장음표시 사용
651쪽
viam videri ad investigandumjus naturale templari naturin actuum,qui objectum ejusj ris constituunt, in iisq; fundatam obligationem. ni actus illos compares cum conditione huma- nae naturae,nihil ages.Nec obligatio in actibus,sed in jussu legislatoris fundatur. In g.2. eXplicat ter- minos quaestionis. Ac circa vocabulum fausto omine eadem se fraude illigat, ob quam ali- us jam non mediocriter vapularat , dum exempli
loco siubjicit, dolere Deum, honorare paren e o- mittereoraxm,homicidium. Si enum hanc thesin
oppugnat Velinemius,quod motus physicus sit in--fferens; per summam ruditateni aut malitiam . . adducitntur exempla actionum quam maxime mo- ralium.Sin vero id displicet, quod ab origine mo- ralitatis in actionibus humanis voluntatem Dei non excluserimus,tunc ex UeIthemio scire velim, an non lumen ilitellectus requiratur in eo', qui cultum & honorem alteri eaibiturus est. Sane enim inter bruta neq; cultus divinus, neq; bonor parentum reperitur. Num ergo citra voluntatem; Dei homo lumen intellectus nactus est, cultui divino subserviturum ρ Aurnum usus istius luminis citra beneplacitum divinum per se provenit λ Sed propriam causam destruit Noster , dum 6.3. ἡ
mestum dicit id, quod rectae rationi ut tab conseense, Nam quando ad rectam rationem provocatur,praesupponitur, eam cognitione legis naturalis im-Lutam. Neq; ejus rectitudo aliunde potest aesti-isari, quam quod ex contemplatione conditionis humanae legis naturalis dictata, adeoque jussum
652쪽
beneplacitum Creatoris,bene ratiocinando cobliget. Unde etiam si indifferentia motus' Physici oppugnatur,contradictorie status quaestionis sese matur. Sin beneplacitum divinum ab origine in ralitatis removetur, nimirum invito Numine ra-. tionem suam possidet Velthemius. Vocabulum ist moraliter necessa , ubi de homine ser- imo est, principium utique velut debitionis & n celsitatis involvit; quod sane non est voculapei se sed decretum & voluntas legislatoris, pen legem
dec'arata. Porro circa statum controversiae, qui proponi, tur in g. 4' &. notandum, quaestionem restri
gendam esse ab hominum actiones, de qui bus so ζ1is mihi sermo est. Unde male Velthemius ita in definite loquitur 3 num ab senstis Hero arbitrio
qua rao procedentes actiones dentur, quae ristisne hi ut citra impositio consecniant rem rationi'
Nam si actionesDei di hominum eadem classe vult censiste, & in majestatem divinam injurius est, &improbe dicta nostra cavillatur.Deinde & hoc probe notandumJoεabulum impositioni, non ita stricte,ut a plerisq; nobis accipi pro ejusmodi dete minatione,qvie citra sundamentum in re ex solo lubitu imponentis provenit. Sed ea quoq; ex impositione nobis esse dicuntur, quae ex posita voluntate ac dispositione autoris non p*siunt non
consequi, siquidem ille sibi ipsi contare debet v.ς
Ponamus architectum constituisse domum extru clere inhabitationi hominum servituram. Heic ne scessum utiq; est,ut ejus aedificii partes aliter dispois j
653쪽
iantur quam harae aut ovilis. Quis negaverit tam et istam constructionem esse ex impos fione archite- icti ; Qui si haram aut ovile ex mera sua impositio- praetorium esse velit, delirare censebitur. Linde alia nobis impositio est, quae nil nisi merum placi . tum imponentis praesupponit; alia est,quae prove alit ex necessitate hypothetica,sive per consecuti nem necessariam eorum, quae prius ab eodem de-
terminata stant. Quarum haec in actibus illvmanis 'aid legem naturalem spectantibus , illa in legibus i in inititutis positivis cernitur. Sic ut Velthe'aium isatio vehementer fugiat, dum putat, si nulli actus sint per se honesti aut turpes citra impositionem divinam, aeque facile Deum quaevis peccata posse licita declarare., utq; Princeps gladii usum aru bombardae displosionem in urbe vetare aut per mittere potest. Inde satias erat ouaestionem 'ita sonia mari: Num natura homunis ita si amo istinata,nt
posita eat conditione non potuerit non neces IUS
aoralis ipsi injungi certos actus suscipiendi aut uitcndi λ Sic enim nulla futura erat controversiarum hoc ipsissim non pastina inculcemus. Caeterum jam copijs suas contra nos in aciem producit Velthemius, &in s. recoquiti objectio-'
nem in meo opere propositam ad quam dum ego d. l. respondeo, putat me contra-lictione involvi hisce verbis ; Posquam Deus de nasset hominem creare. animas rarionale ain is tale, nonpoterat Mon lex naturatas ipsi covine i re, non ex nocessuiste ab obsta dimothetica. Ahac vocula Nossro omnis spes rict
654쪽
Orionis seox enfidi sed &probitatis quid ac stolis tibi adsit,quousq;liquido ostenderis,ubinam locoru in meis scriptis ista duplex hominis consideratic
occurrat. Ib.ponitur & haec affertio:Postquammutuit creare homine, otuit Ueste creare ut ramera ' i in beneplacito ipsius adhuc fuerit, qualem nuturn homini Qesiet ni gnare, num animalis rationalis
ne socialis an fricthorridys in asserta quodUel' 1 pronunciet, ma- gnopere probo; cum ea non mea snt, sed ab ipso conficta. Ac mirum est,quam universa syophanta- ixum natio in hoc amice conspirat, quod ex alioru verois mire contortis falsam thesin concinnexit,. . quam dein magnis clamoribus impetant , revera
i propriis cum larvis luetati. Et quantum veJ stupo ris vel malitiae in talem cadit, qui tam planam sen tcntia vel capere non potuit, VeΙ ita foede detor
655쪽
uno eodemque decreto,& ut est et,& ut talis esset, constituit: Nequaquam autem decrevit prius cre ς' .are hominem, & ex intervallo, postquam de coti-
ditione ipsi alsignanda in ambiguo haesisset, de-muin decrevit eundem facere rationalem ac socia- :
lein. Est enim hoc ex imperfectione intellectus hin. mani, ut priori loco getaericam alicujus rei natu ram, & inde specificana concipiamus. Quale quid de Deo circa creationem hominis fingere divinar esmentiae persectioni lepugnat ; & in se absurdum: est duo beic decreta commisci, cum Το rationalei ac sisciale esse,in definiti6nnominis contineatur. Quod si 'aut alius absurdi quid heiciam L sit, eoque nomine convitiis suit proscissus, id me' quidem profecto non tangit aut angit ; quin jure optimo maximo icta elogia Velthemius sibi vi dicare potes . Caeterum si quis nolit adquiescere, quod sciat ; ideo Iegem naturalem, regulam honem sti& turpiς, necessiario in hominem cadere,quia Deus ipsam creaverit rationalem & sociabilem: sed ex sapervacua curiositate quaerat ; quid si Deus ereasset hominem adstrictum ad ejusmodi legem, naturalem,quae et,quam nunc habemus,contrarial praecepta contineret λ ei respondemuS,hanc quae stionem ab surdam & contradictoriam esse Si enim ponere velis, eum ad contraria officia fuisse adstrictum,non is homo, qui ex destinatione Creatoris animal ssiciale est,sed aliud horridum ac serum animal esset. In qua responsione vocula IS neque no- tat, neq; notare potest verum hominem,qui utiq;
656쪽
absurdae quaestionis ergo tantisper supponitur,hoc sensiti: si vel maxime ponas animal membris &ω ma homini,qualis nunc est,simile;is non verus homo erit, sed aliud ferum 6c horridum animal. Ex- εmplo rem illustrabimus, si sorte quis ingenio sit lita stupido,ut haec capere nequeat. Ponamus fg Ium constituiste amphoram essingere. Si quaeras, tutrum is amphorae possit sermam urcei tribuere; negamus id fieri posse ; quia si ista urcei formam haberet,amphora non ectet. Quis heic dixerit,mphoram duplici modo considerari ; vel ut habet guram amphorae, velint potuerit habere figuram urcei ; Afferamus aliud exemplum, quod fortasse, magis sit ad captum Velthemii. Ut Uelthemius lyenae ProfΜoral.esset,necessariuna non erat.Pqει quam tamen ex isto ligno Prosessore sculpere Ni latoribus placuit,danda ipsi utique fuit instructio, impacto muneri conveniens. Ponamus jam super, suam quaessionem moveri ynumVelthemio inter partes ossicii profestbrii potuerit injungi, ut cum histrionibus per Germaniam circumvagaretur, in comoediis morbonis personam ageret ρ Respoli deo minime. Quia si ad hoc exercitii adstringere tur,ta non amplius Prosessior ellet,qui impudenti clamore Ienae doct. virorum famam laceraret ; sed qnon minus histrio effet,quam frater ipsius,qui lau- reamMagistrate Lipsiae obtentam per eublica theatra non sine vocis stentoreae gloria circumfert, aetvresatili jam pileo non minus quam olim I ripipi sibi placet. inis jam dixerit,Velthemium he c dupliciter cosiderari, i prout factus est Proselibr
657쪽
i prout idem simul cum pmsessione potuit histris,i ia facere λ Aut postquam Collatores pro si
rium munus in ipsum conferre decreverant, adhuc in liberrimo horum beneplacito fuisse, utrum P auditorium Jenense, antheatra vociferationibus ab ipsis oppleri vellent p
emadmodum autem error a bistrionibus in primo actu commissus totam fabulam refrigerat ;ita destructo primoVelthemii commento,tota ejus dissertatio ultro corinit. Atque secundum argumentum itidem ex nostro opere l. c.desumsit nomdantur per se honem aut turpes,siquitur Deumsi seo geri potuisse ita constituere,ut inter icia sominis esset Deum colere reposueram, hoc ratiocinium contradictionem implicare. Heic nihil habet quod regerat Velthemiutinisi ut can, tilenam jam explosiun instaure ac si1as sycophare. tias mihi obtrudere impudenter laboret. Nusqua enim mea haec est assertio, sed Velthemianum so-mum ; Deum ita potuisse cre/re homin idem non esset animal Orionale achriale. E. quo magis de absurditate hujus dogmatis declamabeo' magis propriam stultitiam flagellat. Neque opus est repetere olere Dese non esie motu mere physicum&indifferentem,sed actionem quam niaxime moralem; quippe quae supponat subjectum rationale creatum, & involvat respectum ad dependentiam creaturae a Creatore. Nam data creatura ra-
fionali,necellarium ipsi emeum colere. Sicut posito,Deum post caetera animalia voluisse creare hominem,necessum erat ipsi legem naturalem con-
658쪽
gruere. Quod genus necessitatis ut mihi quidenae tantisper hypotheticum vocare liceat , si qui siuile
terminorum sicholast. --αφυ FUDνοι , i ψ qsupplex veniam rogo. Si enim Deus hominem
non creasset , non erat necessarium Eundem ab
homine coli. Ergo necesῆtas cultusDivini ab ho- mine praestandi actum creationis praesupponit. 'Circa tertium argumentum strategemajocoss. , his r onis Velthemius expressit, qui repente in aliam se persenam transire arbitratur, si pileum ver- satilem & palliolum inverterit. Sic primum argu- mentum levi sua mutatione iterum in orchestum prodit. Si non dantur actusper se honesti aut rur-.' pes, seruitur, quod inter hominu debita possis esses seipsum perdere, Fibyan Odysse,iusti elementis per omnia quarere &c.Sed velut de sibilo praesagia tet, ita repente post siparum sese hoc ratiocinium
Quarto loco metuit velthemius,ne positan stra sententia nullum amplius sit discrimen inter h. s legem naturalem & positivam. Istum metum de- mere poterant, quae a nobis traduntur L p. c.C. f./.
R Sed quia hic actus valde jejunus erat ' :
futurus,ideo inter scenii loco duas sententias pro- mulgat valde inficetas. Prior occurrit f. zo. Ut lia. bera ψoluntas hominissenes quem majest AE est δε- .gem seoluntarium ferre ct muta eporeEI: Quin i diisse majestas, cum seoluntas Dei sit si me libe- ,ἀB,νmo multo magis, ac in segibrespositisei ger ster, legem naturae mutare, o contrarium Vis
659쪽
tate Dei non optime sibi pollicerialaide tam anxie vincula eidem in jicere,aut moderamine rerum dimovere ipsam laborat, ne sorte in licentiam degeneret, & absurdas leges hominibus promulget. Quales opiniones istud animal de Deo habere cre damus P sed ne tertiam quidem petitionem Ora' tionis Dominicae novit. Per posteriorcm autem sententia nihil sibi rationis & frontis effie Velthemius testatur. Nam in g. 2 2. scribit ; me non eru- buisse hiatuere , aes Deus ad contraria o in hominempotuisset adstringero. Ita enim aperte locγFupra cir. p. ca. tradis: Si adcontraria ossicia puta ad furandum, moechandum, calumniandum )hom ivisset adprictaeis, non sociale animal, sed ab feri inhorridi decies animantis fuissetpro cy .
Quid ais Vel themi λ Ego qhi staGοδ creatura sub
figura humana suismet producta, ad contraria legi naturali officia adstricta, non ea sociale animal &' homo, sed bellua sutura erat; ideo statuo, quod homo potuerit fieri bellua, id est, quod animai,de cujus essentia est rationalitas, potuerit esse irratia. onale optionem tibi relinquo,Velthemi,stuporem tuum,an rabiem calumniandi accusari malis. Quinto argumento ita Velthemius,ut& quinquies cadat. Si Demsua natur ustus eR , sequitur , quod actus dentur per se honesti suo rura debiti, items actus perse turpes Ac expianarura ,si citi. Atqui ego non puto haec consequi:
660쪽
legem a Creatore proseccaan. Nobis quippe propositum suit inquirere in originem justitiae humanae, aequa divina multi modis disserre alibi ostensum. natBrae in Deo illis sapientiae Atlantibus definiendum relinquo,qui caput inter nubila comdunt. Quae Velthemius ex mysteriis praedicamen
torum de relatione,jusffuniamento-Ac ratione
fundandi ganit, nil nisi obstrepera vocabula, & in ambitiosivit gyrum disposita simi, rerum inania. Neq; etiam illa, qua se non parum jactar, obligario ex ipsa re, nam , contradistincta obligationi ex lege provenienti, satis adhuc ad liquidum deducta est. Sed & dubito, an serri possit, a Velthemiosa,
ctitarem mustitiam in Deo vocari morales pers Epiones. Nam hactenus credidimus moralem perfectionem esse, quae disciplina usu adsuetudine comparatur,ad modum habitus adquisiti animo im haerentem. Porro quando de imagine Dei mentionem injeci, unice prae oculis habui propriam ejus S specialem significationem, qua notat eam hominis persectionem, quae per lapsium amissa est,&in cujus loca corruptio illa,qua jam sentitur, successit. Quibus praeterea respectibus homo imaginem Dei referre dicatur, mihi inquisitu non suit. Denique quantum velitVelthemius distinguat i ter conceptum fornamhm ct materialem ue ac sapientiam, ustitiam, irtutes, & jus Dei arque hominum quoad illum communiM quoad hunc diversa asserat. Nam licet ista vera esse ponas ; ratio tamen mihi constat,quare jus naturale is hac via invest, gare non placuerit.