장음표시 사용
331쪽
nunquam perculit me timor hominis, nunquam deliciar permulsere; unum te spectavi, omnium quos exanti Veram laborum praemium ratus aeternitatem tuarii;
non me tibi Cardinalis addixit , non tu elegisti, sed Dei mimus est praecipuum, quod tot abjectis ad servitutem mentibus habueris hominem qui pro te spiraret& pro veritate decertaret. Liberavi hodie conscientiam meam,&, si vis, tuam, nihil eorum celavi quae intelligens fidus eloqui possit. Si tam bene cogitata, tam ansemose dicta , maliMa vis eliserit: carebo quidem Aula non gravate , sed a te Principe optimu , si tuus esses, non divellar nisi ictus desiderio & cura salutis tuae:
haec cogitatio Vivum CXercebit, nec mortuum deseret. Stimulari coeperat his verbis , sed praesto aderant, qui semina bonae mentis nascentia opprimcrent , nec paterentur regias aures tam profuturis sermonibus im
XXVI. Discedo e Sangermani castro Lutetiam, quid actum postea fuerit nescio, nisi quod toto authoriratis
pondere Cardinalis incubuerin ut a Rege divellerer, re ille qua vi, qua blanditiis e imas permiserit, me monuiste contentus ne quid acerbum & violentum in me molir tur. Eadem nocte praecoci festinatione mittitur Noy rius , amicum mihi nomen , sed Cardinali devotum caput, qui de exilio meo mandatum deserat ad Sup riores. Reverendus admodum Pater Provincialis mane accito, nullius rei convicto, nec per eum quidem imsimulato, sententiam de scripto reci at, qua jubeor ire
Rhedonas , pro istionem meam celare Omnes, cum
nullo domi forisque colloqui. nulli litteras dare, libros di scripta tradere , nullum monasterium , nec Parisiis nec Rhedonis invisere; non colloquiis, non epistolis affa-ri : non quod istis assiievissem, longe aliis semper districtus curis, scd pupugerat Cardinalem Fayeta Religiosa virgo ab Aula recens digi essa , superis A Regi dileeta, quae servituti nunquam succubuerat, supra sexum fortis, supra aetatem prudens. Audivi recitantem Patrem p ctore inconcussis, vultu etiam tranquillo ἀdivinum erga me beneficium veneratus quod dignus haberer pro vQ-
332쪽
ritate & justitia contumeliam pati ; nec dubitans quin
momentaneum is iste tribulatiouis nostrae aeternum gloriae pondus operaretur in nobis. Inde digressus ad arana, sacrum facio, oc totum me applico Numini, totum trado providentiae. Mox per domum diffusa de discessu meo suspicio: inde metus δc horror , di miseratio fratrum pro dilecto capite timentium , quae conjicere Potius erat quam scrutari : nec mihi moestos assiri lic bat , nec illis sciscitari ; mutus conspectus δc oculi novo spectaculo vulnerati augebant dolorem, subtrahebantsblatia. Interim scripta , quae religiosa est suppellex,
avide conquiruntur, premuntur arcte, quanquam omnia innocenti calamo exarata. Non licet exiguam chaτ- tam in levamen itineris asportare . experiri erat nescio
quid 1imile Aularum lubrico homini ab Aulae luxuria
semper alieno, direptionem cubiculi pauperis , amicos infirmos, fortes adversarios , tetricos quosdam vultus, de ip1b silentio minaces , desertionem 3c repentinam circa me solitudinem. Vix licebat raptim petere quae vitae & viae erant iam cessaria : ipsa celeritas mea tarda cupientibus videbatur. Praesto est homo ignotus Cardinalis minister , qui me redam deportaret impositum & a Coras pectu meorum diWulium in locum exilii. Tradiderunt me huic Ismaeliatae fratres mei, necessitate compulli, ut essem, aliterruiturae, domus piamentum. Devehor longum iter, hi
mano satis usius custode , nisi quod perspicaciter videbatur insidiari libertati, rerum omnium pretiosissimae. Diu tandem jactatu in ta attritum incomm is recepere Patres Rhedonenses summa humanitate, quenquam repentini casus terrore confusi. Graves sLibinde de truces a Parisiensi domo litterae asserebantur, perdidisse me omnia , paucos intra dies perdendum nisi caverem, multa quotidie deprchendi in negotio meo periculosa, multa mihi acerba, nisi prospicerein, subeunda, quae vix animo fingere possem. Discerpebar abiens, de feriebant
tela omnia non repugnantem. Atque ut strenua est in linistram partem suspicio, nova indies jactabantur , ut aliquis in exilio meo quaereretur color. Non tam facile
333쪽
316 Epistola P. Nic. Causseri .
prosternitur fama , quae coaluit firma radice veritatis.
Timendum fuit illi qui se timeri volebat ab omnibus,
ne malis artibus putaretur virum bonum δοῦ sincera erga Regem fide ab eo divultille. Occurrendum erat tale aestimationi: itur ad patrem mendacii, ad mundi tintimnabulum , quaeritur in faecatus omnium figmentorum colluvie calamus, qui gazetiam illam, quam vocant, in
me, jubente&dictante Cardinale, distringeret. Haec igitur me proclamat ablegatum ab Aula ob licentiam moresque incompositos & perversam agendi rationem, mirariquc omnes & ipsam quidem Societatem , non quod Qemis essem , sed quod tandiu in eo gradu stetissem. Angi Patres magno ob culpam meam dolore, pro sua in Statum M Regem fide. XXVII. Non insultandum quidem, sed ignoscendum potius imbecillitati humanae, quod tantus vir ad tam humilem tamque Qrdidam descenderit vindicandi libidinem. Longe melius res illi cesserat, si tacuisse set; forte error quispiam humanus occurrisset Opina tibus, qui dimissioni meae causam dedisset : at ubi tam to apparatu & tam triviali telo est invectus , exclam runt omnes boni & prudentes, Habet Cardinalis, ictus est, hi virlim incidit qui se conatibus Hus interponeret, qui Regem admoneret ossicii, qui pati servitutem , qui adulationem profiteri non posset. Ubi illa licentia, ni
si sibi licere putavit quod prodestet omnibus 8 Ubi illi
incompositi mores , niti quod ad Cardinalis mentem componi non potuerunt 3 Ubi perversa agendi ratio, nisi quaei malis conii liis aversa λ Triduum est ex quo Confessarius Regis tota Gallia laudabatur, vir integer, mod stis moribus & ad disciplinae religiosis normam accur tis. Nemo Regi acceptior , nemo tota Aula gratior; quot ora , tot illi vitae testimonia. Certe nullus, Majunt, repente malus: unde tam subito mutati mores an aliquid projecte cum audacibus , ambitiose cum cupidis , cum profusis intemperanter , indecore cum
lascivis ab eo gestum est ξ Nullum flagitium , nullum
designatur crimen; vago incursatur impetu, verbis maligne ambiguis , sagitta parvulorum facta s-t plaga eo-
334쪽
rum. Uix erat quod fingebatur lixis & vili de plesie
homunculis credibile , ad alias artes flexuosum convertitur ingenium , quibus meam impeteret innocentiam.
XXVIII. Armatur, cquis crederet Τὰ in filium patris manus , acuitur in Religiosum innocentem Superioris stylus , & luditur aut ritate Societatis in unius mis ri caput. Heu mel Quid dicam p Durum quod ille i dixit, ta nimis fortasse molle quod hic fecit. Jubebatur
scribere , vetabatur cognoscere , contra mentem sensit, contra fidem scripsit. Dedit circulares litteras, quae me gravissimi crimitus reum totiusque status perturbatorem divulgarent. Jactabatur per stupentes manus atrox epistola, orbem decurrebat suum , & novis quotidie vulneribus jugulabat insontem. Arcano ferebatur , ut nitente invetitum curiositate omnibus esset prinmiscua, mihi uni incognita, qui per umbram petebar, i ne respondendo illuminarem innocentiam. O pervicax
i regnum necessitatis , si hoc jussit , o iniquum si pro
bavit. Avebam tamen scire quibus peterer , quibus perirem , nec fas erat ulli prodere. Ceco tantum ii volvebar exitio , pronunciatur reis omnibus sententia, plerisque titulus assigitur , solus ego prohibebar stire, quod Qtus refellere poteram. XXIX. Scribo interim ad Noyerium , qui Regi rat a secretis di principalis Cardinalis administer, quod cupiebam ejus Eminentiae esse non ignotum. Amymo sancta fide per quicquid est hominibus r ligiosum , me ab omni factione purum tanquam vi aeum Dei in Aula vixisse. Nullo suggerente , provocante nullo, post fusas sepe ad Deum cum lacrymis Preces, ea me considerate Regi locutum de pace sol tiisque miserorum , quae sine letifera peccati labe dc animae interitu dissimulare non poteram , hoc esse crimen meuar , Cui expiando tolerarer ad ultimas colliae oras , deportatione nova & hactenus in R
gis Confessariis inaudita ; nec istud adeo honorificum Cardinali qui jussisset, nec illi qui perfervide secisset,
quod tempore maturari , mitigari lanitate poterat
335쪽
318 D sola P. Nic. Ca seu Nullo me Rhinore obstringi, quo reus constituererapud
Regem: stare me admodum reverendi Patris Generalis
judicio, quem appellarem; parum honeste fieturos qui
me per cicatrices peterent, nec darent quieti locum; hoc unum petere me quod largiri esset prolixum n
XXX. Efferavit blanditiis assuetas aures tam aequa & tam constans epistola , dc vehementer Cardinalem
perculit, qui flebile quidpiam 8c demissum expectabat ab exule : Illico in ejus palatium vocantur Patres, audiunt recitari litteras, damnant singulos apices, quibus possunt artibus leniunt iratum , applaudunt excandescenti : Ava inde in caput mcum vibrantur fulmina. Fit nostrorum confessus . non ut 3udicent, sed ut serviant dominatori terrae. Quo quisque timidior, eo in meam damnationem proclivior ; fit injustus qui non vult haberi praevaricator. Hircus eram emisiarius in quem omnes exonerarentur dirae. Nihil tamen imputandum velim fratribus meis , quos semper enixe colui; si se capitis unius ruina servari posse credid runt , est illis condonandum quod perdiderint, mihi gratulandum qui.tam gloriose perditus fuerim. XXXI. Secundus erat mensis quo discesseram ab Aula, dc nimis delicata videbatur Rhedonensis comm 1atio tantis nominibus exuli; relegor in infimam Britanniam, Cori pitum ad extrema cingentis Oceani,haud multis passibus ab eo loco distans , quem fines terrae appellant. Premitur mari, saxis de montibus, populisque barbarum quid , nili excolantur , stridentibus potiusquam loquentibus. Oppresierunt me litterae graves documbentem aegro corpore, vix spiritum inter tot acerba jaetatum sustinente: laborabam praeterea ulcere, quod non permittebat equum pati. Scripsi ad Patrem Sirmun- dum succe rem meum , me ad iter parari aequo &exercito animo, tantum postularet a Ministris moram. dum vis morbi frangeret 8c leniretur dolor. Certe miseratus fuisset Rex unum de canibus sic affectum, cum tamen omnis illi miseratio erga Consessarium senem ecinfirmum prohiberetur.
336쪽
Ad Mutium Vitelestium. . 329 XXXII. Instant Superiores jussionem Regis urgere,
maturandum mihi profectionem longe aliter subitum. Accingor itineri afflicto corpore , hyeme saeva, redario publico assixus , cum quo ambulandum nigris diebus, intempestivis noctibus, per horrentcs sylvas, asperos montes , stagnantes solutis nivibus valles , ic quicquid horroris litat loci illius natura , Superos tostor quod si tardinalis me victimam esse voluisset, jam pene litatum erat ad extrema venienti. Excepere me Patres Corisbpitenses eximia charitate novum Minusitatum his regionibus hospitem, quamquam redi re usus sum parum aequo, qui per inamoenitatem ingenii me negligeret, mea curiosissime observaret, ne 1cLlicet Lotiaringus in suspicionem veniret praevaricati nis. Hic me crudis adhuc vulneribus excepit ingens
epistola scripta a Reverendo Patre Provinciali de P,
trum consensu, quae di errata contineret mea, di poenas,
ut ebat, debitas imponeret. Placuit illis multa extendere numeris , cum non possent rationibus. Dicam sincere praecipua damnationis capita , & singulis respondebo tanta vi ac luce veritatis, ut audeam polliceri me Paternitati vestrae abunde satisfacturum. XXXIII. Primo non ambigere se dixerunt quin Omnia fide optima virtutisque Zelo ductus ac consciemtiae fecissem: sed tamen multa inesse praepostera, multa poenitenda. Dissicile hoc in limine videbatur intellectu, quo pacto omnia ex vera charitate facienti tam prava excidissent multa, cum teste Apostolo charitas non ogat perperam: sed hoc mitto, disputationis incuriosus , a
XXXIV. Quatuor ferme sunt gravia , ut putant, quae mihi objecere, nulla respontione eluenda. Primum cit, quod non constituerim Superiores de iis quae tractatur US eram cum Rege: alterum . quod anteceiserum meorum non steterim decretis A exemplis in quaestionibus de armorum isdere cum infidelibus : tertium, quod dixerim non debere esse penes unum totius imperii regimen, tum etiam visus stim aliqus modo affect iste mutationcm Ministrorum, quae res totius Galliae statum e
337쪽
33o Epistola P. Nic. Caulini vertisset: quartum , quod de pace & foederibus locu- tus judicer a doctissimis Patribus Societatis incurrisse .censuras quas tulit quarta Congregatio contra eos qui rebus status se immiscent. Complector paucis omnia , ne Videar volumen potius quam epistolam scib
XXXV. Quod igitur de consiliis capiendis dictitant',
sciebam ego ex divo Thoma arcana confessionis esse naturali , divino atque humano jure sancita. ' Non μgnorabam Theologorum decreta, qui dicunt si Conses inius loquatur de auditis in confessione, cum periculo ut audientes veniant in suspicionem per nae , videtur infringere sigillum : compertum praeterea habebam
Principem esse in istis delicati & plerumque morosuli ingenii , qui de rebus suis nollet quidpiam alienis auribus credi. Fateor igitur me & conscientia religi sum & prudentia tenacem in secramento Regis , quod Archangelus monet apud Tobiam, abscondendo. Cum- ue illi sisti operam navarem in confessionibus audie is , periculum erat ne si quid improvide evulgarem , supicionibus ferirem aliquos curiositate prurientes an mos , & in adyta lubenter , si possent , penetraturos.
Quod crimen admisi, mi Pater , si Deo praecipienti in sacris Litteris parui 'Si Sanctis credidi 8Si Doctoribus a quievi 3 An vero lex est ulla, an constitutio in Societate, quae jubeat Confessarios de rebus poenitentium referrera Superiores Nostra quidem Praeposito lubenter aperimus , de alienis longum nobis Zc sobrium silentium.
Quae si aliter gererentur, nemo nostrum in exomologesi non aversaretur ministerium. Quod si cuique privato tam sancta servatur fides , quis putet Regum conseientiam multorum consiliis evcntilandam esse atque jaftiindam , ut tot habeant Confessarios quot singulae domus consubtores Ad quem.tandem referre me oportebat Θ Quem in tot rerum ambagibus consulere 3 An Patrem Bine tum 8 At vero aberat, nec sine periculo res magni m menti litteris credebatur. an Patrem Sequiranum 3 Quem
sciebam administrum Cardinalis , qui elisis in ipso semine generosis conatibus ignavum me ec inglorium Per
338쪽
per samonem suam exturbasset. Libere tamen fatebor, mi Pater, non praecipiti, sed tardo potius atque viocosis sum ingenio , aveo in rebus dubiis quantum licet audire superiorum 8c majorum consilia, nec tam temerarius fuissem , ut si quid de meo fuisset propinnendum Regi novum dc ambiguum, quin rem totam , quantum per conscientiam & fidem fas tunc fuisset,s riis Patrum consultationibus subjecissem : sed cum ea tantum mihi dicenda sumpsissem quae essent in clarissima Evangelii luce , ut Ecclesiam protegeret , ut summum Pontificem coleret , ut Reginam Matrem communibus saltem charitatis ossiciis in hoc secessii Prosequeretur , ut Reginam Uxorem assectu conjugali devinciret sibi , ut Fratrem caeterosque Principes consanguineos amaret, eo quo lex Dei praescribit amore, ut orbis Christiani tranquillitati studeret,& armatus etiam de pace cogitaret, ut gementes sub fasce populos sublevaret , ut in foederibus infidelium taret consultis meologorum, oc nihil cum detrimento Ecclesiae faceret Obsecro, num mihi quotidie cogendi Theologorum MPatrum consessus, ut sciscitarer an prae piis tam vulgatis , tam salutaribus animum Regis informarem λ Quid si a me quaesivisset, an corpus Christi reipsa foret in s cramento , respondissem , creditum id multis seculis. Zc Ecclesiam ita sentire , sed tamen consulturum me reverendos Patres Zc ex eorum res, nsis quaestioni siti facturum ' O iniquam conditionem l o duram omnino necessitatem l His artibus persuadere se non inviti nonnulli concionatores tulere , ne de parentum honore verba tacerent , aut blandum usquam appellarent pacis nomen. Ubi mens y Ubi virtus ' Ubi tu sancta libertas' Silere aeternum oportebat quibus haec loqui pudor fuit XXXVI. Sed audire mihi videor prudentes seculi, ad cavendum cautos, meticulosos ad audendum . qui dicunt voluisse me recta , non redi e : appetivisse bona, sed desiderio praecipiti ; serviendum tempori fuisse, quae omnium honestissima est servitus , nec ulceri desperato nianus irritas adhibendas. Peto ab his qui haec
339쪽
Di hia P. N e. Caus dictitant, ut considerent Confessarium Regis longe.'
Iiam in Aula quam caeteros homines sustinere persenam. Tacere aliis saepe virtus est , huic sacrilegium. Vid bam equidem multos, quibus ex ossicio incumbebat loqui , opprimi silentio omni dedecore maculose, coin tures generosissima mente praeditos terroribus & exbiis a Regis auribus averti: spectabam memet interdum quasi caelesti machina devectum , ut causam suscipe rem veritatis. Non ignorabam sem mos censere The logos , non audiendos tantum , sed interrogandos inexomolegesi qui nimis crassa laborarent ignorantia. At 8 contrario cernebam Regem in suis rebus satis oCulatum , saepe dubitantem & extra sacramentum interrogantem. Nam istud erat agere proditorem Christiani nominis & generis, si de concussi orbis clamoribus reticuissem. At vero fuit expectandum tempus rei gere dae commodum : expectavi novem mensibus miti dilaboriosa patientia. Praeparavi mentem Principis ossici sedulitate ad satus divinos. Ubi deprehendi jam satis animo compositum, dixi quae nec prudens disumulare, nec probus tacere poterat. Quale mihi tempus amabo filii expectandum Z An illud quo indicta veritatis causa vilis cunetator exturbarer ρ At vero abstinendum fuit verbis eo ter ore non profuturis: timendum ne qui haec dicunt demisse potius patrocinentur errori quam se viant prudentiae : etenim si putant imprudentis esse ii minis de iis verba facere , quae se assequi posse dissidit, videant ne Praecur rem Domini, ne Dominum ipsum arguant imprudentiae. Non sibi pollicebatur Joannes H rodem castum , non destitit tamen monere incestu sum. Certissime sciebat Christus Scribas dc Pharisaeos ab arrogantia , fastu & avaritia non recessuros , nec ideo cessavit crebris adhortationibus increpare. δεμ novit stiritum Do ni ' Quis obfuturam putat veritatem, nisi qui prodit Multum profeci cum quid facere oportuit ostendi, cum tot oppressis servitute mentibus pro fessiis sum libertatem, cum mori non timui, cum me
pro salute patriae devovi , multum profeci, cum bo-
340쪽
Ad Mutium Viteliscium. 333nis exemplum, terrorem malis reliqui, hiam iniquam causam exilio meo damnare , quam fovere praesentia malui. Denique non parum promovi, cum intrepido pectore Cardinali scripsi nolle me cum eo de aeterna silute periclitari; cum semina bonae mentis abiens sparsi, quae in Regis arcanis cogitationibus adolescerent. Quis tandem omnia Dei conlilia persCrutatus est, ut inutile putet quidquid impenditur virtuti Saepe Cadendo surg, mus, vivimus moriendo. Numquam gloriosior fuit Samson quam cum ruinis quasi suo inelusus est triumpho. Numquam igitur tacui , numquam dissimulavi, quod ossicii mei ratio praescribebat, fides sincera . doctrina incorrupta XXXVII. Dixi quod secundo urgent capite de se deribus infidelium t habent in eo confitentem reum. Fateor eniln, mi Pater, cum certissime scirem hoc x-gi, hoc tentari, si fieri posset, ut foederata cum Liliis Turcarum arma eluvie foeda , tremenda omnibus vastitate in Christiana regna erumperent. Commotus sum totis visceribus , seire non potui facinus tam immane. Sciebam equidem ab his consiliis purissimam Primcipis mentem abhorrere; sed Pseudin monachus a sui ordinis sanctitate alienissimus , ta cruentarum artium architectus , ferro & sanguine displuebat in Europam. Hoc authore & praecipuo , ut ajunt, administro parabatur illa Saracenorum irruptio , dc dolendum illi maxime erat quod foederatos suos avocarent alio Per
XXXVIII. Jam fucum fecerant Regi . Cui ex novae Theologiae decretis perstaserant licite fieri mala omnia , quae bona mente fierent; cum a me sciscitaretur, num res ita se haberet, quid potui facere aliud quam dogma pestiferum a mente Principis arcere , ne fomtem luminis suo contagio pollueret 8 Quid potui aliud loqui , quam quod clamat a postolus , non esse facienda mala ut veniant boria r Nec qum endam adulterio sinitatem , nec furto beneficentiam, nec scelere pacem , nec eri gι de spinis uvas , nec de tribulis ficus, nec depeccato nasci virtutes. Neque vero temere quidpiam