장음표시 사용
131쪽
est ; 2uod autem a dextris motus est ιnitium , argumento sura omnes , qui sinistra solent onera baiulare ; ita enim gerulur soluto eo quod moturus ect , ae disiundis Iacile immeri potes : quocirea es' facilius a parte sinistra saltant super utres , quoniam dextra natura sua
movet , sinistra movetur . quapropter onus non in eo quod movereis
debet, sed in altero quia momendum es infidere oportet : si ems in ipse momente ; es' motionis principio imponatur , aut omnino no movebitur , aut discilius. Illud praeterea observandum est in his Iudis , saltatores oscilla, & personas Faunorum, vel Satyrorum , vel Silen rum induere consuevisse , quod ex eo coniicio , quia vir ille , qui in hoc Faesulano anaglypho saltator idemque lyristes inducitur , essigie , & habitu corporis non obscure Silenum recalvastrum repraesentat. Nemo id improbabit , qui legerit Romanos Etruscorum , & Graecorum more. , produxisse homines ludentes, ac saltantes Silenorum . & Satyrorum instar personatos; quod ex Dionysio Halicarnas sensi veterum rituum,& consuetudinum peritissimo colligitur , qui de armata saltatione agens, ita ait versus finem
' ora τουτοις θ οια. Id est , Apparatus autem erant, illis quidem qui S lenos repraesentabam, tunicae villosae, quas nonnulli χορνο e vocant, es amicula ex variis floribus contexta i silis mero qui Satyros repraesentabant , erant si liracula , t ' hircinae pelles , π fetae in eapite boν-rentes , ου erectae , aliaque bis similia . Hunc locum mihi indicavit Philippus Venulus Patricius Cortonensis, priscarum omnium elegantiarum egregius cultor , qui de hoc F-lanorum monumento erudite disserere moliebatur.
132쪽
spicuum est haudquaquam in usu fuisse subligaeula , quae uti observat Casau bonus Cap. IV. de Poes Satyr. ex hircinis pellibus conficiebantur : nam saltator sculptus est nudo corpore, eo prorsus modo uti exhibetur in fictili lucerna apud Licetum Lib. VI. Cap. 8 a. qui in his ludis vicisse videtur: nam , ut in numis Coloniarum apud Vaillantium , laetus dextram in altum attolli, & graditur utrem in laevo humero ferens i, quem tamen Licetus praeter rem putat Cu sorem phaleratum , seu Tabularium, & utrem esse peram. Libet heie quoque exponere aliud exemplum ex veteri maris moreo anaglypho , quod exstat Florentiae in AEdibua Noabilium Gaddiorum , altum Romanos pedes plus minus
133쪽
tres , ac duos circiter latum . Cernitur in eo Faunus sub pinu , vinum ex utre , quem super humeros deseri , in quoddam vas vinarium effundens; ac fortassis aliquem victorem repraesentat, qui in hac ludicra saltatione , accepto Praemio , nempe utre vini pleno , laetus pro victoria , Li-
hero Patri , qui in his ludis colebatur , libationem instituit 3 qui plane nudus , & absque subligaculis cernitur . Laudat hos Liberales ludos Fustathius , ut diximus , in Odysseam , & vindemiarum diebus fieri solitos apud Grae-
eos affrmat ; quos a Romanis quoque in Vinalibus celebratos fuisse auguror ex antiquo pereleganti sarcophago edito a V. C. Iusto Fontanino Archiepiscopo Ancyrano in praeclaro opere de Antiquitatibus Hortae Libro II. Cap. I. pag 6. in quo Vinaliorum festum exhibetur, atque inter ceteros Genios Dionysios, qui in eo sculpti sunt, duo prope sarcophagi angulos conspiciuntur, pedum in manibus ,& utrem
in humeris ferentes : fortassis ut non solum vindemiarum laetitiam,verum etiam hanc ludicram saltationem super utres
designent , in honorem Bacchi autumni tempore institutam; quam & Faesulanis in usu suisse hactenus ostendimus. Idem Eustathius docet valde celebrem Ascoliorum luis dum fuisse praesertim apud complures Syriae urbes, & c lonias ι quod quidem earumdem numismata testantur , quae mihi idem amicus meus Philippus Venulus indicavit apud Clarissimum Iohannem Valliantium de Coloniis, praesertim in Tyriorum numo in honorem Elagabali percusso pag. 337. & in alio Coloniae Beryti pag. IlI. atque in alio Coloniae Damasci Metropoleos in honorem Marinciae Otaciliae Severae pag. 239. in quibus horum lud rum, ut puto, victores exhibentur, Silenorum personam inisduti , qui dextram attollunt, & hircinum utrem in humeris gestant, Baccho debitas grates,& sacrificia, ut solebant, vel in eius templo reddituri . Plura si quis cupiat adeat doctissimum Meursum Graeciae Feriatae Lib. I. in Α--, de de Ludis Graecorum in κωλι- - , item Mercurialer de arte Gymn. Lib. II. Cap. a. 6c Commentaria in allatum
134쪽
Memoriae posterorum non abs re mihi videtur tradere adsimile ludierum spectaculum , quod Florentiae olim exinhibebatur , atque hoc plane modo fuerat institutum . Η mines proceri , ac praevalidi, exertis brachiis, & aperto capite , in lineis saccis pectore tenus religatis incluti , adcursum mittebantur 3 proposito praemio illi qui ceteros cursu tam dissicili, & impedito anteisset: quo in certamine quum quisque in terram ridiculo lapsu caderet, maximum in spectatoribus risum creabat. Praetereo pugilum edita in plateis spectacula, equestres decursiones, quas maiores noriri gissere , tormi, armeniamenti appellarunt, alia- rue festiva , ae ludicra certamina , quae ad tibiarum m os in nuptiis nobilissimorum virorum , & optimatum , vel in honorem clarissimorum hospitum celebrabantur , quorum identidem meminere nostri scriptores. Nulla enim Italiae Urbs spectaculorum & certaminum omnis generis studiosior Florentia , quae gymnicos omnes ludos , Atheniensium exemplo, exercere nobiles adolescentes voluit ,
ruo facilius ad ignaviam depellendam , & ad virtutem suinore parandam excitarentur . Petrus Victorius optimarum iterarum , & Florentinae togae decus, in Commentariis in Librum VIII. Aristotelis de Republica pag. 6 sq. rem gymnasticam veterum commendans, Florentiae haec tam utilia exercitia sua tempestate paene desuevisse dolet, his uerbis : Refiunt adhue in nostra rivitate mefiigia quaedam butusanis , ae fortasse plura , quam in alia ulla Italiae urbe r in qua immen γ' jsa tatuis magis dedistuntur , es' inertia luxuriaque hue
inetecta , eommuni mitio bulas temporis, negliguntur.
His observatis, de ipso lapide, anaglyptico opere exscul pto , dicendum aliquid superest , quod plane Etruscum ense , & Etrusci artificis manum redolere non levi coniectura adsequor,& suadere videntur maeandra , & vortices, quihus ornatur dextrum eiusdem latus , quae, si diligenter ol servavi , in nullis tum Graecis tum Latinis caelaturis occvi runt 3 frequenter tamen adhibentur ad ornatum Etruse
rum paterarum , uti in pluribus editis iacile quisque obse
135쪽
vare poterit . Praeterea ipse anaglyphi huiusce rudis sculptura admodum similis est duobus aliis lapidibus anagly pho , & Etrusca inscriptione ornatis , qui in lucem editi sunt in opere Dempsteriano Tab. LXXI l. n. a. & 3. quo rum primus , ut diximus , Faesulis inventus , hodie viniurio AEdibus praelaudati V. Q Philippi Senatoris Bonarro iii , alter Volaterris apud Nobb. de Massiis. Neque etiam ;quod hic Bonarrotianus lapis repraesentat , nempe ludi cram super utres saltationem, si veterum Etruscorum Histo riam spectemus , institutis, & moribus eorumdem adversa turr nam certum est saltatores in Etruria praestantissimos
fuisse , & magno in pretio habitos. Ludiones memorat Livius initio Libri VII. Decad. I. ad tibicinis modos sal tantes ex Etruria Romam accitos fuisse , C. Sulpicio Petico , C. Licinio Stolone consulibus, nempe anno Urbis conis ditae CCCXCL Etruscam saltationem exhibent plura m numenta in Dempsteri opere de Etruria Regali , ac praesertim Tabula XIV. XIX. & LXIV. Lyrae quoque com centum Etrusci adhibuere non solum in sacrificiis , verum
etiam in ludis , uti observavit oeulatissimus Senator Bonaria rotius s. IX. qui de Bacchi cultu penes Etruscos eruditissime disseruit: ex quibus omnibus colligere possumus salta, tionem super utres in honorem Bacchi in usu apud Etruscos fuisse. inctenus de tutelaribus Diis , aris . templis , sacrificiis, magistratibus , & ludis Faesulanorum , nunc venio ad suis nera , & sepulcrales memorias, quarum prosecto uberiorem cumulum proferre possem , ni maiorum incuria , quae in antiquis monumentis vel negligendis , vel perdendis maxima, ac plane pudenda fuit, intercidissent. vincentius BONOinius de Faesulana civitate disserens pag. 22o. narrat sua tempestate frequenter Faesulis , vel in proximis agris, &villis erui solita vetera sepulcra , & urnas cinerarias, seu Ossuarias, quas procul dubio, more maiorum , sepulcrali timtulo inscriptas fuisse nullus dubitat, quae hodie vel non exstant, vel alio translatae fuere , exstarent tamen si ami-quit Disitiros by Corale
136쪽
quitatis studiosi viri, qui eo tempore florebant, literis contignatas posteris reliquissent. Iohannes Nardius, in Pisano Athenaeo Medicinae Prosessor, ad Lucretii Librum VI. ita Animadversione XLIX. in qua erudite agit de laneribus Atheniensium , memorat pag. 6ao. in quodam loculo sepulcrali eruto inter parietinas , atque rudera antiquissimae Faesularum Urbis, sua tempestate inventa fuisse duo vitrea
vascula lacrymatoria , una cum fictili lucerna , ornata ODcillo , sive larva cum hianti ore , ac terrifico vultu , itemque operto capite velo utrinque pendulo , quae singula quum in eius Musto asservarentur , curiosis communicavit
aera incisa in Tabula VIII. Fig. IV. & V. quae si vacat videri possunt. Inscriptos lapides dedicatosque Diis Manibus quotquot Faesulis reperire potui , heic primus in lucem
proferam. In Lapide Faesulam, Faesulis eruto, anno MDCCXIV.
3. Alumma , ut observant viri docti, sumitur active , &passive , tam pro eo qui alit , quam qui alitur . Contaenisdus doctissimus Taubmannus in Plauti Mercatorem A. s.
137쪽
v. T. Frequenter in antiquis titulis sepuIcrorum eo homine veniunt tum filii, tum pueri ingenui, qui educati sunt, ut notat Fabretius Inser. Ant. Cap. V. pag. 33 I. quibus addo vernas, sive servos domi natos, qui post filios honoris gratia nominabantur , & pari cum liliis iure sepulturae donabantur ab heris educatoribus, ut docet praeter cetera mo
numenta vetustus Iapis , quem Cl. Iohannes Baptista Donius in sulis Collectaneis excripsit ex Schedis Manutianis Bibliothecae Vaticanae , ac postmodum ex Schedis Barberinis eiusdem Donii autographis edidit Fabretius Cap. I. n. 28 I. Alumnos in filios adoptatos ab educatoribus facile
agnoscere poteris si educatorum suorum praenomen , &nomen familiae praeserant , uti in allato Faesulano lapide , cuius titulum mecum communicavit praelaudatus Benedictus Brescianius, monuitque paucis ab hinc annis intercidisse . Infantem alumnum indico apud Fabretium Cap. III. n. 6 I9. qui quarto aetatis suae anno, supra sertem menses, praenomine , nomine , & cognomine donatus est , ex Gente Terentia ; & per menses novem frumen tum publicum accepit. Alumnum item trimulum agnOmine donatum habemus in Selectis Inscriptionibus apud C. V. Vignotium pag. 233.
Qui Alumnos alumnasque alebant vel Taedago, vel Edu-eatores , Vel Nutricii, seu Nuisitores dicebantur 1 feminae vero NisHces , & Educamus. Vide eruditissimum Ioh. Iacobum
Claudium in Diatriba de Nutricibus & Paedagogis , Fabret-
tum Instri Ant. Cap. IV. n. 488. & n. 4I3. Cap. III. D. II 3.1 34. III. II 6. IIT. &c. In nutriendis educandisque liberis tum Graeci, tum Romani servorum, & ancillarum ministerio usi sunt; & apud Graecos tenue admodum vileque munus suit, ut notat omnigena doctrina , & eruditione excultissimus Petrus Victorius Var. Lest Lib. XXVII. Cap. I.
Verum apud Romanos non parvo in pretio , quod Plinius in epistola i6. Lib. U. ostendit , praesertim si alumni admodum nobiles, & primi urbis essent , quod ex Suetonio tria, Nerone L. Io. colligi potest, qui ait, Neronis Claudii Caesaris Dissiligod by Gorale
138쪽
saris reliquias conditas gentili Domitiorum monumento ab Ecloge , & Alexandria nutricibus 3 quod supremum ossi cium propinquorum , & assinium erat , & ex hoc lapide Domestici Musei Raphaelis Fabretii Cap. IV. n. VIII. col
Adiunctam alteram inscriptionem Graecam , in sepulcra-Ii Cippulo caelatam , Romae exstantem in vinea Maskiorum, exhibeo ex Donianis Collectaneis , quae exscripta suit ex Schedis Bibliothecae Vaticanae , antiquariis hactenus incognita , quae haec significat : Diis Maisibus . Iussa
Dominae Prastillinae Alumnae . quae misis Annos V. Mensis Itis. Dies XV. Ex quibus perspicue liquet quanto amore, dc hOnore nutrices, & nutritores alumnos suos prosecuti sint , quos tum filios frequenter appellant, tum etiam Dominos,& veluti divinos existimant ; nam ea sor ula xΑΤΑ ΚΕΛΕT-C1N. cui aliae similes , ΚΑΤΑ Πm2YAPMAEA EΠ1TATMATOS, ex mou , ex imperio, ex praecepto , in voti is aris Deorum Dearumque frequentissime adhibentur. iTettia Familia nota est ex pluribus antiquis monumentis.
Paucos viros ex his indicabo , nempe L. Tettium Fuscum Equitem Singularem , & L. Tettium Gratianum Veteranum Equitum , qui voto suscepto aram Genio Colo 'iae Puteolanorum dedicavςrst ut in Reinesana Cl. I. ao c
139쪽
Item L. Tettium Hermetem, qui ex iussu Iovis optimi marximi Desensoris, seu Depulsoris cum coniuge , & filiis suisque omnibus cantharum cum base sua dedicavit, ut legitur in Florentina Par. I. pag. Io 3. n. Tq. Lucernam aene am pensilem , bilychnem , Iovi dono datam a L. Tettio Alypo, exhibuit V. C. Caustus in Musto Romano Sect. IV. b. IV. cui similem protulit Fortunius Licetus Libro VI. p. I 8. ni eadem sit, depravata inscriptione , vel alia . Tettii in clientela Claudiorum fuere , ut notat Iohannes Clando ius in Onomastico Historiae Romanae . C. Tettius infans, matre Petronia natus, ab Augusto in bona patris , a quo facto testamento praeteritus erat, ire iussus est,
auctore via. Maximo Lib. VII. Cap. VII.
In Dorio quadam Camnis; Fasulani , sequentes lapides exstant, qui Faesulis eruti Funt . εL. TERENTIO FIDO ET NOVICIAE CONTUBERNALI EIU SCOLLEGIVS COMPIT ALICIVS 4. Meram iuris distinctionem inter nomina eontubem. ,m' coniugii notavit ex antiquis lapidibus Fabretius Inscripti
140쪽
Ant. Cap. IV. pag. 3Iq. Nam coniuges etiam ingenui promiscue te se contubernales appellant, uti ex hoc quoque Faesulano Cippulo manifestum est. Feminas tum in virorum, tum in seminarum contubernio vixisse , & contubernales appellatos ingenuos filios , ac filias me adnotasse memini in
Plinianis Epistolis , & praesertim in Lib. IV. Epistola XlX. in qua Plinius gratulatur sibi & Hispullae , quod uxorem habeat eius filiam Calphurniam , quae se dignam maiori-hus suis ostenderet; atque inter ceteras eius laudes has quoque reponit et Non enim , inquit, aetatem meam aut corpus, quae paullatim occidunt, ae serescunt , sed gloriam diligis. Me aliud δε-cet tuis manibus educatam , tuis praeceptis institutam : quae nihil sumntubernio tuo miderit , msi sanctum honestumque : quae denique
amare me ex tua praedicatione consueverit.
Collegius Compitalicius, qui hunc Cippulum posuit Diis Manibus L. Terentii Fidi,& Noviciae contubernalis eius, a seriis Compitaliciis cognomen habuit , quae in honorem Deorum Larium celebrabantur, & ludi per urbem in compitis agitabantur , auctore Macrobio Saturnalium Libro I. p. VII. In his Compitaliciis festis celebrandis familiae omnes occupabantur IIII. Nonas Ianuarias , quare Cicero ne Pompei familiae Compitalicia celebranti molestus esset, Attico suo scribit, uti in epistola VII. Lib. VII. se nolle eo die in Albanum ire . Collegia Familia , quae inter alias Faesulanas memoranda est , iamdiu perspecta ex Gruterianis
DCCCXC. s. DCCCLV. I a. & ex Reinesianis Cl. XIV.
De Diis Faesulanorum, & eorum templis cum supra dinsererem , illud indicare praetermiseram in sinceris Actis Passionis D. ROMULI haberi mentionem Templi Iovis , ad quod Repertiani Praesidis iussu adductus est idem S. Martyr , ut falso numini divinos honores faceret . Faesulis item inventum Isidis sigillum , insculptum AEgyptiacis Hieroglyphicis supra exhibui , 5c explicavi in Prima Parte Tab. XVII. n. I. pag. LXXX. quod exstat Florentiae