Alphabetum philosophicum sive Clara brevitas et magna claritas eorum quae ad facilem philosophiae intelligentiam necessariò duntaxat praerequiruntur elaborata. ... Authore P. Woltero Schopen ..

21쪽

plicem apprehensionem terminorum , ex his formare judicia &ex ijsdem inferre verum & falsum docet. Caeterum ne ab initio ordinem invertamus de tribus mentis Operationibus, scilicet simplici apprehensione , judicisae discuryaliud non prae requiritur quam definitiva notitia , est igitursimplex apprehensio nuda term inorum cogitatio , judicium unius de alio enunciatio, discursus per quem ex uno infertur aliud, sicuti stingulatim enucleabimus , donec juxta triplicem

mentis Operationem Viam reperiendae scientiae ac sapientiae aperuerimus: incipe,pprge, legς.

A. Quid

22쪽

Quid sit terminus dialecticus

Ico terminus Dialecticus.

est nomen extremum propo sitionis. ita ex professo contra eos qui hactenus vel nimis obscure vel per additionε vel diminutionem explicarunt terminum. lege Aristotelem I .perih. Mendoram & alios Authores. Declaratum notanter dicitur terminus dialecticus,nam terminus in genere est vel initium vel finis. V. g. terminus scholae est primus & ultimus Angulus: dicitur secundo qu6d sit nomen , quia nullum Verbum potest esse terminus, nec littera , nec stllaba , nec adverbium, nec conjunctio S . dicitur tandem extremum in propositio ne id est primum ac ultimum nomen, si verti sint extra propositionem, Vocantur termini potentiales,quod si alia praecedant vel sequantur quae non sunt nomina V. g. hodie Pontifex est existens Romae, ea solum terminant quae in recto id est nominatiVO connectuntur, ex hac declaratione

23쪽

nitio habeat, quidquid regulae definitionis infra praescribent. Caeteriim aliorum definitiones rejicere fusius esset quam utilius, satis est quod illa sit omni clarior, imb& ea quam Arist. habet I. priorum C. I. ter minus est extremum propositionis in quod immediatὸ propositio resiolvis r tanquam in sub m-9pradicatum.

Ohiicies I. copula verbalis es potest esse terminus v. g. si quis diceret, petrus est , ita ceret propositionem dialecticam, sed hic extremum locum habet copula, ergo nota semper nomen Respondeo in hac propositione sub intelligi unum terminum, scilicet existens , nam in omni propositi0ne tria requiruntur, duo termini & copula. Instabis copula verbalis est extremum propositionis licet nihil implicite subintelligatur,erso solutio ruit; probatur ant edens,sie dicendo copula es nomen, ubi vides copulam esse primum terminum. Respondeo dist antec. Copula verbalis materialiter accepta C. ant. Formaliter fit ta Mantec. & conseq. ista solutio ex dicendis patebit & saepe, plicari potest.v. g. si quis i staret, verbum est terminus, bufi est terminus, subintelligitur, haec vox Vel hoc no

men.

Instabis neque terminus formali er a

24쪽

eeptus semper est nomen ergo &e. prob. ant. terminus Syncategorematicus est formaliter terminus sed hic non est nomen ,ergo &c. probatur minor, talis est V. g. nullus , & pronomen hic, ille, ergo &c. Resp. N. antecedens,& probationis minorem iiistinguo, non est nomen grammaticum C. philoQphicum Qbdistinguo nec reducti venec complete N.complete transeat, de his a

Objicies II. terminus dialecticus tape est

penultimum in propositione,ergo non Universaliter extremum nomen probatur antee. exemplo, pontifex est residens RS- mae&similia; Respondeo distinguendo an tecedens respectu eorum quae ponuntur in Obliquo C. in recto N. antec. & con eq. d, xi enim quod terminus debeat esse nomen

in recto. ' . i.

Instabis neque etiam est semper uitlimum nomen in recto, ergo &c. probatut antec. eXemplo: noster Augustissimus Imperator est benignus homo, ubi Vides primum terminum esse Imperator , nec tamen extremo loco ponitur. Respondeo N. antec. ac probationis suppositum, non enirn hoc nomen simplex imperator est terminus , sed hoc conflatum noster Augustissimus Imperator, quod est nomen complexum, ex his plura solves.

25쪽

Quaeres primo Q. imo quot termini sint in propositione Resip. in una simpl. propositione esse semper duos, quorU unuS VO eatur siubjectum alter praedicatum ita qui dem ut nec plures nec pauciores esse queant: hoc tamen observandum est aliquando eos poni explicite v. g.homo est animal, aliquando uncis vel alter vel uterque implicite V. g. Deus est , resblvenda proinde in latentem terminum existens.

tum Z Respondeo imo grammaticaliter subjectum dici illud , quod ponitur ante copulam, praedicatum vero quod post copulam ponitur in bona constructione, Re- spondeo ado philosophice subiectum dici id dequo aliquid dicitur,praedicatum quod de aliquo dicitur v. g. inthac propositione, homo est animal, homo est subjectum animal praedicatum: in hac vero: albus est homo, subjectum est homo propter defectum honae constructionis, nisi subinde fiat propositio positive inordinata, cum qua aliqui indirectam confundunt. - Q. 3 io quid sit copula verbalisi Respondeo illud verbum substantivum es esse unionem & nexum praedicati cum subiecto, neque tantum in tertia persiona sed etiam sum, es, S reliqua tempora plus vel minus, sed quia tapius est, ideo est antonomastice copula dicitus... , B. Quo

26쪽

Quotuplex si terminus Dialecticus. DIco terminus dialecticus est triplex,

quorum quilibet easdem multiplices subdivisiones admittit Ita comu niter Philosophi: simi autem Mentalis,id est

nomen quod tantum mente concipitur , Rocalis,quod Voce profertur,seriptus,qui Calamo exaratur iuxta illud pro V. 22.dialecti. cam hoc triplici termino Componemus. 11. Terminus intellige semper cum proportione mentalis sive vocalis sive scriptus subdividitur ex triplici capite, exfarte signifeationis, hoc est an aliquid significet;& ex parte modi significandi, hoc est, quomodo significet; S ex parte rei significatae hoc est , quid terminus significet. II.Terminus ex parte significationis alius est ignificativus, qui praeter Vocem & sonum aliud repraestentat V. g. homo natUram humanam , alius nonsignificativus, qui praeter Enum syllabas litterasque nil signi-ΠCat V. g. blictri.

plex est, naturalis & ad placitum , primus qui ex natura absque hominum impositione aliquid significat v.g. risus laetitiam , ab ter qui ex hominum beneplacito hoc vel illud significat v. g. lignum , si enim Adam '

27쪽

o K mvel alii institutores primi voluissent, per

nomen lignum poterat charta significari, sic de reliquis: de terminis ad placitum potissimum agem US.

rursus duplex est, Primus est Categorematiam squi persp&solitario persecte aliquid significat V. g. homo significat hominem. Alter est Smcategorematicus qui non per se vel solitarie significat sed tantum tunc quando est alteri junctus v. g. OmniS, nuulus, non enim scio an quis putet, OmniS ho mo , vel omnis liber , sed primo quando jungitur alteri. His additur terminus mi tus vel sequi valenS utrique priori V. g. Iammo, quod significat nullus homo.

Categorematicus. adhuc suhdividitur in simplicem vel incorriplexum , & complexum. Primus est qui significat unam rem; sue unum sive plura ejusdem nomina P nantur V. g. Marcus Tullius Cicero. Secundus est qui plura significat, sive plura sint nomina sive unum V. g. hOmp pius significat humanam naturam & pietatem, canis significat stellam & animal.

categorematicus incomplexus tandem subdividitur in finitum & infinitum. Priamus qui rem certam signifieat v. g. homo.

. ' Alter

28쪽

Alter qui rem certam negat sed nullam designat v. R. non lapis. Aliqui terminum finitum clividunt in nomen & verbum, sed hoc dici nequit propter definitionem te

mini.

VII. Di viditur terminus sive vocalis sive Mentalis sive Scriptus ex parte modi signi-'ficandi in concretum Sabstractu. Primus est qui significat rem velut in alio existente, sive sit accidens in Ebjecto ut,album quo clsignificat albedinem in aliquo subjecto , sive sit natura in supposito .ut animal quod significat animalitatem in aliquo individuo. Secundus est qui significat rem quasi ab alio separatam Rg. humanitaS, animasitas , albedo, color.

VIII. Uterque ex praedictis subdividutur in accidentalem & substantiale. Primus significat accidens alter substantiam prQ- portionaliter priori explicationi. IX. Ex hoc capite inseper alius est absolut 9 qui sine ordine ad aliud quid significat.

Alius relativus,qui cum ordine aliquid significat. Exemplum primi est: Lapis, homo &c. Secundi: Magister, Filius &c. posteriores faciunt relationem ad disicipulum, Patrem S sic de alijs. His adde terminum sonnotativum qui importat praetex Mgnificatum principale in recto aliud in obliquo v. g. prandium, cinna praeter

29쪽

manducationem tempus consignant. Tande terminus alius est denominativus, alius denominans: Primus est qui denominatur, unde& Vocatur terminus denominatus V. g. Logicus, justus, pius. Alter qui denominat, V. g Logica, justitia&c. X. Terminus sive vocalis, si ve alij , consideratur in ordine ad res significatas, &hac via principaliter est duplex: Communis & Singularis. Prior est qui in re pluri-bUS conVenit v. g. homo, animal. Alter, qui uni tantum V. g. PetruS. XI. Terminus communis, primo est duplex: transtendens & limitatus. Primus qui omnibus rebus convenit, &hi omnes continentur hac voce I EUB Λα Res, Ens, Unum, Bonum 3, Aliquid, Verum. Alter qui multis & omnibus determinati generis V. g. Substantia, animal, & inter hos graduS admittitur ut patet. Deinde terminus Communis adhuc triplex est. Uni-Vocus qui pluribus secundum nomen &rem conVenit v. g. homo secundum nomen & natura convenit individuis. AEquivocus qui tantum secundtim nomen V. g.

canis stellae ac animali. Analogus qui quidem secundum nomen & rem sed perfectius uni quam alteri V. g. Calidum respectu calidi ut siex, & calidi ut duo. XII. Subdividur terminus singularis in

30쪽

. classes; Determinatum indeterminatum vel vam, collecti vhi, & distributivum. Pr, mus est qui determinate rem significat V.g. hichomo.Secundus qui rem singularem indeterminate significae V. S. quidam homo. Tertius est qui in singulari numero signi,cat plura copulati ita ut de quolibet non possit sieorsim dici V. g. gens, eXercituS, Quartus e contra qui pluribus convenit seorsim v, g. hic & ille homo. Hos omnes & alios quosicunque terminos licet ac oportet dupliciter considera re, an quippe sint termini primae intentionis vel secundae intentionis. Per terminos primae intentioniS intelliguntur nomiana quae significant res reales id est res tales quae habent esse independenter ab intellectu V. g. humana natura , natura lapidis, albedo Sc.per terminos secundae intentio-mis, intelliguntur illi qui sunt imposii i ad significandas res sub aliquo attributo ratio nis cum enim res ad ScholaS portare non.

possimus , Verba feruntur & quia nimia prolixitas taedium parit; erudite ficta sitne nomina quae plura simul explicant.