장음표시 사용
171쪽
aptus ac decorus Teliquarum idearum usus.
od si enim quis suo loco perspicua straui, morata, pulcra, concitata oratione uti nouerit, et an inmni re viderit, OuM deceat, ei tribuit Hermogenes 3. Ceterum quum non eadem omnes clareat
2a.. oratio: alius stilus esse dicitur vet ημονικὰ, vulso Milina Aur, alius ἱ--
alius denique ποιμτως , δο--. mfingulis pauca. Nine sincetis deest auctorans κλῶbus eui Latine quidem nee ineseganter Rripserunt a sed digno materia sua charactererion usi stini. Non emo δωμ - nuditanus , qui, quum
docere vefit, verspicuitatem me Me, ,e M rus, qui , sinoriam scripturus , Poetaeo Foutitur, nec e 'recentio ibus Lipsius, sui etiam ubi do , vlihetoricatim, eo eum agit isane aeque inepti hi videntur, ae miri, qui reges euntea misca s rusticos Purpura I mavr n s mere Herere meretrices matronali habri, imdutas-m Penam. Et anaesipraeee
172쪽
tis , trux atque violentum sueundis adhibeamus Vt monilibus et margaritis ae veste longa, quae sunt ornamenta smynarum, deformentur u ri, .
LVI. PAILOSOpHICVS stilus adhibendus In Masui omnibus scriptis didaeticis '). Satis laudis meretur , si sit proprius ), purus '' , 'perspicuus ). Elegantiam non adsectat, nec tamen sponte se osserentem negligit ''' I. Praecipue tamen vitat figuras patheticas, et
dqu d ad persuadendum potitis, quam ad
emonstiandum facere videtur H ' ). P In Miseἡμωικῶ hoe dicendi genere rei Wisis omnibus praeferendi ' Graecis Xenophore in oeconomisis, aliisque scriptis didae ieis, i ter Latinos Celis, qui de . arte mediea , ee Columella qui de νε rustica pura ae tersa oratione scripserunt. Nee platae contemnenda dictio Cieeronis, quam in libris db uses s et hi rapisis ad Trebatium adhibuit, quamvis iaillis aliquando ad oratorium dieendi genus a
iure t. Is reliquis scriptis philosephieis stilux Tullii primius ad genus dicendi vel
vel aeredit. senem acutus est, sed non tam docte, quam rhetorieatur. Laetiuiatius purus in plernque et elegans, sed nee iis ab oratorio stilo Gmnet.
173쪽
244 Fundaminia Silii '' o Abstinerulum erro in hoc stilo arranu
lationibus , maxime longe petitis. Quum enim docentium sit, claras ac distinctas rerum ideas in audientibus cxcitarer facile patet, huic fini non conuenire metaphoras. Hinc iam supra obseruaui, laudem mcxuisse scripta Epicuri , qui nusquam usius sit translato dicendi genere. Equi dem de rebus ad mentes et spiritus pertinentibus saepe nobis desunt verba lyopria r sed et
hic danda opera, ne metaphoris audacioribuS, et rem non satis exprimentibus utamur. Sic siquis adfectus vocat commotiones animi, iisque opponit mentis eiusetem et tranquἰllytatem, metaphorice quidem loquitur ; sed serendus est . Ait si quis adsectus cum Stoicis anim; tumultus , aut perturbationes , aut animi quietem inductas eum mente factas adpellareis merito reprehenderetur. Ideae enim inde naucuntur vel falsae, vel certe obscurae ac consuae.
Cave ergo existimes, docentium es.se, stilo sicco et barbaro uti. Non magis hic character docentes decet , quam philosephum pallium et pera Diogenis. Non unguenta re dolent viri sapientes , sed nec sordes amant. Non serendi ergo in tanta litterarum luce, qui1n theologicis vel philoseefficis doct inis trade dis , latinae linguae puritate atque elegantia omnino neglecta, barbaro, atque exotico stilo v-tuntur. Docuerunt sane quamplurimi nostrorum temporum posse de rebus etiam theologicis p ro ac terso orationis genere disseri. Felieiter idem iuris prudentia tentarunt Cui aeti, Bristanti, Hotomani: qui Ulpianum et Papinianum , quam Iasionem, vel Accurtium maluerunt imitari . Medicos Celsus purius scribere docuit : philosophiam paene innumeri elegantissime pertractarunt. Quis ergo hodie in tania litterarum rure umbratiles doctores imitaretur,
174쪽
Partis L Castae H. I sretur, et, fruge reperta, glandibus vesci ma leia
' . id iuvat docere , si intelligi
nolis 3 Perspicua e veteribus siunt scripta xenophontis et Columellae, e recentioribus Cartesii, quo non temere quisquam eogitationes suas dilucidius eum aliis eommunicauit. Hi omnes cum voluptate leguntur. At quis sine
taedio legeris Lullii somnia, aut Helmontii, et Henta Mori , meditationestῖ Non omnibus promiscue haec scripta, aiunt, sed initiatis , adduntque illud Horatii carm. III, I.
Odi profanum vulgus et arceo. ,
Sed , ut vera fatear, suspecta mihi semper est obscuritas, et plerumque parum sapientiae latitat in tant spissis nubibus. Nulla est veritas tam sui limis, quae non verbis possit enunci ri dilucidis , alias enim ne ab ipso quidem d cente concipi, adeoque nee doceri posset. Notum est , quantum antiquis obscuritatis caussa vapularit Heraclitus, ea quae volebat dicere,
eloquens, nec Oeeuisans, sed innuens, quod ipse de oraculis pronunciauit apud Iamblicum demiser. Aeg t. p.79. v solum verba eler atiora at-
ue acumina non negligunt philosophi, si se,onte osterant, ut docent Socratis dδputatA-nes apta . Xenophontem , et Arriani P0sert tiones Epicteiacae: sed ne ioeos quidem ae fa-eetias liberales adisrnantur. Nod sunt Soer i ta satis, de quibus videndus Cicero de inc. I. 3o. de orat. II, 67. Hi ita placuerunt antiquitati, ut si quid festivum atque urbanum vocare venerit, 'Sseratisum adpellarent. Omne scilicet tulit punctum, qui m scuit utile dule . Vnde merito ipse scurram egit, quisquis tanto sula
175쪽
supercilio, ut Socratem ideo scurram Atticum vocaret Cicero de nat. Deor. I, 36. Adhibendus tamen et hic modus ῆ videndumque , quid deceat. Quod quum non saceret Diogenes CDnicus , Σ ἡκρα ους Socratis furent ι numen accenit . In primis abstinendum ei iismodi salibus in rebus grauibus, qualestiunt sacrae et theologicae Tentarunt etiam hac in re aliud Bait. Schuppius et Io. Val. Andreae, sed et hi multorum reprehensionem Incurrerunt. Quamuis forsan eos excuset ingenium ad urba- itatem natura factum, et tempora, quibus Nuebant in selicissima, de quibus iure repetas illa Iuvenalis Sat. I, 3 o. D, Geile est satiram non scr/bere . . Aliud est eonesonatorium dicendi
genus, aliud vel philoseph eum. Illud
contentum est argumentis verosimilibus , quae tamen tantis verborum phaleris Vestiuntur, ut demonstrationes videantur. Hoc nudam proponit veritatem, eamque demonstrationibus aec
rate sustulcit. Illud oratorias, hoc philosiophNeas amat connexiones, id est, .veritate S omnes ex genuinis ac veluti domesticis principiis ducit. Illud delectat et mouet; hoc docet et co uincit. Nec tamen figuras omnes resipuit m thodus paraenetica, quam vocant, quippe cuius finis itidem est mouere et persuadere. Ait men et tunc m is illae sponte sua Interdicendum sese obtulisse , quam operose excogitatae videri debent. Sunt sane in Arriam dissertatio-nnus Epicteticis quaedam pulcherrime dicta , sunt figurae elegantissimae, sed tanta eum limis plicitate coniunctae, ut orationem naturali quadam pulcritudine adlargere, statim adpareat . Illud fallit, hoe bona fide agit. Exemplo sit Seneca, qui, declamatorio dicendi genere vlus intram prae se fert sapientiae speciem : et i
176쪽
. . PArtis L Capust mi n si remotis inuolueris propius eum insimcias, non demonstrationes inuenies, sed aeumina quaedam parum solida , non res et veritates, sed verba sonora, id est, iulgur e petui. Id ciuod iam dudum observarunt Malebranche
LVII. Α philosophleo seiungendus est stilus ΗLst tua εἰ-STORICVS , qui non modo puritatem γ), sed et concinnitatem amat. Decet praeterea illum perspicuitas ' ,
grauitas , pulcritudo it , minime vero vehementia fit , parenthyrsus ' 'l' et hyperbole titti .
Singudaris de filo hisorieo exstat tractatus Casp. seloppii., sed in quo frustra praecepta quaeres. Solet enim iste homo ubique aliorum vitia, tamquam quiseuilias colligere. Non it que doce' qualis esse debeat ista historieorum oratio, qualis sit apud eos, qui parum aDeurate scripserunt. Paullo meliora, sed et pauciora lunt, quae de stilo historico praeeipitine Quinctilian. Inst. Orat. X, I. Lucian. A diat. πῶς δει η μου συγγμψω, Sehester. de stiti II. r. p. p. Addendus etiam VosL. de art. hs. 26. seq.
Quemadmodum omnem In uniuersum
Latinitatem , Ita et stilum histori eum maxime eommendat puritas . Abstinendum ergo a verbis poeticis: ses non utendum tamen vulgaribus ac tabernavis , ut recte monet Lucianus.
Ceterum et historici L suas habent dictiones , quas non temere reperias apud oratores. Vnde G α ivin
177쪽
r48 Fundamenta StiIὶ iam olim, teste Athenaeo, Iarthenius quidam libellum conscripsit
mῖς μορικοις de vocabulis hastorreorum. Nos quaedam tantum, exemplI caussa, dabimus. Animadvertit Augustin. satum. Mercur. ma-sor X, 9. Vocem velox aliter sere ab historicis,
aliter ab oratoribus, aliter a poetis, VsiurparI. Hi dicunt velox pedes, illi velocibus ped3bus sisti telox ped bus. Sic et stequentissima hi1torsecis est constructio ργofunda maris, νncerta πιaesa quibus fere abstinent oratores. Frequentillimae etiam connectendi formulae quo aetum est, inteνiecto tempore. In primis huc pertinet in nulla historicis fere propria: ceterum stdes erus xe; penes auctores erἰt: de qua Comus ac Satiust. p. 497. Formula propria historicorum, ποι ad praestat;onem scrἰbere nolunt. Seneca de brr
'τatis et neglectus verum est habenda. VId. Io. Christoph. Becmann. Fraecogn. moris c. 3. Im
fere sem eri adhibetur. Plin. Hs. a. Quin immo externa quoque et barbaricos ritus indagabimus. Fides tamen auctores let. Seneca nat . qωas. c. 3. Aut quod hiu*- rici laciunt, et ipse faciam: Bli.quum multa mentiti sunt . ad arbitrium suum , unam alθquam rem noluqt spondere, sed adiiciunt, pones auctores s es erit . -de eumήem de morie
claudi. .. 1 Plin. ι b. VIm epimus 3. Tacita Germ. c. 3. Quin et Π figuras sibi veluti pro- 1as amant historici, in quibus in pma est enallage infinitini pro eatiui, de qua Serv. ad in I nimi modus μνο indica tuo Gy h yes, wsso Hi aphorum .i Cons.. Core. ad SHι. p. o. sim utuntur equidem etiam pottae sed hruriamSine proximam- poesis et
178쪽
η' θ Formmi ergo periodos . historici , sed breviores. Riba ei' en m in historia, Cicerone teste, pura et illustri breuίtate duleius. Diffiisiores tamen aliquando sunt Nepos, Liuius, et qui alias satis pressus esse studet , Tacitus. Nonnumquam evam incisim et menis bratim scribunt, quoties vel rem celeritersam reserunt , vel aliorum verba obliquo dicendi genere recensent.. Pers leuitas virtus historieo quam maxime necessaria. Vnde cauendus perturba-.tior verborum ordo , quem etiam in Thucyd, de nonnulli reprehendunt . Perspicuus maxime Cornelius Nepos et Iul. Caesar, obscuriores Sallustius et Tacitus, quorum uterque Τhuc'didem videtur imitatus ri 9 Grauitas, ut iam supra diximus, m xime decet historicos pragmaticos . Et hinc
eam virtutem miramur in Polybio,. Taetto , Thuano , Cominaeo et nonnullis aliis , qui pragmaticas dederunt historias, et non modo euentus , sed et eorum caussas , personarum characteres, consilia, similiaque. adcurate enar
li Fulchritudiaem, quum 1n dunstatem et 'venustatem supra distribuerimus, hie adde dum est, illam , quam hane , historico esse digniorem . Eleganti istinus est Liuius, Curtius potius venustus videtur. Ubique enim visectae sophistichin quoddam ac declamatorium dice di genus. Nimius in desicriptionibus locorum, minum, semium; nimius in consectandissententiis, quae tamen historicum non decent , nisi. statim ad hypothesin transferantur. De eo nemo aequiore Ioue iudicauit pergero de natur. G 3, pulcro
179쪽
. -cr. oran p. 373. 43 r. seq. sy7. qui hieto adhibendus in consilium. it Abstinendum ergo ab inerepationibus nominum , quippe quae ad deelamatores pertinent. Historiei non est, vel in homines i uehi, vel eorum virtutes eollaudare , sed res gestas, promi habito odio aut amore s narrare. Ineptus ergo Velleius Patereulus, qui via' que immiscet panegyricos: ineptus etiam: Flo-xus, qui nonnumquam fasces et secures in v
titis omnes Murae, quae adsectibu
mouendis iuuentae. sunt, historicum dedecent .. Vnde nee laudem in historia merentur interrogationes , exclamationes , et quae sunt huius. generis aliae. Frigidunt ergo est, quod Florusne exelamasiones narrationibus , quass per parenthesim, interserit. Veluti Sie, crarum alia decus I9 vniux manu parta victoria est. Et cap. 7. Em nentia forte papauerum capisa virgula exentisns , quum per hoc princiser, uer Andos esse nitellisti meliar, c quae super Malysis τεθοndis . Paucis interiectis: cedentiatas ecteris' dyis λίνα rex dictui restitere I uorax et Termiaur. Talia frequentissima sitne apud Florum. Veluti lib. I, io. Immane ditaui
I, II. Rouum et insigne commentum l. Item, quis.
eredat proh pudor i Fidem numῖnum i quanta velοeἰtBee Frequentissimae quoque apud eum sint interrogationes. Exemplo esse poterit eis 8M lib. L totum eaene interrogationibus compositum. Talia etiam nonnulli notant in Curtio , cuIus prolixa exclamatio exstat lib. m. cap. IK.
'illi in Nihil frigidius est hyperbole ,
maxime in historia. Hanc quoque in Florostpra aliquotlas notauimus. Sed nec Curtilas. ab hoc vitio abhorret. Quis quaese seret hist
180쪽
PMela I. Caput II. I s Ineum reserentem, Alexandrum in Aegyptura pros.ctum extra terminos solis erraue Et tamen ita doquitur Curi. IIII, 83. male imitatus Virgilium Aeneid. n. m. 79s.
- - - iacet extra sidera tellus
Extra ann solisque vias. Poetica haec sitne , in historico non toleranda, qualia tamen plura occurrunt apud Curtium. Eamdem dicam Floro merito scribi e Bergerus uia. Florur, nulla ingenii verecundia, eogitationum sequutus impetum , D ersores au- eia transferendi visit , eum sesisque certauit poetis , dignus profecto , quem multa frigide , mul- να putide, multa sine mente sana loquutum increpitaret grauiser. et ἰnc aret D. Georgias Graeuius , sineeri vir ludia i , ut tandem aliquando multί , qu eommendant aeumen Alius ve- nustasemque , discoren ν , res gestas Rotnanorum evisulatim expositas , illine esse considerandas , non stilum Mitatione Lam praua effingendum.
LVIII. StiIus DIALOGICVS familiares amicorum stἱiu, sermones imitatur. Unde facile adparet, eum dialogi- esse tenuem '), Rhodium ), moratum , 'et nonnunquam Iocosum ac urbanum '' . Quare non temere imitandi Plato et Cicero t), sed e Graecis Xenophon it) , et Lucia- nus lit), e Latinis veteribus comici, et in his maxime Τerentius illi , e recencioribus Erasmus, cuius colloquiis nihil potest reperi
' Praecepta de stilo δι- πικω haud pomnitenda stippeditavit Demetr. Phaler. de ei quut 23 I. seq. Nos veluti landamenti loeo p nimus , dialogos imitari familiares amicorum confabulationes. Vnde iacile adparet, I. stilum