장음표시 사용
81쪽
latus fuerat molem detumesceret, aegraques s. l'tim melius habere coepit, & in praesentia satis commode habet. Hoc sane adseuerare audeo me adoles sentem aegidium d Onsset, etiam nune Bartholomaei Wollers Sartoris famulum, undi- sque Vermes egerentem, nam infinitos vomebat;
per anum reddebat, imo lectu , vel visu rarissimum, mingebat, his aquis percurasse. Ita me bene amet Deus; uti semel ita matulam vitream, svria mictione sedecim vivos vermes reddidit,me lpraesente, & quae mea est curio litas, quia fucum timebam, matulam tenente, quia me in domum Bauaricam (Xenodochium est a Principe nostro Serenissimo institutum, cui tum sextu mannum praeeram missus; harum aquarum usu, medicam mentisque ei rei dicatis, sanitatem qua nunc pollet optima, paucis diebus consequutus est.Si quis eum ob rei raritatem videre volet, in aedibus dbehi Bartholomaei, ad aedem S. Ursulae inueniet. Et hoc mirum quod ex nobilium fide dignorum qui oculati adit itere testes, relatu habeo: rus in cum cui dormienti in aurem insectum penetrarat, cum dolore tantum non furiante, acidi fontis aquam auri immisisse, mox vermem 1 roson eis puncturis abstinuisse, nec multo post frustatim eductum esse. Vteros etiam tumentes iustoque humidiores desiccat: quo fit ut multae quae aeterna sterilitate post duodecim, vel ut vidi quatuordecim annorum matrimonium in frugi si rum damnatas se putabant, harum aquarum usu matres
82쪽
matres sectae sint. Caeterum hoc potius praei stant in uterum per catheterem immissae, vel per insessionem , aut vaporarium applicitae: quanquam & potae aliquid prosint, purgando
venas, roborando viscera, calefaciendo partes utero vicinas et ut mirer scripsisse Senecam. reddi causam non posse, cur aqua Nilotica, saecundiores faciat sceminas, ut quarundam viscera longa sterilitate praeclusa, ad conceptum rψlaxaverint: quare in Lycia aquae quaedam conceptum staminarum custodiant, quas solent petere quibus parum tenax est vulvaes huius enim rei causas obiter adduxi. Arth
ticis prodesse scribit Pigraeus, eo quod seriam
expurgant, quod in articulos lapsum, membranas ientando, diritatem illam dolorum, carnificinamque excitat et Caeterum nisi pudigatissima corpora sint, fluxus ciendo, tum hoc anno, tum superioribus nocuisse, arthrb is timque alieno tempore accersisse vidi: cui rei testem laudare possum, Dominum Laurent f um Petri Iurepuitum , nunc Canonicum Namurcensem, cui ante septem annos aquas bi- benti, tettio die, podogra primum: dein chb iragra, qua ad eum diem non laborauerat, quia , ut ipse fatetur, purgationem neglex rat , superuenit: di ratio cur podagricos non prompte iuuet esst , quia neruos & articulos non tangit, nec eo, ut ad cerebrum, prompth vapin xes transmittit. Per accidens tamen prode set haec aqua
83쪽
aque a potest, rogor an do nimirum viscera dites pediendo generationem phlegmatis,&seri,quod
in articulos decumbendo, podagram elicitat. Vtrem tota m quasi syllabo comprehendam, Aqua Spadanae, ventriculi concoctionem iuuant, ortaxin seciunt tantam, ut quidam a fame canina t. peruentura sibi timeant, sitim domant, colicosistiacisque torminum dolores sedante arenas mi nutosque calculos ex renibus & vesica expellunt: obstructiones viscerum hepatis maximὴ & lienis, venarumque me feraicarum deobstruunt: cra. pula hesternoque mero nauseantes mirifice re. creant et sanguinem depurant, Iumbricorum genus omne necant, menses si fiant mouent ; si nimium fluunt, sistunt. Febres pellunt: oculorum
fluxus illit sistunt cutis infectiones, pustulasque& scabiem lotione, & magis balneo auferunt: morphaeam lepramque recentem tollunt, comceptum iuuant: catharros & quae illos sequuntur, paralytin, amplex iam, epilepsiam imp diunt. Ogenis narium : dentium vacillitioni opitulantur. Pendulas mammas coercent: a fidicius tonsillarum gargari satu tollunt. Hydro,Pem, leucophlegmaticam maxime, & Ascitem exhauriunt; penis exulcerationem ianant. Cete-Tum ne longior narratio molesta sit, cum Gheringo harum historiarum cupidos in Spa remit to, ubi quotannua exempla, etiam curiosissimo rum animos explebunt,
84쪽
rathae praedictu assectibus laboraxtes, sanirari restini possint.
Q vi proximum legerunt caput, sine dubio
Aretalogi, vel Ceretani orationem, ad omnes morbos remedia profitentis, audire visi sunt, itaque res habet, ut omnes qui harum aquarum
vires describendas sumpserunt, cum eas in plerosque humani corporis affectus valere dicunt, fiduciam apud paucos, fidem apud neminem prope inueniant, Caeterum si in Spa mature, &constantibus naturalibus, vitalibusque venerint: nam quosdam, & inter alios nobilem quendam More lini Venetum: Piccent ni testudinis pulsandae peritissimum Romanu, tertio priusquam morerentur die, ut alios taceam . Spadam ab iis quos primis huius libri notaui lineis; missos vidi)aquasque quo dicemus modo biberint, in dubie quae dixi vera esse fatebuntur. Paucissimos enim vel nullos Spadae incolas, capitis doloribus, carmdialgia, calculo, obstructionibus renum, hepatis, lienis, meseraicarum Aborantes, inuenies. Icite-ricos, hydropicos, podagricos, scabiosos, epile pticos , quod sciam nullos. Sed cum modo bibendae aquae: Ut enim non medicamenta modo, sed & alimenta nullo ordine modoque, & alieno tempore ingesta, damni multum, commodi nihil adferre solent; ita & aquae Spadanae, nisi certo F anni
85쪽
anni tempore, certaque diei hora,modo & man.
titate conuenienti, corpore bene ex consilliope.1iti medici praeparato bibantur, morbos augese potius, quam auferre amant. Nimium mel, fit fel, nec quicquam tam bonum habet sublunaris mundus, quod non malae faecis aliquid secum trahat. Ne igitur aquae, quibus multi votivam salutis appendere tabulam , sequiori usu infamen.tur ab iis, qui ex prauo carum potu, morbis non tantum non sunt leuati; sed & cum valerent opti men, voluptatisque cauSa eas biberent, febres, aliaque damna contraxerunt; ut ante annos septem Genuenti cuidam nobili accidit, & aliquot Belgis : alijs ventres intumue te ut hydropici ubderentur; modum eas commode bibendi doctabo, si prius causas cur supradicti in hos casus inciderint, aperuero quam breuissime , ut alij hinrum exemplo docti, has syrtes vitent. Constat febres nasci ex rebus preter naturam calorem nostrum naturalem accendentibus; Caeterum&s sanguis solo calore aucto febrem excitet, alii tamen humores, ut docet Gai. Sec. de dissi febri iam quatuor primis capitibus, nisi putrescant, se brem accendere non possi/nt; non putrescent au tem in corpore perspirabili & libero, obstruatur ergo febri tentandum corpus, necesse est. Hae it que aquae cum valde diu leticae sint. humores se cile & confestim iecum ad venas rapiunt, quacum tam multae materiae transitum praebere non
possint, obstruuntur: obsi ructis venis,humores iii
86쪽
i hontenti, accedente calore alieno, ti vitiante vel
educente calorem genuinum, seu natiuum . pu-- tiscunt, unde homines istbriunt. Caeteroqui cer-l tissimum est, purgato bene corpore, has aquaS.
plus momenti ad debellanda omnium febrium
genera, quam ulla alia pharmaca obtinere. Eadem ratio est subitae hydropis, vel potius tumoris hydropem mentientis. Calefit aqua Spadana in ventriculo, pulsoque actuali suo frigore, po- tentialem suum calorem in actum reducit, & sic pituita, quae plurima in corporibus mollibus maxime foemineis & cachecticis stagnabat, attenuatur primum, dein in aquam soluitur, quae suo pondere imam ventris impletura capacita tem descendit , nec hoc mirum, cum in dies catharticis medicamentis incaute adhibitis, idem fieri videamus: quae cum magna copia in abdo
minis cauitatem decumbunt, in eam molem ven- trem attollunt, ut hydropem praesentem om-
nes iudicent. Quae causa est cur in longo apos Eematnm pituitam soluentium Vsu, ne aegris pituita eraciori pleni, hoc periculum adea nuperiti medici quotidie apoχematis sumptioni, aliquid trochiscoruni de absynthio, de capamribus, de eupatorio , de spodio, de carabe, &c. praemittant. Alioqui vel solis syrupis nimis incidentibus, hydropem quosdam incu risse,no-l tat Auerhoes v. colliget, dicens etiam sy rupi acetosi simplicis immodico usu hoc accidisse: qui lims rvm trochiscorum usu , malum hoc praeuertere F a poterant.
87쪽
poterant. Verum uni aut alteri medicamento si recens sit hoc malum, cedit, uti plures testati l poterunt, qui hoc & superiotibus annis, his in commodis a me leuati sunt. His affectibus obb lter elucidatis, rei me accingo. Qui aquas bibi, turi sunt, vel sani voluptatis ergo, ut solent reacens nuptae cum maritis, vel proci cum amasjs: aut aegri necessitate adducti illas adeunt.Issis leue eccoproticum siue elere lenitivum, seu benedi- scia laxativa, ad dragmas '. vel 1 o. seu cassite un- lcia una cum scrupulis duobus rhabarbari vel mccoacae: vel fyrupi rosatii solui, unciae tres plus minus suffecerint. Imo qui corpore sat laxo fudirint, ut sunt qui bis, ter, in dies secedunt, nullo medicamento praeuio, Pouhontii vel Geron sterii aquis per se satis aluum iam incitatam promotN-ris, uti possunt: Nam & Galenus libro de sanit liuenda,consueuisse ait multos,vere ves Autumno ad excrementa vacuanda, vel deiectoriis medi camentis uti vel sponte manantibus aquis,quibus utique aut sulfuris aut bituminis, aut nitri vis in- est. AEgros conuenienti & affectui proprio me dicamento purgare conuenit, & quoniam pleri que vel pituitae, vel bili flauae, vel atrae seu me- Iancoliae medicinam petunt, idque ut affectibus superiori capite recensitis occurrant, obiter sola mulas praescribam, ut qui in Spa vel medicum non inuenerit, quod raro accidit, hoc enim anno quo scribo, praeter me quatuor decim ibi visi me
dici, vel qui sumptui parcete volet, quod multi
88쪽
faciunt,hinc sibi medicamentum non nocitnrumpetere possit. CaeterΗm hoc moneo, me praescribere formulas quae nostratibus pharmacopoliis conueniunt. Cum enim Galli, Hispani, Angli, qui recentiori quam nos rhabarbaro, manna, agarico utuntur, sex dragmis, vel octo electuarii alicuius, purgantis, in decocto cordiali, vel aqua aliqua stillatitia soluti, contenti sint,scammonioque defaecatiori forte,quod tamen solum omnia, purgantia pharmaca stimulat, quam nostrates
viantur, nos totis decem dragmis, vix tantundem proficimus. Imo cum chymicis eorum medicamentis utimur, nisi doli plusquam dupla
utamur, & operam, & tempus, & nummos per- dimus. Qui sua in patria. quod suadeo, medic mentum praesumpserit, leni pharmaco eluuiem in itinere contractam, cum spadam Venerit, eluere poterit. Caeteri haec aut similia, vel in Spa, vel Leodii sumant. Qui pituitoso affectu labos rant, capiant fol salutae, bellionicae, verben T, maiorante an. manipulum et florum cyperii an-s xlios, primulae veris, paeoniae, Ocymi caryophyllati, centaui ei minoris an . pugi, radicis galangae, aeuulae tamen dragmas tres, pyrethri dragmam; sol senae or uncias duas, agarici, mecoacaean dragmam, bulliant in aquae s. q. ad Uncias nouem, in colatura solue electuarij de dactylis, det sebes en an. dragmas sex, syr de stechade, byZans tini, Iutubinian. unciam, olei cinnamomi scru-
pvium, misce pro tribus dosibus, vereontinua-F s tis, vel
89쪽
tis, vel uno intermedio die sumendis. Aut se. smat tabellas. Rec spec elect. Indi dragmam, cum saccaro aqua maiora nae & anisi soluto, q. f. s. tabellae . quae olei cin guttis aliquot irrorentur pluma, vel cum saccaro simplici, & syrdest a. chade fiant boli pro triduo, qui accurate diubdantur, si malit pillulas accipiat pili. foetidarum
dragmam unam semis; cochiarum, sine quibus an. scrupulos duos, trochis alliandat scrupulum, cum aqua cin pili. EI. sumat in dies septem, post primum somnum, de si potest, dormiat una iii alteramue horam. Qui bili remedia volet, A. capiti. veneris, cuchorei, aceto , sonchi, enisi- uiae, an . mani p. flor. rosa r. violar. nymphare, an. pug. rad graminis aceto maceratarum rad. asya, ragi, quinquefolii an . unciam unam semis; ta- imarindorum , passularum iuiubarum an. unci- iam, quatuor siem. frig. maior , an . dragmas duas, bulliant in s. q. seri lactis ad lib. i. in collat. solue eieci . de prunis solutivi, de turbith. cum rhali. lan. unciam, de sebesten unciam unam & semii, syr Oxysiaccharae, limonum an . uncias duas, olei svitrioli minimum, ad aciditatem iucundam, smisce pro tribus do sibus. Si malit pili. eapiat ag gregatiuarum, Arabicarum, aurearum an si v lpulum, addat dacrydii grana quatuor cum aqua lvosar. f pili. q. repetat duobus aut tribus diebui, i aut sumat pulpae tamar indorum unciam semii, lsucci sitimariae densati dragmas duas, cassiae Vp
am, dacrydii grana nouem, f. bolus, aut inius
90쪽
dat dragmam unam & semis rha barbari, spicae
scrupulum semis, in aquae en diuiae & vini albian. uncijs duabus; mane soluat in colatura syr ros. solui. cornposi uncias duas : repetant bis te rue. Mesan colicis affectibus laborantes hoc modo purgari poterunt, Rec. florum stoecha dis, Sambuci, geniti te, epithynii, thymi, centau
rij min. an. pugillum, herb. Mercurialis, fuma-xiae. pulegii, serpilli, corticis mediatii sambucian manipulum : radicum polypodij , aenulae
campanae an . unciam semis, sol. senaeor unci apduas, seminuni citri, cari hami, an . unciam semis, maci draginam , bulliant in seri lactis, vel
iure caponis antiqui s. q. ad vincias nouem: in--lat. solue cons. Hamech, electuarii. Indi an . unciam semis, electa catholici dragmas sex, syr. de epithymo, de fumaria, mellis mercuria latian. unciam: ol vitrioli q. si ad aciditate palato gratam .Pillularum in hoc affectu rarior usus est, nisi ex capite laborent, tunc enim quia longiori
spatio euocandi humores, pillulae alijs pharmacis praestant. Sed statim ijs sumptis iuris aliquid, vel decocti sorbendum. Siccus enim humor est squalidusque, & natura cunctator, ideoque humidis liquidisque remediis oppugnandus. Si quis tamen ad omnia alia nauseans solis pillulis uti velit, capiat mata pil. assaiereth. indarum, de lapide laetuli an. scrupulum saetidarum scrupulum semis cum oleo anisi q. s. s. pil. I. hierae russi