장음표시 사용
61쪽
Elaeomeliquid . Ex palmris multa collipitur. Olium de
so AMATI LV SITA NI co MMsNT. sudore permixtu m,inde sordida pinguitudo resultabat, quam Dioscol, des iritelligit ,quum inquit. Quae uero ex palaestris & caetera. Haec quoque crassa sordes quum luctatores gymnasiorum parietibus & statuis adhaere. bant, fixa illic man ebat. Quam Dioscorides quoque intelligit, quu dici nec minus etia calfaciunt,& caetera. At haec hodie ut multa alia no habetur
De Elaeomelle. Graece , ἰλmbrum M . Latme elaeomel, oleum palmarum: Hussanice,iam de Palmeras: Italice ostio depalmiere.
Enarratio. 3 r. QVI reru m uariarum cognitionem desiderat, & earum naturas tendire,multas orbi s partes perlustrare opus habet, quum sedetario studio tabium non adquirantur, cuius defectu Hermolaus Barbarus patricius Venetus,uir singularis doctrinae & eloquentiae,in hoc deceptus est,credens utiqelaeo mel,manam qua ad ducendam aluum utimur, esse, quum elaeomeli, ut ueritas ipsa testatur,& Plinius subscribit libro . is .capite. .sponte nascatur in Syriae palmyris, licet mendose hodie maritimis , legatur ; Quod ex arboribus manat pingue, crassius melle, resina tenuius, sapore dulci. Ia India uero & insulis Capi uiridis, palmyras hodie nasci nouimus ex quibbus non solum oleum lucernis,& cibo deseruiens extrahitur, sed etiam ubnum,meli fructus, linum pro parandis sacculis, & ligna igni deseruientia colliguntur,ut mirum plane sit, quantis dotibus natura hanc dotauerit adiborem,de cuius fructu,capite de elate legere ne pigeat, quum ibidem haec uberius tractemur. st 'De oleo Scino.
Grince , Uiuvox rhino, et Latine , Oleum cicinum , Oleum ricitunum, eum de cheru Oleu de catapulta maiori, depentadassili
Enarratio. 32. OLE V M Cicinum Latini ricininum appellant, ob similitudinem, quam semen unde oleum conficitur,cum animalculo sic dicto, habet. Est uero animalculum hoc infestum canibus,capris, asinis, & equis, quod rici nus latine dicitur: Hispani uero illud sua uoce, canapatum appellitant:Itaeli autem Zeccam.Dicitur uero oleum hoc apud Arabas,oleum de cherua,
62쪽
siue de maiori catapulta, quod in non ullis instructis & ornatis ossicinis paratum habetur,de quo Galenus ib. . de Facult. simpl.med. ita tradit: Oleu quod ex semine ricini coficitur,tum calidius est, tum tenuiorum partium, quam est oleum commune,ac proinde potentius quoq; digerit: nos uero Mesues consilio,eo contra colicos affectus a frigiditate ortos,tum in clysteribus tum in unctionibus utimur,de qua re quarto lib.uberius agetur.
amararum: Hispanice otio de almen, is amaras: Lustravita aeteste de amen fas amar etes: Iradice oglis di madole amare.
Oleum am3gdalarum dulcium: FZSanice iam de almen in dulces: Lusi vice, aeteste de amoedon margus bas: Italicessio de mandole ambrosine.
T A N T V M de oleo amygdalam amararu loquitur in praesentia Dio ut T.
scorides,quod pum mox appellat: proinde nos de dulci sermone faciamus, maraia d. quum eo frequentius utamur,& medico usui cotidie ueniat. Paratur enim mibit Dio oleum amygdalarum dulcium sic: contunduntur autem amygdalae, & in cacabo aeneo ad ignem trahuntur, postea canabaceo panno multis obducto plicaturis excipiuntur, & in torculari exprimuntur, unde oleum exit, sed in hoc parandi modo monendi sunt pharmacopolae, quum ut optimuoleum amygdalarum dulcium fiat, opus est ex optimis amygdalis selectis paretur: quas a cortice mundare,& eas albas reddere operaepretium est:na aliter uirtus olei huius lenitiva,& pectoralis amittitur, hoc magis, si ranc das & ueteres amygdalas aliis mixtas acceperint . Sed hoc aliud maius malum in hoc cocinnando oleo committitur,quod est,quia quum ad ignem, sic contusas & pistas in cacabo aeneo admouent amygdalas, eas sic torrere permittunt, ut non multu abfuerit quin omni ex parte olei uirtus deperderetur , nisi eas, pauca aqua roscidas facerent; Sed & cum hoc, adeo eas urunt, ut horridae & cobustae foeteant.Proinde deinceps monitos pharmacopolas uellem,ut quum oleum ex amygdalis dulcibus parare proposuerint,conentur amygdalas selectas & bonas habere; item quod eas albas Lisciantiquum cortex ille procul dubio stypticus,siccus,asper, & scabritie plenus sit; Quae omnia uiribus olei huius contraria sunt, & multo magis, fitorrefieri,ut plerunq; fit amygdalae permittatur, proinde cortices deinceps
63쪽
s1 AMATI L v SI T A N is c o MMEN r. MFuertar deponito, nec amygdalis sic torrefieri sinito. Haec omnia Melae pharae,macopstig copolarum princeps noscenS, suadet, ut amygdalae calefiant calore quo, uam modico, suaui,& minime acri, ut in balneo Mariae fit, in quo utinari folia iubae pharmacopolae deinceps, hoc oleum pararent,quum sic paratu in eo omitae si dui nes uires attributae reperiatur,& pectoris asperitates lenit,ac gutturis Spul ii is pq monis,uelut iuncturarum quoq; duritiem & siccitatem . Suave est enim in g b.,. cibis,& confert hecticis,& phthisicis,impinguat,auget spermasedat tussim, S urine ardorem mitigat,nam uesicae,& renum,& uuluae excoriationibus cum fistula iniectum medicatur et pondere uero quatuor unciarum ebibi tum oleum hoc aluum constrictam lenem facit: Amarum uero oleum ultra tam multis a Dioscoride illi uiribus tributis,obstructiones aperit,& uditositati aduersatur.
Des oleo balallido Graece, i Latme , oleum balaninum , oleum de olduis D m robalano,uNuclitaria, oleum de nuce siue glande unguenta,ria, oleum de ben, oleum m remicum : Hispanice, aeteste de auessana de la India.
Graece , dimo, 'rupim: Latme oleum Fefiminum , oleum e
Oleum nucis iuglandis, oleum nucis babilitanoleum rech: Hsallice ho de meres: Itala Ulla di nom
Enarratio. 3ss. O L E V M balsaminum e fructu quodam, nucis auelanae magnitugi, Glius uis. ne,iSc figura conficitur,qui selictus hodie apud myropolas & unguerarios, V img- ben dicitur rude quoq; oleum de ben appellant: Graeci uero quos fructi. istum myrobulanu appellant Romani aute uertentes, glandem unguentavria mimerito uocant; ia huius oleo unguentarii pro conficiendis & apphrandis odora tissimis unguentis utuntur, praesertim in quibus moschus, ambra,& cibetum ingrediuntur, hodie uero pro chirothecis & man
64쪽
eis suffitu perfundendis in myrothecis reconditu ab unguentariis habetur: sub nomine tam en olei deben, ut quarto libro amplius uidere est. Uerum oleum hoc est abstersivum, mundificativum,&oppilationum apeitiuum, nam strumas quoque resoluit,& duros minuit tumores, mirifice contra in- Oliu de be
duratos splenes ualet, qua de causa hodie multi in unguentis de obstreienti- ibus spleneticis dictis, id miscentrualet quoque ad multas propulsandas aegri .dhi
tudines frigidas,praesertim conuulsionem, iuncturarum dolores, ac iis similes. Inest enim mira proprietas huic oleo,quod nunquam in longo temporis tractu senescit,aut rancidum euadit, imo si oleo amygdalarum gutta una uel altera huius de quo agimus olei adiungatur, illud a corruptione priueruatum habet. An uero oleum hoc e fiuctus putamine, uel potius nucleo parari debeat,quum in hoc authores uarios esse animaduertimus quaeri potest: Respondeo ex nucleo fieri debere,prout hodie quoque fit,nam putamen ineptum admodum,ut ex eo oleum parari aut confici possit, est. Sesaminum uero oleum,ex sesamo semine admodum paruo conficitur, sesamiuc liquo hodie uniuersa Graecia maxime in cibo & lucernis utitur: post oleum qi-m, autem ex oliuis confectum, sesaminum primas obtinet, corpora enim incrassat,semen genitale multiplicat, uocem clarificat, pectus lenit, & scirrho-sos tumores inqllificat. Est enim omnino medicum hoc oleum, in multis adhibitum oleorum compositionibus. Nucum uero oleum in multis paratur regionibus, praecipue in Longobardia, Ethruria. Germania,& aliis uariis locis, oleo olivarum carentibus, cuius uice, illo praeparando lucernarum lumine praecipue utuntur: in usum uero medicamentorum raro oleuhoc uenit.
O L E V M hyoscyaminum,ex hyoscyamo Apollinari siue alterco di ot.. Icta herba,raro in officinis paratur,non sine errore tamen, quum multu pin sediamin1 ldagricis,& calidis assectionibus ualet, contra phrenesin magno iuvamento inugitur,no minus contra gonorrhoeam,si renes eo illinantur,facit et aurium acutissimos doIores curat, praesertim si cum castoreo uel croco intus inaestilletur, item testiculorum & mammillarum dolores ac inflammationes si
65쪽
Granu enidium grai dism ibi, mel, ide. Granium enicinum cari microci hortulant, idem, vomitum pruritat.
AMATI LusITANI co MM8NT. sedat, dentium dolores ore retentum mitigat, & pilorum regenerationeae prohibet,de quo plura libro. .
Graece, uig mi: Latine oleum de grano cui Ao , Meum deseranο-HHOleu de cocco guidio, oleum de thimelia Hispanice, Lustanete, otio de torusco: Italice,Ulio depepe de monti.
Enarratio 3 c. OLE VM de grano cnidio siue gnidio, oleum ex semine thimeleae confectum est,nam chamaelea meEereon est,ut .libro dicemus. Caeterum hoc oleum exoletum ab officinis est, nec a quoquam in ulla regione par tur,de quo plura quarto libro legito.
desinente de aduor iam desemiente de Papagaios: Italice Glio
Enarratio 3 TO L E V M cnicinum,e grano cnico,oleum de carthamo est,quod ex semine eius id est croci hortulani paratur:Concinnatur uero uelut amygdalinum,eo tamen calidius est, nam oleum hoc apertivum est,& resolutiuu, pectoris remouet stricturam,facilitat anhelitum,medetur ictericiae, sedat stomachi dolorem & coli.
De oleo raphaiam. Graece , mis Ampie. Latine oleum raphaninum, oleum e te mine radiculae,olium Gemine raphane Hispanice, otio de fimita te de rauano: Italice Osis di mete de rasce.
Enarratio 38 OLE V M e semine raphani, plebeis septentrionalibus admodum protritum oleum est,tum in obsoniis,tum in lucernis, uelut Aegyptiis hoaminibus olim fuit, pulchram enim oleum hoc mulierum faciem reddit, Sillius a uento contractas emendat scabrities: nam & quibus a longa ualetudine pediculi abundant,accommoda tum est,praeter caetera autem hanc obtinet excellentiam,quod uomitum leuiter admodum prorritet.
66쪽
De oles e nigella. Graece, limo, mihis'm ' Latin Oleum de nigella, oleum me
MELANTHINUM oleum,id est e grano nigella dicto, non pa Ma sta,
ratur,si tamen pararetur easdem fere uires obtineret,quas sesaminu oleum. uere is et iaEst enim melanthium longe aliud granum ab eo quod inter frumentum M . 'reperitur,ut suo dicemus loco.
De oleo Sinapino. Graece, on. m rhinci : Latine oleum sim inum, oleum e finan dissa ce otio de moriaeta de moriarda:Italice Osso de mo Nardae suem delenape.
Textus quadragesimi Enarratio. O L E V M sinapinu, in uniuersa Germania in maximo habetur usu, nec non in aliis regionibus quoque paratur. Est enim oleum hoc maxime ad se trahen proinde antiquissimis medetur doloribus.
dem,to Enarratio .g T. OLEUM myrtinum in omnibus officinis paratum reperitur, sediis utinam eo modo concinnatum quo Melae suadet, cum oleo scilicet om- ilhu- ,-phacino, in balneo Mariae: ut uero optimum paretur sic componi debet: modo paria accipe myrtilorum recentium libram unam, succi myrtilorum libram meis ri debeandiam,vini nigri styptici, id est austeri libras duas,olet omphacini libras tres, omnia simul mixta in uas vitreum uel stanneum optime obturatum mi tantur,postea uas in balneo Mariae reponatur,& lente per triduum ad igne ebulliat, postea uero prelo omnia exprimanturetcui expresso, fructibus Aue baccis tanquam inutilibus reiectis, nouas myrti baccas iterum optime pistas addere est opus, & per triduum quoque, ut primo modo diximus , in balneo Mariae tractari debent: sic uero & tertia uice innovati debent. Sed animaduertendum est, quod ultimo die quo haec extrahere ab igne uoles,
67쪽
s6 AMATI LUSITANI COMMENT.uasis os per aliquot horas apertum permittere debes, ut uini humiditas exhalet, & oleum purius maneat, sic enim concinnatum oleum hoc, multo perfectius quam quod tempore Dioscoridis parabatur,depreheditur:credereq; par est,si huius balnei artificiu Dioscoridi notum fuisset, in eo omnia olec maris similia olea pararet, no uero ad carbonum ignem .Est enim oleum hoc continum frigi stringens frigidum, proinde stomachum ualde roborat, sistit uomitum, sedμ 'met uentris fluxum compescit,nec minus contusiones sedat.
Graece , dimo, Ax m: Latille oleum laurinum: Hi Fallice, obo de laureI: Italice,osio de bacbelle de lauro.
Enarratio AZ othisin tiu OLEUM laurinum, ex lauri baccis paratur, officinis triuiale, quoerinum utinam pharmacopolae praepararent ac non ab aliis adulterinu ut pleruns faciunt, acciperent, hoc uero calidum &apertivum est,colicam assectione,& frigidos alui dolores, & stomachi, curat; non minus capitis,epatis, splerni renum,matricis, neruorum,iuncturarum, uelut caeteros frigidos dolores mitigali& lenit.
De oleo Lenti cino. Oleum seu Graece, A uox, um: Latine oleum lentisinum H Aniceolio de lenti re, iam de mata: Lusitamice Ollo de ruetra: Ita lice Nilo det lentiso. De oleo Terebinthmo. Graece , i mi re cidim: Latine oleum terebinthinum: Agusianaee,iam det arbor dela termenthina: Italice talis de babele
oh.- liu OLEVM lentitanum,ex baccis lentisci,in multis Italiae locis paratur. sinum rumi praecipue prope Senas ciuitatem,ubi ab iis qui oleum hoc componunt,crdisum sic ditur,uisum multum acuere. Galenus uero libro quinto de Compositione medicamentorum secundum locos. capite q. Gingiuis ex inflammationet utimuc dolentibus,optimum pharmacum (inquit est oleum lentiscinum calidita
te erate ca te temperatum ore retentum , modo sit recens,nam uetustius tanto recen-
ἀμ- stiore peius est, quanto aetate antecellit: Imponatur autem in vasculum in quo calefit lentiscinum, in aliud maius uas, quod aquam calidam multam complectatur
68쪽
IN DIOS CORID. LIB. PRIMUM Dcomplectatur,maximopere itaq; inflammationi gingiuarum hoc conducit; nec uero minus etiam si iuxta quandam aliam partem , tum pelliculae linguam ambientis tum succingetis totum os aliquis dolor ob inflammationem oriatur,dolorem sedat lentiscinum, repellit enim citra molestiam, &absq; asperitate,quam pleraq; austerorum habent, discutitq; citra mordacitatem,cuius rei inflammatis praecipuus usus existit.Haec Galenus. Ex quibus rum obiter hoc attingamus, balneu Mariae satis illum cognouisse liquet, quum vasculum paruu in magno aqua pleno immergendum suadet. Dio-icodrides praeterea capite. .huius uoluminis inquit: Fit praeterea ex lenistisci semine,oleii quod adstringendo est,his quae adstringenda erunt praecipue accommodatum,& quo hodierni nostri unguentarii Hispaniae maxime utuntur pro inficiendis chirothecis seu manicis. Oleu terebinthinu ex baccis terebinthi arboris extrahitur, hodie uoce tantu notu, poterit tamen concinnati ex terebinthi resina, miras dotes possidens, quas multi opobalisamo tribuunt,inter quas praecipua habetur,contra omnes frigidas aegritudines, & maxime neruorum . Verum Dioscorides in praesentiarum tradit oleum terebinthinum refrigerare; quod dubio procul absurdum esse uidetur, quum capite. Ig. huius primi libri, terebinthi fructum calfaciendi uires habere tradat; Quamobrem crederem huic capiti, de quo agimus, uerbum hoc,& refrigerat, superadditum ess quod animaduertens Manardus Ferrarien fis, prima epistola octaui libri suarum Epistol. inquit: Quare magis probandus invulgatus Graecus codex alter, in quo nulla uirium mentio, sed praeparatio tantum terebinthini olei docetur.
resina lentici: Hispanice , otio di almacigua: Italice , Ulla di
P A R A T V R oleum mastichinum ex resina lentisci,mastiche dicta,
unde Dioscorides capite. r. huius libri inquit: nascitur & ex lentisco resina,quae ab arbore,lentiscina, a quibusdam uero mastiche appellatur. Ca terum hoc oleum in officinis hodie communissimu habetur,quod ut optimum sit, in balneo Mariae,ut Melae docet, parari debet. Est enim oleum hoc stypticum, proinde stomachum roborat, aluum retinet, & iiirtutem concoctricem, ac membra omnia lapsa & debilia confortat, olim uero in Chio insula,non procula Constantinopoli ciuitate perfectissimum hoc concinnabatur oleum,nec mirum, quum hodie quoq; ex insula illa tantumastix in omnes orbis partes diuersatur.
scorid. adadita Mastiae eae chio insis
69쪽
Enarratio' si sol VOCAT Dioscorides oleum, quod per se ex fructu uel semiae,
vj ruri, nulla alia admixta re extrahitur: unguentum uero,quod ex oleo compo. in e sub nitur,& in eo uaria simplicia miscentur. At re vera,olea (si hoc nomen pluraliter flecteret) quam unguenta appellari merent. Qua de re Galenus lib. 1. de Facult. simpl.med, capite. 1 . inquit quum de rosiaceo oleo loquitur, praestiterit fortassis ipsis etiam nominibus ea distinguere, quod ueteres si ciste constat,oleum etenim rosaceum nominare assolent, quod absq; odo. ramentis praeparatum est,cui autem & horum aliquid inditum fuerit, non id etiam oleum,sed unguentum cognominant. Item libro. 6. eiusdem uo luminis,capite de oleo, prope finem: ex dictis (inquit cognoscere iam libceat,&de aliis olei generibus,quae aequi uoce ipsis dicuntur unguentis, pilata rosaceo,melino,liliaceo,& quaecunque id genus floribus, fructibus , se minibus, liis,in oleo maceratis coficiuntur. Horum quodq; ubi una cum aromatibus praeparantur,unguentum efficitur,nostra uero unguenta, lolage aliter hodie, quam tempore Dioscoridis parantur.
De unguento flue oleo reseceo.
Enarratio. sic, Dd,- SIVE enim hoc unguentum ros acetim,sive oleum rosaceum dicatur, tum rassa, longe tamen aliter in officinis nostris ad Mesues mentem praeparatur.Va - guentum uero rosaceum plurimum ualet pro inflammationibus arcendis, repercutit enim materiam, sedat dolores, febricitantiu capitibus, & eorun renibus,magno iuvameto inungitur,refrigerat ardentes febres,epar,& sto et machum.oleum uero rosi ceum, absolute rosaceum, siue completum dis ctum,& cum additione immaturum siue omphacinum paratur ubis, nec enim communem modum parandi Dioscorides praeterivit, quum dicat, quidam solas rosas tantum detractis unguibus insolatas pondere unciarii sex in olei sextarium demergunt, demissam; in eo diebus octo madere si nunt, mox quadraginta diebus tertia rosarum adiectone insolatas sic reponunt,& seruant. De hoc uero rosaceo oleo locutus est Galenus. . libro de Facult.simpl. medic.capite.E . quum dicat; oleum rosaceum easdem uel sibmiles uires obtinet, quas succus rosarum: Omphacinum autem oleum rosaceum ex nondum completis rosis,& oleo ex oleis nondum maturis exetracto conficitur, non solum ad Solem, sed etia m in balneo Ma riae: Hoc enim frigidius est,quam absolute rosaceum dictum; uulneribus enim capitis accomodatissimum est,& prohibens inflammationes.
70쪽
IN DIOS CORID. LIB. PRIMV M sp
UNGUENTVM elatinum olim parabatur,nunc uero omissum est, paratur uero ex recentibus palmulis quibusda, quas graeci, i sti preMyuel ra*ahm appellant,nos uero palmitem uel palmitum dicimus Fructum stomacho admodum gratum,multum genitalis seminis creantem , qua de causa a nobilibus, in maximo pretio habetur, de quo capite suo,hoc est, de elate multa uidere est.
De Oho melino. Graece, A im: Latice , oleum melinum , oleum ex malis couetonia, oleum de malis citoni s , uel radoni': H panice, otio de membrissos, de marmelos: Italiae , Ullo de me dogni , vel cotoglle.
Enarratio. g8. PARAT UR hodie in officinis, oleum melinum, id est ex citoniis, no illa tamen arte qua prisci usi sunt,sed hac potius sequenti. l .citoniorum incisorum cum cortice non exacte ad maturitatem uenientium, succi eoru an. libram unam, olei omphacini libras duas, omnia in uas vitreum mittantur, & quidecim diebus soli exponantur,deinde uero in balneo Mariae coquantur per sex horas, postea uero permutentur citonia, & coque, prout primo fecisti, bis uel ter, quousq; oleum purum maneat. Est enim oleum hoc mirum contra stomachi debilitatem, nam uomitum & uentris fluxum arcet,sistit sudorem, corroborat neruos, concoctricem uirtutem uiuificat,& appetentiam incitat.
De Oles oenanthim. Graece , b in m : Latice , oleum omanis inum , Oleum ex
fore brume , tae Iustis fluesbis: Hispanice , otio deforde uid mouis amite defies de mas labruscas: Italice, Ullo de i fori de la labrisca.