Tuba magna mirum clangens sonum, ad sanctissimum D.N. papam Clementem 11. imperatorem, reges ... De necessitate longè maxima reformandi Societatem Jesu per ... D. Liberium Candidum ... Tomus primus secundus 2

291쪽

stitio ingredientium multa passim , egredientiumro nulla usquam vestigia videant, eosque frugaliter vi

vere credant . neque in victum & amictum, mill Nimpendere sciant, Τhesauros ab ipsis cumulari , de rum novarum sive turbarum fundamenta jaci δι adjumenta comparari suspicantur , injuste quidem eos age . re, qui praeter opes jam paratas adhuc tam in petendo assidui sint, caeterisque egentibus obstent, eamque ob rem odio dignos esse existimant. M intoleraMis res poscere nummos is contem re . In inrisi pecunia odiamethoc professiis es , hanc personam indulsi , agenda es. Iniquissimum es te pecuniam sub gloria egesatis acytir

re, ait Seneca a. de vii. beat.

Odium quoque Societati parit, intolerabilis quorumdam Jesultarum typhus sive fastus'; cum quia S cietas multos excellenti dota ina praeditos viros habuit. continuo se quoque pro talibus silcri postulant, quasi magnifice se circumspiciant Zc conclament: Nos poma

natamus. Itaque neminem jam pro Oratore , Poeta,

Philo pho ac Theologo haberi volunt, nisi vel Jesu

ta sit, vel certe Societatis discipulus fiterit. Omnijugae denique sapientiae officinam , imo Monopolium i stituunt , neminique vel minimae doctrinae opinionem . nisii cam Jesultis acceptam reserat , relinquunt: e quescientiae persuasione inflati doctissimo cuique superciliose imperare, eorum scripta non aliter , quam classis

rit m 1uorum compositiones censurae suae vindicare.

tyrannidem denique in literis exercere audent. Quid quod Principum favore ad patrocinandum sceleratissimo cuique , saepe non aliam ob causam abutuntur, nisi ut .am potentiam ostententZ Ut nimirum alios in clientelam suam alliciant . quam manifesto noxiis utilem fuisse constiterit. Quin usque eo amabilis illa i sania dc dominandi libido eos agit, ut subditis adve sus magistratum stimulandis exemplo esse audeant, de Principes summos non in omnibus obsequio suo par, tos contumeliose tractent , cujus rei exempla in m dium afferre possem. nisi ipsorum Principum existia oni consulendum putarem. 'Postre

292쪽

Postremo, Curiositas non postrema multorum adve sus eos odii causa esti Romae quidem omnibus omnium rebus ac negotiis se admiscent, Zc nihil seu sa- .crum, seu publicum, seu privatum , nisi se interpretu is aut internunciis transigi volunt. Itaque qui G-nonicatum , Abbatiam , Praeposituram ambit , relictis 'rebus ad Jesilitas advolat. In contrahendis rebus majoris paulo momenti , inque Nuptiarum conciliaturis, nihil felicius , nisi Iesultis proxenetis , transigitur. Pontifex denique Paulus V. in cura rei semiliaris sive constabiliendae, sive locupletandae, Jesultarum Procur,tore utitur : quem etiam opinio est, tametsi faciem

vix hominis habet , di nihil admodum litterarum didicit, mox Cardinalem creatum iri, quia videlicet cum se cundum fallaciarum pellaus concusserit, inveniendi argenti technas instituere, di dissicultates nummarias expedire novit. Itaque non modo quotiescumque velit velo

sublato intrare, exclusis qui priores accersiti Venerunt, Principum Legatis , sed etiam quos visum ei fuerit DIios secum introducere potest. λdeo praestat acquiren-' darum pecuniarum , quam animarum studiosum dc peritum esse , apud illavi certe , qui cum animarum .Christi singuine redemptarum curam in se receperint, vel quid anima sit nesciunt , vel non pluris animam hominis, quam piscis faciunt, quod, Credo, suum ossicium piscatumr quendam esse aliquando per sepitum inaudierint: quibus propiarea gratior fuerit, qui an mam Auri cum Paracelse , quam animam Saxoniae talinoris invenisse se nuntiet. Cum ergo Iesultae quoque in eorum censum Veniant, qui aurum & argentum unde, quo jure . quaque injuria eruere dc cumulare sciunt. c de habeas , querit nemo : sed vortet habere , ait Poeta quomodo non πολλοι πραττοντM sive

deliones Curiosi habeantur , qui quidem curam suam in negotia tam longe diversa simul intendant Nam tametsi Pontifex potestatem habet dispensandi de inco patibilibus, hoc est , cos legibus selvendi, qui simul Sacerdotia possident , quae alioquin per leges sumul Possideri nequeunt: rursum tamen dilatim Chri-

- ' stus

293쪽

stus negat, posse unum eundem hominem firmi mo& Mammonae servire , sive simul regnum Dei ; N- Cuntas quaerere. NMa potestis ait Christus) Deo 'Arare Mammona. Idia dico et obis , ne loliciti sitisma vestra, quia m nocetis , neque corpori vestro , evi

autem regnum Dei, justitiam eius. Sic Apostoli ipsi, & qui Apostolis succedit Pontifex ipse , non semul possunt regnum Dei & pecunias quaerere inamiui unum horum diligit edi fri et, alterum odio fab is cointemnet, ait Christas multb minlis hanc tantam plura simul curandi potestatem Iesultis Pontifex ' impartiri poterit. Vid:4nt eum Jestitae , qui unius

que studium ec curam profitentur , aut certe non dimismulant, quomodo justum non Haereticorum modo, sed etiam Catholicorum odium effugiant. Mihi quidem jam multis abhinc annis ' minim8 curiositas e rum probari potuit, cum adolescentes quosdam , ambCorum meorum filios , ouos Romae ad Jesultarum scholas deduxeram & in ἡisciplinam dedoam , tam. subtiliter & sigillatim de omnibus. quae ad parentes,

eorumque bona fortuna'ue pertinerent , eXaminatos comperi. Cum enim putarem eos a studiorum Prae. .

fecto seduci, ut eorum in literis profectus myloraretur, conclusi fuerunt in cubiculo quodam , ubi Jesilitaquidam magnum volumen , cujusmodi lant Mensari rum tabulae, sive acceptorum expensarumque codices, protulit, in eumque omnia quae rogati respondissent,

magna cum fide perscripsit. Quaestiones porro hujus modi ferε erant: Quod ipsis nomen esset Quae aetas pQuas prius Scholas adiisent 8 Qui essent paremtcsῖQuae illorum aetas ρ Qui census p Haberentne praedia de fundos , & ubi ' Quas cognationes , consanguinitates, an finitates.& utrum ex iis adhuc haeredi ratum aliquarum accessionem sperarent 3 Tum utrum ipsis essent serores, eaeque innuptae, & nubiles, an jam nuptae Aquibus p Haec ubi mihi domum revcrsi nuntiarunt Ddolescentes, non usque eb obtusus aut mapidus fui,

quin illud, quod sibi cum quisodi examinibus ac vo-

294쪽

Urga Iesulim. ' 287 luminibus volunt Jesuitae , plane perspicerem. Cum

enim postea supplemento opus est, juvenesque hortandi ut eandem ire viam pergant , ridem incumberofecta , tum nequaquam diu in delectu laborare attinet. Statim enim ad libros ejusmodi consultum itur , qui

optima fide referunt, quos bene nummatos dc amplorum patrimoniorum haeredes cooptare in Societatem

possint, in promptuque est eis , ut dicant Terentii verbis: In issis fructus est , in his vera lassitur. Itaque non multd post chm URescentulos illos prorsus nihil in scholis proficere intelligerem , nisi quM sepius is bellas aliquas ab oscitante magistro in lectionis loco r citatas domi referebant, simul etiam quod mihi alii quidam nobilissimi juvenes , qui in contubernio. 8c

convictu Jesultarum vivebant, assirmassent, Paeder stiam quotidianum inter Scholasticos convictores peccatum esse, quod quidem, si quis nesciret , vel ex ipsius Rectoris verbis, quibus ab eodem auditores dehortari minus prudenter soleret, id addiscere posset: que admodum etiam alicubi in Germania Jeuiitis in Con- Disone imprudentius sciscitantibus adolescentes ad ejus peccati notitiam inductos, eaque occasione integra pene collegia contaminata fuisse ex hominum spectatae fidei testificatione mihi constat : propter has igitur aliasique causas nolui adolescentcs illos deinceps in scholas Jesuitarum mittere, sed praeceptori eorum domestico , ut domi cos doceret , mancavi. Sed etiam

illud Curiositatis suspicionem Romae, atque haud scita

an Zc alibi, consare eis solet, quod complures primariae matronae tantum non quotidie ad eorum Ecclesiam accedere , ibique non minus duabus . tribus horis desidere, & cum Conses riis suis serere sermones sbiciat.

Et tamen verisimile non videtur , eas quotidie tam multa. peccare, quibus enumerandis tantum tempus sit necesarium. Itaque cum mulieres sint futiles acrimarum plenae , neque res arcanas facile continere

sciant , non videntur alio consilio quotidie tam diu a Jesultis detineri, quam ut ab iis multa expiscentur Maudiant: cum praesertim se novarum reaeum audienda

295쪽

tum cupiditate teneri non obicule ferant. Itaque cerutatim a maximo δοῦ minimo visitantur , totosque saepe occupant dies in admittendis salutatoribus , quo. rum alii aliis succedunt, ita ut saepe singulis vacare neoqueant, sed sere comperendinent aut quamvis aliam diem eis constituant. Itaque opinio est plerorumque omnium, non esic ullum totius orbis sive Regem.s, ve Principem , qui perinde ac P. Generalis omnium, quae in universe orbe , etiam apud antipodos aguntur, notitiam habeat: non modo quia Rectores ac Provinciales per orbem totum dispersi vi sacramenti, quo ei auctorati sunt, octavo quoque die ad eum. stridunt.

sed etiam quia quotidie partim qui opera ipsorum indiget , partim qui novi aliud audire desiderat , partim

qui novarum rerum nuncium aliorum sivelleris , sive sermone acccpit, ise ad ipsum Generalem , sive ad alios Iesu itas advolat, qui quoniam non unius omnes nationis sunt, adeoque partium studium omnino depinnere nequeunt , nequaquam falli se putant qui singulos omnia ad nationis suae commodum referre , dc G neralem codem flectese conari suspicantur, parumque adeo abest , quin conserant in Jesultas , quod ante albquot siecula Johannes Sarisberiensis lib. 7. cap. 2I. in quosdam sui temporis Religiosos scripsit : Rumusculos inquirunt, tumuitibus gaudent, iussidentium secreta emplorant, ut eadem nunc ad amicos perferant, nunc ad

hos es, utriisque grati, utriusque perfidi s magis tamen ad ista et iurecur idonei mimirum ad secreta horum illis e- nuncianda qui ab imagine Religionis minus habentur suspecti. Quis enim Princeps credat, suum secretum

per Confusarium P. Generali apertum esse, eaque via

ad alios postea emanasse Z uid in Palatio. , quid in

foro, quid in agris expediat , soli ere utur nosse , quia unitersa haec pra cateris videntur curare , qui sis jugiter immiscentur. Si co1 eniant patres in Curia , cives in foro, milites in expeditione , si denique Concilium aut uoista convocetur , praecipuam serium partem oecupabitn-ratilis sa Religio. Arguunt Clerum de moribus

corrigendis , sollicitant Principatusqpotesates : testim

296쪽

nium sibi aequirentes justitia su e s etita dei sane ali

ne. Laudabilium virorum Colligia expetunt , arduas

sube t pnfessiones, ostentant H ilia , is familiarius, sibi propitii. R ilia qua humauiora suntl exsequum.

tur. -Nee tamen a stande istorum, religionis vera iami--itur gloria. Nam indubitanter o sibin constat, quia

nomina qua profitentur , ct quorum pollicentur ia. honesti a fideli a sunt. Facie pasiorem ostentant, . profunda ab ustu trahunt suspiria , obstipo caprie, comm Mevi capite fere raso, voce demissa, incessu tranquilis, quasi gressu quadam proportione composito , panas, sordes vestium assectatam venae tant tilitatem, ut es, facilius ascendant, quo se fuscsias videntur in locum no- mi um dejecisse, , qui sponte sus Mecrescum, cresce- re compedantur inviti. Hi semis, qui Potestatibus perfluadent, ut propter vitia personarum jure suo priυentur E - clesia Decimationes e, primitias Ecessis subtrahant, y Ecclesias ipsas accipiant de manu Laico=um. Hi sum qui prata avita siubtrahentes indigenis, vicos is pagos redigunt in solitudinem, is in suos ustus vicina quaqua

convertunt, Ecclesias aemunt aut is usus revocarit δε- eulares. Aua domus orationis Derat, aut Oritur stabulum pecoris , aut opilionis aut lanificii o cia. Et quutem majora imme faciunt, quasi cornibus gem . na potestatu Emesam, in cuius sinu quiescunt is prat guntur umbra , ventilare non cessant. Ad Ecclesiam namque Romanam confugiunt . implorant opem ejus, protectionis impetrant ri eum, ne clusiquam possut malignitate vexari ut se postra plinises eis here, ne decimas dens Apostolico privilegio muniuntur. Proce me

ulterim , ct quo sibi plura impune oceant, a jurisdicti ne omnium , Eccinarum seipsos eximunt, Oriu'tuae Nomaina Ecclesia filii spirituales. Deinde secularium p

iessatum implorant auxilium , or, eis dici m gratiam Elicentur. Eos qui venia indigent, fluus aggregant S cIETATIBUS, Confesssones excipiunt, ligare praesumunt is foret Ure. Potentiores tamen ditiores, favore vel mercede recepta, facibus eonerant, peccatis alienis humeros suppo mei, jubent abire in tunicas o vesta piu- TUB. II. N D.

297쪽

29o Caio publici odi; .lai, qui inuid illi se commisisse deplorant. Cansiret i ,

ergo moribus iniquis, popularem provocantes affecti nem assentationibus obturant aures hominum , ne incre- lpationes audians Halatorum.. Si eis obloqueris, Religi nis inimieus. veritatis diceris impugnator. Feras ita- que patienter, si injurias damna intulerint, qui l centiam omndum 'solitae, Regia authoritate obtin- se videntur, nam . hoc meritis eorum deberi ereiarur. Circumeunt ergo Ecclesias, COLLEGIORuri suorum meri-ra praconantur, abodisiones criminum portant, is interis dum praedicant Evangelium vinum , adulter rura vembum Dei. Primo quidem dum eorum Religio paupertate

gaudebat. in aliorum necessitates aut Qus findebat viscera sua inopia, indulta sunt privilegia pranssionibus, qua necusitate jam cessam e frigestente charitate portus avaritia , quam religionis instrumenta creduntur.

Ecce enim quia omnes hi privilegiari qua sua sunt ι runt , oh J E s u s qui praedicatur in putora ala omnis no abes , aut in abaetis latet. Haec & alia Sarisbe

Haec igitur fere sunt, quae Iesultas Haereticis offensos reddero solent, quae quoniam plus in oculos incuserunt, quam virtutes, celerius etiam excipi & divulgari solent. Nam dc virtutes ab iis, qui eas habent, fere dissimulari solent propter vitandum superbiae peri- Culum, & actiones virtutum calumniam sepe essugere nequeunt; ut res praeclare gestae non bono consilio stasceptae videantur. Hominum porris plerorumque ingenium est, ut errata aliorum etiam minima perscru . tentur, bene facta vero, quamvis in propatulo posita, praetereant; quemadmodum vultures corpora viva ac sana non sentiunt, morticina vero sive cadavera , tu rmetsi longe remota , odore persequuntur. Multos quidem Socictas Jesu - habet viros sine omni malitia, non paucos etiam cum dodisina, tum virtute minimo

vulgari praeditos , sed ii nisi vel libris editis ingenii specimen dederint, vel familiari usu perspecti filecini, in obscuro latent. Fere autem solent officiis majoribus non tam ii praefici, qui vel eruditione vel sanctitate

298쪽

erga yestituta. te pollent , quam qui audentes sunt 8c firma fronte prolatii, minimeque incallidi. Nam cum sibi propositum habeant magnas opes colligere , quibus nempe velut maxime idoneo gerendarum magnarum rerum

instrumento sut dixiJ utantur , homincs autem literis dediti & simplices plerumque , nec animi nec ingenii satis habeant ad captandas haereditates ta petendas m jores summas, recte provinciam hanc iis demandant, quibus quantumvis magna postiatare nulla sit δυσωπια, neque semel saepiusque repulli iterum redire dubitent,& momenta4atque articulos omnes commoditatis te

neant.

Ab iis porro cum quid peccatur quod quidem m

' xime humanum est , . nec omnino caveri potest duol fere sunt, qu* cx eo usu venire solent. Unum , uti continuo observetur oc in ora vulgi perveniat. M m: profecto oms novimus , ait Xenophon in Agesila quicquidui celebres egerint , occultum esse non posse rid quod etiam Poetae versiculi confirmant: i Omne animi vitium tanto conspeemus in se Crimen habet, quanto major, qui peccat, habetur

Alterum, ut id quamvis exiguum malevolentia hominum amplificet, dc ex musta, quod aiunt, elephantum faciat. Itaque hujusmodi hominibus in excelso si.e dignitatis 11ve cxistimationis collocatis salutare praeceptum hoc instilles Seneca I. de Clem. Cap. 8. Ba rauditio eorum es, qui in . tuba, quam non exceduntiatent: quorum virtutes ut appaream ac videri possint, inu. luctaratur, is vitia tenebras habent. Infra facta dictaque rumor exeipit: ct ideo nullis magis camendumos, qualem famam habeam, quam vobis lusi qualem-

299쪽

LIBELLI SUPPLICES inmmo Pontifici CLEMENTI VIII. oblati a pluribus Societatis Pesti, Provinciis , pro reformatione obtinenda in eadem Societate. A Tergo

Pro Societare Isu ad Clementem VIII. Q - . . Pontificem Maximum.

SAL u TARIS ADMONITIO.

TUA authoritate: Pater Beatissime, vel potius diviano consilio, persectum est, ut vivo Patre nostro Generali, justis QSagiis delem Patres e cunctis no stris Provinciis Romam de rebus non levibus discepta

turi convenirent.

Tuae nunC sapientiae. 8c in cunei um notauri hunc ordinem paternae charitatis est providere , Matijsime Pater, ut quae in hac nostrae sodalitate sanari possunt.' 'quacumque ratione sanentur; quae resecanda sunt, non pati ut ad perniciem totius corporis latius manent. Nam nova quaedam misceri dc concitari mala in nostici sedclitate qui negat, amens est, aut caecus. Et qui in illis partibus nihil pravi esse credit, aut dicit, mavult eam aegram esse, & miserabiliter interire, quam confinescere, ec vilere. .

300쪽

pro reformanda Societate. α' Quae autem Socio pi, dc veterum Patrum animos adhuc exulcerarunt, atque etiam nunc exedunt, haec sunt, Pater Matissime.

Rudes & tyronos, in nostrisque Institutis peregrinos antiquis ue prudentioribus & doctioribus ignaros & imperitos; melioribus deteriores praefuisse. Seniorum sapientiam a juvenibus Rectoribus esse despectam, neglecta consilia. Iis, qui imperant, omnia collibuisse, atque impune

licere: Imperia diuturna ac pene perpetua esse , nec certa parendi & imperandi spatia constituta esse.' Patrcm Generalem 1umma potestate pollere , omnia suo arbitrio administrare, nihil Mrmidare , cunctos nu- tu terrere, magnos viros la de Societate optime merbios deprimere, propeque exanimare: bonum publicum sepe prsvata gratia vinci . . Quatuor votorum professionem non iis, qui & f,ma virtutum, Zc magnitudine meritorum , dc egregi rum facinorum. gloria, sunt Caeteris commendatiores, sed qui Generali chariores δc jucundiores , deferre: id quod fuit, est, eritque semper nostro Ordini maximarum discordiarum seminarium, nisi tanto malo medicina reperiatur.' Ita nobis etiam omnes bonae artes jam consenes

cunt.

Ne igitur major vis aliqua. morbi, & tabes , nostrae Societatis Corpus invadat, haec comparanda videntur esse remedia. Primum, ut qui tot annos imperarunt , incipiant aliis religiose parere , certaque sint posthac tempora. imperandi, atque parendi. . Secundum, ut gesta potestate, qui praefuerunt aliis, censerias notas subire cogantur , quod ipsum in tam multis aliis Religiosis familiis factitatur. Tertium, ut Generalis, non suo ., sed nutu domesticarum legum Societatem regat ; non ad libidinem suam hunc vexet, illum foveat in sinu . Ut ad majora negotia suorum quatuor Asietarum ita consilio utatur,' ut repugnantibus illis ea conficere non possiit. Ut in