장음표시 사용
31쪽
NI CAPUT II. DE PAR TiBUs .riae est, tradit , in ethicam , seu philosophiam morarem , iurisprudentiam ἐν politicam dirimitum . Cons Disienatis. posteri ipsius de Reformati Milos '. m. p. l3. ore seqq. Ad disciplinas practicas nihil obstat,
quominus Logicam, sive philosophiam rationalem qu que reseramus . Haec enim docet quomodo intellectu nostro 4 ad cognoscendam veritatem fugiendosque errores . recte uti debeamus , , adeoque , uti vides , immediate & sine circultiode ad praxin & felicitatem nostram tendit. t. Hae sunt potissimae philosophiae partes , quas suo complectitur ambitu . De ordine vero , quo harum quaeque pertractanda , ras velim notes posi
Corol. I. Is generatim in. disciplinis phil ophicis perdiscendis ordo observandus , ut ea praemittantur quae intelligendis reliquis subserviunt g, w. . Quoci a . 'Corol. 2. Logica in imo omitium loco pereractanda est, quia tridit regulas, quibus dirigitur intellectus in cognostendis veritatibus reliquis. Corol. 3. Metaphysica , sive philosimhia prima , praemittenda est philosophiae morali. . sCores. Metaphysica praemittenda quoque' est
Comi. s. Ipsae autem partes metaphysicae ita ἀ-.locentur ut primo quidem loco oritologiam , secundo . cosmologiam , tertio psychologiam , quarto clanique theologiam naturalem tradamus. , Rationes haram positionum speciatim reddemus in praelectionibus nostris , ubi. quae de specialiori ordine . ceterarum disciplinarum monenda sunt, quoque addu
32쪽
DRiusquam quid sit Logka , intelligi potist , a
L feramus i necesse est , nonnullas propositiones , . ceteris , quae dicentur rectius concipiendis maxime subservituras . . '. s. Experientia sensu us; coinmuni. condo sa-cti , novimus , nos naturali quia 4 , . vel verum c
r*ostendi , ves illud dijudicandi , vel rationes. d. vique coniiciendi , sive ratio andi . dote. esse instrues.s. . '. g. 49. Naturalis iudicandi ratiocinandique sa- cultas ipsa exercitatione dc usu crebriori perficitur a nonnullis , ut non modo, quid in quaque reveri sit, perspiciant, verum quoque, quale illud sit ,
f. ro. Cum mens nostra vel cognoscit quidpiam , vel le eod)m judicat; tum vero illa, oportet , regulis quibusdam dirigatve in cognoscendo vero . Quis Iid enim, inquit Crosa in Log. Lat. p. I. recte ac rus cadere potest , id lπibus , necesse est , subjaceat, quarum ad normam exactam In Naelup, taleque comperiatur, quale est . .
. st. Si uui naturalem judicandi ratiocinandique facultatem uni dc crebriori exercitaticte ita perseo runt , ut dc verum cognoscere , de illud dijudicare queam'; tum ipsis tribuimus Llaicam naturalem . Ut. ita Lutea naturalis aliud si , quam naturalis 'nostra judicandi ratiocinandique Vis , usu d .exercitatione quomodocumque polita; sive , ut vVol
33쪽
di spositio quaedam naturalis , exercitio . communi ad habitam diuti, dirigendi operationes mentis seu facultatem cognoscitivam in cognoicenda veritate. Confipsius Log. Lat. p. I p. 9. Datus omnino Logica naturalis Demonstr. Cum enim experientia doceamur , nos
naturali quadam judicandi ficultate gaudere , & il iam naturalem judicalidi dotem ita nos posse perficere, ut verum a falso internoscero possimus β. g. ;ἱlla autim naturalis judIcalidi vis exercitatio pers ba dieatur L a naeuralis β. 31 ): inanifestum est,
IchοI. Pluribus hanc propositionem exemplis emmii. niemus di illustrabimus in praesectionibus. stris. , '&quid existimari. debeat de divisione Logicae naturalis inconnatam im aequi tam ; disputabimus: . ' ., 33. . Qui ut ica utuntur naturali ε, in c-hq en. do vero regulis. 3uibusda dirigantur necesse est. Demonst. Cum enim, qui Lod ca naturali, utuntur', uprum vel cognoscant, ves dijudicent, . t.); mens autem nostra . nihil cognoscere aut dijudicare
queat . nisi quibuslam dirigatur regulis . sy. : rparet', eos , qui Logica utuntur naturali etiam i
xundum certas. agere regulas. . .
- β. s4. Quamvis vero , ope Logicae naturalis , ju- dicia aut ratiocinia. eonficientes , . nonnullis regantur regulis s3. :. istie tamen. regulae ab iis , qui sericu ndum Logicam.' natinalem rationes sub hicunt , mi distincte pinpiciuntur. aDemonstr. Qui enim Logica gauderet naturali , rahabitu itidem gaudent venam cognoscendi , illudque inremoscendi a salso β. si . . Sed ille tabitus sive promtitudo acquiritur usu di exercitatione crebriori I adeoque , qui secunduti Logicam naturalem , vel judicant Mel ratiocinantur , ii vera suidem persaepe judicant , Wel ratiocinantur Sed . cum , ob similitudinem exemplorum , ita iudicent . nec aliter : mirum non est , apsos in judicando α
34쪽
P a o Elet O M E N A . ratIocinando confusis admodum nota regulas , secum dum quas vel jussicent , vel ratiocinentur. Exempl. Fit . ita saepenumpro , ut agamus secui dum . certas quasdam regulas, quamvis easdem non distincto perspiciamus. Sic e. gr. quilibet ructicorum quotidie .
actiones suas itistituit secundum legem imaginationis: quamvis, quid sit lex imaginationis , prὀrsus ignoret. Idem accidit iis , clui crebriori exercitio n/turalem judicandi. facultatem ita perseeerunt , ut & verum dijudicare , ct testime quoque ratiocinari possint . Hi , secundum casus similes agenteil. agunt secum dum reΦulas ratiocinandi iis licet nondum distinct. perspectis . Rem illustrabimus exemplo M Fae , Ca-jum , non eruditum illum quiden sed Logica tamen naturali instrumna , in exemplo quodam , sibi
jam noto , observa se , in hoc stilogismo esse nexum .'
nullum, consequentiam nullam: . o. homicidium est vitium , . . 'N. avaritia est homicidium, ' . ' . E. N. avaritia. est Vitium . . . Fac porro, alium Cajo occurrere syllo mum , qui 'huic. in strina apprime similis, est e. g. ' o. corpus est substantia, ε . . N. spiritus est corpus, E. N. spiritus est substantia. i .
om Cajus , recordatus priorem syllogismum ; eo, elusionem legitime ita ferri , negabit ; -la tamen , contra quam hoc in syll ismo peceatur in exMplo a Cajo confuse tantum perspicitur . Si enim Dis regulas cognoscit , is cum ad casus speciales si af psicatio , easdem indicare potest dc speciatim num
g. 33. quo eonficitur , illos , qui sola Logaea naturali sunt contenti, saepissinie labi posse & erraret. Demonstri Cum enim , qui secundum Logicam naturalem, vel judicant, vel ratiocinantur , regulas judicandi ratiocinandive confuse tantum perspiciunt
ij. 34. . fit, ut m exemplo quodam . speciali quid ' B 4 pro
35쪽
pm. vero regulisque generalibus consormi habeant ouod iisdem tamen ugnet , & Mntra . Ut ade Υmtelligi queat, illos , qui sola Logica .naturali sunt contenti . i. e. qui solo usu & exercitatione judicandi facultatem perseeerunt . si . , , ia penumero labi , & contra leges ratiocinandi identidem pec
Seh. Idem scilicet accidit iis, qui sola Logica naturali contenti sunt . dd .quod etiam illis observamus evenire , qui .solo usu linguam aliquam didicerunt . Hi enim sermunes regulis convenienter in stituere minime possunt. Cum vero . . nulla usi institutione , r gulas linguae, veI. promis non , vel obscure eci te &confuse admodum corint ;. & majori euandi periculosus expositi, quam quidem illi , qui regulas loquendi disti te perspiciunt . st ratione' sermonis ex. re gulis , distinctius cognitis, reddere possunt. so. Si quis regulas , quibus mens in cognoscen da veritate dirigatem )s. socὶ , disti licte perspicit , u-gillatimque eas in casu quopiam speciali indicare po- test; tum ipse tribuimus Luidam arei talem. Ut ita' Logica artifieialis, nstematice considerata, nihil aliud sit, quam ejusmodi disciplida , qua regulae & praec pia distincte traduntur , quibus intellinus nostri operatIones , in cognoscenda de dijudicanda ieritate diriguntur. Logica autem. artificialis. , subjective & hamiualiter spessita , est nihil aliud , quam scientia sive habitus' regulas distincte peripitiendi. & applicandi ,
quibus intellectus operationes in veritate investiganda di dijudicanda diriguntur. 3 t. Non operosius hic in prima vocis Luices originein inquiremus , neque , quibus alias titulisiade utilissima disciplina insigniri soleat , .multis exponemus , ea, quae hic sciri merentvr , in ipsis pra lectionibus nostris commemoraturi . Id unum , nostra resere , hic adferri , Logicam vocari quoque phil sophiam rationalem , propterea quod ipsa est ea dia. sciplina , qtuo vel maxime occupatur in hoc ut regulas
36쪽
P π o t e G Ο Μ o N A . CV Mas ad rationis culturam promovendam spectantes
Sobes. Logica artificialis . dicitur Logo. ea, cum, judice. qviem Muliero, philosepho Lipsiemsi ; DCica naturalis ne Logicae quidem. nomen me Lmatur. De quo coram copiofius.
g. 37. Si quis gaudet habitu , regulas , quibus ii tellectus operationes in contoscenda : .mqtate dirigum tur, in casibus obviis applicandi : tunc 'aptis tribuimus Logicam utentem. Si quis vero tantummodo remas, quibus facultas nostrae cognoscendi & judicandi eo formatur , noqit, nec transfert illas ad praxin : tum ipsi tribuimus Logisam docentem . . 'β. - 1 . Ex his intelligis , recte Logicam artificialem. appellitari a nonnullis. distinctam explicationem , sive explicatam effgiem Logicae naturali . . A Demonstri Cum enim jn Lmica artificiali didincta exponantur regulae β. 36 γ, quas, sola utentet L gica naturali , confuse tantum & obscure nossimus
β. 34. : dubitari nota potest, L cam ditiscialem recte dici explicati mem distinctam , sive essigiem e
plicatam Logicae naturalis. sy. Hinc conficiuntur quaedam propositiones tamquam consectariis. . . Corol. I. Logicam artifiesalem , a naturali non essentialiter differre, exinis plus satis liquet. . '. cirrol. IL Ηinci colligi potest, Logicam artificialem
multum antecellere Logicae naturali ..
Corol. III. Conficitur hino, in Logica artificiali debere deduci regulas est natura mentis humanae e Lque meso agendi . . 'Corol. IV. Intelligis denique, quid si, quod eruci-- tum , in us , unice posse- esse contentum Logica naturali , sed illi adhuc adjudgendam esse , . a mus , Logicam artificiatum.' oNOt. Sunt quidam , qui ut omnem omnino Phl olosophiam , ita Logicam quoque. perose, existimant , non opus esse; ut quiet praecepta Logic , quae vocant tricas
37쪽
tricas scholassicas. antino teneat ; solam lasseere .L gicam naturalem, clamitant, At nihil dicunt alied . quam hoc , non mus esse. , ut, diiunctim rerum cognitionem nobis acquiramus ; fim opus esse , ut rationem colamus; non opus denique esse , ut possimus rationem sussicientem reddere judiciorum nosti orum , eorumdemque fundamenta aliis sigillatim explicare At, narrasse .haec, est jam consutasse . Miserum est , utor verbis cel. Crosae , pauca nosse , sed . In ofecto miserius est, nec ea pauca quidem ita . nosse , ut , te
non errasse, certo scias. '. l. q. 6p. Logica artificialis , Astematice cohsiderata , optime ita pertractatur , ut dispescatur in partem theoreticam dc practi m. Monstri Cum enim in Logica artificiali , IUMmatice considerata, praecepta debeant tradi & regulae , quibus inrellectus novi oporationes dirigi . de- - ant in veritate invenienda & dijudicanda c=: s6. intelligitur , Logicam artificialem , systematice consideratam optimst ita disponi, ut prima quidem parum operationes Pentis earuiridemque natura explicentur , subnexis generalioribus judicandi ratiocinandique rinus 3 .estin v o parte tradatur modus se elatior operationu mentis ita dirimidi , ut veritas inveniti sacile & dijudicari legitime quea: . Illam partem Los si vocamus aiaraem threrustam , banc
intelli tur denique . non sine ratione& veteres, & recentiores , hanc initiae ratiodem L gicam tractandi , ut partem theoreticam secunduo ires mentis operationes disponant, Cum . enim Logica, artificialis sit explicata effigies Logicae maristatis g. 38. , inter effigiem autem alicujus rei di rem , ut ita dicam , e,ia .giatam exacta debeat deprehendi convenientia sive stia militu' r manifestum est , inter Logicam naturalem& artificialem exarum debere reperiri similitudinem.
Iam Vero ' nun plures , quam. tres mentis. Operati
38쪽
nes per fiaturam sunt possibiles Aut enim mens nostra simplicitet rem' apprehendit eamdemque sibi x praesentat ;. aut de eadem at i quid uni assimat , vel negat a repmsent times ,el combinando ' vel disia 'dendo ; aut denique aer duo,s, . vel pluribus judiciis nova eruit judicia , sust ratiocinatur . Ergo Logica artificialis recte secundum haν tres mentis operati .
nes disponitur , ut scilicet s*ὶ doctrina de ideis sive notionibus, explicetur , εὶ de judiciis sive pro- 'positionibus . τὶ de ratiociniis sive syllogismi
μα Usus Logices rectius percipiuntur , quam enarrantur. Tam multiplex profecto Logices usus est , ut arbis satis exprimi non possit .. Omnia commoda , quae ex diligentiori rationis cultura in te resu dant , a Logicae pertractatione tibi polliceri poteris . Plures & specialiores usus Logices coram explicaturi
39쪽
DE TRIBUS MENTIS OPERATIONIBUS.
ΡRima mentis nostrae operatiσ ea simplex rei per
ceptio, sive notio . Est autem, notio ni h l aliud , quam quaecumque objecti repraesentatio in mente sine ais alione & negatione. Nis. Cur hic de ideis: agamus , ratio in pro mest. Cum enim .in Logica theoretica tres mentis ope rationes exponi debeant β. 61.3, philosophum autem ejusmodi uti deceat ordine , ubi ea praemittantnr , per quae sequentia possucit intelligi g. 1o. : vides , a simplicioribus esse progrediendum ad magis Compo sita . Iam vero nulla siplicior mentis operatio est , quam repraes hiatio alicujus rei , sin judiciis enim jam combinantur vel separan tur ideae , ic ratiociniis combinantur plura Judicia. Ergo ab 'ideis in tractatione Logices esie ordiendum, patet . VPeisum ita que, ab enunciatione orsum, nescio. qua ratione de sendere queam. SeMI. Notio dicitur alias quoqqe, idea, come v sfimplex is ebe o, itemque pereeptis, Dunive ro notionem per repraesentationesn obje&- in mente
40쪽
letalinus; quaeri poterat, quid per repraesentation nobis velimus. autem definimus per assimilatioiaem eosum, quae sunt ut .ens in eo . Hanc definitionem exemplis repraesentationis .in sp cillo, in imagine, is statui denique , illustrabimus in commentati onibus nostris. Cons. Hagen de Methodo matbem. p. I 33. ' .sML Alii alio modo ideant uva notionem definiendam putant; alii, Mede' vocabulum tam clarum esse , . existimant, ut de itione nulla indigeat. . Ceil. mluinanti. desese cum Syctio ideam per exemplar mi incogitante. Uid. 4nint. LM. Not. Observes denique vesim, nos , cum idem definimus per rePraesentationem objecti me affirmati ne negatioste , consulatum ire illos , qui negantideam ,. in qua nihil vel assirmetur , vel. hetetur . Confo Crousezii Log. p. g. Equidem non negaverim , simplicem obiecti api rehensionem in casibus popluriribus conjunci esia cum assimatione , 'di negati M. Α teneris malm , . quod ajunt , unguiculis conium vimus immeesate a Drceptione de re percepta jud .eium ferre . o fit, ut , cum rem .aliquam animonia repraesentamus , eodem .sere tempore de eadem judicandi. ratiocinandique habitum . nobis compar
mus . Exinde. autem non conficitur. , Nullam omnino
Ut notionem sive perceptionem simplicem. , in qua nitiit vel affirmetur , vel negetur . Seiu de his plura
63. Per experientiam depyehendimus , nos quaedam ita percipere sivς repraesentare nobis , ut postismus ea .ab aliis rebus tuternoscere. Exems. Sic e. gr. quando colorem rubrum percupis , tunc illum ita percipis, ut possis illum a nigro, albo, caeruleo, &c. distinguere . . . 'g. 64. Cum rem quampi m ita percipimus. val n'bis mente repraesentamus , ut eam possimus ab aliis rebus discernere ; .tunc iacimus ejus rei , quam ab