C. Impp. Grat.Valen.& Theodos .rescriptum quod auctore diuo Ambrosio Distum tesstatur ecclesiastic historiae lib. vij. So me nes)in haee verba:Si vindicari in aliquos seuerius contra nostram consuetudinem pro catis se intuita iusserimus, nolumus statim eos aut subire poena,
aut excipere sententiam, sed per triginta dies su-
599쪽
dies xxx. iusti dici possint exemplo eorum, qui ex . legib xij.Tab.in ciuilib confessis, aut condem natis dab nxur, de quit, 'uaedam statim dicemus.
Verum l.cum reis.quam antea tulerat Constan tinuabait, quod in homi dij crimine, & aliis dete- .ctis grauioribus causis vitio non sit disterenda , Saeptiis etiam in longulare tempus poena damnat Orma dis extur,ut in his qui ad bestias damnaban-. lux.Salu etiam ideo seruari soleiat post damnatio nem, ut ex his in alios quaestio habeatura. qui viti timo.sside poeta. Apud missi idem obseruatur, ut , sententia criminalis executi mi mandetii intra diei ciuilis latium,ut sancitum est in *.xlxu .s - 'li generalis super publicis iudiciis. Interdu etiam differtur executio, quando condemnati dicunt se habere,quod Principi reserant salutis ipsius causa. Suet in Vitellio: ab iis extractus e latebra, sci seitantes quisnam esset: nam ignorabatur & x Messe Vitellium sciret, mendacio elusit. Deinde agnitus rogare non destitit,quasi qu dam de salute Vespasiani dicturua, ut custodiretur .interim, . Mirum audien vel in carcere. Vlpian.tit. de poen. Sunt pleriquedi omnati Praesdum tam timidi, ut etiam post sententiam,
La; - dict*m, pinnam sustineant, nec quicquam
feravi Asaim audeant; Alij omnino non patiuntur quicquam e Principis. tale allegante , nonnulli neque semper, neque inonnunquam remittunt, sed inquirunt quid sit, quod allegare Principi velit, quidque pro salu-ite eius habeat dicere, post quae aut sustinent,aut non sustinent, quod videtur habere mediam rationem. Caeterum ut mea sert opinio prorsus eos
non debuisse, poste quam semel damnata sunt, aud
600쪽
tiae eludendae causa ad haec eos decurrere, magis que. este puniendos qui tam diu conticuerunt,
quod pro salute Principis se habere iactant Z nec
enim .debebant tam magnam rem tam diu reticere. Hactenus Vlpianus Expedit tamen nonnunquam audire&inquirere si quid si,quod salutem Principis & Reip. spectat: od si fecisset Caro- curatus Dux lus Dux Burghidiae sux etiam externa misceamus, bi et in quae tamen nostratia dicere possumus in persona cuiustam Cistonij, in quem praepropere,& festi nanter nimis lege agi iubet, tum hic de salute ipsius, referre cupit, melius actum fuisset cum ipso Duce, si Cominaeo credimus, qui historiam refert Thil .cumia libr.vij.commentariorum. Qujn etiam Magistratus Pop. Rom.Iudicum a se datorum,vel Arbitro
rum 1ententiam exequebantur, qui eos dederat. exequebantur.
Sententiam Romae dictam etiam in Prouinciis poterant Pii sides,si ivisi fuerant,ad finem prosequi , ut rescriptum est a Diuo Pio, de dicitur in l. xv. de re iud. Itaque Praetor in priuatis sentetiam T rus facienArbitrorum, Recuperatorum, Centumuirorum diiu stati. de Iudicum, a se datorum exequebatur. Atque in priuatis quidem iudiciis tempus faciendi iudicati mensis est unius ex s.xij.Tao. conquirendae pecuniae causa,quam dis luerent condemnati: sic enim verba legis habent. Eru co fest,rebus 9 iure iudicatis sexta es iusti sinto,post dein manus in iei fio HZo,in ius ducito ni iudicatum laxit.Et c te- Addictio, raquc apud Gellium Caecilius I C. te nexis,addi ctione,seruitute,& sectione disserit. Verum crudelis illa dissectio membrorum nunquana usitata fuit:dissectum enim esse neminem neque legi, neque