장음표시 사용
111쪽
sti ortum sexto in a. d. IIII. Idus Aprilis , C. Crispinum Hlarum , ex ingenua plebe Gerulana , eum liberis nomem sin quo numero duae filiae fuerunt ) nepotibus XXVII, pronepotibus XXIX , abnepotibu3 IX , praelata pompa , eum omnibus his in Capitolio immolasse . Ac primum quod attinet ad Deorum cultum , quos caeca invexit Ethnicorum superstitio , Faesulanorum peculiaris Dea , quam venerati sunt, fuit ANCHARIA , cuius diserte meminit allata ara . Huius Numinis imaginem seu vetustate , seu alio quovis easu collabiam privato sumtu restituit nobilis civis L. Magilius Paullinus Variscus,rum Triumviratus honore in eadem Colonia fungeretur. iusdem Anchariae Deae propriae, & localis Faesulanorum, quam celebre notumque omnibus fanum apud eos habuisse deprehendimus , expresse meminit Tertullianus Li-hro II. ad Nationes Cap. VIII. & in Apologetico Cap. XXIV. his verbis, quae paullo altius repetere libet: Unis cuique etiam provinciae es' timitati suus Deus est, ut Θriae Asarratis , ut Arabiae Dusares , ut Noricis Selenus , ut Africae Ca kstis , ut Mauritaniae Regula siui, manar ut opinον promin
cias edidi , nee tamen ' manos Deos earum , quia Romae vorti
magis coluntur , quam qui per ipsam quoque Italiam municipali rem secratione censeretur , Casiniensium Deisentinus , Narniensium Viasidianur, Faesulammm ANCHARIR , Volsiniensium Nortia , Ocriaculanorum Valentia , Sutrinorum Hostia , Falistorum in iamrem patris Curis , es' accepit eummen Iuno . Librariorum incuria
vexatissimum hune Tertulliani locum ope , & auctoritate huius marmoris restituit antiquariorum lumen Reinesius, Classe I. n. XXIII. qui hanc Inscriptionem evulsavit: nam pro Faesulanorum , in codicibus perperam scriptum fuit A culanorum. Nonnulli, ut Rigaltius, legerunt aseulanorum, aliqui Amulanorum.. Huiusce emendationis rationem affert Reinesius, quod Tertullianus Deos recenseat a municipiis praesertim Etruriae adoptatos , Asculani autem, & AEsculani Latii . Etruriae vero Faesulani erant, ut supra vidimus. Adsimilem lapsum, memoratu dignum, observavit vir erv.
112쪽
ditissimus, priscorumque patriae monumentorum consultis simus Salvinus Salvinius, Canonicus Florentinus, in Historia Canonicorum Florentinae Ecclesiae, quam ut in lucem edat , in dies luculentius exornat s qui lapsus scriptorum oscitantia irrepsit in Acta Concilii Oecumenici Florentini, in quo inter Patres conscriptos legitur Permitur Discopus Uculanus 3 cuius prosecto Episcopi nulla fit mentio in Tabulis Ecclesiae Asculanae, seu ut aliqui dicunt Esculanae: pro quo reponendus est Zenotius Episcopus Faesulanus , seu ut plures yerperam scripsere risulanus, e nobilissima Federighiorum amilia Florentina ortus, qui revera Concilio Florentino, ut in autographo est, subscripsit: qua quidem Actuum restitutione dissicultatum omnium ambages e medio tolluntur , in quas incidit R. P. Iulius Ambrosius Lucentius Ab has Cistercienss, in Compendio Italiae Sacrae ab Cl. V. Fer,dinando Ughellio illustratae pag. 364. in quo Asculan tum in Piceno Episcoporum seriem producit. Sed ut redeam ad Anchariam Faesulanorum Deam , sacris municipalibus cultam , hoc nomine eam appellatam putat praestantissimus Turnebus Adversariorum Lib. XVII.
Cap. 23. quod furorem erroremque immitteret in eos , quos suo numine amaret; eaque de caussa eius cultores, ac
ministri Ancharii, seu Ancam vocarentur a quasi furiosi , bc immisso ab ea errore perciti : quemadmodum , ut ipse nostat , in antiquo Lexico 'Bellonarius vocatur Bellonae surore correptus 3 nam ut de furioso loqui videtur Lucilius , qui
mee eadem rudet e rostras atque eiulitabit, Concursans velut ancarius , elareque cinitam .
Quod si a verbo Graeco αγχι, Anchariae Deae nomen aliquis deducat , quod significat strangulare , iam priscum hoc Numen ultionem , & poenam praeseret appellatione sua : fortassis indicans Nemesin , sive Adras eam , quae libro primo de Nuptiis Philologiae describitur a Martiano Capella, maleficiis , vel improbis ac noxiis hominibus , nimiaque selicitate elatis adversa e quam veteres putarunt
113쪽
poenam delinquentibus infligere , nec mala ab iis averruncare . Consule Gyraldum de Diis Gentium Syntagmate XVI. n. 3o. Verum coniecturam propono , nihil itatuo Ilibera omnibus iudicandi, ac disserendi facultas esto . Ab hac Faesulanorum Dea , ut ausuror , nomen habuit Anebaria mater Octaviae sororis Caesaris Augusti , de qua Plutarchus in Antonii vita . Ceterum & multis viris inditum .anctarii cognomen quilibet observabit, qui tantum haheat otii ut vetusta marmora percurrere velit legendo. Forte fortuna mihi occurrit P. Iubentius Ancharius Duumvir Municipii Cumani apud Reinesium Cl. I. n. 296. Reliquum nunc esset ut aliqua de L. Magilio heic subtexerem , cuius nomen nullibi praeterquam in hoc saxo memoratum invenio. Perspicue tamen ex eo deprehendimus, mortuo Sulla , unum ex Triumviris fuisse rursus deducendae Coloniae Faesulanorum ; nam Triumviri ad id munus
creabantur . Ita in Patavino marmore penes Cruterum ,
CCCCXXXIII. 3. L. Manilius Acidinus Triumvir Aquia
Ieiae Coloniae deducendae creatus est . In Puteolano edito a Reinesio Cl. VI. n. aa. T. Catinius Titius Severus AEdi- Iis & Triumvir in Colonia Auximate suisse legitur , ni tamen heic , & in ara superius edita Anchariae sacra , pro III. VIR. Iegendum sit IIII. VIR. quod valde suspicor, multarumque inscriptionum auctoritate , & testimonio probare possum . A. Antonius Pelagianus Quatuorviratus hon Te exornatus fuit , cura , & patrocinio Rei p. Petili norum , ut observavi apud Fabretium Inser. Ant. Cap. III. n. I. L. Suetonius Priscus IIII Vir iure dicundo,& patronus Municipii suisse dicitur Cap. U. n. 263. At Cap. VI. N. 93. M. Menconius Leo Patronus Municipii, & IIII Vir Lege Cornelia nobis proponitur, de qua consule eumdem Fabretium pag. 433. & inscriptionem ibi n. I 39. ex qua intellisimus plures quam quatuor viros in lapide numerari, licet IIII Viri appellentur . Sed in marmore Interamnate Cap. IX. n. I 6o. licet IIII Viri appellentur , duo tamen
viri T. Albius Pansa tali Filius, di T. Albius Titi Filius re
114쪽
censentur. In eodem quoque Cap. XI. n. II 3. C. Cavarius Apulus IIII Vir Iure dicundo , Pontifex & Patronus Municipii nuncupatur .. Alia huiusmodi exempla habes apud eumdem Fabretium in suprascripto Capite IX. n. II . 26 . III. & II 6. Neque omnino improbabile est L. Magilium Patronum suisse Faesulanae Coloniae, rursum post Sullam deductae ; nam & Capua Sullae Colonia- , sexies deducta est, praeter illas a Rullo, rursusque ab Antonio tentatas -- , uti erudite ostendit vir disertissimus Alexius Symmachus Mazochius Cap. I. de Campana Colonia. Illud praeterea perspicue haec ara ostendit Romanos cives, Faesulas deductos, Anchariam propriam eius municipii Deam coluisse , sacrisque municipalibus operatos esse, non tamen desertis Romani victoris gentium populi sacris publicis , ludis, sestisque diebus 1 contra Sigonii sententiam Lib. I.ide antiquo Iure Italiae Cap. IV quam refellit NO- risius in Cenotaphia Pisana Dissert. I. Cap. V. Marmor, quod huic proxime subiicimus, docet Romanorum Numinum cultum in hanc militarem Coloniam delatum fuisse , institutumque Collegium omnium Fabrum , quod Romae
summo in honore erat. ε. Loeus ad ponendum Anchariae Deae signum , a L. Ma- .ilio Paullino Varisco proprio sumtu restitutum , datus fuit decreto Decurionum, idest Senatorum Faesulanorum. Decutionum in Municipiis ,& Coloniis maximus erat magistratus , quorum singulis, teste Plinio Lib. I. Epist. I s.
ut eam dignitatem consequerentur , centum milia numumeensus esse debebat. Ad eos quoque cura tribuendorum religiosorum locorum spectabat; quae in Curia convenientes
decernebant adsignabantque . Gamvis id perspicuum sit, haud tamen inutile , & iniucundum erit ut praelaudati Plinii Secundi clarissimo testimonio illustretur , qui Traia- .no Augusto haec scribit Lib. X Epistolarum , Cum Guus patre tuus , Domine, es oratione pultae mima , γ' honest o exempis , omneis erreis ad munificotiam esset cohortatus , petis ab ea ut
115쪽
natuas priae pum , quar in is insuis agris, per plurer furcesme, traditas mibi , quales acceperam , euctodiebam , permitteret in m nicipium transferre , adiecta sua statua , quodque ille mihi eum plenissimo testimonis indulserat, ego statim Decurionibus scripstram , ut adsignarent solum in quo templum pecunia mea extruerem : illi honore operis ipsius electionem isti mihi obtulerant. Pliniana Villa, eiusque agri , qui Tusci appellabantur , suere prope Tiberis ripam , supra Tifernum opidum 3 quem locum cum doctis viris Cluverius ital. ant. Lib. II. tap. IlI. pag. I9O. Cen set suisse Etruriae opidum, nunc Episcopalem Civitatem, vulgari appellatione Porro San Sepolira , de qua infra dicam cum veteres inscriptiones afferam , quae in ea reperiuntur. Pro corollario nuiusce lucubrationis, nam ad clepsydram non scribimus, non abs re erit adiicere non consuevisse veteres Deorum templa vel signa reficere, ac restituere , vel in melius , & in maius mutare, neque ex aliquo loco in alium tansferre, absque Haruspicum monitu, qui victimarum exta introspicientes, per ea monebant quid futurum faciendumve esset. Idem factum puto & in restitutione signi Anchariae Deae Faesulanorum , cuius consuetudinis testem alium non spondeo nisi ipsum plinium, qui Cereris aedem resecturias in suis praediis, quae nuper laudavimus , haec scribit Mustio Arcni te sto ad finem Libri IX Epistolarum ..Haruspicum monitu reficienda est mihi aedes Cereris in praediis, in melius es' in maius . Vetus sane es angusta , cum sit alioqui stato die frequentissima . Nam Idibus Septembribus magnus e regione tota coit populus, multae res aguntur, multa mota Fuscipiuntur, multa redduntur : sed nullum in proximo si urium aut imbris , an solis . Videor ergo munifice simul, religioseque facturus , si aedi quam Leberrimam exstruxero , addidero porticus , illam ad usum Deae , has ad hominum . Velim ergo ut emas quatuor marmoreas colum nas , cuius tibi evidebitur generis : emas marmora , qudui solum , quibus parietes excolantur . Dis etiam mel faciendum , mel emen
dum ipsius Deae signum , quia antiquum illud e ligno qu bufidam fui partibur vetustate truncatum est. Alia quae Plinius man)at Architecto suo vide , haec, allato integro textu , sine piaculo
116쪽
minime praetermitti poterant , in quibus ad antiquitatis monumenta illustranga multa notatu digna sunt , quam is sciam non defuturum aliquem sciolum, qui me, ut vulgur ait, Faesulana cavaria penetrasse effutiet. timensum in minit Faesularum.
a. mantum lucis, & utilitatis asserant vetera monuismenta ad Scriptorum Ioca illustranda , & ad Municipi rum Coloniarumque ritus & consuetudines observandas , non heri aut hodie apud omnes pervulgatum est . Neque enim aliunde scire potuissemus Faesulis celebre suisse Anchariae Deae sanum , itemque Martis templum stulta veterum Ethnicorum superstitione dedicatum , si horum . marmorum luce destituti fuissemus , quae quidem iamdiu
117쪽
omnino intercidissent, ni doctissimi viri , ae de antiquita te optime meriti Aldus Manutius, & Luras Holstentus sua tempestate descripsssent, & ab interitu vindicassent. Igitur in Martis templo apud Faesulanos signum aheneum statuerunt M. Centonius Autiquus , & Pacuvius Virius Calvinus , qui in Tribu Pollia , quae ex rusticis fuit, in qua ingenui tantum conscripti , censi fuere . Horum vir rum gestos magistratus, honores , & sacerdotium paullo infra breviter exponam . Nunc vero illud primum animadvertendum est cur M. Centonius, & Pacuvius in Tribu Pollia descripti sint. quum tamen ex militaribus saxis, quae subiicio, constet Faesulanos cum Florentinis in eadem Tribu Scaptia suffragia tulisse . Arula sive Cippulus , qui primus heic affertur , Romae exstare dicitur in aedibus Desiderii Mangonii in Campo Martio , quem edidit Cruterus DXXV.
q. verum nonnullis mendis depravatum , alter vero producitur DXXXIII. 1. Moguntiae ab Apiano descriptus 3 quos accuratius exceptos vidi in Borghinii schedis, quamvis paul- Io aliter ediderit in suis Dissertationibus pag. 2IT. & 289.
118쪽
Sed Faesulas , quum deducti sunt coloni ab Augusto,
ex Tribu Tollia in Scaptiam transisse facile hinc coniicere possumus. Ita quoque , ut simili utar exemplo , Horta Colonia militaris, ab Augusto deducta,& in Tribu 2ων
na descripta , ad ArmDistem Tribum , sive amessem antea pertinuit quod auctoritate veterum lapidum , qui Hortae reperti sunt, nec aliunde in eam translati , diserte ostendit numquam satis laudatus Clarissimus Praesul Iustus Fontaninus de Antiquitatibus Hortae Libro I. Cap. II. & Cap. IX. Sed in Florentina insigni Tabula , quam locupletissimo commentario illustrare in votis habeo, disserens de Natali die Principum , edita in Prima Parte pag. 3I6. n. 64. quum legam Duumviros, diversa Tribu censos, Coloniae Florentinae iure dicundo praefuisse , nam Cn. Acceius Rusus tria Tribu Arniensi descriptus est,& T. Petillius in uirina , non levi coniectura hinc assequor nobiles cives, qui Augusti imperio in Coloniis ab eo deductis magistratum gessere , Tribuum Coloniarum suarum , in quibus primitus descripti fuerant, nomen praeserre maluisse , quod accuratius
alibi Deo favente expendam. In sequenti Cippulo militari, ex lapide Tiburtino , Romae reperto iuxta B. Mariae de Anima , ex Schedis Manutianis Bibliothecae Vaticanae descripto a Viro Clarist. Iohanne Baptista Donio , legimus P. Iunium Arvusum , militem Legionis undecimae Claudiae , Piae , Felicis, patria Faesulis licet ut in praelaudato Iapide Cruteriano pag. DXXV. q. mendose scriptum sit FERSVLIS pro FAESULIS 3 ex Tribu POPILIA suiste, ni tamen & hic mendum cubet, & pro POPILIA, scriptum se in lapide poLLIA . His Faesulanis militibus alius addendus
erat, si temporum iniuria eius nomen haud intercidisset in Florentino Militum Cohortium Praetorianarum laterculo, quod supra in Parte I. allatum est pag. 33 a. in quo hae tantum literae in extrema ora supersunt:: AEsvL FisC, idest 3
FAESVLis FISci Curarer ; qui Fisci curam egit , & eum aliis Municipiorum , & Coloniarum militibus deseriptus fuit secundo , & tertio L. Septimii Severi Imperatoris Augusti consulatu. P. Iv-
119쪽
Ρ. IVNIVS. P. F. PVBLILIA ARV VSIVS FERSVLIS. MILCENTVR. FABRICILEX. XI. CLAVD. Ρ. F. MILITAVIT. ANNIS. IX UIX. ANN . XLIX M. IIII. D. XI
IN FR. P. Vii. IN. AGR. P. II XIgitur ut ad honores veniam qui in lapide recensentur , M. Centonius in Faesulana Colonia suit Sevir Augustalis, item Sevit Quinquennalis Collegii omnium Fabrum , Procurator pecuniae publicae . in vero Pacuvius Sevir Augustalis suit, Duumvir minquennalis, & Augur 3 qui Martisssnum ex aere dedicarunt, PON . N . LXXV , forte pondo librarum numero septuaginta quinque . Solet enim in votivis tabulis frequenter enunciari cuius ponderis aurea sive argentea aereave signa Diis donata fuerint. Singulos honores, quibus hi praestantes viri functi sunt , non moror, quum non pauca superius disseruerim. Ad Quinquennales venio, qui in Coloniis, ut observat Norisius in Cenotaphia Pisana Dissertatione I. Cap. V. iidem ac Romae Censores fuere , qui singulis lustris creabantur . Binos creari solitos in singulis civitatibus colligit ex Ciceronis Verrina quarta , & ex antiquo marmore Cruteriani Thesauri DCLXVI. itemque
a Pontificibui distinctos ex alia inscriptione CCCCLXXIX.
8. Verum non semper hunc numerum observatum fuisse colligo ex pluribus Inscriptionibus , quae a Reinesio afferuntur : nam praeter Duumviros Quinquennales , . recen- . sentur Duiligod by COOste
120쪽
sentur etIam Triumviri Quinquennalei in ara Asculana Veneri Caelesti sacra , Classe l. . n. 28 ..item Quatuorvuli Quinquennales in Ostiensi Tabula cl. I. n. 33. ac demum Sexviri Quinquennales , ut in ara Cenio Municipii Hispelli dicata Classe l. n. Is . . Hi in quinquennalitate sua ludos edere solebant , quod a L. Cornelio factum do cet Tabula Surrentina apud Sponium in Misceli. pag. Io8.6. Sacrorum , & Ludorum curam duinquennales egisse ostendit Reinesius ad 63. Classis VI. Illud praeterea D tandum est Quinquennales non tantum in Municipiis , &Coloniis sui sse , verum etiam in Collegiis . Nam in allato Faesulano lapide M. Centonius Sevir Quinquennalis fuit Collegii omnium Fabrum, at in Pacuvius Duumvir Quinquennalis fuit & Augur Coloniae Faesulanae . Hanc dive
sitatem virorum qui Quinquennalicia potestate fungebantur vel in Coloniis, vel in Collegiis, observavi in pluribus inseriptionibus a Re inesto. relatis Classe I. n. 23 3. 283. &ibidem. n. I 67. A. Tuccius Quinquennalis iterum fuisse dicitur Collegii Tibicinum Romanorum . Apud Gruterum, CCCLVII l. i. laudatur . L. Antonius Peculiaris Sevir A
gustalis Quinquennalis Collegii Fabrum Ostiensium P Lustri XXV. nam ad quinquennium eo munere fungebantur. Qui ceteris Quinquennalibus praeetat; & Collegii in-ssi tuta ordinabat Magister Quinquennalis Collegii dicebatur, qualis suit L. Aquilius Modestus apud Ostienses, ut in
Cruteriana CCCLX. a. Alia huiusmodi exempla ι ne lectorum aures onerem , habentur apud Reinesium Cl. VI.33. apud Fabretium Cap. V. n. 3 3. 3Ο8. 322. 323. 344.
Fabiorum Collegia in Coloniis , ac Municipiis qua de caussa essent instituta docet Pliniux Libro X. in Fpistola ad
Traianum Augustum 3 in qua , ob incendium vastissimum Nicomediae factum , constituendum esse monet Collegium Fabrorum in ea urbe , his verbis , quae subdit : AlistWi nutilias inquam in publico Hbo , nulla bama , nullum deni se instrumem tum ad incendia compescenda , es' bare quidem , ut iam praeteri ,
parabantis . Tu domine dispice , an insituendum putes cilletium N Fabra