Antoni Neri Florentini, De arte vitraria libri septem, & in eosdem Christoph. Merretti med.D. & Societ. Regiæ Socii. Observationes & notæ. In quibus omne gemmarum artificialium, encaustorum & laccarum artificium explicatur.

321쪽

NOTAE.tur, qui hanc plantam Neapoli a se inventam designat, describit, & usibus vitrariorum inservire dicit.Tertia species AEgypto magis propria est, &ab eodem authore Rau t optia curat, foliis valde longis & hirsutis vocatur. Praeter has tres species vidi, &penes me habeo quartam ejusdem speciem, ex cadis pulvisculi receptam,& a Bolanicis Rali sinosum die am. Harum prior & posterior si minus& minimum excipias prope nostrum Thamesin, & in locis Angliae maritimis, s non aliis Septentrionalioribus

copiose crescit. CCeterum nostrates

ex hoc Rali Spinoso cineres in iisus crystalli aut alterius vitri parare nolunt, & experimento in domo vitrariorum facto compertum est, herbam hanc candenti ferro impositam, infumum abire, nullo aut exiguo sale relicto : cum e contra Nati ex Oriente advectum, eidem ferro inditum, propere maximam sui partem in cineres

nigricantes salsos , quod ei proprium

322쪽

136 N O T AE est , abeat. Hoc Κali ustum vermis instar sese contrahit, flammam diu servat, & sal reddit acre admodum candidumque . Nostrum Nati collectum, gustu aquam marinam plane salsum quid refert, ac sii locis humidis asservetur, seipsum contrahit, id quod Salga marius mihi notus suo damno expertus est : qui bico citi limi illud

sibi comparaverat. Cum enim illud lavisset, , in acre acetum immersis set, ut in muriam abiret, parum ejus dem superesse deprehendit, consumtis ab aceto fere omnibus. AtqUe ingens haec plantarum respectu natalis soli differentia , non in hoc nostro Naly magis quam in aliis manifeste peicipitur, in peto scilicet, quod

ab eodem semine nascitur , nec non C; nariciis & Rhenano vino, quod ab eadem vite provenit, ut & in cicuta Graecorum S alterius regionis, pluribusque aliis: atque hac eadem ratione pulvis ciuius a Soda secernitur.

Hae diversae Naiy species, ut ut natu-

323쪽

raliter ex aquis proveniant, de prope salsos lacus naturaliter floreant, in mediterraneis tamen Hispaniae 3 E.

gypti locis seruntur , id quod dubio procul in calidis hisce regionibus ad

quantitatem , acrimoniam & fixationem salis plurimum facit: in AEgypto praesertim , quae pluviam nunquam sentit, sed anni spatio semel a Nilo Fluvio irrigatur, quis angi lutique plurimam post se relua quit. Et hae Nati species circa aestatis medium, ubi quam maxime vigent, resecantur,& calore solis siccatae in strues colliguntur, nec non super ferreis cratibus comburuntur, decidente in foveam, in lapides vel massam duriorem coeUnte cinere, qui deinde collectus servatur, & testante Lobelio Sodie nomen recipit. Quando haec planta in usum deduci coeperit, incertum es h Primi qui eandem noverint, eidemque nomen suum imposuerint

Arabes fuere , id quod addita particula At, quae mere Arabica est, satis

324쪽

1yS N O T AE. demonstrat. Inter hos mentionem

ejusdem factam invenio apud Serapionem & Avicennam Physicos, qui

eandem contra calculum, ulcera &oculorum incommoda commendant.

Lobelius putat, nos plantam ipsam ejusque nomen & rationem praeparandi debere Graecorum & Arabum recentioribus Philosophis, qui Chy

miam exercentis circa Vitr Um Occu

pabantur Ad vers. pag. 16s. Sed Graecos, & Graecorum de hac planta notitiam quod attinet , aliter sentio. Nulla enim ejusdem apud Graecorum Physicos, aliosve scriptores mentio fit: praeterea nullum in Graeca lingua nomen obtinet: ideoque sine dubio ab Arabibus aut recentioris aevi hominibus notitia ejusdem ad nos deducta est. In emenda. Optima & expeditissima ratio cognoscendi qualitatem cineris haec est, trutina qua smegmatopaei utuntur. Cineres in aqua lim

pida dissolvunt, & siliratum lixivium

325쪽

examinant, & cognita lixivit quantitate , saetaque comparatione inter pondus aquae & cinerum antequam dissolverentur, inveniunt, quantum salis data cinerum quantitas conti

neat.

Lebetes noster ubique improbat usum aeris, nisi si viridem vel coeruleum colorem parare velimus. Et certe acria iis c lixivia nonnihil aeris absumunt, vel humiditas aeris & lixivit partem ejus aliquam in aeruginem convertit. Quare nostrates vasis utuntur intus plumbo obductis, qualia illorum sunt, qui alumen

excoquunt. Tartarum. Tartarum ab autore

dictum , revera sex vini, &a tartaro ipso distinguenda est, quia tartarum semper lateri vasis adhaeret, atque in frusta duriora concrescit, nec unquam testante Helmontio in regione fecum invenire est, cum econtra feces nunquam non in fundo vasis inve-

326쪽

niantur, humidae; & tenuium particularum. Tartarum vini rubri ad hos usus optimum est, & sal continet magis quam vini albi acre & copiosum. Calcinatur, ut quicquid heterogenei admixtum est absumatur, A sal candius evadat, tantoque citius in aqua distatuatur de tanto facilius e pulvisseculo extrahatur, cujus corpus tartaro

recluditur, haud secus atque nitri corpus, dum aqua fortis vel spiritus nitri sit , ab alumine & vitriolo ape

ritur , id quod citra istiusmodi addi

tamentum non procederet. Et eandem ob causam tartarum aqua dissolvendum es , antea quam pulvisculus in vas mittatur. Tartarum suum in fornace sex horarum spatio calcinant, usque dum albedinem contrahat, cum experimento constet, id genus calcinationis plus operari, quam si archiore temporis spatio absolvatur. Ouanti autem momenti sit extractio humiditatis ex tartaro , id secreta Chymicorum nonnullorum procedendi ra-

327쪽

N O Ttio demonstrat. Nimirum , ut cry stallum, vel cremorem tartari maiore copia & magis candidum faciant, tartarum grosso modo comminutum calcinant, vel potius in fornace &patellis stanneis probe siccant, qua ratione cremor multo melior evadit, quam sine hac exsiccatione & moderata calcinatione. Sal fundum vasis petit, & ligula eximendum est, jta, ut humor omnis in vas decidat. Ibi

seces lixivii jam sident , siphone

detrahuntur.

C A P. I L . At erum materiale, quod vitro consistentiam, corpus firmis tudinem dat arena vcl lapis est, non ais ter ac ferrum chalcantho Anetico cuprum Hungarico, Dantis cano &

Romanorum vitriolo, id quod aliasi loco & tempore humido in aquam abiret. Et lapides equidem quod iti- net, Agricolatil, tr. ait liquescentes, si candidi fuerint, cateris p stare: quibus

328쪽

gor N O Tquibus de causis crystallo primae debentur: ex his enim fractis in India fieri vitrum usque adeo translucidum ut nullum cum eo comparari possit, autores esse Plinius sci ibi te secundas tribuunt lapidibus, qui tametsi eis duritia csus allorum non sit, tamen simili modo candidi sunt translucent: tertias dant his lapid bus candidis qui translucidi non sunt. Post tam

sum autor noster suocolos commendat, quos Ferant. ImperatUS l. Eq.

c. iis. sic describit: Lapis mitrari marmoris candidi oeciem refert, nonnim

hil transflucens ; sed duritie ab eo dic eri, quam silicis instar habet, unde percussus scintillat, is conjectis in ignem non

calcibatur. Hic lapis frequenter aliquid ex dilutiore viridi secum trahit, serpentini lapidis instar. Reperitur in propriis suis locis, admistis venis, crustati talci. Projectus in ignem pelluciditatem suam amittit,& candidior leviorque fit, ac postremo in vitrum transit. Vitrariis materiam vitri prae-

329쪽

N O Tbet Cuetolo vocatur: in fundo enim fluviorum S torrentium e tandem colligunt, testacei la udis forma. Et hos quidem Moram in usu esse

autor noster ait. Extra controversiameit, lapides omnes candidos & trans lucentes, qui in calcem non abeunt, vitro inservire. Autoris tamen nostri axioma Universaliter verum non est:

neque enim lapides Novo Castello allati, quorum in discursu de fornacibus facta esst mentio, nec silices ie-niam, nec lapides illi quibus pa menta constant, pluresque alii, qui chalybe percussi vel ungula equi

ignem reddunt, nec rhedarum rotaenuic proposito inserviunti Silices revera omnes illas proprietates obtunent,& si calcinentur,& in pulverem minuti stimum &im palpabilem redigantur, atque per se taceum anetistis limum trajiciantur, metallum redeunt crystallinum, longe omnium purissimum &nitidissimum. Sed in Armus in praeparandis illis labor do-

minos

330쪽

rundem.

Deficientibus aptis lapidibus succ

du arma , & secundum ea quae autor noster narrat, prior in usu fuit: Candida, minuta & bene tota sit opo tet, antea quam Operi admoveatur: atque in hoc omnis praeparandi ratio consistit. Reperitur ut plurimum in ostiis & circa latera fluviorum. Crystallus arenam requirit teneram, mollem & candidam : vitrum comm Une

magis duram & scobi similem desiderat. Ingens in hoc materiali varietas est: alia enim prompte liquatur,&cum cinere mista in vitrum abit. Ioseph l. a. c. s. de bello Jud. de arena murabilia narrat, quorum haec summa est: Pto maidem Galileae Belus fluvius oraeterlabitur, qui Carmelo monte Ptolemaidem inter S TDrum oritur. Prope hoc exiguum flumena emnonis statua est cui Facium alacet cubitorum fere centum, si admiratione dignissimum patriceiam hic est in jeciem rotunda , arenam citro