Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

51쪽

guttae, seammonium, caet laudantur, haeque fortissit nae alias medicinae pigrum et a pituita praefocatum canalem vix mouent. Sanauit nuper in delicatula muliere agyxta hydropem a bile oriundum, a tota re medico doctore praepostere aluum et urinam mouentibus sortibus tractatum, quum tartari cremori et tamarin dis cessisset, trochiscis

alliandat et tiliae granis. becessit pituitae copia enormis; sed aegra ad mortem usque sere purgata est . Hinc medicinarum drasticarum summa subii de essicacia, hinc agyrtarum fama, pulueris Albhaudiani laudes lLiberis ab in sarctibus primis ex maxima parte

viis, in eo cura medici versari debet, Ut robur pamtibus relaxatis restituatur, idque obtinetur maximo talibus roborantibus, quae lente simul soluunt ealuum ducunt. Maxime eum in finem laudatur Peruvianus Cortex Crem Ore tartari remixtus, qui in- farctus potentissime auertit, et alui obstructionem pertinacem leuat. Laudantur et amara aromatica cum vino Hispanico infusa, nec non solubilis mars, roborantibus uuptus. Vitrioli spiritum nos, qui I aenis fianis morbis laborantes frequentissit ne vidimus et methodo sua aliaque plures sanauimus. ad hunc finem maxime adhibemus subinde cum aliis roborantibus nuptum. In roborantibus trifolii fibrini extractum bene praeparatum maxime amamuS, vitrioli spiritus particula remixtum. Pituitam resoluit optime, essicacissime, chelidonii maioris eratractum, potentissima medicina, plurimis a Cl. RAEMPF1o valde laudatis medicinis, quod experti didicimus, certe et omni modo praeserenda). Si vero acris quaedam impuritas infarctui adiuncta est, visceralibus medicinis hanc acrimoniam lenientia adiungenda sunt. Generalia nota medi-

uis satis, sed selecta, qualia a tanto viro exspectari Tom. XXm, Panr L D possunt,

52쪽

Pollunt, Primum exponuntur, postea methodus acrimoniam ad cutem derivandi traditur. Retrograda exanthemata aconiti essentia efficaciter expellit. Venerea aerimonia praesente, antimoniali sepone remixtum aconiti extractum morbum liastulit, ad quem mercurius non valuit. Arthriticam acrimoniam debellat guaiaci puluis cremore tartari, extracto aconiti et cortice Peruviano remixtUS, ne non antimonialis sapo gummi ammoniaco et gua- iaci remixtus. Sc osulosam acrimoniam eorrigunt aquae SchWalliei menses, antimonialis sapo, suetaque alia medicamenta, herpetum VeΓO .aerimo

niam sueta aliis acrimoniis, simul praesentibus adversa. Haec certe non sussiciunt Nos, in uberruma varia ad herpetes medicamenta tentandi occaso ne, vinum antimoniatum H UNITAMI, Certo mo

do praeparatum Viplurimum, admodum essicax invenimus i sed certum est, LORRIO, U. Ill. iam ΠΟ-tante, ad Omnes herpetum species unicum medicamentum non valere). Specifica virtus floribus sulphuris esse videtur ad acrimoniam a sanguine haemorrhoidali anomalo. Cancrum JAEGERVS tinistra antimonii ΤHEDRN11 sanauit. A temorum irritationem, inprimis ab acido, valde respiciendum est. Quamuis recentiores --no certe ausul antaeidis medicinis omnem vim denegent, insignes tamen et omnem exspectationem superantes effectus negari non queunt abso

bentium subinde satis ridiculo absurdoque mod compositorum. Stupuit Noster effectum pulueris

ex cochlearum festis parati ad insantium conuul- sones. Nota sunt, quae uoERHAAv1VS in epi' stola ad n Ass/ΝDvM de essicacia mixturae suae antacidae profert. Si autem et omnes in sarctus decesserunt, curatio tamen non penitus absoluta est. Morbi, quos

53쪽

induxerunt, ob resorptionem praegressam, neruorum consensum, zael. perdurant, viditque Noster, saepius phthisicos suprerrium diem obiisse, licet in- farctus copiose decederent. Ad resolutionem tali in casu, simulque ad nemorum assiectionem inprimis respiciendum est. Maxime utilis fuit tartarus

emeticus cum aqua solutus et cum mixtura RTVR-Ra1, effervescentia durante exhibitus.

Vterinorum vasorum obstructiones Vterique p. 3as varia concrementa inde nascentia clysteribus ex rubiae tinctorum, leuistici, curcumae radicibus, rutae, phamaed OS herba, et interno myrrhae, asactfoetidae, saponis antimoniati et extracti hellebori nigri usu sanantur. Uino mediCato ex vino rhen no, cinnamomo, fructibus aurantiorum immat ris, rubiae tinctorum, Curcumae radicibus, ch maedryos herba et serri limatura ad libras circiter duas epoto mulier per XUIII rnenses grauida . quavpost septimum mensem nullum eluS motum pediceperat, conuulsiones experta est, iisque sine lensu durantibus cuin sonitu foetum edidit, mumiam

referentem,

Cura denique exponitur in arctuum decedemtium, symptomatumque subinde violentissimorum

cum iis coniunctorum. Maxima curationis pars iaspasmis leniendis versatur, et in putredine minuenda. Ad robur restituendum vinum Rhenanum maxime, Ceu summum analepti cum laudatur. Capiti medicamentorum quorundam a Cl. viro laudatorum praeparatio addita est. Septimo capite diaetetica curn iis continetur. P. 3 7- Laudantur inprimis radices et plantae Oleraceae, Poma, horaei fructus, vegetiabilia acria, antiscor-butica, anti septica, oua, haleces, carnes fumo induratae, salsae. Nocet asparagus siccis et irritabilibus, imo sanguinis sputum et arthritidem conci D a tali

54쪽

at. Maxime essicaces sunt lactuca, spinachia, po-inu. Lactuca inprirnis atram bilem essicaci ssime temperat. - Pituitam . in debilibus inprimis, semen sinapi cum aqua decoctum et saccharo edulco-xatum egregie resoluit. Obsunt autem in sarctibus laborantibus morbumque augent, imo progenerant, medieamenta sanguinem in spissantia et impuritates augentia, legumina omnia, cibi farinacei, male cocti, ouis, pinguibus substantiis remixti Ρolentam ex farina non fermentato paratam insentibus permittere Cl. vir necessitate coactus est: ex fermentatis enim substantiis parata fermentationern, ventris insationem , tormina excitauit. Obsunt cibi admodum nutrientes, vita otiosa exsistente, pinguia, dura, sun-gi. Noxii potus sunt cereuisia non aut non penutus sermentata, quae ob inflationem, et insignem,

quam inducit partibus, grauitatem, in farctibus generandis admodum faue0 frumenti spiritus. Cassea non penitus damnatur. Certe nil generandis insar-ctibus pituitosis et pituitoso - sanguineis, atrabitariis, magis fauet, quam Casseae rancidae tenuissima decoctio copiosissime ingesta, instar omnis paene albinenti et potulenti. Dum vita sedentaria accedit, haec insusuum causa omnium maxime frequens est . Vita mollis et diaetae tenuis noxae, quaS inprimis in iis inducit, qui sorti diaetae adsueti fuerunt, praeclare pertrai tantur. Et nos, dum Halae Saxonum medicinam exerceremus, Westphalisque ibi degentibus viplurimum ex hypochondriis

laborantibus victum tenuem, leuem, digestu facilem praescriberemus, nullum sanare potuimuSTandem indignabundi praecepimus cuidam admodum ex hypochondi iis aegro, ut pane vernaculo et lardo suo vesperetur. Sic hic, sic multi alii restituti sunt, indicio manifesto, morbos eorum a

solius

55쪽

solius diaetae mutatione obortos fuisse. Tum, mutato victu, medicinae admodum pro secerunt, quum antea obesse viderentur . Exponitur etiam, quantum frumenti spiritus abusus ad morbos inserendos Conserat, et quomodo, ubi in consuetudinem

hic abusus transiit, infelicibus cupido spirituosi potus detrahi possiti Tartarus emeticus parca dosi

spiritui admixtus, ut nauseam perpetuam, et vomitus aliquot concitet, maxime laudatur, nec non

medicinae stomachum ab acido et pituita purgantes, posteaque roborantes, nutrientes.

Vim medicam et diaeteticam insignem limaces possident, coctione facile cum aqua dissoluendi. Tales decoctiones ad morbos humorum penuria et virium iactura oriundos essicacissime tollunt. F brem hecticam haec decoctio partim minuit, pst tim sanauit. Eadem et oua, ostreae, sed modo non tam Meaci praestant. Demum de miner lium aquarum ad infarctus usu agitur. octauum caput historias aegrorum LXIV con- p.

tinet, dicta in libro illuscrantes, raras, admodum notabiles, sed in epitomen vix redigendas. Adiecta libro aenea tab0la, rudi paululum Minerua sculpta, coli intestini situm et cum aliis visceribus

et intestinis nexum exprimit. Legentes hunc librum et relegentes mirati sumus vehementer doctissimi Auctoris, praes ici modici in Germania vere celeberrimi, οιηριβειρον in Ob seruando, enucleando et dilucidando morborum dirissimorum decursu, obseruandi studium pertinax, singulare, veri studens, et immensam plane rerum

utilium scituque necessariarum, omnium sere morborum diuturnorum curationem illustrantium copiam, ex copiosa, fida, diuturnaque obseruatione petitam. Dolent medici, morborum diuturnorum historia et curationis methodo exacte descri-

D 3 ptis

56쪽

ptis nos destitui. KARΜPvio spartam mandate: res acta erit. VI.

Historia doctrinae de aeris bonitate exploram

da, auctore IOANNE ANDR. SCHERER. Notum omnibus est, doctrinam de aere nostris temporibus experimentis et obseruationibus Clarissimorum virorum plurimum incrementi cepisse, multaque ex his experimentis in aegros COmmoda, momenti summi redundasse. Plurimis simul experimentis doctrina de aeris bonitate, laudabili pro variis aegris qualitate, adornata est. Haec e Perimenta omnia Cl. Auctor in inaugurat i sua di sertatione, eudimetria, flue methodus i astris atmosphaerici puritatem et salubritatem examinondi Vindobon. I78a in Suo colligit et in concinnum ordinem redegit, in hoc vero libro uberius exposuit. Primo hoc volumine modi tantum aeris bonitatem explorandi exponuntur. Primum de aere nitrosi acidi agitur, ceu notissimo adminiculo, quo aeris bonitas explorari potest. Primam illius men

tionem fecit 1OANNES BAPTISTA VAN HEL MONT, experimenta cum eo iam RoBERTUS BOY

57쪽

TE, MAGO , HECHER Us instituere. Doctrinas de aeris bonitate exploranda verus inuentor HA

LES IUS est.

De parano nitro J nere ulterius agitur. Exstanno cum nitri acido 1 oluto copiosissime, ex ferro cum difficultate quadam paratur. Consormem ma xime nitrosum aerem cuprum et argentum vitium suppeditant. Modi varii apparatusque ad hunc aerem parandum copiose exponuntur. Transitus ad naturam et compositionem nitro flaeris est. Desumta omnia sunt ex recentiorum

Operibus, PRIE STLEVO, SCHETLE, LANDRIANI, INGENIIOUS, FONTANA, ACHARDO, BURGMAN

No, aliis, ordo tantum rerum dicendarum a Cl. auctore profectus est. Proprietates nitrosus adrpIias habet, ut, si diu super aqua sontana asseruetur, decomponatur, sensimque omnes suas qualitates perdat, aeri spirabili admixtus elasticitatem suam amittat, quam proprietatem iam HALEsius detexit, aerem omnem spirabilem minuat, quod pariter iam ab HALEsto visum est, quod spirabilem

aerem eo magis minuat, quo minor in hoc aere

copia phlogisti exsistit, quod spirabilem aerem eo minus minuat, quo maior phlogisti in eo contentic0pia est, aeremque phlogisto perfecte saturatum

plane non minuat.

LegeS autem, quae ex his qualitatibus stabiliri possunt, hae sunt: Aer atmosphaericus eo purior, spirabilior, salubrior est, quo magis, mixtuS ni troso aeri, minuitur; eo magis vero impurus, et ad respirationem ineptus, quo minus sub hac miscelaminuitur. Quilibet aer, tam naturalis, quam arqtificialis, qui nitroso aeri admixtus, nullas sensibiles mutationes patitur, malus, nocivus, suffocans, lethilarus est.

58쪽

P. 24.

Eudio metrum PRIES TLEYUs inuenit: FONTΑ-NA Et i,ANDR NI perfecerunt. Describuntur omnes eudit metri, quoad formam, structuram, compositionem, a Cl. ViriS, PRIR STLEYO, LAN

DRIANI, INGEN HOLIS, DT MAGE AN, I UD IG, WHITE, DE SAUSSU RE, SCHE EI. E, SENNEBIER,

aeo NTANA, CAVAr.Lo inuenti, modique, quibus aeris atmosphaerici qualitates aeris nitrosi ope detegi possunt. Exponitur tandem moduS aerem p rissimum a phlogisto vacuum examinandi. Explicatio iconis operi addita est. In primo hoc volumine instrunaenia ad aeris explorationem idonea descripta erant, iam in altero usus instrumentorum describitur. Laudatur prae aliis

eudiometer a CI' ΡONTANA inuentia S, taxatur is, quo PRIE STLEYIIS usus est: maxime autem reprehenditur a Cl SENNABIER inuentuS. Transitus ad regulas est in aeris exploratione obseruandas. Licet aere gaudeamus et instrumentis ad explorationem admodum opportunis, tam euhabitus quidam ad experimenta instituenda re lubritur. Inter in inprimis uniformiu semper experimenta instituere. Experimentis fallacibus inprimis ansam dant impersecta elidi ometri structura, medii, quo aer probatur, imperfecta qualitas, habitus et praxeos defectus experi mensa toris, et causae demum accidentales. Eudiometri vitiosae structuras

tur. Nitrosus aer ab aqua facile decomponitur, hinc in angustis tubis experimenta instituenda. Quum a variis metallis varia qualitate obtineatur, semper ex uno eodemque metallo aer adhibendus est, et quotidie nouiter praeparandus, quum ab aqua facile corrumpatur. Aquae adeo variae ex- Perimenturum euentum diuersum aliquo modo reddunt.

59쪽

reddunt. Minuitur longe ma Sis communis aer, si aqua pluviatili experimentum instituitur, et misce-la valde agitatur. Praeferenda ad experimenta aqua destillata est, aut saltim semper ex uno eodemque fonte desumta. Obest exacte probationi omnimodo mercurius. Respiciendum diligenter eo est,

ut in aquam nitrosus aer non demittatur, nisi omnibus aeris bullis ex aqua evanidis; dubium enim experimentum inde redditur. Aquae etiam certa

semper in aequali tubo altitudo e sie debet. Obseruandus in aere explorando simul status barometri et thermoni etri est. Tentatus in variis locis aer semper opinioni de eo communi respondit. In sanis locis sanus, in male sanis male sanus suit. Allegantur plurima Europae loca urbesque et aeris bonitatis gradus in iis obseruati. Goettingae aer fide maxime digia' modo exploratus est, simulque primae tabulae eu-

diometricae consectae sunt, a viris Cli. PICRELIo

Patet ex omnibus experimentis cum almo P, Io Isphaerico aere institutis, aerem semper determinatam quantitatem aeris a Phlogisto vacui continere, variam eius bonitatem a locis et aliis causis pendere; marinum aerem puriorem et salubriorem terrestri esse; campestrem aerem urbanum puritato superare; aerem hyemali frigore durante purissimum es e, aestate vero, autumno inprimis, magis impurum; aeris bonitatem a calida in hyeme te pestate mutari; ventorum vicissitudines multum

ad mutandam aeris bonitatem conferrei ventOS Rmari venientes purum aerem, maxime sal brem, secum vehere, aridas vero et aestu urentes terras perstantes nocivum aerem habere; atmosphaeraequalitates continuo mutari.

60쪽

Mutatur atmosphaera continuo et ab esiluuiis omnium eorum, quae super terra sunt, Corrumpitur, phlogisto inficitur. Hic vero aer partim a foliis plantarum purgatur, partim et a maribuS veritis quassatis, quorum aquae aeris phlogiston recipiunt.

P. 1 37. Appendicis forsan loco operi additum est te tamen de instuxu phlogisti in atmosphaera haerentis in corpus humanum. Phlogisti insignis copia in corpore humano generatur, eius vero pars per culaneos poros et pulmones educitur. Pulmonibus phlogiston educi phlogiston probat, quo aerdephlogisticatus, dum ex pulmonibus exspirando

emittitur, impraegnatus est. In omnibus respirationis explicationibus ea fidem maximam habet, qua aere inspirato vitale in pulmones principium ferri, exspiratione igneam materiam educi creditum est. VII.

Meteorologie appliquee a la Medecine et a l'agriculture, ouvrage qui a remporte te prix au jugement de l'Academie Imperiale et Royale des Sciences et belles lettres de Br xelles, sur te sujet propose en ceS termes ride ire la temperature la plus ordinatre desosaisons aux Hys-bas, et en indiquer les ii senuences, tant fur roeconomie animale que MVegetate, mariuer les suites lachetisses, que