Alphabetum philosophicum sive Clara brevitas et magna claritas eorum quae ad facilem philosophiae intelligentiam necessariò duntaxat praerequiruntur elaborata. ... Authore P. Woltero Schopen ..

31쪽

Quot, ct quidlaint Proprietatest em

minorum.

Dico siex sunt proprietates terminoiarum: suppositio, status, ampliatio , restrictio, diminutio, distractio vel alienatio, appellatio. ita sere communiter.' Q res primo quid sit suppositio Θ Resp. est acceptio termini pro aliquo luxta exigentiam copulae, id est in propositione te minus stupponit pro hoc vel illo. Quaeres secundb quo tu plex sit suppositioi Respondeo primaria divisione esse duplicem, materialem nimirum & formalem, quae divisio in universabhilo Ephia celebris est& utilis in summo gradu , per suppomtionem is alem intelligitur acceptio te mini pro ipis significato importato. Per sappositionem materialem vero intelligutur acccptio termini in propositione provoce vel litteris vel syllabis Sc. v. g. Nicolaus est vox quadri syllaba, supponit materialiter. Nicolaus est homo,supponit sor-

maliter. '

Quaeres tertio quotuplex sit seppositio formalis Respondeo est triplex : Simplex, Drsonalis, & absoluta. Simplex suppositio est: quando aliquis terminus communiS aCcipitur pi Osuo esse communi, hoc est, dum iamiis

32쪽

m is m

sumitur pro eo, propter quod est communis, vel quod ipsi convenit tanquam com

muni. V. g. homo est terminus universetis, species &c.haec enim non conVeniunt huic .

vel illi homini,seti homini ut sic. Suppositio Drsenalis est quando aliquis teraminus Comunis accipitur pro eo quod ipsi tantum convenit in particulari v. g. homo currit, hoc enim tantum de individuo ve-rificari potest. . Suppositio absoluta est : quando terminus communis sumitur pro suo significato immediato ,& mediato simul, hoc est , pro eo quod ipsi convenit sive stimatur unive saliter sive singulariter V. g. dum dico homo est animal rationale,& hic homo est animal rationale , utrinque bene dico. Suppositio ex parte Syncategorematis est quadruplex, Di ibutiva , collectiυa vel copulativa, determinata , 9 eonfusa. Prima Suppositio est du aliquis terminus Comunis usurpatur pro omnibus filis inferioribus seorsim sumptis, ita ut quod de ipso termino communi praedicatur de quolibet singulari stab ipso contento etiam passit dici v. g. omnis homo est animal, to homo

supponit personaliter distributive, possum enim dicere & Petrus est animal & Paulus, S Joannes &c. n. sc,

33쪽

.. Ida. Scilicet collectiva est : dum aliquis

terminus communis usurpatur pro omnibus sivis inferioribus mul, non vero seorsim simplis, ita ut quod de ipsb terminocomuni praedicatur, non de quolibet seo sim, sed de omnibus simul praedicetur V. g. duodecim Apostoli: non possum enim diuere Petrus est duodecim, Philippus est duodecim,sed bene sic: Petrus & Philippus& Paulus & reliqui stini duodecim. . 3 ia.. Est cum aliquis terminus accipitur pro aliquo inferiori signate ita ut saltem designet praecisam actionem V. g. OculuS de ter videt, vel saltem aliquis oculus videt, quod actionem Visivam denotat. IV. e contra est quando terminus aliquis communis sumitur pro uno ex inferioribus indeterminate&sub disjunctione, ut dum dico: aliqua manus est necessaria ad scribendum, non determinando , an manus dextra vcl sinistra.

. Ex his prima scilicet: Suppositio distributia via, siub dividitur in duas classes, quarum una supponit prosingulis generum. Alcera progenerib/is singulorum. Prima est quando omne individuum omnino siubjicitur illi

termino praedicato, cui terminus communiS V. g. omne animal moritur, hoc seorsim de quocnnque Verificatur. Altera quan

do non de singulis individuis sed Laltem de

34쪽

uno individuo cujuscunque speciei stib tali

genere contentae V. g. Omne animal fuit in

Arca Noe, id est duo equi , duae gallinae , duci canes & sic de caeteris. Tandem suppositio pro singulis generum alia est absoluta, alia accommoda , prima est quando terminus perlbnaliter distributive sic supponit pro omnibus ac singulis inlarioribus ut nullum prorsus excipiatur v. g. homo est animal, altera quando quidem stupponit pro cunctis sed uno vel duo .hus duntaxat excepto, exemplum habes in lib. Esther non enim pro te sed pro omnibus haec lex est, item omnes peccaverunt in Adam excepta Virgine Deipara: his addi. Elet divisio suppositionis Formalisi in propriam & impropriam , quarum prior est, quando terminus supponit pro eo significato pro quo primitus est institutus v. s. homo pro natura humana, leo leonina, secunda est quando supponit metaphoricὸ v. g. leo pro nomine sorti, vicit leo de tribu Iuda.

Suppositio Formalis propria dividitur in

naturalem & Meidentalem , haec importat significatum intrinsecum Rg. homo est rusivilis, illa extrinsecum iv. g. homo est albus , quod dignoscitur, si pro omni diste rentia temporis subsecto conveniat;erit i trinsecum. Caeterae subdivisiones in m si bilem

35쪽

Regula generalis est quod in discursu non liceat transire ab una proprietate teta minorum ad aliam, praesertim ab una sep- positione ad alteram ne fiant plures termini debitis ut dicetur v. g. Christus est leo, ergo rugit, homo habet quatuor litteras, sed Nicolaus est homo,ergo habet quatuor

litteras.

Regula specialis est quod semper supponit distributive terminus quando ei tam diate proponitur signum universiale , Cum hac tamen diiserentia, si assirmativum si gnum est, tantum distribuit siubjectum , si negativum, & subjectum & praedicatum. v. g. omnis homo est animal, nullus homo est lapis , ratio est quod negatio sit malugnantiS naturae quae negat omnia post serquod si propositio ponatur indefinite , si sit in materia necessaria Epponit distribui, ve, si in materia contingenti determinate vel confuse signa universalia mixta aequb Valent negativis. Quaeres quared quid sit gratus Θ Resp. quod sit acceptio termini propter eXigentiam Copulae aliquam disserentiam principalem temporis importans V. g. homo studet supponit pro praesenti: si petas quot

36쪽

tres , praesenS, praeteritum , & futurum.

Quaeres quinto, quid sit ampliatis: Respondeo quod sit extensio termini a minori ad majorem significationem v. g. homo est animal extenditur ad praeteritos & futuros homines; huic opponiturlustractis,quae mainiorem ad minorem coarctat numerum V.

g. Omnes studentes suntlaude digni,intellige diligentes , ac fere coincidit diminutio quae facit praedicatum convenire subjecto Propter certam particulam, licet alias reis pugnaret iidem V. g. non possem dicere aethiops est albus - nisi adderem secundum

Quaeres sexto, quid sint Aistractis & a pestatis Respondeo quod distractio coincidat cum suppositione Formali impropria, vida supra: Appellatio autem est acceptio termini sub duplici significatione in diversis propo-stionibus ut si dicas, Nicolaus est Philo isphus, Nicolaus est magnus, ergo est ma gnus Philo2phus. Mirum est quomodo summulistae comis

munem viam loquendi devitando errenis lege mendovam, Herman Historis, nil pum de trim Laismandu & alios juniores: . quibus supersedeo consutandis.

37쪽

Quot modis termisi opponantur scomparentur tDΙςo quatuor esse modos principales

opponendi terminos, nimirum relatlVe, contrarie, contradictorie &privative : ita summulistae communiter. Oppositi relativὸ sunt, qui per oppositas relationes seinvicem respiciunt, V. g.Pater& illius, pastor &ovis ad invicem ordinem serunt: oportet autem ut resipectus ille sit respectu ejusdem nam filiatio petri in Itylia &paternitasDionysj in gallia non opponuntur relatiVe.

Oppositi rentrariὸ sunt, qui habent so masse invicem mutuo expellentes ab eodem subjecto inhaesionis , vel potius siunt ipser Formae se mutuo expellentes, nam ignis & aqua non opponuntur contrarie, sed calor ignis & aquae frigus. Porro ad oppositionem contrariam Videntur ista requiri I: ut Formae illae sint sub eodem genere si non proximo saltem romoto id est sint saltem sub eoclem praedicamento a. ut sub eodem genere maximὰ distent, qua ratione album & rubrum non opponuntur contrarid. ut Comparentur per ordinem ad subjectum inhaesionis cui vicissim illae formae possint inesse ψ. ut se invicem

38쪽

vicem eXpellant nisi alterum a natura insit hinc non est opus ut frigus expellat ab igne calorem , quum iste insit igni a natura. Oppositi eontradictores sunt, qui opponuntur secundum affirmationem & negationem eiusdε de eodem secundum idem , V. g. esse & non esse, ubi particulas additas ejusdem&c. bene considera, nam si quid ex his deficiat per particulam distrahentem vel Syncategorema interjectum V. g. sethiops est niger siecundum dentes, vel paries est essentialiter albus paries est essenti liter non albus cessat contradictio. Oppositiprivativὸ sunt, qui Opponun tur periormam positivam ejusque caremtiam in subiecto apto, hoc est tali, in quo talis forma possit esse v. g. videnS est caecus, si autem est carentia formae in subjecto non apto V. g. lapiS caecuS diCitur negatio, lapis

enim non eitc pax visionis saltem operativae ex Sco. in I. d. 3.q. 7.)Praeter hos primarios oppositionum modos dantur & alij termini,qui quendam ordinem ad invicem prae se ferre gestiunt rutpote termini pertinentes, & impertinentes,

primi sunt, qui se invicem tollunt V. g. Sol S lux diei, impertinentes vero sunt qui neque se ponunt neque se invicem tollunt ut pictor& probus. Item sunt termini disparau oppositi &c a imme

39쪽

immediaia oppositi, primi censentur illi,qui simul ac succesive sunt incompossibilis,hoe est qui non habent majorem repugnantuam inter la, quam eum tertio v. g. liber &lapis inter se sicut cum ligno repugnant posteriores inter se pugnant sed non cum tertio, unde nigredo & albedo licet nequeant fimul esse in eadem tamen diversis pa tibus ejusdem subjectLTandem inter terminos oppositos alii fiant posuist, ut albedo & nigredo, alii negativi ut non albedo , & hi ultimi iunt dupt, Cis generis, Vel extra genus id est qui abs

late omnia negarit v. g. non ens non reSῶ

vel intragenus id est qui negant rem sub hoe vel illo genere contentam V. D non herba , non brutum M. pro altera tituli parte, quomodo sicilicet termini ad invicem

comparentur.

Notandum est quod in ordine ad Qhi ctionem ac praedicationem terminorum debito cognostendam integri tractatus a primis philoλphis fini inventi, quos vetita utente materia Logica ves in utente materia Metaphysica reponemus , proinde hic nec immorandum est explicandis te minis universialibus, neq; collocandiS praedicamentalibus, praesertim cum isthaec imcipientium capita facile obtundant, neque pro discuria formali usq;adeo requirantur. Quae

40쪽

19 φ . Quaeres tamen primo , quinam termini diCantur comparativi convertibiliteri Respondeo illi, quando praedicatum pro omni differentia temporis convenit sebiecto informationis & hoc vicissim potest attribui alteri , ut si dicas omnis homo est risibilis, omne risibile est homo. Quaeres fecundo,quinam termini dicaniatur comparari ad invicem ut minus & magis communes 8 Respondem illi quorum unus universaliter pro omni differentia temporis praedicatur de altero & hic mutuo de illo sed non universaliter V. g. omniS

homo est anima , aliquod animal est homo ex quibus una praedicatio est directa altera iudirecta,prout in sequentibus edocebitur. E. An ρ quaenum sint terminorum Distinctiones Θ

Dico plurimus dari in Dialectica ter

minorum distinctiones utifissimas, pro omni scientia , ita omnes unde . in axioma, qui benσdisi vis bene docet, porro ne per decursum sit opus folia implere continuis distinctionum earundem opibcationibus , potiores distinctiones subiicio S explico. Bimo intentiinaliter, &, seeundo intentionaliten Primus significat, quando aliquid' . C a est