장음표시 사용
311쪽
tifice Medos isisse , quod notari potest in sequenti lapide, qui ad hane diem vititur Arretii in Xysto medianae partis AEdium Priorum , qui tamen in medio fractus est.
CVR. REIPUBL. VETULO. NENSIUM. PLEBS URBANA
3. Haec inscriptio , in gratiam tironum in antiquitatis studio, ita interpretatur : uinto Spurinnae auinti Filio, Pompilaa i Tribu J 2uistiano, Equo Tublico , Laurent. Lam natium , AEdili , Duumviro , Gratori Kalendaris Plebis Arretinorum . Curatori Teipublicae Vetusiniensium, TIA, Urbana Deo Dato D ereto Decurimum . Liquet igitur Q. Spurinnam Quintianum Civem fuisse Arretinum , ex Equestri ordine, qui in Municipiis . & Coloniis dignior erat Deeurionum ordine , a que apud Cives suos complura gessisse munera , nempe AEdilitatem , Duumviratum , Curatoremque fuisse Kalendarii Arretinorum , cum tamen fuisset Curator Reipublicae vetuloniensium . Neque vero ni meus me fallit animus j tertius versus ita legendus atque explicandus est, ut in Spurinna Equo publico exornatus suerit apud Laurentes Lavinates , videtur enim mihi Equestri ordini adscn-ptus Dis troc by Coral
312쪽
ptus fuisse apud Arretinos cives suos, non vero apud Lauinrentes 'Lavinates . Additae vero notae LAVR LAVIN. ut supra diximus eum Reineso pag. I98. quae interpretantur Laurenti Lavinatium , indicant, Spurinnam Quintianum
eo in Municipio , & Colonia cooptatum fuisse in religioso coetu, atque, ut credibile est, lunonis sacerdotio insignitum. quae ibidem in celebri Collegio a peculiaribus Saeerdotibus, peculiaribusque sacris impensius colebatur . Nec novum , aut ineunitum est viris doctis curam duorum Municipi rum , uve Coloniarum uni homini demandatam fuisse ;nam lapis testatur in Spurinnam Arretinum Civem , ut Tribus Pomptina indicat, suisse Curatorem Kalendarii Plebis Arretinorum , de quo munere supra disseruimus pag. 23. itemque Curatorem Reipublicae vetuloniensium. Nam. ut paucis in re tam perspicua utar exemplis, apud Gruteritum par. XLV. a. & CCLXXVI. 3. C. Iulius Priscianust V. C. Curator suit Reipublicae Pliauriensium , & Fani
Fortunae , uti interpretor , deleto mendo 1 pagina vero
CCCCXXXIII. i. C. Luxilius Severus Egnatius Proculus, Pomptina Tribu valde nobili census , Curator suit Reipublicae tum Pisauriensis, tum etiam Fanestris, itemque ea rumdem Coloniarum Patronus . Hae loci oeportunitate item observo unum eumdemque Civem magniticentissimum aedilitatis munus gessisse in duabus Coloniis, seu Municipiis , quod de T. Catinio Severo memorat Puteolanum marismor editum a Remesio , ex Donii Collectaneis, Classe VI. n. a a. qui suit Curator, & AEdilis Coloniae Puteolanorum , itemque AEdilis, es Triumvir bis in Colonia Auximatium . Idem adfirmari poterit de aliis muneribus , de quibus non est huius loci alia adferre exempla . Patrocinii honorem atque hospitalem tesseram oblatam summis vitis a pluribus Municipiis , & Coloniis , Collegiis, & Provin elis superius pag. ao9. adnotavimus. Serabitur in hoc lapide vETvLONENSivM . sed apud Plinium Lib. III. Cap. 4. Vrtutinioster appellantur , quod genuinae nomenclaturae propius accedit. De situ Vetu-Oo Ioniena
313쪽
Ioniensium in Etruria non constare adfirmat TE. Demis psterus de Etruria Regali Lib. IV. Cap. XIII. Sed ex antiqua Tabula Itineraria colligere possumus. eos constitutos fulta inter Vada Volaterrana , & Populonium . . Vetuloniam Urbem collocat Phil. Cluverius Ita l. ant. Lib. II. pag. 472. circa paludem Calidarum Aquarum , quam Idam vocant ex Plinio Lib. I l. Cap. io 3. & fluviolum Corni- qm; aitque ex stare etiam hodie inter Populonii ruinas , &Turrim S. Vincentii III. millibus passuum a mari, insignes Urbis antiquae reliquias , vulgari vocabulo Vetulia dictas,&Silvam iuxta , seu circum sitam Vestrita . Nuper vero D. Marianus, ubi Viterbium est, Vetuloniam extitisse contendit de Etruria Metropoli Cap. XVll. XVIII. N XIX. ubi hanc inscriptionem pluribus mendis foede corruptam adsere, atque exi stimat Quintum Spurinnam Vetuloniensem fuisse; cuius sphesmata virorum doctorum castigationes desiderant. , Nec dubitandum certe est Vetuloniam unam fuisse ex XII. principibus Etruriae Urbibus , & quidem antiquissimam , summaeque dignitatis 3 quae Etrustis incolentibus , Lucumonem habuit , supremo fastigio , summoque magistratu in capitalibus Etruriae urbibus in ignem , quod me-lmoriae prodidit Dionysius Halicarnasseus Libro II. aqua multa honoris insignia acceperunt Romani , teste Silio Ita-ilico Lib. VIII. Punicorum v. 483. qui ita cecinit:. Maeoniaeque deeus quondam Verulonia gentis .i . . i. . . Si senos haec prima dedit praecedere sester, . : .l . G sunxit totidem tarito terrare semnes. ὶ : a et
Hare altas eboris detoramis honore euruler i l. Ea princeps Drio mestem praetexuit ostro . i. . 'HHaec eadem pugnas accendere protulit aere . ἰ '. in . ,
Perspicuum est etiam eodem Dionysio auctore Lib. III. Veia tutonienses cum Clusinis, Arretinis , . Volaterranis , & Ru-. sellanis sociali foedere iunctos fuisse , nam de communi sententia hi tantum Etruriae populi polliciti sunt submissuros se auxiliorum quantum opus ritisset Latinis. qui contra Tarquinium Priscum auialium petebant & a Sabinis, re ab Etru-Disiligod by Cooste
314쪽
stis . Veruloniam, Municipium fuisse Romanorum, ex eo probat Cluverius loco suprascripto , quod in antiqua instimptione s hane procul dubio indicat apud Gruterum pag. MXXIX. . euius in Thesauro singularis haec est i memoratur UETULONENSIUM PLEBS VRBANA . Sed perperam interpretasse mihi videtur ; nam VETULONENSIUM appellatio cohaeret Reipublicae, PLEBS vero vRBANA spectat ad Arretinos , qui hoc publico perhonorifico monumento posteris commendarunt Q. Sperinnam Quintianum Civem suum. Nam hactenus minime legi in vetustis saxis, exempli gratia , INTERAMNATIVM PLEBS URBANA , sed PLEas
VRBANA INTERAMNATIUM 1 & sic de singulis , ouod
per se quisque cognoscere potest in Scaligeriano Indice . p. X. in vocibus PLEBS , N POPVLVS . Non raro etiam PLEBs VRBANA absolute ponitur , non indicata Colonia, seu Municipio , tune vero ad eos Municipes, & Colonos spectat , ubi marmor erutum fuerit. Huiusce rei exem-rum , ut ad nostra semper digitum intendam , habes idiarte I. pag. ro . ubi Augustalibus epulum ,& Plebi Urbanae divisiones iubentur , neque vero de aliis Augustalibus. neque de alia Plebe Urbana , quam de Florentina intelligendum est. Illud observandum est in hoc lapide, Pomptinam Tribum notari unica tantum initiali littera P. quod Fulvio Ursino, Viro longe eruditissimo, inusitatum, ac novum sor lasse visum est 3 nam Cruterus, qui ab eo accepit, & vulis gavit pag. MXXIX. T. post eamdem literam P puncta . quaedam , quae lacunam desectumque litterarum indiearent , adpinxit, quae non habet marmor ; locumque siluit
ubi reperiretur . Frequentius tamen notata eadem Tribus
unica tantum initiali syllaba POM , id est Pomptina , ut insequentibus sepulcralibus Titulis , qui Arretii exstant.
POMPT. vel POMPTIN. interdum etiam scriptum oecurrit, ut inserius ostendam. Nec raro etiam omissa Tribus, ut in
adlato superius lapide pag. 6 a. in honorem Q. Fabii Celeris uitis Arretini, & in reliquis adserendis, videlicet in Urna Sex. Saenii Prisci, & in lapide qui spectat ad A. Paccium, Joa & Q.
315쪽
dc Q. Cavium moviros Arretinos, qui Pontem dedieavere Quod superest ad explicationem huius inscriptionis quam supposeam fuisse arbitror statuae in Spurinnae , it Iud monebo apud Suetonium in Iul. Caesare c. 8 I. & Vat. Maximum Lib. I. Cap. 6. & Lib. VIII. Cap. a. auctoritate huius lapidis legendum esse Spurinnam, non Spurinam , quem constat fuisse aruspicem Romae insignem , Arretio fortassis oriundum , atque huiusce Spurinnae Quintiani gentilem , qui fatalem diem Iulio Caesari praedixit. Huius item gentilem , & Arretinum credo , Spurinnam iuvenem illum Edicissimum , quem Etruscum fuisse testatur idem Valenaximus Lib. IV. Cap. 1. an Gna marmorea alia pedem I. sinna pedem item unum Fur . dimidium apud Nobiles Arti. . 36. Quantae vero virtutis, ae laudis suerint Arretini iti Romana Republica,& quanto in honore apud Imperatores Tiberium Claudium , & Vespasianum , & Titum , liquido ostendunt haec duo fragmenta e Tiburtino lapide , litteris hodie fugientibus, quae exstant Arretii in Via Sacra , in
muro Monialium D. Catharinae , e regione Horti Monachorum Casinensium. AR Diuitiaco by Goral
316쪽
ITII. An nomen huius praestantis viri , qui laudatur inta marmore, suerit ARTIUS, cuius familiae fit mentio in Gluisterianis pag. DXCIII. 4. an vero LARTIUS, cuius item . frequentior habetur in iisdem memoria , alii investigabunt. Fractum enim marmor in paucis suppleri potest . Ex seineunda linea liquet fuisse Tribunum Militum Legionis Te tiae , Triumvirum Viarum curandarum , quod munus lindem notis expressum vide apud Gruterum CCCCXCII. 4. Ex tertia linea AEdilem Curulem , Praetorem , Legatum Tiberii Claudii Caesaris. Ex reliquis Propraetorem , ut arbitror , Provinciae Moesiae , Legionis Quartae Scythicae ; intae Macedonicae , Proconsulem Provinciae Achaiae. In ultimo versu , A. Sost. B. M. legendum putarem EMTRA . SORTEM. eo quod sorte contingeret summis viris re gimen Provinciarum ; quod ex scriptoribus Romanae Hi-1toriae notum est praesertim ex velleio , qui ait Lib. II. n. I 8. Forte obvenisse Sullae Asam promisciam 3 idque de Lu-eio Lucullo adfirmat Lib. II. n. 33. Id quoque diserte confirmat Atinensis inscriptio n. I 43. in Classe V. a moedita in Collectaneis Donianis, quae haec tribuit C. Vettio Cossinio Rufino , PROCONsvLI. PROUlNCIAE . ACHMIAE SORTITO. Melius igitur , ut heic observo , M SORTITO quadrat Proconsuli Provinciae Achaiae , quam ut Putaveram , PONTIFICI. DEI. SOLIS . Talem vero tan
317쪽
tumque honorem hic Arretinus Civis consecutus esse vide. tur , ut EXTRA SORTEM Proconsul in Provinciam Aehaiam mitteretur. Aliud exemplum adsero in honoraria Tabula superius edita pag. 248. quae C. Marii res gestas eo tinet in qua scriptum est eum EXTRA SORTEM bellum
cum Iugurtha Rege Numidiae, dum Consul esset, gessisset quod magis probandum puto ab eruditis viris, quam si quis suppletis literis legat, ARTIA . SOR . B . M . Uxl LAMTIA . SOR . B- M. nempe Lartia, vel Artia Grer benemerentis quasi ab eius sorore hoc monumentum positum fuerit squod quidem eum reliquis notis non concordaret, EX . D. D . P . quae indicant positum illud suisse ex Deerna Deeurisin 'm 'blice, non vero a Privata aliqua persona , sive ab eius uxore. Perperam Gamurrinius in Tom. I. Genealog. P g. 33. pro . . . ARTIO , Posuit ARITIO.
38. Quod igitur inter eetera, quae nos fugIunt, nomen non appareat Civium Arretinorum tam summae virtutis , ac dignitatis , vitio dandum est non tantum temporis v racitati , verum etiam incuriae ipsorum Arretinorum , qui h et praeclara monumenta neglexerunt. In hoc marm m solum superest cognomen . FIRMO igitur Tribuno L gionis . Disitigod by Gorale
318쪽
gionis Quartae cui opinor, Scythicae , ornamenta praet tia a Senatu decreta sunt cuius eximii honoris auctores suisere Imperatores Vespasianus, & Titus. An scriptum in lapide ut PRAETORICIS dubitare aliquis potest, cum iualiis non Mucis iam editis praetoria semper, non vero praetorica ornamenta appellentur . sed ita quoque sua tempestate legit M. Attilius Alessus Iuris Consultus, superius a nobis laudatus , hut Historiam Arretinarum Antiquitatum scripsit anno MD LII. quamvis hodie paene desperatae lecti nis sint , uti me monuit Q. Rediu , qui summo labore, scdiligentia hos lapides descripsit Quae nam vero fuerint ornamenta praetoria, te in Provinciis seliciter gesta , in
praemium decreta summis viris, fusus heic dicendum en set, nisi haec omnibus cognita essent ex doctorum virorum Immentariis . Ea vero , ut summatim colligam , fuereatus clavus i toga praetexta, paludamentum , & sella curi rutis . . Infignia item pene omnia Consulum Praetotibus triri buunt , sex tantum ante eos delatis fascibur ,.cum Consuli duodecim praeserrentur , praeterea triumphalem currum , tunicam palmatam , sive pictam aureamque coronam ,
ius item praesidendi ludis triumphali habitu , signumque dandi mittendis 'quadrigis in Circensibus 3 quae ab Iuvena
Ie Sat. X. v. 34. describuntur . In ultima linea pro H STA , scriptum puto HASTIS. Hastae purae , ita appellanis tur , quoa nulla serrea cuspide munirentur , uti ex Virgilio intelligi potest AEneid. Lib. VI. v. TII.
l Ille , nrides , pura iumnis qui innititur hasta. bHae vero, praemio dabantur ab Imperatoribus iis , qui tunc primum vicissent in proelio , ut docet Servius in . eumdem Virgilii lacum , quae vel aureae , vel argenteae fuere , Singularia D. D. Donis Doratum indicant , inter
quae etiam coronae aureae tres recensentur .. Alium his
consimilem honoratium lapidem , sed fractum , qui intercidit , prosero ex Libro Manuscripto Bibliothecae Stroetiae n. CCCLVI. in 4. & ex alio in quo descriptus fuit ab Angeinis Aeetaiolo Nobili Vito Florentino , anno MCCCCLXV. quem Arretii eo tempore exstitisse testatur. 19.
319쪽
19. Prae ceteris haec notanda sunt de hoe anon m Cive Arretino , Salium Palaticium fuisse , & Triumvirum Monetalem, ad quem auri argenti aeris, flandi seriundi cura. pertinuit. Salii duodecim iuvenes spectatissimi fuere , patricio ex genere . qui ideo Salii appellati sunt, quod ,
mense Martio , in honorem Martis Gradivi , auctore Numa Pompilio , puniceis tunicis induti , aereis halteis gladiis isque succincti , aeneas in capite galeas portantes, altas, in speciem coni eductas , quarum iconismum exhibet Fabre rus Inseriptionum Ant. Cap. II. pag. III. dextra Ianee am . aut virgam , aut quid tale tenentes, laeva ancilia , per Urbem,& in Forum, & in Capitolium, per multos dies, insentibus tripudiis, solemnique saltatu incederent, caris mina canentes in Iaudem armatorum Deorum, arma item pulsantes. PaIatini vero dicti sunt, quod saera in Palatio factitarent, ubi eorum Sacrarium fuisse dicitur a Sex. Rufo , & P. Victore . Haec desumpta a me sunt ex M. Varis
rone , Sex. Pompeio Festo , T. Livio Lib. I. Plutarcho in Numa,& Dionysio Lib. II. quorum loca illustiat Panvinius in Libro de Civitate Romana . fusius de Saliis Palatinis edinserens. Saliis PaIatinis, qui & Salii Martiales Capulati dicti suere , ut ostendit Fabrenus Ioeo paullo ante dicto , in
hoc Collegium a Magistro Saliorum , non autem a popuato cooptatis, similes, ut opinor, suere Salii Albani, veI AN cis Albanae , quorum in pIuribus inscriptionibus Gruteria-
320쪽
his, & apud eumdem Fabretium mentici habetur . Hane saltationem ad sua usque temtora durasse Quintilianus memorat Institui. Orat. Lib. I. Cap. Xl. His addendi Salii Collini, qui , ut opinor , per Romanos Colles saliebant , Salii Herculanei Augustales in honorem Herculis Augusti instituti , itemque Salii Hadrianales, adulationis eausa , ut videtur , ad laudandum Hadrianum Imperatorem Saliaribus carminibus destinati. Compertum item est horum lapidum auctoritate quam nobili stimis , & ampli ssimis leagationibus apud Caesares iuncti fuerint hi viri , quorum
vel nomina vel eognomina ignoramus; de quo praeclari csima munere lectores non moror , cum de eo luculente scripserit eruditissimus Carolus Paschalius , aliique. Sed ut eo revertar unde deflexeram , Pomptina Tribus
in his quoque Arretinis monumentis expressa per primantia syllabam occurrit, quae heic profero. go. Marmoream hane arculam , quae Intercidit, eptingraphe tum Etrusca , tum Latina insignem , hoc modo deis Meatam inveni ici Libro M s. laudatae Bibliothecae Stro-aiae . sub numero CCCLVI. in η. quae , me libenter' communicante , primum edita est in Dempsteriano opere. de Etruria Regali Tab. LXXXIII. n. s. ad quam haec adnotavit praestantissimus senator Bonarrotius s. XLV. M. scriptio Latina post Drusiam nudetuν fuisse miri , qui eiurare μοι.
Neonia moluerit . mel cum οὐ ulu uxoris , vel patris , aut alterius