장음표시 사용
321쪽
Epistola P. Nic. Ca finivoris polluerent, nec adoratae mmitudinis fulgor hebetarct. Mirabatur inusitatam animam , quae sensus illi suos tam ingenue aperiret , ipse vicissim regium nudabat pectus admittebatque fidem meam quasi in interiora velaminis A augusta sacraria. Timebat tamen i terdum mihi ne premerer potentia mundi & mole ; Min contervationem meam impigre sellicitus tam exquisitis artibus incumbebat, ut qui ejus amorem vener, Ter, non possem non laudare potentiam. Haec prima
ruidem Aulae rudimenta videbantur his qui me diligebant
iis fortunata, sed tamen inter eorum plausus nullam capiebam partem quietis, imo intimus infixus medullis , oestuabat dolor, cum luctuosi belli venena in omnes Christiani orbis venas permanare viderem. VI. Angebar vehementer cum Christi ecclesiam d eurpatam fuligine, ferro Zc flamma opertam undique
Conerem, eXanimabant me commissarum querelae provinciarum, & sine consolatione gemitus : iuspirabam ad aras, Sc dolorum incendiis in publica intentus solatia:
memini me cum ad tumulum Henrici Magni annivers xio ejus die prostratus Oaarem, cum bella, Cum victoisitis gloriosissimi Principis animo volverem, cum ejus erga hostes Clementiam, erga subditos. amorem, cum vigorem praecellentis animi, dc mageratae robur authoritatis haberem prae oculis, solutum in lacrymas, cogitantem quo in statu Francia, cum in rerum articulo ux rem suam tantorum regum matrem &. crum reliquisset: tum quasi ex cineribus ejus micante charitatissamma sentiebam pectori meo admoveri faces, & use geri ut consternato dc laboranti mundo salutarem po rigerem manum : multa me ut de statu rerum cum Rege tractarem admonebant. Primum enim videbam ejus conscientiam di meam non mediocriter laborare ac vehementer implicari; Qiebam quidem me vocatum ad hoc munus, non ut ellem Confessarius hominis Mpraevaricator Regis, neque tantum in principibus privatorum habendam peccatorum rationem , sed eorum
maxime quae plana justamque populorum gubernati urin spectarent; quippe hominum errata pluma aliquan-
322쪽
Ad Mutium Vitelestium. 3 i ς do leviora, Regum dc Imperatorum saepe plumbea silla
ad paucos ferme pertinent,liorum in omnes serpit comtagio. Animadvel tebam hanc Dei vocem, Diligitejustiariam qui iudicatis terram, non viles de plebe homu
ciones, sed Coronata circumtonare capita : noveram
Reges pastores esse populorum, quibus districta ratio de
tot mortalium regimine ad formidandum Numinis tribunal esset aliquando reddenda . pervidebam omnino perdito Ludovico γ'II. non posse servari Ludovicum. Ille vero me adjuratum initio urgebat, ut de iis quae ad salutem aeternam facerent nullo modo Conticescerem ,
sed monerem animose, habiturum me principem quasi unum de plebe gnaviter obsequentem. Percellebat interim aures meas gementis ecclesiae perpetuus clamor; audiebam continuo voces acerbe suspirantes , non ex
aliquo famosorum globo amati rumusculi deferebam tur , sed unus erat totius orbis convulsi 8c dilacerati gemitus, certissime tenebam Regem ipso inaugurationis Sacramento adstrictum , ut ecclesiam matrem contra facinorosos haereticorum lc infidelium omnium impetus armis animisque tueretur. At e contrario cernebam .contra mentem Principis sponsam Christi consederatis
j us cum impiis hominibus signis acerbe divexari, & ea sub ejus auspiciis fieri, quae lamentarentur boni, ipsi ave
sarentur improbi, omnis horreret seculorum memoria. Quaerebat tum Deus virum qui se, ut ait Propheta, quasi murum opponeret pro domo Dei, qui tepentes cruore
gladios ablueret, qui flammae omnia devoranti miseras subtraheret reliquias. Ubi ille regiae conscientiae moderator, ubi pater, quem in hunc finem providentia Dei sanctioribus Princ1pis consiliis di ori admovit de pectori λ Canis mutus non valens latrare cavet stat ,sbi simael, locum servat, negligit omnia. O dedecus genero. se pectori non ferendum i Memineram nostris consignatum historiis ardente inter Franciscum primum & Ca volum quintum bello , Caroli Confestavium Domini canum causi ecciclita suscepta dc pace composita lassis xebus opem tulisse; nihil alienum a me cXistimavi, pari Zelo accensus, quamvis pervicacioribus ingeniis oe.
323쪽
currentem, tum si nihil aliud possem, conscientiam saltem meam a labe , nomen ab ignominia vindica
VII. At contra versabantur ante oculos humanarum terriculamenta Opinionum, turbae , conflictus & pugnae, Cardinalis iratus , & illae saevitiae trementis ossi- Cinae, exilia, carcer, vincula, tristis scena, lugubris per Christianum orbem fabula : veniebat m mentem prudentes viros rho vere omnia molliori brachio tractando , nec bona ipsa aut impetu quaerenda aut tumultu sancienda. Retinebat me ad extrema paratum S cietatis nomen : haerebam magno corpori assi xus, cujus me amor 8c cura nihil periculosum moliri patiebantur ; cupiebam extra aleam tam venerandum pignus ; 8c cum scirem domum in qua versebar non carere providis in Curam sui δc meticulosis hominibus, quibus placere magis rctum potienti cordi esset quam
pro veritate certare, angebar intimis sensibus; nec adeo Projectus eram ut res novas cum eorum discrimine
Ec sine eorum consilio suscipetem; sed occurrebat non esse de semine Sanctorum, qui tam saepe salutem fecis, sint in Isiael, & ea progenitos matre quae se olim exiliis 8c vulneribus quasi pretiosis monilibus ornatam circumspcxisset. Ad istos Patres Ignatium & Xaverium respicerent , nihil illis in litum 1i domum deducerentur suam. Non poteram adduci ut de concordia Principum Christianorum, de bono pacis, de generis humani solatio tacendum mihi arbitrarer, ne aliquid inde paterentur lucommodi qui se tranquillitatis & otio nimis fortasse indulgenter mancipastent. Non is sum . Mi Pater, qui zeli talsis imaginibus illudar , nihil facere soleo praecox di turbidum ; lente admodum festino, Sc consilia ad purum excoquo: sed nihil titubandum
videbam in re tam communi Confessariis,tam decora fortibus, tam expetita multis, tam cunctis necessiit h. Neque vero abrupte sum Regem allocutus, sed in intimos ejus sensus samma diu suavitate insinuatus, per varia colloquia ad duodecim capita retuli quae regii muneris vim totamque salutem amplecterentur. - VIII.
324쪽
inventum & divinae imitationem vitae atque Monarchiae , cui ex qficio incumbere regere populos, eosque Ier justitiae & religionis purissimos calles ad apicem fe-icitatis deducere. Reges esse pastores , non laniones, di valde periculosum esse si homines sibi , non se ho minibus traderent , aut iis aliter uterentur quam jus praescriberet.
quasi amoris manibus fulciri thronos 3 rigorem an, mi habere semper aliquid hevum , infelζx M turbulentum ; eam demum esse arcem inexpugnabilem quam benevolentia subditorum suis praesidiis cingeret. Hoc. caelelli passu WNenitores pios in linum gloriae conte disse, qui diffusa per omnes regni venas bonitate Omnium Gi animos devinxissent.
omnium actionum primordia, sentire de Deo oportere illibata fide , Ecclesiae Catholicae dc ejus summo Pomtifici , cujus infringere nitebantur authoritatem , inconcussa firmitate adhaerere , purissimis manibus ad rare Numen , di omnibus piorum regum officiis defungi. Sed primam hanc esse & germanissimam pietatem, si proximum diligeret, dc alare rNio faceret inbtium , omnes consanguineos Zc amnes summa charit, te complexus: occurrebat inprimis Regina Mater, quam etsi de facie tantum noveram , nullis unquam ab ea auctus beneficiis , Communi tamen miseratione permotus urebar animo , cum Veliaretur ob oculos tantum gloriae fastigium tam indigne concussum ; tam miserabiliter depre m.
sam tenebris , ita desertam ut nemo opitularetur, ita sepultam atque defossam , ut ne nomen quidem ex taret quod apud Filium commemoraretur. Hin C COn
scientiae Principis labem aspergi, hinc nomini notam inuri providebam , si toties amicti dc per tot discrimina jactati spiritus reliquias longaeva Mater, dc profuga, dc omni ope Filii destituta, in alieno exhala-O 3 ' ret
325쪽
ret solo. Non fui' tam excors, ut non intelligerem satinus, nec tam timidus ut dissimularem. De statu quidem loqui non libebat, de lege Dei conticescere non licebat. Praeterea non destiti, quantum in Aula commorari jus. ,sus sum, omni studio atque industria eniti, ut Regis ac Reginae concordes animi in conjugalis amoris puri mimos senius coalescerent : ostendebam saepe quantum hoc esset Dei munus tot dotibus cumulata uxor, quae se in ejus Pectus toto trans fudisset affectit, esse in ejus ingenio de consuetudine castas dc fortes delicias , quas si maritali lege vellet excolere, non esse desperandum quin blandum & amabile nomen patris obtineret, vitamque di regnum summa foecunditatis suavitate permisceret. Non cessabam quoque pius monitor amorem illi erga Fratrem caeteros Principes consanguineos paulatim instillare, ut omnes concordiae nexu copulati 1uae tramquillitatis imaginem in Regem traducerent. XII. Cupiemm equidem dc omni opera comtendebam, ut esset ema summum Pontificem Sedemque Romanam, tum Practatos, tum ordines religioses, &antcgemmae vitae Ecclesiasticos bene affectus.Commen
dabam illi eximie inclytos & sincera fide Aulicos quos sciebam in Regem quam in fortunam Cardinalis propensiores: hortabar ut Consilii sui consessum supremasque
regni Curias tanquam praecipua status robora magni instimaret, esse in eo coetu viros apprime generosos, Regis nomini vehementer addictos , quorum sema, etsi
temporis fuligine nonnihil aspersa , elisaque per vim auctoritas, incorruptus tamen ejus Majestati .iritus in tanta corruptionis labe servaretur. XIII. Singulis verd momentis acerbus me dolor excruciabat, cogitantem Concussae atque desolatae Franciae calamitates, Provinciarum gemitus , Oppressionesque populorum: agebam miserorum causas, Vehemens Potius orator quam felix cxorator: instabam ramen diquerebar hinc inuri posse conscientiae Principis gravem peccati noxam, hinc subditorum amorem funditus extingui, hinc statum omnem convelli atque labeis,
factari. Fabi eos omnino ac decipi qui existimarent res accisia
326쪽
Ad Mutium ritelese n. 3Iscisas Infelicium ruinis esse fulciendas.' Timendam este Dei justitiam, quae tepentem tor miserorum fletu gladium accenderet, timendas ipsas viduarum lacrymas, quae, ut ajunt divina oracula, de ipsarum genis di oculis ad tribunal Numinis asceiaderent. XIV. Suadebam ut fisci rationes sagacissime pervideret, & tandem sciret qua vis illa ingens pecvnlaruin, populorum sudore ac sanguine extorta potius quam collacta, deveniret cum praesertim quercrctur militia se suis militare stipendiis, deportationesque exercitus quasi procella in devastatos agros incumberent, ac per tri
buta toties tentatos penitus exhaurirent.
XU. Quamobrem toto impetu conabar feralis illiu belli, e quo omnis calamitas, radicem amputare atque convellere, neque ullo modo ferre poteram eos quisu jeetis facibus ardentes patriae rogos alerent potius quam extin uerent: demonstrabam vim pacis beneficam a que ulularem , quae nostris mederetur vulneribus, icquidquid bellorurn furor concusserat, in locum statum- ue suum reponeret. Et quidem jam non plane infau- o labore stadaveram: Regem enim taedere belli coeperat , nec prosperi eventus tam alte in rictus descendetant; at u qui erant infausti, gravabant animum saevis anxium curis ec dolori suo incumbentem.
centissimam omnium pietatem, si Ecclesiae Catholicae pacem atque otium procuraret, si vexillum fidei supra infidelium capita erigeret ; hoc exigere Sacramenrum Regis Christianissimi, quo se obstrinxerat, hoc Magi- strum ordinis. Equestris a Sancto Spiritu quem gereret jurejurando profiteri. Sed tamen contra jus fasque
clesiam acerbe tractari ab iis , qui nomen ejus , pecuniam 8c arma sibi usurparent.
Ecclesiam gubernandam deligeret , integerrimos quos que Praesides juri reddendo praeficeret , eosque omni odio insectaretur qui authoritatem ejus per serdes polluerent, & populorum medullis ac visceribus avaritiam saginarent.
327쪽
3ao P. MP. Caussia XVIII. Urgebam ut negotiorum suorum curam sir-Iciperet; hoc sibi a Deo mandatum munus, hoc onus capiti cum diademate imi positum , quod sine peccato
excutere, sine cord a distimulare non poterat: jamque optimus Princeps constituerat duas aut tres horas quotiuae rebus cognoscendis impendere, si Minisiro Primcipali commode uti, cum vellet, potuisset.
XIX. Dicebam in operosissiimis ninotiis, quae belli
ac pycis, quae regni statum amplecterentur, primariorum
capitum audiendas esse sententias, hoc divinis legibus,noc humanis esse sancitum: siquidem & Moises tantis diminibus circumfusus, Deo ita jubente, seniorum com filia eaequirebat. Neque hoc Ludovicus XI. ignoravit, qui praecepit Carolo VIII. filio suo inter atera, ut nullum unquam belli discrimen nisi ex Procerum Con- sensu subiret; sic enim Francos & pugnare alacrius, di Vincere felicius. Res Cum certo scirem Turcarum arma soblicitari in Christianos, & imniinere Ecclesiae luetendam xeculis omnibus vastitatem, non potui diu mu'are facinus Christianissimo Rege sancti Ludovici Successbre prorsus indignum. Zelus domus Dei comedis me, egit poeabruptum iter divina vis, & omnes metus excussit Onetus Dei timor, ut politici Monachi, a quo ferebantur haec pestifera contilia, telam deordirer, tum Regi, quid me quaerebat num istud liceret , constantissime responderem quae lex Dei rationesque sanctissimae praescriberent. LXXI. Dies erat Decembris octavus, illibatae conceptioni beatae Uiuginis sacer, quo cum in sacello domus regiae sacrum facerem, aris me sacerdos idem & victima toto pectore devovi, Deum ferme sic allocutus: XXII. Deus aeterne, in cujus manu posita sunt Rc-νm pectora , & cujus nutu decurrunt imperiorum vices, inspira bonam Ludovico mentem, quae Christiani orbis decus, populorumque salutem amplectatur. Tu lux abditorum, Zc universerum cognitor; nec te latet si assentatorem potius Cardinalis , quam Ecclesiae defensorem agere vellem, cuncta mihi proclivia, quae
328쪽
Mutium Vitelestium 3ax amatores saeculi ambire, fortunati obtinere silent, sed ablegavi omnia mundi delinimenta , improperium . tuum laudi, crucem praetuli deliciis. Video equidem c piti meo impendentem procellam & totam aerumnarum futurarum scenam ; perferendum erit quicquid iratus volet, quicquid dominator potest, amicia causa, mente semper invicta ; sed te duce nihil vereor, te praeeunte in ipsam mortis umbram descendo , nihil haesitans comite vita 8c vitae fonti semper assixus. Quos aperui oculos omC o, clausi terroribus. Perseram moniata ad aures Regis, quae nec probus omittere, nec tacere animosus potest. Testor te, sancta Veritas, quae tot ama tores , tot procos, super rotas Sc ardentes rogos olim
habuisti, non te erubesco; accedo inter ipsa stipplicia μnovus adorator: mentem hanc tibi Sc linguam addico, pro te M tecum dicturus quae spiritu meo cuperem ani
XXIII. Post haec digressus stria ad Regem, quises,
lemni luce comparabat ad 1ynaxim. Erat in ejus fronte aliquid nebulosum turbidum , animo quippe disesidentibus curis saepe fustuanti : ego placide illacrymans sic eum compello. XXIV. Hodiernus dies festivus est magnae Matris Conceptionil Concipe. 6 Rex , spiritum Dei , spiritum amoris , concordiae & pacis. O quando orietur illa Pax, amicum laboranti mundo sydust En subditi tui, etsi omnia quotidie amittunt, nunquam tamen sensum Majestatis tuae dc infixum visceribus amorem amittent. Intercluduntur eorum querelae terroribus: sed ratio mei apud te muneris exigit ut tibi eorum voces di sanguinem repraesentem. Certe o Rex patiuntur illi sub religioso Rege, quod infima pene mancipia sub infidelibus dominis. Imo tot haeretici, tot populi a fide alieni, quie te admodum vivunt, dum orbis Christianus discerpitur. Aspice o Rex infelices tuos ex hoc fastigio gloriae: memento te tua causa hominem, sed eorum causi R
gem; non tam tu illos tibi vindicas quam illi te. Tuum est quod Moises magnus populi rector dicebat, multitudinem illam quasi materno sinu continere, di ad Christi
329쪽
3 in Epistola P. Mic. Caussini
Regis exemplum arguete pro mansuetis terrae.Scio equ-dem & peetoris tui sinccritatem dc manuum tuarum innocentiam , sed tamen horreo tot Catholicorum vastatas provincias, tot disjecta profanis manibus templa, tot sacras virgines barbarae libidini objectas , dc Ecclesiam Christi sponsam in cruore ac sordibus conculcatam. Post hoc paratur, ut sunt, cum Turcis armorum
immane negotium, & Christianissimo Regi vel selo nom ne execrandum.Nemo enim Τheologorum dixit unquam fidelem Principem infidelium armis cum detrimento Ecclesiae Zd scandalo protegendum. De parente tua nihil amplius dico, scis me ab omni factione purum Zecro Eminentissimum Cardinalem non male affectum: non peto ut eam gubernaculis admoveas, sed ut delfit tam ac inter gladios esseratae multitudinis quotidie pavidam in tranquillo portu constituas. . Haec loquor ut conscientiam tuam A meam liberem ; habes immortalem animam, aliquando ad Dei tribunal offerendam ,
XXV. Coni rus est Rex vehementer haC oratione, in quem sancti timoris stimuli pungerent , nec delitit
tamen ea quae ejus nutu sererentur per boni speciem 3c obductos colotes quos a Ministris acceperat excusare: sed cum premeretur rationibus, indoluit acrius, praemicante caligantibus oculis veritatis luce. Tandem se ad secra mysteria picato & obsequenti animo compo-1uit. Haesit illi per biduum ingens Cura, quae se non nihil assecta valetudine pingeret in vultu. Postridie muhi dixit deprehensas in sua fronte aegri ac solliciti spiritus notas quas vix dissimulare potui1Jet. Respondi nulla esse tam salutaria medicamenta quam quae initio dolorem facerent, sic obluctante sensibus animo parturiri spiritum Dei. Tum cupere se ait ut quae illi ante exomologesim suasissem non gravarer coram Cardinali dicere. Mihi quidem satis esse animi, intuli , qui
radio Dei scriptam veritatem omnium oculis proponerem , non tamen ignorare multa mihi saeva im-
330쪽
pendere, si homini imperioso . & omnia ad suos sensus exigenti, contrairem. AEquum certe videri ut qui omnia propter salutem Regis neglexissem , in tanto &tam ancipiti certamine regali protegerer authoritate
manu; quocumque tamen res vergeret, me nunquam Deo, conicientiae nunquam defuturum. Atque ubi amnuisset, praemittit me ad Cardinalem , paulo post secu- turus. Conveni illum Ricellii, quem licet ancipiti se per & obvoluta mente, deprehendi mihi subiratum . nec dubium quin obloquuto jam Rege. Dissimulavit tamen omnia sermone caeco dc nunquam niti e latebris feriente, donec superveniente Principe dimisit me monitum ut occultiore digressu discederem. Nolui me venditare a Rege missum, qui hoc non haberem in mandatis , dc periculum erat ne si dixissem, delicatam ejus qui mi
rat Od nimis circumspectam mentem offenderem, quasi de compacto & non ex Casu res ageretur. Substiti in proximo cubiculo, velut in campo certaminis aleam 1ixo vestigio 8c obfirmato animo operiens. Sed abrupit Cardinalis congrestiam , nec tot exercitibus accinctus nudam potuit sustinere veritatem ; respondere sta' tuit non rationibus sed proscriptione : postea cingentibus emissariis in palatio Regem, arcanum difficile erat cum eo colloquium : iubintravi tamen in penetrale s cretiias, ta dixi adfuisse me paratum ambiguo certam ni ,-diutissime expectasse, si forte evocarer . intrepide omnia dicturus ; perstare me in sententia re nihil agesere aliud quam quod lex Evangelii di omnis Theolog
rum Schola pronunciaret. Consuleret Rex quos vellet, sed caveret ne aut oppressae metu aut praemiis illectae mentes veritatem per injustitiam detinerent. Nihil imputabam Sorbonae, quam impense colo; nihil Societati , quain ut parentem carissimam semper honorifice habui; sed notabam ex alio coetu venales animas quas
ipse mihi Rex indicarat: nec dubium illi quin projectae
ad favorem viverent per dedecora. Tandem ut genero
sum aliquid subinferrem , triginta anni sunt, inquam, o Rex, ex quo per fastidia rerum humanarum tittor ad caelestes: nunquam ridentis Aulae fulgor perstrinxit oculos, O 6 num