장음표시 사용
661쪽
Illud autem minus ex legibus artis comicie, quod fabulam nobis det Veline inius quinto aetu : i productiorem. Nam sexto loco quaestionem mo-
ria erga Deum formae liter es in I 'ectata nonsit peccatum Z Ego respondeo , stolide quaestionem hanc institui,ni simul ponatur subjectum,cui inobedientia sit tribuenda. Nam posita creatura ratio nati, negamus Deum hoc velle posse, ni eum sibi ipsi repugnare absurde fingas. Nulla autem posita creatura rationali, Deus super obedientia in neutram partem decernere intelligitur. Quomodo i
enim Deus possit velle, ut sibi obediatur, si nullos condideri qui obedire possitnt ρ Sint, quibus im
Denique ut sacro numero paralpgismos silos terminet Velthemius , septimo loco argument tursinitarus acti perse honestus Acsuapte natura Musim actus per se turpis abisa natura r in ii tu squitur Deum pose fa re omnepossibile: renister os distinctum,Bns ms in aene re natura n Deo importans impers monem. HujuS rati , nii vanitas planior fet, si sidem pressius ad praesese tem quaestionem sormaveris, hoc modo: si motus physicus in a itionibus humanis citra rei pectum ad legem est indifferens, aut si voluntas divina comcurrit ad hoc, ut homo legi sit obnoxius sequiiatur, quod Deus possit mentiri. Id enim exemplum Tei,quae in gene e natinae nullam imperfectionemi importat, a Velthemio adfertur. Quis ita rati
cinnatem serat λ Ne dicam, quod moliri pose
662쪽
MI genere naturae maximam importet imperfectionem. Qui enim mentitur, vel alteri furtim nocere vult quod malitiae est cum degeneri quadam: ignavia conjunctae; vel non audet sensa animi sui palam aperire, quod robustiorem metuentis est; . a
vel plura promisit, quam praestare possit, quod via
res suas ignoranti, est. Inde patet ratio, quare divinae scripturae negent, Deum posse fallere, aut mentiri, quia id repugnat perfectissimae ipsius essentiar.Ex quo tamen nihil, nostrae sententiae re pugnans,concludi potest.De carteio uti foedum est mendacium, quod VelthemiuS eructare non et . buit,me dicta Scriptura S in alienumprorsus sum detorquer ita nihil impudentius,quam dicere;propositionem, Impossibile es Deum mentiri, hunc habere sensum,Deus non Φult mentiri. Cur enim tantopere arrident Velthemio sycophantarum artes,ut Verba mea mutilate adduceret λ quae
integra haec sunt: inad Deus mentiri Bonposse dis eatur, es ex beneplactio istius , quod mortales magnitudFnem 2 praestantiam ipsim arumpera rtim concipimus Id perinde estiac si dicerem: Men- stiri advertatur persectioni divinae, aqua nunquam divina voluntas est cedit, sed cum ea semper amice iconspirat.Sic igitur mimum huncce calumniarum . egit Velthemius,ut vel judice Gessenio pro plausit svi ilum sit meritus. Altera dissertatione minatur a se innumeras legiones Gentium , Legumlatorum Ictorum, riveologorum, Philosophorum, cum seei
rum, tum recentiorum in aciem educturum, quae ,
solo adspectu me exanimem darent. Nondum ta-- 4men
663쪽
- UENDIX. tmen adeo fortuna mihi fuit propitia, ut istud illustre ingenii Velthemiani monumentum conspucere licet et.Interim circa autoritates, quae jactantur,observandum,earum multitudinem nihil effvicere,nisi rationibus suam sententiam adstruxerint, meam refutarint; quaten9 nemini eorum, ut ab omni errore sit immunis,cavetur, piaculu non esse rationem poti9iquam numerum errantium sequi.
Sic qua multae in rebus philosophicis errones opiniones per complura secula & scholas & populum occupaverunt, quas tamen posterioru temporum accuratior inquisitio explosit λ Heic si testium numerus momenti quid habuisset,in hunc usq; diem antipodes in coelum delaberentur, harmonia Ο bium coelestium aures nostras obtunderet, intelligetiae istis orbibus rotandis insudarent,ignis sphPra proxim Lunam ambureret,denique barbaries integro adhuc regno sito gauderet. Sic sane noridissicile e it multas myriades invenire eorum,qui pro sanctitate numeri denarii in praedicamentis
mortem aequo animo subire velint;quae tamen caeteris puerilis superstitio videtur. Deinde ex testibus illis integrae legiones deficient, si consiueretur, ferisq;nunquam in mentem venisse,vocabu- Io Deum ab origine juris naturalis excludere Deniq; omnia illa testimonia demum in autoritatem unius ex antesignanis barbariet, puta Thomae,aut Scoti resolvuntur, quorum commen ta demum in popularia dogmata evaluehunt postquam coeteri ista sine debita inquisitione in sua scripta transtulerunt; dc uno ansere bibente reliquOS
664쪽
juris naturalis valde confusa & jejuna fuerit,an quam hoc demum seculo de tuo insorniam artas redigedo a quibusdam eruditis labor susciseret ii Id tamen retulit litius; & alter, qui recens ex flisa oris advenientes heic me salutarunt,in publico c ficto ejus disputationisVelthemiu clamore Mascletallu,qui sunt & filerunt.Pari rabie multoties suisis osculiVeltheiniani. Quid est furere,si hoc non est neget Velthemius, adulterium supponere creaturam rationalem & socialem, ex ipsius mente adulterium dabitur inter creaturas, in quia ibus nulla est diversitas sexus & ad se multiplica . dum potentia nec mi iam inter creaturas, quae sua dem conjugalem nemintelligunt,neque dant.Quin d& deinceps homicidium non turpe erit,si fetis ni iss rem occiderit. Quid porro erat opus, ut Velth I
st . miuS tanta contentione asseveraret, adulterium ρ : in se & sua natura turpe esse ; cum idem a me
665쪽
observantita suae erga Maximes ectabilem majis, adhuc audibilem Dri Decanum affrmabat. Et sic largumento erat plenissime satisfactum. Quid haei disputandi via compendiosus ae tamen ait ram issam dissertationem invidit fortuna, alio me ingenii Velthemiani specimine beavit, dum do- 'nante amico dileistissimo obtinere licuit θn sin: Iuro naturatas manuscriptam, qua is auditoribus suis ad calamum dictavit. Cui ipse autor non vile pretium ponit,quando eam Nucleu Iuris naturalis indigitat. Quo scripto etsi nihil indoetius aut inficetius vidisse memini; veritatemo tamen adhuc constare deprehendiPliniano illi:nuia' tum btrutam malum else,qui non ab A ex parte j prodesset. Irigens quippe operae pretiit suit didicisse: flosculum iliumLatinitatisVelthemianae 3 --- lytices dio non metu secrsat, uni, quam rana Atridis In Bucis arbor . Nec minoris fuit defintiationem legis cognovisse, qua huniane quantum
tamen non obstante certissimiem manet; non dato: homine,adulterium non dari, sicut non dato h
mine, Vel themius Jenense auditorium ruditu lo
, non erat impleturus. Sed nec omitti debet,quod cum unuS opponentium urgeret,cum actiones ho- minum per circumstantia Le. res extra ipsam a- Hionem ant morales, non Qideri, quomodo assi es
isse sua natura moralis sepossis Velthemius
respondebat: Praecestens Nn.Magister,adjuro com 'Fientiam ruam, eloquere, An rmiter credas cum
Qenerandis nosias Theologis, dari adym per se ho- Aesos. Quod ille Magister praemissa contestatione
666쪽
eum sibi placere audio. Lex Hy, inquit, practicum in materia umseersely,quo necessiris Erionis exprimitur in genere morum. In qua quid, qmysterii latitet,patebit,si aliis eam vocis S extulerimus. Sit iji uir dictamen practicum emancia tio,quae non cognQsci selum,sed S in actuta dedu- ci debeat, n materia Mniseersab i.e. quae omnes ib/ lIos tangat, ad quos enunciatio dirigitur ; quo necessias actionis exprimitur in genere morum, i.e.
quo significatur, quid agendum, quid omittendit, ut actiones bonae vel malae, laude vel vituperio dia gnae haberi queant. Heic primo necessiim erat exprimi subjectum,abs quo dictamen illud promana ret; num id intellectus sit divinus,an humanus,an luterque. Dein ad cujusnam actiones dirigendas id, 4 dictamen spectaret,ad proprias,an ad alienas Den lque unde ea necessitas promanet. Quam ex ipsa lactione resultare absurdum dictu videtur ; cum eadem aliter concipi nequeat, quam prius aliquid, diversium ab aftione,quodque adeo in ipsam actio-nem operetur. An & quatenus illud,quod mortales dictamen intellectus divini concipimus , Deo lex dici possit,alibi a nobis expositum fui: Deum omnia quae agit optime agere, & per essentiae stice
pe fectionem non posse non optime agere,& quae . sum ista non congruunt non posse non Omittere :constat. Sed quia legem aliter concipere non va Iemus, quam aliquid extrinsecus necessitatem ad- 'serens certo modo actiones dirigendi; inde si quis vςlit Deum lesi subjicere, faciat id sho periculo 'Quod si igitur ad legem,quae in homines cadit ea ideῆ-
667쪽
efinitio restringatur, vitiosum est, quod ea legia positivis ad scari nequit. Quando autem te h naturae dictamen rectae rationis aut intellectus di- citur, nihil aliud innuitur quam medium,quo ista 'ex investigatur.Atque ea ratio ut recta sit,& taleiii sese intelligat, oportet,ut firmo iundamento ratio- cinia sua superstruat. Quod nullum aliud inveniri potest, quam conditio humani generis; nisi quis cujuslibet persuasiones, ispe oppido quam irratio-mabiles,pro lege naturali velit venditare: sic ut soldum sit, ultimum hoc habere argumentum de monstrandi,aliquid juris naturalis esse;quod recta ratio aliter de hoc vel illo actu judicare nequeat.
ed& illud constat, si definitio illa adplicetur juri
humano, inepte a Velthemio g. II. tradi, men inteluctus esse aliquid prius, quam normam seu regulam justi; nisi dicere velis, hominem sibiissi legem naturalem ferre, aut intellectum hu- hianum dictare quid posse, antequam objectum adsit. Sane ponenda est lex naturalis tanquam, norma justi, antequam intellectus humani dicta mina practica possint existere. Id autem nimis quam ingeniosum, quod Velthemius, tantopere
alias a novitatibus abhorrens G uris naturalis novam denominationem comminiscatur, quasi quod primo ac per se fundatur in natara ais HGqnem praecipit aut prohiber, ira ut propterea jus sit, quia hunc actum praecipis aut prohibet, quia e
mento uti nihiLManius, & per quod juri naturali
circa actiones morales non amplior tribuitur ope
668쪽
ratio quam ephemericlitas circa motum planetarum : ita obiter scire Volim, quomodo a contradictione sese liberare Velthemius pollit, dumIrac pi aut Qetari a lege naturali dicit, quae jam natura erant debita aut in ira Z Quid enim prae-i ucepto opus est, si ista alias fieri utique debebant Aut ergo lex naturae supervacua est ; aut si cum effectu praecipit ac vetat, utique actus debitos aut
i Sed tardet quisquiliis Velthemianis diutius in morari, nisi quod obiter spectandum, quid in de monstrationibus valeat, qui tanto fastu peritia'
Analytices crepat, ut tandem discamus nostra risutiocinia in circulum, quae figura persectissima utiq; est,)disponere,& praesultoreVelsaemio in pedi petuam vertiginem circumvolvi. Si enim quaeras .lex isto, quare v. g. adulterium jur1 naturali repugnet, respondebit ; quia in se & sua natura est tur pe. Si quaeras quid sit in se turpe,respondebi quod. rectar rationi ut tali non convenit. Atqui rectae. Irationi qua tali non convenire est juri naturali repugnare. Igitur juxta Velthemium adulterium juri naturali repugnat,quia juri naturali repugnat. Ac lproinde lalsum est quod clamat, turpe inpuncto Irationis prius esse, qua uri naturais r pugnare sed & par erat, eum qui viam praecepta juris natu id ratis deducendi nobis placitam ita importune im- ipugnat,ingeniosius quid aut planius afferre Qtii lautem tanto hiatu dignum tritaux iste profert Principium primoprimum, inquit,est; honesis
669쪽
ut sane , ne nunc dicam, quod stolide sit omissa amentio subjecti, cui aliqua honesta aut turpia sint ς circa hoc principium quaerere licet non solum quid honestum aut turpe per se sit, quod non nisi co
armentia aut disconvenientia cum recta ratione
etairi Nelthemio itet:sed etiam eousquenon po- test adquiescere intellectus noster, ut rationem m. innino nosse velit, quare & unde vel in perseitate. vel in dictamine rationis necessitas insit.Eoq; Vςl hemio vel iterum circulus situs erit perstillandus, Vel si vertigine liberari cupit, demum nostrae me- Hiodo insistendum ; ex qua ista propositio a priori demonstrari potest. Sicuti & illud nemo sanus ab Met,imperium Dei esse, quod hominem ad adpe- tendum honestum & turpe fugiendum primo ni
i vel aut moVere debet, no autem perseitatem Vel hemianam.Deinde ne hoe quidem tantum demon- strandi artificem decebat, pro P incois secundo . venditare sententiolas, v.g-neamnem LG- e suum cui Beribraere, Veras quidem, sed multis
de te minationibus adaptandas, priusquam ex iis distincta & liquida scientia haberi possit. - Sed & nimis quam iracundum , stistes statim intentare, si quis dictata Velthemiana in oraculorum vicem arripere detrectet. Quid enim si Reges,ac integri populi istorum veritatem in dubium vocent λ Quid i fustibus suis heic efficiet Velthemius p An clamo-Ixibus suis eosdem protelabit, qui norunt, animes Cumanum esse quam maxime vocale λ Quibus
porro argumentis hosce convincet Velthemius, si
670쪽
apud tales, qui suam rationem diversa dictantem non minoris aestimant,& legiones Scholasti orum a Velthentio in subsidium evocatas qdunco nassi lsiispendunt Plura occurunt in eo scripto emblemata,veluti quod ἔ.s7.juris naturalis cientem dicit hominem. Aut quod hominem
tradit ramdiu seiseere .n flatu animalis, non rem inflatu hominis quamdiu usus rationis se nondum exserat,aut ad annos d spretionis homo perGenisse
dicatur. Cui adjungi debet inauddum hactenus dogma a Velthemii discipulo publica disputatione Jenae promulgatum : quod majestas sit non- s. Nimirum quia ad majestatem tussicit superiorem non habere, nec requiritur potestas gubernandi civitatem ; & quia statim majestate Velthemiana praefulget, qui in regionem desertam feetias nec
dominum habet,nec subditum. Quae monstra e rorum aliis exagitanda commendamus. l N o Estat adhuc Gesmin Garlaeae Praesul ; de quos λ tamen eloquar,an fleam dubito. Nam ea est hominis ruditas,impudentia,& vesania, ut merito quivis cordatus tam tetrici monstri contactum re- sugere debeat. Qui cum nil nisi obscaenam virulenti pectoris saniem erudiet, passiun impio abusu dictis sacris interpolatam, tamen ria emittere videri vult. Prorsus uti reliqua fanaticornm natio tunc, cum maxime delirat, si ero instinctu agitari sese clamat. Verum,uti peculiare scriptum isti opponerς. supervacuum erat: ita poterit heic obiter caeteris,qui ex me oppugnato gloriolam inauspicato captarunt, subjungi Ge-