Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

41쪽

dum irestabiles et animo delem sunt, si duranso

excretione diaetae vitia committuntur, coitus celebratur , alii animi adfectus accedunt, si materies morbida nimis maligna, nimis copiosa est, labris vere inflammatoria aut putrida accedit intestina

visceraue iam antea alio modo non superando adfecta more, si gangraena oborta est, si asthmata

Conuulsiva, aut apoplexiae accedunt, aut muta in arciens materies in alias partes deponitur. Omni aetati infarctus communes sunt, maximΘtamen viris senibusque. Vidit Noster in puero sex annorum varioloso morbo demortuo ventriculi et cardiae vasa sunguine polyposse, nigro, turgida Sed haec sorte et a morbo; symptomata enim morbum antecedentia quaedam, non omnia Pr bant. Vbi ad inseritus alius morbus aecedit, semper vitae periculum imminet. Prioris generis in- farctus mulieribus non admodum frequentes sunt, nos copiosissimos, frequentissimos, longe frequentioreS, quam in viris, in farctus sanguineos in Deminis nostris admodum sedentariis obseruauimus) pituitosi frequentioreS. Morbi et symptomata omnis generis ab insariu-bus oriuntur, et peiores redduntur, quoniam ob structio vasorum sanguiferorum in abdomine semguinis circulationem intercipit, partes infarctuum impurae separantur, sanguini admiscentur, massam eius corrumpunt, ad alia viscera deponuntur, ibique morbos, genio licet admodum differentes, ab Vna tamon eademque caussa pendentes, prodi 'unt. Subinde ab alia parte ad aliam migrant, morbosque indole admodum diuersos, mira vicissitudine, inducunt. Potest etiam vapor a materia infarctuum fermentante adscendens multa neruorum mala inducere, nec non meruorum consensus. In-

farcta intestina vicinis partibus admodum molesta

si fiunt,

42쪽

fiunt, inprimis colon intestinum. Dirissima symptomata doctiss. Auctor aliter lenire saepe non potuit, nisi insigni durorum scybalorum ex ano Copia educta. Spuria an eurismata saepissime ab in- farctibus produCuntur. P 7λ au De ii a tuum altero capite pertractantur. Omnia, quae naturalem sanumque s fatum fluida. rum et solidarum corporis partium hoc modo mutant, ut liber et aequalis sanguinis per canales suos transitus turbetur intercipiaturque, in arctibus ansam dant. In farctibus inprimis fauere videtur ea sanguinis corruptio, qua sanguis generatim, inprimis autem serosa eius pars, ad coagulationem et condensationem prona redditur, aut nimis magnam consistentiam acquirit. Fermentum in Primis, Certis anni temporibus in aere dominans, lymphatis e sanguinis partis coagulationem inducit. Tale se mentum sub hyemis finem inprimis frequens est, et Corruptione, quam in bile inducit, simul agit Inducuntur in farctus Batavis familiares plumbi et vi-Π0rum plumbo mangonisatorum usu; multum etiam ad eos generandos chinae cortex, serrum, Opium,

praepostere adhibita sinprimis ad febres , conserunt. In animi asse libus metus cum terrore ad inseritus generandos maxime consert. Vidit Cl. Auctor in homine post ingentem terrorem cum metu subito

demortuo arterias vacuas, venas sanguine coagulato turgidas. Multum etiam ad infarctus generandos metastases materiarum morbidarum, nez

non suetae sanguinis profusiones interceptae faciunt. Si tus etiam corporis sedentarii multum adens generandos confert. in nostris regionibus in- farctus sanguinei et pituitosi admodum frequentes, et omnibus aliis morbis longe frequentioreS, a Vita admodum sedentaria, inprimis in puellis ab annis tenerrimis ad annos, quibus menses prorumpuΠ

43쪽

continuata, corpore antrorsum admodum flexo, victuque ex camea tenui, admodum aquosa, cum pane casseae decocto intrito, maxime oriuntur.) Obstructiones glandularum mesenterii, a vitiata digestione et chylo vitioso generato facile oriundae ad tales in farctus multum conserunt caussamque morbidam constituunt recentioribus omni modo neglectam admodum frequentem, vitae insidias maximas struentem. Manustupratione sanguini pars maxime fluida ipsi vitalitatem quandam praebens adimitur, hocque modo infarctuum origines facillimae fiunt: nimius autem ad venerem pruritus lasciuiaque, uterinus adeo mulierum furor vlpturbinum a glandulis partium verendarum et mesenterii obstructis oritur. Omnium autem frequentissima in farctuum causisse abusus potuum spirituosorum, in primis frumenti et vini spiritus, elixirii stomachici myttii, Moughtomi, studia immoderata, et post exercitia corporis intensa quies otiosa sunt. Febres intermittentes roborantium usu nimis mature suppressae r solutis in Arctibus viplurimum restituuntur, cum iisque in farctuum symptomata, post eaque et sebriles insultus cedunt.

Tertio capite signa in farctuum pertractantur. p. 13Mali hypochondriaci symptomata in arctum in

visceribus latentem utplurimum indicant; raro enim malum hypochondriacum sine materia observatur. Sic et parui momenti digestionis vitia suetis medicinis non cedentia sub usu ciborum digestu dissicilium mitiora periodice ingruentia in arctus in vena portarum latentes indicant. Insarctus scabies indicat, dum sine contagio, praesentibus inprimis conaminibus haemorrhoidalibus, nascitur. Tarda hypochondristcorum aluus saepissime in farctus in infimo ventre praesentes indicat. Eosdem et cor-

44쪽

dis palpitatio, phlogoses Vagae, sputatio copiosa

hypochondriacorum, urina turbida, facile laetens, cum sedimento tenaci, sursuraceo indicant. Bilis

atrae urina plumbea, atra, ned non sudores tenaces , foetidi signa sunt. Ex sanguine vena emisso inserinium certa signa desumi non possunt. Ex obesitate corporis subitanea in arctutam suspicio nascitur. Haemorrhoides viplurimum cum in farctibus coniunctae sunt; vidit Noster saepius et in haemorrhoidibus maximo regularibus, post viscerales clysteres adhibitos, sanguinem ex intestinali tubo, crassum, corruptum, Putridum, polyposum , decessisse. Et ex Cl. CLOS-s1I experimentis haemorrhoidum symptomata pro

inserituum symptomatibus haberi possunt. Omnes

morbi periodico modo incedentes in arctus aut cruditates saltim in infimo ventre indicantios a viscerum infimi ventris statu praeternaturali mutari iam veteres docuerunti Infarctus prae sentes semper indieat mutatus oris habitus verbis vix describendus, anxietatem et moerorem indi, Cans. In omnibus autem insarctibus cognoscendissigna plura combinanda sunt, simulque ad caussas Praegressas, ad morbos comites et subsequentes respiciendum. Loca insarctuum symptomata topica indicant, pressionis, grauitatis intolerabilis sensus, anxietas, cordis palpitatio, tumor loci affecti. Haec symptomata, si in splenis regione apparens, splenem adfectum esse indicant. Hepatis adsemonem dolor in humero pertinax, spasmodica et irritans in gula

sensatio, simulque oris mutatus color, sapor am TUS, Caeti Vasorum ventriculi infarctum tensionis, pressionis, grauitatis in stomaehi regione sensus, saepe eum tumore externo, manifesto, oesophagi

constri lio, singultus, soda, cardialgia, nausea,

45쪽

conamina ad vomitus conuulsiva, vomitus pituitas striis sanguineis remixtae, et sanguinis grumosi, in viris haemorrhoidalia, in feminis fluxus menstrui, conamina inordinata. Subinde tamen hi in Arctus per longam annorum seriem durant, priusquam per sanguinis vomitum sese manifestent. Vteri infarctuum signa sunt fluxus menstruus inordinatus , sanguis praeter naturam mutatus decedens, palpitatio, anxietas, phlogoses, urina mucosa, dolores hos, qui partum accelerant, reserentes abdomen tumidum, caet. Tales in farctus

grauiditatem, hydropem, saepius simulandi Talium in farctuum signum omnium minime fallax in a

cientis materiae decessus est.

Pituitosos in infestinali tubo insarctus notat

sensus ingratus, saepe corroden'. in ventriculi r

gione subinde ardentem sodam, subinde et glaciale frigus, quod vitreae pituitae proprium est) r

ferens, appetitus desectus, nausea, ructus acidi, nidorosi, anima foetens, in aliis fames praeterna turalis, pectoris oppressio, pulsatio in scrobiculo cordis, pulsus intermittens, tussicula, colicae, animus ad varios adfectus, sine causia manifesta procliuis, Caet. Taeniae inprimis praesentiam *pt0mata pituitosorum in arctuum exacte reserunt; taonia autem praesens sequenti experimento a Cl.

CLossio Nostro communicato certe cognoscitur.

Terebinthinae drachmae sex cum oui vitello in aquae libra soluuntur, eaque solutio aegro, prius' quam cubitum petat, intra duarum horarum spatium deuoranda datur. Praesente taenia, partes illius noctu aut mane semper decedunt. Comitem in Arctus viplurimum habent acrimoniam acidam et biliosam Pituitosis in arctibus glandularum me senterii obstructio et atrophia maximo QOgnata

46쪽

cognasa est; haec vero obstructio in adultis ex solo tactu cognosci potest.

Quum ex materia per aluum decedente multum circa in Arctuum naturam concludi possit, medicus et in ea exploranda maxime attentus esse debet. Sed decedentia praeter naturam saepe a cibis, medicamentis, Cael. pendent. Vidit Noster globulos adipolas vomitu in viro decessisse verusci nurn adipem manifeste reserentes ab eoque pendentes. Calculos ab alio per aluum euacuatos Noster quum igne examinaret, odorem fumi, saccharum reserentem obseruauit, posteaque Penitus perspexit, hos lapides sacchari candi ab aegro deuorati

particulas esse. p. I9s. Quarto capite de morbi, inprimis per cisteres viscerales curatione agitur. Omnia eo redeunt, ut inserctus mobiles reddantur et expellantur. Hoc vero fortibus medicinis, corpori interitum minantibus, fieri nequit, sed naturae accommodatis, blandis, essicacibus, insarctuum cohaesionem minuentibus, humores in spissatos, exsiccatos, induratos humectantibus, corrigentibus, sanguinem liquantibus, partibus solidis mobilitatem et robur conciliantibus. Haec medicamenta et alimenta sub visceralium nomine cognita sunt. Internus horum medicamentorum usus lassice. re potest, si sanguinis in vasis stagnationes radices non nimis altas egerunt, et mobilis adhuc insarciens materies iacile solui patitur. Si vero in ar-nus crassitie et longitudine enormes carnei, lapidei canalibus impalli haerent, si saecis sanguinis qualitas picea aut glutinosa est, si in infima abdominis parte, in crassis intestinis aut in eorum membranis infarctus generati sunt, internis medicinis nil proficitur, nisi eaedem et in decom forma ano inficiantur, ubi omni sua efficacia hostem adgredi

47쪽

et expellere possunt. Sed et transspiratione quadam per intestina, sorte et eorum materia per imnicam cellulosam ad alias partes delata, in remota loca agunt, ad quae peruenire naturali modo non possunt, vitream pituitam in tenuibus intestinis et ventriculo residentem expellunt. Multum etiam ad augendam clysterum esticaciam sementatio conducit a clysteris materia essecta; colon enim intestinum, in quod clysterum materia plurima perum nit, intestinorum tenuium maximam partem ei cum dat, amplectitur, eoque modo clysteres cardialgiam, insaxitus venae portarum, hepati S, Ve bo omnium viscerum abdominalium, leuant, tollunt. In scrobiculi cordis regionem, in qua sensationum vis tanta est, ut animae sedem quidam in ea posuerint, essicacissimo modo vaporibus suis sopientibus, animantibus, roborantibu S, agunt.

Facile hinc perspici potest, hos clysteres omnibus

medicinarum generibus, quae viscera abdominis a sordibus purgant, aequalem sanguinis circulatio nem in iis restituunt, eoque modo causas morborum, quibus nerui adficiuntur, tollunt, essicacia et usus securitate longe praeserendos esse. Nec

ullo modo, si et diutissime in usu eorum persis fitur,

noctui sunt, quum corpus roborent, aluique bonum

ordinem seruent. --

Quinto capite de viscerasium cisterum ingredien' p.

tibvi, praeparatione et applicatisne ngitur. Medicamenta, quae decoctione ad viscerales clysteres adhibentur, taraxaci, graminis, valerianae minoris radices, cardui benedicti, an a gallidis flore phoeniceo, fumariae, marrubii albi, arnicae herbae, flores et radices, millefolii summitates floresque, etiam Omillae et verbasci flores, furfures secatini et triticei sunt. Subinde decomoni admiscentur pro re data lapathi acuti, rubiae tinctorum radices, dulcamarao

stipites,

48쪽

stipites, simarubae cortex, cicutae herba, folia aurantiorum, roris marini, menthae piperitidis, tauri fel, inprimis vero ala laetida Taraxacum sapo-nacea fua et resoluente vi insignem vim possidet sanguinem corruptum eorrigendi, simulque sanguinis sordes per urinam educendi. Valerianae radix decoctioni ad neruos sopiendos admiscetur. - Cardui benedicti vero benedicta herba vi insigni pollet

humores tenaces resoluendi, bilem corrigendi, acidum infringendi, viscera roborandi, et ob principium nitroso - salinum, quod ipsi inest, refrigerandi, saltim non exaestuandi. Anagallidis herbam ad hydrophobiam Noster semper optatissimo cum successu adhibuit. Possidet vim summam obstructio nes resoluendi et urinam pellendi, puerique, qui

bus hanc herbam Noster ad aquae metum auer

tendum dedit , lectulum noctu lotio suo foedarunt. Palmam omnibus aperientibus arnica eripit, sed eam aegri sensiles dissiculter serunt, ob irritationem,

quam inducit. Hae substantiae omnes aut aqua plu' viatili, aut calcis vivae aqua, quam ob virtutem suam acido aduersam, aperientem resoluentemque admodum laudat, decoquuntur.

Aluo nimis laxa existente subfrigidi aut tepidi

clysteres ex calcis vivae aqua plurima praestanti Atoniam intestinorum roborantia, aromatica, Clysteribus admixta tollunt, acrimoniam ad intestina delatam mucilaginosa. Pituitam vitream clysteres ex taraxaei, marrubii albi, arnicae herba, tauri felle,

cum calcis Vivae aqua, optime educunt. In neruorum morbis clysteres ex radicibus valerianae, aurantiorum foliis, asse foetida aliisque nerueis medicinis, cum calcis vivae aqua conclussunt. Insul-

tuum vehementiam adiecta papaueris capita discissa, aut mucilaginis seminis hyoscyami particula leuat. Si meliastruus fluxus obstructus est, clysteribus ru-

49쪽

biae finaorum radicis maior pars, herba chamae dryos, menthae piperitidis, rutae, chamomillae, subinde et hellebori nigri radicum pars admiscetur. - Hae species cum aqua in vase admodum tecto, siue machina Papiniana coquuntur, expressuS humor adfusa aqua aut calcis aqua refrigeratur, ve3S gradum thermometri Reati muri non excedat,

et clysteris forma, subinde et frigidior, adplicatur. Abdomini simul cataplasmata eiusdem farinaei cum sapone imponuntur. Ad decessum insarctuum accelerandum clysteres magis frigidi , a ia usque ad 24 gradum thermometri Reaum. esse debent. Sed frigidi clysteres sensibilibus irritabilibusue subiectis turbas summas excitant. Per gradus a calore ad frigus descendendum est. Vt clysteres in intestinali tubo quam diutissimo retineantur, admodum interest. Hoc obtinetur, si decoctum crassiusculum est, rectam caloris temperaturam habet, parca quantitate, sed iterato, et post alui depositionem naturalem iniicitur. Omnidie tres clysteres applicandi sunt. Clysteres saepocopiosissimi applicandi sunt, priusquam de insarcti bus aliquid decedati or ossius, U. Cl. 6ooo et plures uni aegro iniici iussit. Nec statim ab eorum via desistendum est. Tandem methodum suam Cl. Auctor, qua plures medicinas, veterum aemu lus, praescribit, egregie defendit vellemus, ut omnes medici auctoris nostri methodum sequerentur; tunc certe caderet leuidensis ista simplicitas, doctrinae saepe simplicitatem et ingenii pigritiem redolens . Sexto capite de reliquorum medicamentorum D, P 77 feralium usu agitur. Clysteribus visceralibus inte nae medicinae viscerales adiungendae sunt, leuiores tamen insarctus et solis clysteribus saepe Noster sustulit. Princ es medicinae extracta vegetabblium

50쪽

lium sunt pro re nata salibus, gummi resinis, resinis,

et. adiuncta. Plantarum supra ad clysteres lauda- earum decocta concentrata cum soluente sale multum etiam valent. Adhibentur et pro re nata aconiti, corticis Peruviani, cicutae, aloes, hellebori nigri extracta, pitularum forma, aut alia, data. Utilissimi

etiam sapones sunt ex resinis cum lixivio acri antimoniato parati. THEDENII antimonialis tinctura sanguinis coagula potentissime resoluit, lympham esticaciter emendat et paruorum vasorum obstructiones tollit. Specifica ad scrofulas medicina est mercurio et aconiti extracto coniuncta. Arnicae extractum ex planta recenti parandum est. Nos elegimus plantam cum caule, breui tempore prius, quam flores efflorescerent. Inest cauli et soliis eius, nec non calyci, resinosi quid, essicacissimi ex nostra opinione ad viscerales est eclius edendos . Valerianae exfractum inutile penitus est. Lactucae Romanae extractum bilem potentissima

corrigit. Essicacissimum hellebori nigri extraifum est, et specifica vi in anum agit. Boni pitularumn Ac ΗΕ ui effectus ab essicacia hellebori nigri, qua pituitam tenacem soluit, penitus pendent. Evicacissimae in puluere plantarum summitates sunt. Pulvis gummi guaiaci cum tartari cremore partes Praestantes roborat, aluum ducit, et bili atrae admodum aduersus est. - Uitream pituitam sapogummosus supra descriptus, pitulae ex tauri fello et aloes extracto, herbae arnicae itane herbae tanta vis 3 nos caulem cum herba, flores praetulissemus) cum salibus amaris infusio, caedi tollit: multa et tartarus emeticus parca dosi datus praestat; obest autem vehementer aegrorum saluti, dum fixi adhuc insarctus sunt vomitum concitare, aut aluum vehementer purgare: ad purgandum a vitrea pituita corpus purgantia intensiora, gummi