Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

31쪽

eorpore vivo quassia vim antis epticum cortice inferiorem habet legimus in gallico quodam distrio, putredinem ab ea augeri) nec praesentem putredinem omnino supprimit. Infusio ligni coctioni praeserenda. Ad febres primum adhibitum est remibtentes et intermittentes, sed nihil specifici posside

ut adeo multa inertiae exempla auctores litteris consignauerint. Consert inprimis robori ventriculo restituendo, quod et ipse Ill. vir ex exemplis didicit. Facile patet, medicamentum et ad omnes morbos a labefactato intestinali tubo pendentes Conferre. Uentriculum, et admodum larga dosi ingestum, nullo modo grauat, nec nauseam vomitumque ciet, nec aluum laxat nec stringit, nec caloris,

nec alius molestiae sensum imprimit. Ad quasilae genus sinastrusam reserendam esse, P 4 Si iam anno IZ76. LINNEo cognitum fuit. Radicis cortex inprimis laudatur. Saporem notabiliter amarum habet absque ullo adstrictionis sensu. Co tex saepe inessicax est, forte trunco et ramis loco radicis detractis, nec perinde est, quam crassitiem cortex habeat. Conuenit inprimis in dysenteria, nulla diathesi inflammatoria praesente, alui profusionibus inueteratis, colica habituali, uterinis haemorrhagiis hysterico malo. Utilissima connubia cum rhabarbaro, cascarillae cortice, radice salep, pro renata sunt. -- Frigide expressum lini oleum pro usu interno commendandum est, quod pellucidum est, citrei coloris, acri sapore destitutum. Laud tur ad pectoris inflatiamationes, haemoplysin, C licam pictonum, dysenteriam, nephritidem, calculum, caet. Seminum, ex quibus oleum expressum est, plazenta vires resoluentes simulque emollientes summas possidet, externe imposita. Equi pulmonum inseri Ebus laborantes iis commodissime et efficacissime sanantur. - Herbae acetosellactvsum

32쪽

usum rarum esse Ill. Auctor adserit commendatissimus tamen Υ1ssoaeo de febri biliosa Laus annensi, aliis. Decoctione herbae ego in febribus biliosis haud facile carerem. Sal acetosellae acido sulphuris adulteratum saepe est. Essicaci stimam medici nam ubique constituit, sed vix, ob caritatem, adhibendam. Praecipitur ad Limon adae Saxoni eae pul-Verem, compositionem non inutilem, ad aestusti temperandum aestiuo tempore, et in leuiter febricitantibus admodum essicacem Prosera rotundi- folia nostris adhuc temporibus medicinam domesticam celebrem ruricolarum constituit. Vini inpri-inis spiritum ea inrundunt) Saponariam in chronicis morbis potus ioco cum aliis incidentibus, diluentibus datam subinde admodum essicacem observavimus, inprimis in morbis a viscisso spontaneo, acido Lythri uili cariae folia in puluerem trita dissi culter sumi poliunt, ob copiosam mucilaginem. Indi arrhoeis et dysenteriis conducunt a laxitate oriundis , sordibus non praesentibus. Laudantur et adlienteriam.

Hypericum perforatum hodie in desuetudinem

abiit, olim ultra omnem fidem et sanam rationem celebratum, vulnerariam tamen vim habet et ad phthisin pulmonalem Resoluit et coagula et ver mes necat. Hyperici oleum ad recentia vulnera,euposisti instar valere tamen didicimus) Tiliae flores magni IIl. vir non facit, aquam tamen eorum analepticam, carminativam gratamque habet proxime ad aquam florem naphae accendentem. Fraxini excelsioris cortex Peruviano nullo modo aequiparandus est, fuit tamen ante corticem Peruvianum detectum ad febres intermit.ntes multo in usu. Manna ex fraxino orno, fraxino rotundisolia et excelsiore Prouenit. Largiuntur et mannam pinus larix, pinus abies, aurantium, iuglans regia, salixi morus nigra,

33쪽

nigra, querna selia in Arabia, pruna, hedysari Athagi Lin. folia et rami, cistus ladaniferus

mel. Succus arboribus proprius est, nec ros de coelo delapsus. Adulteratur saccharo, melle. Vesti

gia mannae iam apud HIPPOCRATEM OCCUPrUnt.

Anisum stellatum sub finem Saec. XVI. ex insulis p.

Philippinis ad nos translatum est. Virtutibus aniso vulgari accediti Vt bonarum et utilium rerum immensam copiam, quae in omni modo praeclaro hoc Opere continentur, lectores aliquo modo praelibarent, quaedam tantum de iis decerpsimus. Sed in maximam molem increuisset labor noster, si omnia, aut plurima saltim, exeerpere licuisset. IV.

i. e.

Glandium quernarum historia et circa usum earum diaeteticum et medicum euerimenta, auctore Cl. MARX. Experimenta sua et obseruata circa glandium

quernarum tostarum V sum medicum Cl. vir, post b. sc HROEDERI epistolam, in promtuario Hannouerano, et peculiaribus aliquot libellis publici iuris secis. Confirmata partim propriis, partiris aliorum experimentis quernarum glandium essicacia, hoc libro earum historia ab antiquissimis temporibus, chemica experimenta circa eas instituta, morbi, ad quos quernae glandes a veteribus et recentioribus commendati sunt, caet- pertractantur.

34쪽

Alimen si loco quernae glandes priscis et recentioribus temporibus adhibitae sunt, Graecae tamen, Hispanicae et Balearicae glandes nostris longe dulciores et nuper adhuc quernae glandes cum aqua coctae, postea siccatae et in pollinem redactae cum farina seca lina remixtais panem dederunt gulae non admodum aduersum, et facile, sine ullo incommodo, serendum. - Gallinis ex glandium quei narum esu Ouarium corrumpitur, gallique coeundi cum gallinis facultatem amittunt. Eligit noster ad medicum usum glandes que

nas bonae notae, VermibuS non exesisS, ea Sque a

cortice purgatas, tostas et in puluerem redactas aut cum quarta Cameae parte decoqui iubet, aut in puluere, cum saccharo dari. P. a I. Glandes quernae chymico examini subiectae mucilaginem copiosam et constrin gentis facultatis

particulam continent, quam tamen tostione ex parte amittunt. Tostis facultatem nutriet,

tem, inuoluentem et roborantem doctiss. Auctor adscribit. P. 43. Pertractatis uberrime iis, quae auctores medici de glandium quernarum virtutibus medicis litteris prodiderunt, propria Nostri obseruata sequuntur.

Maxime conducunt tostae quernae glandes in caeli exta, tumoribus leucophlegmaticis inde oriundis, infantum utrophia, glandularum in infimo ventre obstructionibus, aliis stasibus in abdomine, corporis debilitate et lentis febribus inde oriundis. Vidit et Noster quernas glandes pulmonum tubercula, inprimis dispositionem ad ea, tollere, subinde etiam suppurantia. Stases humorum quernae glandes optime soluunt, nec acrimoniam aut irritationem secum coniunctam habent. In lentis febribus 'in- Primis conducunt, verum non in hiS, quae ab interna partium exulceratione Pendent. Conueniunt et

35쪽

et hysterico morbo et hypochondriaca affectione laborantibus, stas es humorum soluentes et spasmis admodum aduersae. Menstrui fluxus a taxia iis saepius restituta est. Mensium profluuium cum dolore et internis spasmis sedarunt. Conducunt et in aliis spasmis, asthmate, tussi conuulsiva, nec non intermittentibus quartanis, tertianis, quotidianis , iis adeo, ad quas nec medii sales, nec ipse

cortex Peruvianus valuerunt. Digestionem stomachi iuuant, aerimoniam delent, inprimis acidam , hinc in tussi stomachica admodum salubres. Gonorrho eam benignam, virulentae secundariam glandes quernae non tostae in puluere datae tollunt, nec non album fluorem, aliosque morbos a corporis uniuersali relaxatione oriundos. Ob robur, quod stomacho conciliant, et ad podagram,

arthritidem, et rheumatismos auertendos admodum conducunt.

Sequuntur obseruata aliorum circa gl ndium p. 73 quernarum usum Cl. Au ctori communicata. Ad cachexias glandes admodum valere et laxam aluum ab iis reddi Ac KERΜΑΝΝvs docuit. Sustulerunt et atrophiam cum conuulsionibus, vermeS necant, et taeniam adeo depellunt; iuuant hydropicos, urina citata. Ad strophulas non valuere, sed hae strophulae exulceratae fuerunt admodum rebelles, malignae, cum auditus dissicultate scrophulosa coniunctae, ad quas et aliae efficaces medicinae, me Curius sublimatus, caet. non valuerunt maxime autem hd leuiores glandularum obstructiones, inprimis humoriim acrimonia absente. Quernas glandes in intestinorum rei 3 δti QR', p. 7s malo hypochondriaco sine materia, aluo adstricta tardaque, febribus intermittentibus, cael. Conducere AvEN BRUGGER, V a docet. Ad mesenterii obstructiones et suppurationes cum lente febre Tom. XXHIL Para L C GoLD

36쪽

GoLDHAGENI vs, V. Cl. eas felici cum successu adhibuit. - Quernae glandeS aqua maceratae ad suibus pinguedinem conciliandam pluS, quam aridae,

Addita sunt utili doctoque libro ea, quae WEI-KARous, V. Ill. circa glandium quernarum usum ad neruorum morbos obseruauit.

i. eo

De noua methodo, morbos pertinacissimos sedem suam in infimo ventre habentes, inprimis malum hypochondriacum, tuto et funditus sanandi, Auctore IOANNE KAEΜPF. Methodum nouam morbos pertinacissimos abdominis sanandi inuenit pater Nostri, practicus

quondam celeberrimus, felicissimus. Quum nempe cum summo dolore animaduerteret, morborum maxime rebellium causiam in abdomine latere, medicamentaque sic dicta visceralia ad eos ut plurimum inutilia esse, clysteres ex visceralibus medicinis infestino recto coloque iniectis tentauit, suo cessu XXX annorum felicissimo. Ipse autem scribere quidquam quum non vellet, filio, celeberrimo huius libri auctori, spartam demandauit, hanc suam

37쪽

sitam methodum in inaugurali disputatione sis,

quae cum aliis eiusdem argumenti a cognatis Cl. viri prosectis, in Ill virorum H AD RI et BALD INGERI collectionibus recusa legitur publici iuris faciendi. In introductione caussae explicantur, quibus P medici aegrique indum sunt clysteres odio acerrimo prosequendi, in primo autem operis doctissimi capite de in farctibus viscerum abdominalium in genere, et de materia in farciente speciatim agitur. Infarctus Cl. Auctori is status praeternaturalis Uasorum sanguineorum abdominalium, venae portarum et uterinorum est, quo a lente circulantibus, tandem stagnantibus, male mixtis, varie Corruptis, crassis, tenacibus, polyposis et induratis humoribus sanguineis implentur in sarciunturque, aut etiam quo serum in vasis, glandulis et tela cellulosa stagnat, exsiccatur, aut varie corrumpitUr.

Degenerationes sanguineae, quo in Arctus inducunt, sequentes sunt. Genus I. a spissioribus, terreis, ponderosis, oleosis, inflammabilibus magis cohaerentibus, nigricantibus partibus sanguinis constitutivis maxime pendentes. Species 1 sanguis spissior, grumosus, coagu latus, blandus tamen et odoris expers. 2 massa sanguinea non solubilis, admodum cohaerens, fibrosa, membranaeea, carnosa, aut polyporum, aut Concrementorum carnosorum forma decedens. 3) sanguis exsiccatus, non cohaerens, adfusa aqua

instar nigri pulueris subsidens faex sanguinis te-n a, pinguedinosa, picem referens, vario Colore Praedita, saponem solutum aut picem liquidam referens. S) scybala rotunda, mox mollia mox dura. Genus II in farctiuum serum, aut lympham sero remixtam comprehendit, pituitae nomine in-

38쪽

signiendam, a seri depositionibus seculentis et alterationibus aliis oriundam. Species I. massa oui albumen referens, aut gluten, quo scriniarii utuntur, magis vel minus pellucida, glabra, elastica, frigore condensata instar gelatinae tremula, quae et in fila subinde duci patitur.

a) materies minus cohaerens, magis foetida, caseum recentem reserens. 3ὶ materies cinerem referenS. 4) admodum cohaerens, tenacissima, fibrosa, membranacea subinde materies. s) materies gummosa, gypsum reserens. Vterum a sanguinis

fece, sordibus pituitosis subinde blandis, subinde

admodum acribus, concrementis carneis, polyposis insarciri vidit. Primum insarctus genus veteres sub morbi nigri, alterum sub pituitae nomine descripserunt. Primi generis prima species viplurimum post intemceptas haemorrhagias oritur, altera tenacitatem suam a sero admixto habet, forte et a ferreo principio nimis sorti, temperamento calido, Cael. Symplomata violentissima, quae, dum hi grumi secedunt, oriuntur, ab irritatione maxima a pressione et extensione vasorum explicanda sunt. Vidit doctissimus Auffur talem materiam lumbricos terrestres reserentem vinae dimidiam partem longitudine supdrantem, manifeste in vasis sermatam. Concrementa informia in intestinali tubo formari videntur, lenta polyposae materiei appositione. Tertiae speciei materies maxime ex terreis et inflammabilibus sanguinis partibus constare videtur, glutino putrida fermentatione soluto et humiditate aestu

dissipato. Quartae speciei oleosum biliosum et

seri pars admixta esse videtur. Viplurimum haedm teries acerrima, aut acida, aut putrida est, subinde tamen et blanda. Acrimoniam, adeoque et malignitatem, a caussis accidentalibus stagnatione in pri-

39쪽

primarum viarum cavo, materiis morbidis aliis,caei. aequirit, benignissimamque talem materiam in acerrimam mutari his caussis Noster vidit. Hanc atram bilem vocat. Illi acidum essentiale non est; vidit Cl. A. primum cruorem acidum odorem spirantem, postea autem putride olentem decessisse.

Subinde et malignissima atra bilis acidi expers fuit Alterum genus in farctuum, pituitam, longe ste p- 3

quentius, quam primum genus, Noster obseruauit. In omnibus inprimis ex hypochondriis laborantibus ad est, dissuadente licet hoc vegeto Oris Colore. Prima species pituitetm vitream comprehendit, quae ex gelatinosa seri substantia constare videtur et ad acidam naturam prona est. Periculosissima est, si putridam et corrodentem naturam acquisiuiti

Medicamentis interne datis debellari non potest; solis clysteribus. Altera species serum inspissatum est Aqua persecte miscetur, flammam concipit,

foetetque, carbonibus ardentibus iniecta. Pus, verbo, licet non sit, tamen omni modo reserti Hae seces, ubi putridam sermentationem ac lubrunt, abdomen stupendo modo inflant, et quoad efffectus bilem atram malignam reserunt. Quartae speciei concrementa, mire subinde, florum, eae instar formata sunt, et tophum referunt.

Subinde et mucus odoris expers, qui in fila duci patitur, educitur. Distinguitur a pituita plures

oleo fas et salinas partes continente, in eo, qu0st citius exsiccetur, in aqua dissicilius soluatur, sundumque petat, in calida aqua non tam lacile coaguletur, putridam naturam non acquirat, nez in concrementa degeneret, sed exsiccatas crustas formet. Subinde et hic mucus variis cruditatibus et aliis insarcientibus materiis remixtus, singularem insa ctus speciem format.

Dysen

40쪽

Dysenteria multi sanantur in arctibus in infimo ventre laborantes, et qui infarnibus laborant, alui profluuiis dysenteriam reserentibus admodum leuantur. Hinc dysentericos iam ante morbi insultum insarctibus laborasse putat, viditque in- farcientis materiei species omnes in dysentericis

decedere. Infarcientis materiae putredo non admodum metuenda est; putridissima enim in corpore humano vivo diu sine noxa saepe geruntur. Si corpori interitum inseritus minantur, iis semper deleterii quid admixtum esse debet, tale forsan fermentum, quod febres malignissimas, putridissimas producit

Forte et simile, aut magis corrodens fermentum ex putridorum infarctuum cum alia quadam Caco' chymia coniugio Oritur.

SQ Stupenda subinde pituitosorum insarctuum quantitas, inprimis cum primi generis quarta specie excernitur; subinde intra XXIV. horarum spatium X. vel XII matulae hac materia repletae sunt, ita, Vt, qui haee pro veris habere possit, ocularis testis esse debeat. Ad tam copiosam talis pituitae generationem in quibusdam aegris singularis tantaque dispositio locum habere videtur, ut omnem san guinem in talem naucum liquari putes C au si a non in sola atonia et acrimonia sita est, sed in singularisu dam incognitaque nobis cacochymi , fermentove coagulante et irritante, quae sola receptaculorum perfecta depuratione deleri potest. Haec pituita aluo copiosissime, pulmonibus rarissime, subinde, vicissitudine quadam intercedente, p romnia colatoria educitur. Periculum ex horum infarctuum decessu magnum non est, nec morte N0ster metuit, symptomatibus et vehementissimis ingruentibus, dum a sua curatione pendent. Vit etRmen periculum est, si aegri viribus exhausti admο-