장음표시 사용
241쪽
nes hodie vel sthois Iasti eae
quam docendo delectandoque versetur, ΔυΔΑΣΚΑΛΙΚΟN adpellare sonsueuerunt )
'ὶ Aiunt equidem, hodienum nos vel Ia Ddare, vel vituperare, suadere, vel diffvadere,
adcusare, vol defendere, adeoque omnino magnum esse veteris oratoriae usiam. Quo misit Quinctil. lib. III. e. 7. Lamdare testem, vel con-νra, pertinet ad momentum sudis Orum , et 'sis etiam reis dare laudatores liaet , et editi in competstores , A L. Pipγnem, clodiam et c. 'VAnem libri visuperationem continent , ex ι
men in senatu' loeo sunt habiti sententiae. Sed qui considerauerit ea , quae paullo ante de trium generum origine disseruimus, satile de . Prehendet, orationes hodiernas de lauduus h soriae, de philosophia eum iuri prudentia eon- tangenda, Se non ferenda iuuenum protervia, de turpitudine ebrietatis , aliasque huius gen ris non magis similes esse orationibus veterum in comitiis populi, kmqtie et conuentibus Graeciae habitis, quam umbram luci.
nere commentatur Vic. Reusherus , Matth. Dresserus , Com. Dietericus, aliique rhetores. Sed ipsi rhetorices. fini ac naturae illud repugnat. Interim negari nequit, plerasque declamationes , quas hodie in scholis audimus , g neris esse didascalici. IIII. Vt ergo orationes conscribendi rationem nostrae aetati tareique publicae adcommod mus: duo hodie eila albitramur Latinarum orationum genera. Alterum in umbra sch larum usu receptum ' , alterum paullo sol
lemnius '' P. Illas DECLAMATlONES ,
242쪽
i has PANEGYRICAS vocare licebit. Nos
hoe capite de declamationibus agemus. Deelamationes mihi sent, quae de rebus quibitulam, ad eruditionem pertinentibus, veluti de quaestionibus physicis, moralibus, iuridicis, philologicis, theologicis, historicis, exercendi ingenii, ostςntandaeque eloquentiae caus sa habentur. Tales sint pleraeque orationes M. Ant. Mureti, M. Ant. Maioragii, Petri Cu-naei aliorumque recentiorum, quas more maiorum in gymnasiis et academiis habuerunt.' Pa Drycas voco non tantum laudationes magnorum virorum, quales sunt pleraeque Buchnerianae e sed quaecumque in festo quodam conuentu eoram splendidiore auditorio habentur, veluti in inauguratione aeademiae , vel regis, in sacris saecularibus, cet. Hae quemadmodum a superioribus materia, ita et stilo quam maxime diffisunt.
Eme agendum est, ut thema inueniat haud vulgare nec tamen a sensu communi remotum' ): iucundum ' ' , nee tamen scurri-Ie' ' ): ita d nique comparatum, Ut persinnis, loco, temporique conueniat '' 'η . Cavendum ergo est a thematibus vulgaribus, qualia sunt de laudibus virtutis, deia Aus litterarum, eet. His enim facile obiici posset illud Catonis r Stulte , quis umquam vituperauἰσφ In pueris et adolescentulis, quin mclum aere lauantur, tolerari haee possunt rminime in viris, quorum in grauiore materia exercetur ingenium.
243쪽
I. veterum academicorum more: de rebus omni-
hiis in utramque partem disserendum, in eaque si mam eloquentiae laudem postam existimant. Vid. Cic. de sin. bon. II, et. Adcuratum ergo ae laudandum fuit senis illius Catonis iudicium, qui Cameadem , quod eadem eloquentia iustitiam et laudauerat, et vituperaueiat , urbe eiiciendum censuit. sane rerum laudandarum: vituperandarumque ideae tam stini necessariae, ut qui eas dicendo euellare animis conatur, vel magno conatu maximagagere nugaso vel ad quodvis scelus profligatia simus videatur . Et quid humano generi prodesset eloquentia, qua liceat minD ψ-κφ. vi de Soeratis eloquentia ait Aristoph nes ἰu 2 ubib. m. 99ὸ Nec magis sapere videntur , II. qui Tes vituperandas laudando , vel laude dignas vituperando in mustaceo qua runt laureolam . Lucianus muscam et podagram, Synesius ealuitium; Dio Chiγλstomus exsilium; Maioragius tutum a Burmannus pAgritiam laudauit, nee febri, asinoque sui e forarastae defuerunt haec sunt, et ingenio ostentando idonea, sed tamen pueri lia, et viro graui parum digna. At nihil reperias in ta ius genreis oratiunculis, sed meraco aerem , sine quibus res mitrux laudandae laudari nequeunt.' in Quum enim declamationes eiusmodi scholasticae pleraeque vix aliquam: insignem utilitatem vel reipublicae vel auditoribus polliceri possim, adeoque multis taedium intermissimidui, obrepere soleat: sacile patet , i cunditate rerum abnuendum esse hoe finis
drum', adeoque ea themata Iuam maxime rinserre plausis, quae sunt' auditu iucundissima. is dubitaret quaeso, quin suauissimac cely-rrimi ai iris Melanimi ev de'eba letaneria
244쪽
sint, quam si subtilissimus aliquis philosephus
magno, supercilio de laudibuo rogia . uilis fetentiarum, metreph laae , disseruisset ' 'M 9 Modus, in rebus omnibus optimus est. Cauendum ergo , ne dum iucundus esse laboras, scurram aut histrionem agas. Cauer da etiam Cynica illa dicacitas et linguae ubml entia, ne in satiram euadat oratio. Ilomotas v. c. in Poldibist. III, 12. 3. Praeclare ostendit, inuentionem omnem poeticam e locis illis ,σαetjωe resuti quia i ubi ' quibus auxit is cur quo' modo Θ quando unice esse petendam, his tria alia adiuncta subiicer φιale P quant 2 quοι sese Idem mihi de inuentione thematum videtur. Fingamus, orationem inauguralem habendam esse a professore politices: circumstantia quis themata nobis suppeditabit varia . Disserere enim possemus de virturibus professo-νδε polstiees, de praeeipuis huius aeui seripi γλών polίiseis', de cimaestione e prudensias ciuLlis G Aa , im sol, usu comparetur ' circum
stantia quid φ themata suggeret de sophisma epolit eo A veterum auguriis latitante , de elo qnent;a, OHAI de Oratoria princisis. Fing mus, porro orationem illam habendam Argentorati, vel Altorfit, cireumstantia illa ,bi e commendabit thema de republica- Argestior tensi, vel Horimbergensi soluti mo prudentiae amehitecton; Θ exemplo- Sin Lipsiae ea oratio habenda esset, quanta sῖν commeres-um ata reApublicae Maistudinem ut istas, posset demon strari. Cireumstantia quians auxilAsy daenuo nobis varia sussi iet thematae, veluti de doctrinamine pis ν. de' exemplo principis , de, perpetua mensura. circumstantia eure dicere sis bit da intais in academias Aentiandis, vel de Ῥrae
245쪽
sis prudentia ein li eareendis , de monarehσm . eh sens, de MaehiauAlismo, eet. Denique si or tio ista habenda suisset eo impore, quo prae clarum aliquid, vel reipublicae admod-3. s lutare eontigerit: ctrcumstantia illa quando nobis suggereret quaestiones, quantum firmata pax, aut victoria insignis relata reipublicae prosuerit 3 Quis ergo tam esset ab ingenio omni destitutus, ut e tot thematibus non nomillud tetigere, quod et optimum, et auditoru' bus iueundissimum fore praevideata .
da rea Inuento themate, dispiciendum, ad quam v ' δμ' disciplinam illud perti neat. Inde enim ometendar nis adparatus rerum argumentorumque est petendus .
Nolim ergo, te et hie de eertis argumentorum locis vel sedibus esse sollieitum ..Deelamationes eleraeque de rebus ad eruditionem pertinentibus agunt. Quid vero de iis Eleendum sit, diviplinae dorent. Ex .us ergo
colligenda, quae ad thema pertinent, ita tamen, ut ne extra taeas vagemur. Non enim . omnia, sed optima, et ad rem perti rent a , di .cenda sunt. Exempli caussa, si quaesti' emeereur olim tam ineutra iacueris prudenesa es-tis e faelle animadverterem, omnem adearatum partim ex historia litteraria medii aevi, partim ex historia academiarum. Quantus mihi inde nascerexur rerum argumentorumque ady ratus Z Nihil ergo est Meis diaiactae.s arte Lutissea, indue. combinarorso, altuque Husmodi subsidiis, quae isagno iuuenum minis a noemullis commendantur,
246쪽
vILubi histus rerum argilmentorumque ad' Quom paratus ad manum est , opera porro danda ea dierit, ut illum in certas quasdam classes , t vel partes distribuamus ' , Quot partes vel classes constituuntur: totidem erunt Oratio
Collecto e. g. adparatu, qui ad thema aliquod pertinet : facile animaduerterem, eum ad quaedam reuocari capita posse. Hinc loca tractatio totidem constabit argumentis; quot stini partes, in quas distributa materia sit. Ceterum, si umquam , hic certe iudicio opus est. Nec ordo ille ita cert4s adit ingi regulis potest, ut ab ii istedere non liceat. Eleganter Quinctil.
Insist. orat. lib. VII. cap. I. Sed mems ieri nus. am dispositionem plerumque virlitate mutari , nec eamdem semper primam quaestIonem exureaque parte tractandam. cuias reι ut cetera exem.
pla praeteream, Demosthenes quoque atque Ae schines possunt esse documento, ta Ad eis clepis phoniis diuersum θνuut; ordinem, quum accum
sator a νure, quo videbatur potentior, coeperit, patronus omnia, Nel paene omnia ante Asposue
rit , quibur indicem quaestioni legum praepararet. v III. Singula a menta iam facillime pote- Quom
runt elaborari, si ea obseruemur praecepta , quae supra de Bllogismo ei.ent me- menta . mane oratorio suppeditaui naus P. laboram. scilicet argumenta singula rediguntur in syllogismos vel enthymemata. Praemissae deinde probantur atque amplificantur. Exemplo nobis erit Mureti oratio II. Venet. de laudibus lίe- habita. In ea ostendere conatur orator initi. Fund. Stili culti K et
247쪽
lxis Fundamen a Stἰlι eloquentissimus , permultum ornamenti praesidiique optimas litteras rebus publicis bene temperatis adferre. Omnem ergo adparatum e prudentia civili petitum ad duo summa capita refert, demonstratque, I. litteris pueris amet adolescentiam ad rempublicam praeparari, II. Afidem viros eiades in administranda republisa αὐ
ήuuari. Prius argumentum in hune redigit syblogismum:
praeparat , illud multum ornamenti praesia disiue adfert reipublieae; ubi Ι. Ipsa propQsiti. . . II. Aetiologia. Felsettas enἰm reipublieae a singulorum felisitate ae vistute dependet. II. Minor. Litterae adolescentes ad vita utem praeparanν. Vbi
I. Ipsa propositio. II. Aetiologia. Nam I. pueritiam praeparant.
10 Illustratio. Vt in semento opes mes si, ira in institutione puerili stes m rae posita est.
voluptatum Aucebris , et ad gloriam
. tiadis trophaeis excitabatur
α.9 fabulis poeticis, de Veneris ris, et de Iasone , qui Sirenum' Asidias orphei bra euasῖν .
248쪽
eivilis partes Uendis. II. Illustratio, in LP obiectione. As possino GH em
II. Illustratio ab exemplo Manlia, qta
caecus consulatum recusabat , quod
ἰndignum putaret , e; capita om
I. Aetiologia , Bella enim non tantum, corporris, sed et animi viribus garuntur. H. Illustratio a moto Agamemnonis , qui δε- eem sibi non AebiIles aut Aiaces , sed Vestoras optabat. III. Secunda aetiologia. mporia ιον bella in oculos ponit , quum alias maxim. duees paueis tantum ιellis Aterfueriar. . IIII. Tertia aetiologia. Litterae ob oeulinae ponunt clarissimorum fortissimorumque ducum exemit a. l l V. Quarta aetiologia. Maximos fam, exereLeus eloquentia vel βίtis , et Lei se . VI. Illustratio ab exemplo Tyrtae poetae , ροί
Lacedemon orum exercisum versibus I . in , flammaui .
249쪽
axo 'Fundamenta si Π, VIII. IlIustrino as exemplis Arehisae rarem sin. ,.Meussi, Soeratis, Platonis, xens- phontis, Perialis , Them stoelis, Epaminondae, Sespionum , Luculu, Fabia, Mameolli , Iulia caesaris, Brut. . . . VmΙ. Illustratio a lege MitFlenaeorum , quἰ bello victos non alarer mulctabant , quam vi ne liberos suos Niteras edocerent.. II. Conclusio. Mutium ergo ornamenti praesia diique Istterae adferunt reipublicae. Vides , clarissimum illum oratorem non aliovstim artifieio, quam quod nos hic commendamus, politissimam illam composuisse orationem. eius addere nihil attinet. Ecquis nim est tam omnis elegantioris doruinae ine riossis , ut elegantissimas Mureti orationes le-sendas, et in sum gestatulas non existimet v IIII. Emesa Accedit et hla EXORDIUM , idque ves IN Wala, vel speetallo. Modo enim a persona oratoris' , modo ab auditoribus modo a loco ' 'γ, modo a tempore '' Ialiisque circumstantiis auspicari licet. Quae
omnia exordia generalia habentur.
P Talia sunt exordia, quibus orMor sese
extenuat. Ipse Cieero eiusta ui exordio utitur in oratione pro Sexto Roseia Amerias. Erae enim tum admodum: iuuenis, nec dum cuiquam praestiterat patrocinium. Minus er go excussi di , qui extenuatione eiusmodi utuntur in eo sessu hominum obscairorum, quique nulla a modum auctoritate PQllent . . . Elegalitissimum huius generis est e ordium Mureti , quo in oratisης m par 3f L
utitur. Dicepdum enim illi erat in splendidinia
250쪽
Parati m Capust II. mo Smatiis Veneti eonsessis , euium adspectus vel eonstantissimo viro metum ineurere. potuis, set . Eiusdem generis est exordium orationis CL
ceronianae pro lege Manalia. ') Ηune exordiendi modum eadem oratione praeclare obseruauit Muretus. Nam ut in senatus, ita et in ipsius urbis et reip. la des latius excurrit. Sie Muret. orax. II, I 8. dicturus de circumcisione, a tempore, id est, Kalendis Ianuariis exorditur.
Sed elegantiora plerumque sunt exordias' rialia, quae vel ab occasione dicendi vel a re ipsa ') petuntur.
i Muret. Mat. I, 8. dicturus de . philos phiae moralis laudibus, exordium ducit ab o casione dicendi, munere scilicet docendi philosephiam, quod ei mperiore anno, auspiciis pomtifieis maximi, suerat demandatum. a Idque fit duplkiter, vel quemadmodum Muret. orat. I, I. de theologiae la dibus actutus, statim in exordio theiamiam praecipua laude dignam esse demonstrat ; vel Adisecte, thesi, ceu vocant, ad hypothesin tr
ducta, veluti, si quis de prudentia docendi acti
rus , in exordio ipsam commendaret prude tiam . At vero ea exordiorum genera videntur
suauissima , quae vel a fimilitudine quadam , vel ab exemplo, vel denique a restimonio et
gantiore petuntur. Ita Majoras. orat. IIII. e ordium ducit ab elegantisilina comparatione s lis et legum humanarum. Muretus vero ora' sionem I, IO. ab exemplo Cr isi; et orationem
II, 1. a testimonio Euripidis 3Mspicatur. Mira ea in re artifex est Lucianus, cuius inter op a xa