장음표시 사용
51쪽
dio Viglij ruichemi praelectio
circa autem edicta Praetorii t tres personae sunt considerandae, Authores scilicet, Ordinatores α Interpretes. Authores fuerunt ipsi Praetores, qui Alosuerunt edicta, uti Lacuuius praetor proposuit edictum de commodato. s. j. g. i. infriComod.Ita Caecidianus sposuit edictu de dolo malo,ut est in i Et eleganter.6.fi .infDe dolo,de quo tamen textu miror.Nam Cic.in ii.3.de offici scribit, illud edictum de dolo inuentum esse a Gallo Aquilio. Sic edictum de Publi c. a. i. a Publicio Praetore fuit introductum. g. Nanq; sicui In.Deact.Item quaeda in edicta, dicta sunt Vrb nica, quae a praetore Vrbano sunt introducta, dicta peregrina,quae a Praetore peregrinoindicta Prouincialia a Praetore prouinciasi &c
Ordinatores sunt illi, qui dςinde ista edicta
in ordinem redegerunt, qualis fuit A. Osfilius I. C.per. I r. g. Ab hoc. su p.De Orig.iu.Sic Saluius
Iulianus redegit ed icta Praetorum post Ossiliuni
in nouum quenda ordinem,per t. pen. C.De con- dict.indeb. l. r.5. sed quia, C. De vet.iur.enucl. 6bi ista Iuliana ordinatio, quia ab Hadriano est comprobata, eidem Hadriano inscribitur. Interpretes vero sunt,qui ista edicta sunt i terpretati; Inter quos antiquissim fuit ilIe Ser. Sulp.s.f. g. Ab hoc. supr. De Orig. iur. Inuenio esiam Antistium Labeonem interpretatum edicta Praetorum, uti videre licet apud Gelli. lib. 13. . Io. Deinde fuerunt plurimi alij, qui similiter actedicta ista scripserunt, quos Haloander recerisset,& vi tra eos, quos ipse adducit,fuit etia Pomponius. I. Item si unus. g. Inde PomponiussuPr de arbit.Et Saturnius, per t. ets. v. de auro Marg. . I. Ex omnibus tamen istis praecipuus fuit Ee Primus Ulpianus noster.
52쪽
. sed nunc ad ipsam l. accedanaus,quae testet & DD. nostri multa in ea tractant utilissi-
σα ma, tum quoad rationem docendi, tum quo adio potissimos illos locos circa argumenta, a titulo &authoritate. Omissis autem summarijs,casi-iri bus &diuisionibus DD. quae magis implicatam, a faciunt legem per se claram, ego resem sensum. lo Vlpia. I.C.interpretaturus tedicta Pretorum, s 2 Primo omnium dicit operae pretium este, videt si significatione tituli praemittat. quemadmodum i s enim proses res quarumcunq; professionum, ii, in principio statim libroru solent exponereti- tulos, ita sectendit etiam in iure censuit Vlpian. Explicat ergo primo loco i verbum, credere, et M idque triplici expositione.Primam sumit a subiecta materia, quae quia videtur longius petita, O ideo adijcit aliam ab authoritate Cels. I.C.Quia ilia vero nec ipsa tangit,ut ita dicam, scopum,idci cb ad ijcit aham dc tertiam, quae est expositio Grammatica, Deinde exponis vocabulum, Mi, os idque uno verbo absoluit. Priusqua adgl.venio, quaedam mihi sunt prae- αι mittenda. Notabitis primo, qubdin omnibusti t. explicandis BC declarandis solemus allegareti, hanc l. ad id,quod primo loco significatiottitu- sis: Ii sit expedienda, &soleo ego huc ordine sequi. iiii Illud notabile limitandum &temperadum estis tribus modis. primo secundum text. nostrum, ibi, dum dicit, pauoi desia bisaiisse, qubd non sinς' i longi tractatus desgnificationibus consarcini. , di, sed pauca tantum dicenda. Vnde Fulg. inuo; hitur in illos,qui circa ista sunt prolixiores. Se cundosi significatio tituli in ipso text. tracta wr, qudd tunc abstinendum sit ab eius decur
sui l tione. Itaquζοῖο etiam quo ad tituli signi fici. 5 3 tionem
53쪽
tione nihil dixi de verbo,credere. Ite ni de verso Res; nec etiade dictione,inutuum: quia ea decla crantur in hac l.&ini. seq. Tertio istud notabilet temperandu est, quia illa maxime sunt declarans da,quae sunt iuris. I. C.enim no debet 'sibi assumere partes Grammatici, & sic tractare Grani maticalia, quamuis ista non omninbsunt repu- dianda, quemdmodum legetis apud Geli. cap. io. libr.i3. de Antistio Labeone, qui non tantuni iuris ciuilis disciplini summo studio exercuit, ut Gellius dicit, verum caeterarum quoq; bon xum artium non fuit expers. io secundo prsmittendum est,quid sit titulus3 est au tem inscriptio: Verum DD. plures titulignificationes tradunt, & habetis glos. in l. Non
est ambiguum. C.Fam. hercis & in rub. de eccle titul .col. ix. Ego, Vt rem paucis absoluam, Unam
esse propriam tituli significatione dico, de tu modo dixi: ab ea tamen quaedam fiunt translationes per Metaplioram; quarum tame quaedan falsae sunt, maximὶ ea, cum DD.& glos. in d. iii de Eccles tit. dicunt ibi titulum vocari priuile gium: Haec enim transi 'tio falsa est, & tit. ille de Eccles titui. non recte inscribitur: In Graeci enim exemplaribus inscriptus cst artri
Non incommodὶ etiam hἱc quaeritur, quae di ii cantur: παρ ι λα in l. ij. g. hoc autem, quod ab initio.C.de vet. iv. enucl. de hoc no satis Cori- uenit inter DD. Bud. &Alc. dicunt dici summaria: sed id certe nullo modo conu nit: magis mihi placet Georgij Haloandri in te pretatio, qui vocat admonitoria quaedam, id est.
54쪽
. ad L. j. T. Si certum peti r
es vocant υπομονειματα, Vt si verbum, Cinere,
interpretaturus, annotarem l. creditores. l. creditorum .is de verb. sign.& eiusmodii notas vidi Venetijsin Graecorum annotationibus. Tertio&postremo loco praemittenda sunt duo notabiulia,quae hic colligit Bart. Pri md igitur notandutradit Bart.ex hac l. quod Rubr.debet esse generalis ad nigrum: quid vocemuo rubrum, quid
item nigrum, vos scitis. Rubrum nil aliud: est, quam titulus: vete-rtrum enim consuetudo fuit, ut titulos, quo magis conspicui essent, rubris ii teris notarent: Nigrum vocamus ipsum textu. Hoc notabile Bart. expresie in tex. l. nostrς non probatur; sed colligitur ex argumento,quo hic utitur Vlpia. ex tali scilicet enthymemate,Titulus de rebus creditis ante varios contractus a praetore praemittitur, quia compraehendit omnes contractus, estq; g
neralior. Id autem notabile est verissimu in se: Nam dicut DD. rubrum & nigrum conuerti d bere,ficu ti conuerti debet definitio cum desiniisto. l.j.f.j.supr.de dolo. Alterum notabile est,qubd licitum est: argumentum ducere a verbis & ordine Rubricae, peri ideo,ibi .edicto ordinatu videtur.fere amotigio. in t j. C. Ne fideiusvel manes dot.dent. Pro clariori huius notab .imellectu, o illud diuido in duo membra. Primum, quando a Verbis Rubr. ducimus argumetum, huius argumenti notabitis triplicem esse usum. Primo in ali gationibus ad decisionem. : 'uidam enim titu
permissorie, quida prohibitorie sunt positi, ut,
Quod quis mi v. in al. t. eod. ipse utatur. Item, ne vis fiat et,qui in posse missus est. cum simili,
55쪽
rι Vaga ij et uichemi Praelectio
usus ist ad declaratione: nam ex rubro nigrum D vicissini ex nipro rubrum intolligim*s. l. Imperator. in se.dein diem addicti Unde etiam CC in cap. cum monasterium.De ele t. dicunt istum
intellectum inter varios amplecto adiim esse, qui titulo conueniat, Tertio vitis illius est inouo consistit dissicultas ad ampliandam decusonem. Exemplum tituli est, quod filia dotat
non debet succedere. Titulus loquitur gςner liter; sequitur deinde textus, quo dicitur, quod filia dotar a matre, vel auia, non dςbeat succe- .dero cum fratribus; quaeritur an fili a patre do rata non debeat succedere λ Et dicu ni DD quod sc; ' communis,quae impugnatur. Nam nigrum extenditur per rubrum. Sςd hic usus mihi pro festb videtur valde dubius esse; quia vide quod contrarius plane est primo potabili: Rubrum enim debet cum nigro conuerti,& ego c4hqnc l antea legebam, teneb* coptra hanc com--unum opinionem, & adhuc toneo, Et ut vo rem rectius percipiatis,distinguite: Aut titulit ςst explicite generalior textu, ut implisite.Priamb si dicimus explicite, id est, expressis v bi
generaliorem esse titulum, quam sit textus, sellatum est quod dicitur, textum secundum istam gener litatem esse extendendum: qui' tit expresse esset falsus. DD multos alleg nitit. per quos ostendere volunt saepe generaliorςm esset rμbricam, quam nigrum. Ego verricredo, quod nullus id probet. Et respondeo ad potiores. Prinςipio allegant ii . in C. de relis, & sumpl. filia. lςael lsu&aleat. Et diςunt nihil tractari in ec de alea lusu aleat. Sed certe vos reperietis ia sic. in l. fin.quae de illis tractat,&quamuis ista i ri
56쪽
tamen habemu ςani hodie ppositam. Deinde alleg tit C De sponsal. & arris sponsal. & pr tenet. Et dicun t ibi nihil de proxeneticis tracta.
xi:sed ips no intellexerunt,quae dicerentur arrξProxeneticae, cum exdem sint, quae ibidem discuntur sponsalitiae, Item adducunt tit. C. Vt nemini liςeat in empl. spec.se excus & dς mun xe Sitoniae lib. io. dicςntes nihil ibi dici demunere Sitoniae. Ad hoc optime respondet Dominus Alc. in posterioribus libris C.Idem enim diacit esse de mu nere Sitoniae,ac si diceretur de muneret si umentandi, de quo tamen ibi tractatur. imi iter adferunt tit. De Capitat. ciuium cens, ςxim. lib. ii.ubi dicunt tit. generaliter loqui, t xtum autem specialiter de ciuibus Rom. sed respondeo tit, istum non explicite, sed implicitὰ loqui: neque enim habet tit Decapit. omnium mutum, sed tantum in d nite loquitur de caritatione ciuium: Et potest etiam responderi quod imo tex. ibi non loquatur tantum dς ciui pus R omanis,sed deliacunq; plebe Romana,si' Miti colligςre licet ex verbis ibi positis. Simili ter Fran.Curtius ' prsceptor meus adducebat a- Iiu est. C. Ne mancipi Christianu haereticus, vςl
Iudaeus,vel p/gan',vel postid*tivςl circucidat, ubi rex. tantu joquitur de Iudaeo. id respo debimus 3 Certe hic tit.diu nie torsit, sed quadonςscimus soluere, oportet scindere nodii. Egu ςdo tit. istum esse ' corruptum,&legi d bere, Ne Christianii in mancipium, haereticum,Vel pa-s num, Iudaeus habeat, vel possideat. Et haec dictio vidςtur colligi ex Theodosiano Codicet; uismilem habet tit. Allegant PD. etiam λ-ios tit. sed faci l is ad ips est responsio. Praetemodi upi ςti m DD. quod reperiantur tit. qui
57쪽
textui sunt contrarij. Verum multo minus il Iud arbitror esse verum. Allegant ipsi tit. C. de Praebendo salario, lib. io. Vbi l. subiecta dictis Iarium non debere praeberi. Ias .respondet ad il- Ium,dicens,hoc illum scilicet tit. non perfect) disponere, Vos clarius dicite, istum tit. non esse affirmative conceptum, sed ita intelligendum, quasi diceretur, de praebitione salarij: sic enim habemusti t. in f de haered. instit qui est positus in Instit. De exhaered. lib. Et ita conueniet istix
Occasione eorum,quae dicta sunt, DD. nostri quaerunt,quid in statutis ' municipalibus Armperiatur statutum,cui praepositus esset tit. gene- ratior an secundum tit.amplianda sit materiare sic ipsum statutum Exemplum, exstat statu- tum;cui titul' est de mutuo, & ne exceptio S. C. Macedoniani competat. In nigro nihil dicitu de ista exceptione, an sufficiat titulus ad abro- igandam istam exceptionem S. C. Macedoniani3
Et respondent DD. quod sic: Cum etiam in tu re ciuili tituli saepe sint generaliores ipso textu, & secundum istos tit. extendantur. Ego dixi hoc esse sal su na,& credo similiter in statuto esse dicendum. Cum enim titulus sit falsus, nihil ex eo inferendum est ad correctionem Iuris Ciuilis. Et pro hoc facit,quia videmus quotidiet titulos praeponi dispositionibus, non ab ipsi legumlatoribus, sed ab ipsis scribis& similibua personis. quemadmodum etiam factum est ira tit.' Decretorum,a quibus DD. communiter diacunt argumentum sumi non debere. Item facio in Auth. Si quis in aliquo. C.De eden.& l.2.F.dς fide inst.ubi dicitur, qudd si se instrumetum re
58쪽
dam non esse habendam. Sic ergo in proposito, cum tit. st qu si relatiuum ad nigrum,non debet admitti titulus,nisi quantum tractatur in nipro. Et hactenu quando titulus explicite gen ratior est. Secundo, quando' tit.implicice generalior est,quam si nigrum,id est,non expressis verbis, sed tacito tantum sensu per interpretationem generalior est, ille non est vitiosus, neque fal-Ius. Talis est tit. noster, Pereb. cred. Licet enim de verborum oblig.& se de omnibus coi tractibus non tractetur in sequentibus, tamen verificatur iste tit. in pluribus; quia est implicia te generalior,& satis est, ut comprehendat odines contractus potentia, licet ipso actu noli ceplectatur. Quaeritur nunc, an nigrum, qubdIta speciale est, amplietur ex tali generalitate tituli implicite λ Exemplum, Titulus statuti est, Filia dotata non succedat. Statutum tantum loquitur de filia dotata a matre, vel auia, Quaeritur, an statutum ex generalitate tituli debes at extendi, ita ut etiam filia dotata a patre non succedat Paul.de Castr.& communiter D D. dixerunt, filiam etiam a paterna haereditate excludi. Quid nos dicemus Ego credo ta Iem doctrinam esse veram, quod quando titi Jus implicite generalior est , ex sola vi tituli non liceat nobis argumentari: quia generalitas illa non venit ex propria significatione, sed ex quada interpretatione.l. si seruitus. sup. De se uit. urban. praed. Sed quando aliquid venit ex interpretatione, tunc recurrendum est ad similia. l.Non postitit opx.dell.ubi deinde ratio
potissim id est i ea D. Sed qui est ratio uti ro
59쪽
filia dotata non debeat succedere3 Certe non estalla, quam ut conseruentur familiae. Verum haec ratio multo magis procedit in filia a patre d rata, quam in ea quae dotata est a matre,vel auia: Ergo statutum extendendum est secundum g . neralitatem tituli: Sin veris statutum loquer tur in filia dotata a patre,& titulus esset gener 'Iis, certe statutum idcirco non esset extendendum, quia hic cessat ratio, cum matres non habeant familiam.Diximus hactenus de casu, qtia- do titulus est gen oratior nigro; nunc tria verb dicenda erunt de casu contrario,Si videlicet nigrum generalius est rubro.DD. plerunq; allegae
pro hoc tit, dς incest,& neph. nu pi,io Auth .col, dicunt quod ibi loquatur textus etiam de
illicitis. Gl istic qon dicit hoc; sed ista communitur est reprobata. &credo, quod illud ex eo plum non valeat. Qu ia quamuis istic de illicitis nuptijs dicatur, tamen ista omnia reseruntur ad
tex. repetita γάμους, interpres transtulit, illicitas nuptias. DD. dducut etiam alia exempla.Sed credo dicendum,non inueniri etiam nigrum, quod latius pateat,quam rubrum.Ben ς quidem multa incidenter nonnunquam in nugro dicuntur, quae in rubro non apprehenduntur, sed non principaliter; sed nos intelligimus
principaliter dici. I. I in dubitari. CDe haere instit. Posset autem hic dari instantia ex Auth . ricis: sed de ijs non curo. Iustinianus enim non
redegit eos libros in ordinem. Vnde a veteris
60쪽
. secundum membrum secundi notab. Barci est, qudd licitum est argumentari ab ordinetit. A lleg. to an l. Ideo Labeo. U. Reta amor. & glo. in s. j.C.Ne fideiussi.di t. dent. Ladeo Labeo, hoc non probat; dum. n. ibi dicitur, edictum ita esse ordinatum, idem est ac si diceretur, edicto esse ordinatum seu dispositit,ut in l. Marcellus, eod.
bat, quia dicit , qu bd argumentu a rubro ad ni grum valeat, sed nihil loquitur de argumeto ab
ordine. Vtrum autem istud argumentum ab o di ne valeat Certe sic, uti idem Bart. ostendit in 1. i. isdeconfir tui Induco DD. allegata I.ij. ff. desta hom.Sed circa hoc animaduertendum est, illud argumentum ab ordine valere, non ratione tituli,sed ratione materiae.
Glos. prima. Venio nunc ad glo i. quam diu
do in quatuor partes. In prima Acturs recitat varias lectiones t textus nostr Recitat aute tres ropotissimii: Nunc examinabimus istas lectiones: Prima lectio est, bene est. Haec lectio communis est,uti Odose.Alb. Paul.de Cast.& Alc. hic testatur ; & inuenietis ita legi in omnibus exemplaribus ante editionem Haloandri excusis. Alc autem haec verba, bene est, exponit, id est, bonum est. Allegat locutionε simi lem ex Te ent. Qubdbene sit tibi. Sed certὸ haec locutio huc non pertinet. Ego arbitror non inueniri talem modum loquendi, Bene est reserre: neque apud Latinos author es, neq; etiam apud I. C. Reperio quidem in l. diuo Pio. g. In venditioe.sside re iud. Benὰ est: sed hoc non congruit. Item inuenio lectionem, quae conuenit cum hac in terna in i in Lite. S. Bene. F. de constit. pec. Verum Haloan. etiam