장음표시 사용
301쪽
eantur . Hos Pontifices Coloniarum , & Municipiorum . vel ad tempus, vel perpetuos fuisse constat ex adlato superius Pisano lapide pag. I 3. in honorem Felicis Herculei Pontificis Perpetui Reipublicae Pisanae . Sex vero Pontifices in his constitutos fuisse docet Cicero in Agraria secundan. 92. his verbis : me Hi Deeemviri, eum numerum retinorum ex Lege Rulli deduxerint, emt- Decuriones, derem Auguret , semPontifices rennitaret. Hunc tamen numerum non semper , &ubique servatum observo ex veteri inscriptione a Urutero
adlata, in qua in solemni, ut opinor, statuae dedicatione inhonorem Tiberii Caesaris, Albani Pontifices quatuor tantum nominantur pag. CCXXXV. g. Fuere quoque in Collegiis Pontificum Municipalium Pontifices tum Maiores , tum Minores, vel dignitate , vel officio, vel antiquiori eo. optatione inter se distincti. Priorum frequens habetur mentio in antiquis saxis e Gruteriana supellectile pag. CCCLX. q. q. CCCLXI. i. CCCLXIII. a. CCCCXXXIII. Posteriorum vero pag. CXXIX. 8. CCCCXI. I. Pro huius generis Pontificibus, quos nominare possemus, sufficiat T. Statu lenus Iuncus , Princeps Coloniae Pisanae , qui Flamen Augustalis fuit, & PONTIFEX . MINOR . PUBLICORUM Populi Romani SACRORUM , cuius Pontificatus dignitatem inexhausta eruditione illustrat Emin. Norisus in Cenotaphia Pisana Dissertatione I. Cap. v. qui agit de Pontificum maiorum & minorum distinctione , eorumque Colle siis . Exemplo Collegii XU Pontificum Romae instituto , inter quos erat qui PONTIFEX MAXIMVS appellabatur , Municipia , & Coloniae Collegium Pontificum habuero. vel Maiorum, vel Minorum , atque inter hos is MAXIMus nuncupatus, qui primur in id Collegium venit, item misimus, os nomiserius , auctore Festo in V. Toxiisest uxores . Nec ae- sunt exempla constituti Pontificis Maximi in Collegio Pon. tificum Municipalium 1 nam lapis Andinus prope Mantu. m , positus est P. VERGILIO P. F. PONDA MAXimo SABIND - , qui populi Tran Padanae regionis sent in Euganeis, quem explicat Reinesius in suo Syntagmate Liasse UL: n.
302쪽
O . quem Operaepretium est ut consulas. De hoc item .
Pontificatu Maximo in Collegiis Municipalibus, sive Colonicis , nonnulla notavi in Classe Iv. n. r. Inscriptionum. Antiquarum ex Collectaneis Donianis. Hoc igitur modo Arretini , cum Lucium Caesarem Augusti filium honoris caussa in Collegio Pontificum cooptassent, Pontificem esse Maximum , huiusque summae dignitatis publicum exstare hoc monumentum voluerunt. Quod vero apud Arretinos Collegium fuerit, in quo praeclari viri Pontificatus muner fungerentur , perspicue ici etiam docet omnium rarissima , atque insignis haec marmorea Tabula , qua maiorum incuria stratum fuerat pavimentum Ecclesiae S. AEgidii, sub Paroecia S. Pancratii in valle Ambrae, Dioeceseos Arreti
nae , quae ne intercideret, delereturve, nuper egregia cura
Ill. Gregorius Baiulivus Redius auctor fuit ut transferretur in Claustrum Monachorum Camaldulensium S. Mariae in Gradibus, quae haec notatu digna habet. I 3. Hanc primus omnium edidit Gruterus ex Pighianis schedis, pag. CCCCLXXlX. I. verum inemendatam , a praeserum in tertia linea , nempe EQ R, Pro EQ P. qui M
303쪽
Fabretium decepit Inscriptionum Ant. Cap. VI. pag. 434.
Ita vero interpretanda eu : L. Valeris L. F. Tomptina Iuniori, Duo Publico , iurato ad Saera Etruriae , 'rintifici, 2 inquennali, Atatb , Duumviro , Aeeense Velato , Plebs Urbana , Deo Data Decreto Deeurionum . Ita singulis honoribus, qui in marmore recensentur , explicandis, aliquantuIum immorari oportet.
Primum vero de equestri eius ordine , t suit enim Equi tum in Municipiis , & Coloniis census CCCC millium ,
nummum J qui primus inter ceteros honores recensetur , quod equo publico exornari meruerit, cum de eo nonnulla superius dixerimus , supervacaneo labore nolumus hei crursus lectorum aures obtundere. Plura de his scire cupientibus Sigonium indico de antiquo Iure Italiae Lib. II. Cap. VIIIo & Norisium in Cenotaph. Pis. Dissert. I. Cap. IlI. Illud quanta fieri potest diligentia investigandum , explicandumque est quid sibi velit honorifica appellatio IVRATI AD SACRA ETRURIAE , I sive ETRUSCA , ut Fabretius interpretatur , loco paullo ante suprascripto , Sirmondus tamen ad Themistii orationem XII. & Scaliger in Indice Gruteriani Thesauri interpretantur AD SACRA ETRURIAE, quod magis placet J cuius in hoc tantum lapide ab Urbana Plebe Arretinorum dicato , una ut auguror cum statua
in honorem L. Valerii Iunioris, singularis , ac difficilis exstat memoria . Exponendum igitur videtur quae nam fuerint Sacra Etruriae , sive Etrusca , & qua de causa , qui his sacris adhibebantur IURATI dicerentur , qua in re dilucidanda non parum torsi meum ingenium , amicorumque exercui iudicium . Iuratum ad Sacra Etrusca L. VaIerium Iuniorem dici puto in hoc marmore , quod eum ipse Augur esset, iudicium faceret dignitatis eorum , qui in Collegio Augurum cooptandi erant cuius iudicio adprobationique ceteri omnes Augures starent , quique cooptatos iuxta Augurum Etruscorum instituta inauguraretur . Hanc meam explicationem haurio ex Ciceronis eximio quodam loco , in quem dum legerem eius libros de Oratore, cum superiora illustri
304쪽
um Virorum elogia exponerem , sorte sortuna incidi. Plin. eipio igitur Libri de Claris Oratoribus, qui dicitur Brutus . ita inquit : Cum e Cilicia Riadum eteni lim , es eὸ mibi de
ae Hortensis morte esset adlatum , opinione omnium maiorem animo emi dolorem. Num , amico amiseo, eum ransuetudine istunda , tum multorum Uficiorum tomunctione me privatum etndebam , γ' interita
talis AUGURIS dignitatem nostri COLLEGII diminutam dolebam :Fa in euitatione, es C PTATVM ME AB EO IN COLLEGLVM reeordabar, in quo IVRATus iudicium dignitatis meae fereratres' inauguratum ab eodem , ex quo AUGURUM infiritutis inparentis eum Leo talere debebam. mod vero Cicero Romae in Collegio Ausurum cooptatus esset , in Philippica II. id non tantum ipse tribuit Q. Hortensio , verum etiam Cnaeo Pompeio , teriaturque his verbis: Ruod enim isse me AUGUREΜ a toto
Collegis expetitum Cn. Pompeius es' α Hortensius nominarunt , misque enim urebat a pluribus nominari . Quo testimonio quid clarius apertiusque adserri possit ad huius lapidis explicationem iudicet aequissimus Lector . Neque vero eruditis viris placere posse arbitror Francisci Mariani Viterbiensis explicati nem , qui in Dissertatione de Etruria Metropoli Cap. IX. pag. 39. hune Arretinum lapidem a Grutero adlatum citat, eumque illustrans ait : Sarea Drusia direbantur , in quibus Ieresaerata vir mirum legebat , adducto Livii loco Lib. XI. &pluribus in loeis, non videns inter legem sacratam ,& Sacra Etruriae magnum esse discrimen , ad hunc ipsum lapidem digitum intendens , ait iuratum diei ad Sacra Etrusca ea quia ritur Drusii in eontinendis exercitibus Observabantur . ma explicatione quid obscurius, alieniusque a rei veritate inveniri possit, viri in antiquitatis cognitione non omnino rudes iudicent , neque vacat in his refellendis curam ponere. Au
furandi apud Romanos artis & disciplinae auctores fuisse
truscos nemo ignorat, neque ut id probetur , rationum auctoritatumque indiget momentis. Sacra item auguria habita suis e certum est , cum maiorem partem Sacrorum constitue. rent, eaque praecipue sacra ob id censerentur , quod praesertim ad Deum pertinerent , quaeque in Deorum sacrifi-
305쪽
ciis frequentius captarentur , vel ex avium volatu , quem ,
ut ait Ammianus Marcellinus Histor. Lib. XXI. Deus dirigit ; vel ex fulminum sacris alis , de quibus supra diximus pag. 8 i. Si quis autem velit IURATVM appellatum fuisse ,
tum eum qui in Augurum Collegio nominabat ,& cooptabat , tum etiam eum qui nominabatur , & cooptabatur, non repugno. Ut enim huic quoque opinioni assentiam sa-cit praeclara in antiquis monumentis explicandis doctissimi
Pan vinii auctoritas, qui in Libro de Civitate Romana , de
Augurum Collegio disserens , haec notat : 2vum enim SACRORUM areana neminem put Augur non esset cognostere vellent iubi quis augur eoutatus esset, IURE IURANDO adigebatur, δε-gurum rω nemini se dicturum , primatum mero eum postea factum, eo sacramento liberum esse nolebant. Contra vero milites ad misi, tiam nonnis iuramenti sacratione interposita , ut Festi utar verbis, admissi , nequaquam aliter quam soluti sacramento ab ea liberabantur . Neque etiam Consules ad consularem dignitatem accedebant , nisi prius iurassent , cuius consuetudinis diserte meminit Plinius in Panegyrico ad Traianum. Iurabant quoque cum magistratu abirent, ut docet Cicero in Pisciniana . Ego eum in concisne , abiens Magistratu , dicere a Tribuno plebis probiberer , quae constitueram ἱ eum is mihi tantummodo ut iurarem permitteret , sine ulla dubitatione iuram. mpublicam aliaque hane Urbem mea unius opera esse salmam . Mihi popuIus Romanus unimersus illa in concione non unius diei gratulationem , sed aeterritatem immortalitatemque donavit , cum meum IUSIURANDUM tale , atque tantum , IURATUS ipse una voce , ου consensu approba-mit . illud quoque silentio praetereundum non est , hac loci opportunitate , eos penes quos iudicandi eligendiquo potestas esset , IURATOS esse appellatos . Senatus IVRATI meminit Plinius Hist. Nat. Lib. Vll. Cap. 34. Vir optimur , inquit , Iemel a condito aevo iudicatus es Scipis Nasica a SENATU IVRAΤΟ . Tacitus item audiendus Annalium Lib. IV. ai. Relatum es de Cassio Semero exule , qui Iordidae originis , maleficae vitae , sed orandi malidus , per immodicas inimicitias , ut iudicio IVRATI SENATVS Cretam amomeretur , essecerat. Sena
306쪽
tus vero iuratus , ut ad eum locuta, pluribus auctorum lcia eis adductis notat Lipsius , tunc erat cum Deum testem advocabat, se censiturum quod e fide sua , reque publica videretur . Apud eumdem Tacitum Histor. Lib. I v. s. item fit mentio MAGISTRATUS IURATl , his verbis . Cet rum eo Senatur ae , quo de imperis Vespasiani tensebant , placueras mitti ad Tristipem Legatos . Hine inter Humidium , γ' Eprium , aere iurgium. Pristut eligi nominatim a MAGISTRATIBUS I RATIS , Marcellus urnam postulabat , quae Consulis designiat semientia fuerast . Quod si haec mea interpretatio non placeat, quam tamen non omnino improbandam sperare libet, aliam propono snempe quod L Valerius Iunior initiatus fuerit Sacris Etruriae , nempe Bacchi mysteriis; in qua sententia esse videtur Vir Clarissimus mihique amici Ismus Matthaeus AEguptius, qui elegantissimum , atque omnigena eruditione refertissimum , dum haec scribo , Commentarium in lucem edidit in vetus Senatusconsultum de Bacchanalibus , in quo hanc inscriptionem laudat pag. 63. quod quidem opus Auetatio, quamplurimisque antiquis Inscriptionibus ad hane diem incognitis, Neapoli exstantibus , locupletare nune studet . Sacra enim Etruriae intelligit Bacchanalia e nam ut ipso observat pag. I 6. cum Phoenicum AEgyptiorumque religiones , ac praecipue Bacchi cultum Tyrrheni addidicissent, in Italiam importarunt, Tyrrhenosque Ionii sinus accolas docuerunt 3 a quibus tandem Bacchanalia , Dionysia , Corybantica , sive quocumque tandem appelles nomine , se da illa mysteria Etruscis Campanis tradita , ad Romanos pervenere a Dicitur autem L. Valerius Iunior IvRATUS
AD SACRA ETRVRlAE , quod scilicet in secundo gradu ea Mysteria participaverit , nempe iusiurandum praestiterit,
nemini se ea arcana sacra enuntiaturum , quos gradus φηClemente Alexandrino , & Harpoeratione idem eruditissimus Auctor enumerat . autem Sacris Mysteriis initiati per varios gradus probari deberent , atque hic ritus,& consuetudo diligenter observaretur , dixi in explicatione Nn a Vas
307쪽
Vasionensis arae in Classe II. n. ia. Inscriptionum Antiruarum ex Collectaneis Donianis, quam L. Aponius Chry-omallus Deo Invicto Mithrae OB . GRADUM . PERSICUM. DEDICAVIT . Exstat etiam apud Gruterum pag. CCCXV. g. in Cordubens lapide, si tamen legitimus est, mentio cuiusdam viri INITIATI HERCULIS Sacris. Ex quibus omnibus constat per multa secula ritum initiandi occultis Deois rum Sacris, iurandique probationes durasse , adeoque Arretii celebre, & perantiquum fuisse vel Augurum Collegium, vel Bacchi sacra mysteria maxime cultu frequentata fuisse.
Ad alia , quae in hoc insigni marmore scripta sunt ,
nunc revertor . Atque illud notandum est quod primum in eo expositis dignitatibus , atque ossiciis, quae perpetuo
exornabant L. Valerium Iuniorem , alia recensentur quae
temporaria erant, quaeque non omnia simul ab eo geri poterant . In Scaligeriano Indice ad Gruterum Cap. III. Ministrorum Sacrorum, nota illa iaci quae aliam PONT. subsequitur in hoc marmore , exponitur Ruinquennalis , quasi L. Valerius I unior fuerit Pontifex auinquennalit , quare non nulli putarunt Pontifices ad quinquennium creatos fuisse . Verum duas in antiquis monumentis expressas dignitates& quidem diversas censet Norisius in Cenotaphia Pisana Dissertatione I. Cap. V. pag. 73. ut Quinquennales fuerint in Coloniis, qui Romae Censores dicebantur 3 quod er dite probat. Verum ego heic cum nota illa in praecedat aliam AED. ad eius Quaesturam , non ad Quinquennalita tem resero ; nam in sexcentis lapidibus f uti etiam in vetustis saxis interpretantur magni viri Manutius, & Scaliger lsrequentes sunt Quaestores , AEdiles . Praeterquamquoa ad designandam Quinquennalitatem non unica in sed
duabus QO saepius utuntur veteres ; cuius rei exemplum .habes in Classe IV. Inscriptionum Ant. ex Donianis Collectaneis n. I. in qua legitur C. AUFIDIO. C. F. CAM VERO. NT. Q, IL VIR. m. in qua illustranda non paucis exemplis ibidem ostendi, interpretandum esse Ponti , auaestori. Duumviro , Ruinquennali, quod etiam in hoc Arretino lapide adfirmo. Illud
308쪽
Illud praeterea huius lapidis, itemque aliorum , quos indicabo , auctoritate observandum est , in recensendis diis gnitatibus , & ossiciis usitatiori stylo nullum servari ordinem , contra Fabretii sententiam , qui Capite V l. Inscripti
Anti pag. 434. ait: Tritum enim in a prioribus exiguis titulis , prout cursius bonorum postulat ,semper ad insigniores, ereflentibus eum aetate meritis , inscriptiones procedere ἰ es' tamen in Gratero par.
CCCCLXXIX. i. f loquitur de hoc Arretino marmore Ipost titulis Equiti Romano publico legendum addita
formula exornato , honorato ) Iurato ad Sacra Etruriae , Pontifici adde auaemri AEdili , Duumviro , iste Accensi
Velati uisimus summusique reponitur . Sed hanc Fabretti opini nem moderandam esse , utpote non semper veram , Com plures lapides manifeste ostendunt, in quibus nulla digni ratum titulorumque recensendorum habetur ratio , ut a minoribus gradatim ad maiores procedatur ; idque superius ad Arretinum lapidem notavimus pag. I94. nam promiscue frequentius exponuntur , prius tamen perso nalia , dein realia munera laudantur , ac duo praesertim
apud Gruterum pag. CCCCLXXXIII. 3. CCCCLXXXV.
6. in quibus ossicium ACCENSI VELATI in insenuis viris praeponitur aliis titulis Duumviratus , & Quinque nalitatis, &c. Nam si verum esset a minoribus muneribus ad maiora recensenda procedi in inscriptionibus , licet hune Arretinum lapidem excipiat Fabrettus , Accensi V Iati ossicium maius habendum esset municipali Pontifica tu , Duumviratu , maestura , AEdilitate , quod procul dubio falsum est . Siquidem Accensi Velati titulo plures Liberti insigniti occurrunt , qui ita appellati suere , quod vel Sacris Collegiorum apparerent, vel quod in ministeri Consulum, & Magistratuum occuparentur. At L. Valerio Iuniori, Equestri dignitate conspicuo in Municipio suo,& Colonia Arretinorum , ingenuo , ac nobili patre orto , tale ministerium Libertorum proprium , minime convenit. Neque etiam eo ossicio lanctum credenisum est, quod militibus accensus suerit , ut in demortuorum militum to cum
309쪽
eum iubrogaretur , & defectum legionum suppleret, ut de his explicat Salmasius de Re Militari Romanorum Cap. XIV. N X v. nam & id L. Valerici prorsus indignum est . Sed quo in genere Accensorum Velatorum i quos in Col-lςgium coaluisse primuε omnium observat Fabretius Cap. V l. Inscr. Anr. pag. 433-J recensendus sit . docet omni aevo clarissimus Philippus a Turre , Episcopus Adriensis in Commentario in Inscriptionem M. Aquilii Cap. III. pag. 3 3. postremae Romanae editionis, in quo meminit huius L. Valerii accensi Velati, eiusque ossicium , & munus eruditissime illustrat, quod scilicet in re sacra ministerium praestiterit. Cieri quine, inquit, Oportuit populum ad saerifria, seram
designari silentium, quo religionis maiestas constat, indici . VEL R- Tos vero appellari in inscriptionibus Romanos Cives observat , quod & ipsi veIato capite Sacerdotibus sacrificantibus ministrarent ; quod etiam diserte probat non paucis auctorum testimoniis, ad quem prudentem lectorem remittimus. Locus in quo vel statua vel inscripta marmorea Tabula dedicaretur in honorem L. Valerii tunioris datus legitur Plebi Urbanae decreto Decurionum Arretinorum , quod quidem, eorum auctoritate adhibita, locoque publico ab ip-hs dato, magnopere viri, qui honorabatur, dignitatem , ac decus augebat. Non semper tamen constar in ponendis statuis ac. Titulis, a Plebe, sive Urbana, sive ab Incolis, Decurionum auctoritatem requisitam . Nam id observari potest tum in pluribus editis inscriptionibus , tum etiam l his , quas superius adduxi pag. 34.& 33. ad Senensem lapidem atque in hac marmorea rabula , quam subiicio , quae vel temporum iniuria , veI civium negligentia infercidit. Hanc Arretii olim extitisse adfirmat M. Attilius Alessius Civis Arretinus , paullo superius laudatus, itemque Iohannes Petrus Stephanonius , qui descripsere atque ex hisci. Iohannes Baptista Donius in suist Collectaneis , qui dicunt positam fuisse in AEdibus Priorum , sive in Curia'.
idem testatur MS. Baccianum praelaudatum , itemquo CR murrinius Tom. I. pag. 33. quam Fabretius edidit ex
310쪽
Schedis Balberinis Cap. XI. n. 33. non indieato , ut solae loco , ubi exstaret. Ea igitur haec habet. 14
PAL. Ius ToPRAEF . FABR . AUGQXAESTORI. AEDILI H. VIR PLEBS vRBANA PECUN. SUA 4. Hunc lapidem aliunde Arretium advectum fuisso suspicari quis posset, cum Sex. Satrius iustus , non Pomptis nam Tribum , Arvetinorum Civium propriam , sed Palatianam , in qua census fuerat, perspicue praeserat. Verum , ut superius dicebam pag. 9 3. suspicor nobiles viros , qui Augusti imperio , in Coloniis ab eo deductis , magistratus
geriere, vel earumdem Curatores suere, indulgentia Romanorum Imperatorum , Tribuum Coloniarum suarum , in quibus descripti fuerant, nomen praeferre maluisse 3 quae tamen opinio accuratius expendenda erit . Certe cuntia tanta suerit maiorum nostrorum incuria , vel ignorantia in
his prisci aevi reliquiis , vel negligendis , vel perdendis,
vix credi potest eos aliunde haec monumenta , quae hodie tantam tum Civibus, tum Civitatibus dignitatem, ac splendorem afferunt , ad se advehi curasse . Illud etiam eruditorum observatione non prorsus indignum adiiciam , frequenter Cives alicuius Coloniae , seu Municipii , ad honores gerendos aliorum Municipiorum, & Coloniarum honorifice