Hermanni Bouman oratio de historia philosophiae de Deo, sapientiae magistra

21쪽

quam , ante multa saecula , non ei os h4nes tantum ac Parmenides Graecis consignarunt scriptis , sed ipsi adeo, in sacris suis Mo mi libris , subinde prodiderunt eouunendaruntque Indorum antiquorum Gy-

mec, quae ex istoria Philosophiae de Deo hausimus, observata de ingenii humaniture cum sapientiae studio conjunetissima se, nemo lacile negabit, qui ea legerit ad perpenderit, quae nuper Tu, clarissime Schrodere de Psychologiae praestantia ac Ductibus, pulcherrime et verissime disputasti l 14 - Verum haec, Auditores ter in fissima ex nostra illa Historia redundat utiliatas, ut ea monente Magistra, videamus perspiciamumue eum, quale et quam a

num acumen mortalium ingeniis Natura comeesserit, tum vero, quam multa sint, in quae penetrare laustra eadem laboraverint, ne vel, nostris de viribus desperantes, inertes desia deamus, ae lutentem in nostro pectore in quam flammam exstinguamus vel contra, immitatis nostrae immemores, Ieardis nos alis tollere concinue i Musis enim et quam igneae

22쪽

ingenii is erat in Anaxagora, qui, etsi

in mediis superstitionis umbris natus educatuSque, atque a Phoesicis prosecuri, in una materia rerum principium quaerentibus, pr mus tamen omnium in Philosophis Graecis, Deum Manism, a mundo segregatum hujus Fabricatorem esse Gubernatoremque , clara videret ac diserte demonstrareta 15 Quis non latonem et Stoicos miratur, da Providentia, non indius eleganter quam sui filithr, disserentes Cujus non obstupescit animus, ubi Thomam Aquinatem e liginosae, qua vivebat, noctis tenebras illus

trantem viderit per disputationem pro Numianis vita probanda teIeologicam , ni nihil magnopere ad persectionem deesset Qua vhneratione omnes nos, etsi rie longe div sam philosophandi rationem secuti, Cari sium suspieituus, cui sola sinceret concessa nobis cogit in facultas, qua et Deum et mundum revera esse evinceret Quis non seipso sibi major videtur, ubi Leibniti trandirentem audierit de summo Numine, Mona in monadam, cui uni omnes, quotquot in immensa sint rerum univeisitate, Mon eae, humero infinitas, quodcunque alat habeantque

23쪽

et possint, acceptum referre oporteat Z Quid isto de Wod si dicam, Deum informanti, qui omnes, qua scunque esse possent, mundos, ut ex cunctis optimum eligeret creandum, uno insinuae mentis ictu, sibi repra sentaverit; - aut quid de antio inisseessaria virtutis felicitatisque conjunctione praesidium dei illi parante, qua summum

sanctissimumque , mundi moralis Gubernat rem ae Judicem complecti, citi nos Pra

cisa jubeat 3 - sto sane, Auditores in his, quae memoravi, magnorum Virorum placitis esse, quae desideretis, aut jure reprehendatis. Neque ego intercedo, aut dissentio; sed ex iis tamen singulis clarissime apparere idem affirmare non dubito, quorsum et quam Prosunde argutae mentis penetret acumen l

Verum non minus prudenter ea, quam au diendam commendamus, sapientiae Magistra monet cavetque, ne arrogantia iussas, nimis alte evolando, praecipites ruamus. Quotamquamque enim nostrae Historiae paginam i geris, cui non impressas imbecillitatis humanae notas reperias Nolo profecto magnoram

Virorum errores in trivi hum duram. d

24쪽

ipsi novistis, Auditores dbctissimi quam me. pe, quae nostrae disciplinae capita egregia

illustraverant et, certissimis adductis argumentis, comprobaverant antiquiores, ea denuo o scuraverint atque in dubium vocaverint recena

res, in iisque ii subinde ipsi, qui optime

de hacce doctrina meritorum Hominum diseia pulos sese profiterentur. 16 Quid, quod vulgo notum est, i celebratissima illa Stoia eorum Porticu, diutissime tam indefinitani fluctuantemque relictam esse Summi Numinis notionem, ut ipse adeo Seneca a qualis quantusque Viri Deum et Naturam ei uti

dum plane idem signiscare existimareti 17)-Nec vos latet, bio et quam magni Philos phi, a Chrysippo inde ad Mende l-s ohnium, qui ad antium usque, 18 in argumentis ex ipsa Numinis notione rivo ide petendis, quibus necessaria ipsius e

sistentia demonstraretur, Peram consumps

rint, non laboriosam magis, quam inanem et infructuosami occepistis itidem, quam turpiter et quam diversa errandi via Deum eum mundo capitalia etiam confuderint ingenia Ubi et alios multos commemorare o sim, et infelicissimum illum Iordanum

25쪽

Brunum me enim eum in sagacis imis et acutissimis sexti decimi aerae nostrae saeculi Viris excelleret ita tamen ingenis, ad 'alla quaevis commenta amplectenda proelivi,

regendum sese dedit, ut mo cunctorum pauoa m contineri contenderet, et maioria- iam et formolem et Uerantem et In --. 19 Sed unum recordari hic nobis qui Brunum, quamvis sagacem, ingeni longe superabat, Spino gam. Hunc rarissima eminuisse mentis acie, quis est, qui nesciat Et haec tamen ipsi cum se e perve in Substantias desinitio commendasset; a ullus error in omnia illa eum pertraxit pianimum commenta, quae haud eluendam ejus nomini infamiam illeverunt 20 - Alia multa , sciens prudensque, hic praetereo; nam satis iam perspexistis, Auditores siquidem vitae Magistra dicenda sit ea, a qua nostro nos modulo metiri doceamur, is m, iam potius disciplinam, quam in nostrumhoce studium, hujus nominis honorem cor

venire.

Quoniam liniam hane esse hujus distori

26쪽

ex hominis nos

tanti augeat, sequitur , ut perpenda' quam si lutaribus vo liliis eam pomtissimum doctrinam ipsa moderetur, ς ε Naturas Summa cognitionem ibi Prmo'

sitam hialet. Verem hic inim non omni tendum est, Auditores ut animi Vestri, qui sest hoc die. ad hilaritatem remitu cupiunt, per nimiam disputationis subtilitatern exercean pur aut fatigentur. at ver eo brevioribus hic nobis esse licebit, quandoquidem , quae modo ex Bistinae testimonio, duximus monuta, de ingenii nostri viribus nec inique de Primendis, nec immodica laude tollent haec cum ad universam Philosophiam, tum lupissemis ad disquisitiones de Deo regendas vim habere et utilitatem, certum est et explor tum Haec igitur pauca, minime abstrusa illa, quaeso teneatis Qui, per conrate cognita disciplinae gravissimae sata, ad ejus penetralia, quantum homini blices, adeunda sibi viam munierit ille, ut lilii ordiar, ita

notiones rerum a sonorum notionibus di tinguere discet, ut, per ambiguum aut su vivum vocum non illarum usum, sibi sucum

seri non patiatur. Qui enim nescii e Olliu

27쪽

fuisse et mmc esse haud paucos, qui nomina quidem Dei, creationis, mentium immortalitatis aliaque relinquant et crebro usu pent, sed eam iis sententiam substernant , ut vocum umbras et simulacra rerum veritati su

stituere velle videantur 2 Quorum sive argutiis seu allaciis cum alii facile capiantur, non item irretietur Historiae discipulus. Ad philosophandi autem constantiam et sortitudinem emcacissime impulsum sese sentiet idem, ubi exempla spectaverit magnorum Virorum, qui dissicillimis viventes temporibus, gravissimis expositi capitis periculis, nec minis, nec casecere, nec vitae discrimine a vero investigando deterrerentur. Quali magnanimitate cum alios vario tempore suisse, nostra docente Magistra, comperimus, tum potissimum Schola tioos quosdam, qui regnante barbarie viverent, et talos nonnullos, qui ipsius iugo vixdum aequalium collis subtracto, flore rent.. 21yta Quid quod eadem instituti schola discamus, acentimos etiam hilosophiae contemptores, ut ex Theologia certe illius usum plane proscribendum putarent, ejus auxilium ad refellendos adversarios invocare non dubitasse, ipsiusque de opera se casei haud

28쪽

posse, invitos demonstravisse Quo in g-re, ne de Cypriano aliisque colaficta Latinae, qui vocantur, Huribus dicam, unum Commemorare mihi liceat aertullian lim; de Societate Christiana meritissim a Virum, sed cui totum hoc de rebus Diνinis philos phari vehementer displicebat. Hic emm, qui omnes sine discrimine Philosophos haeνειμ corum patriarchas vocabat , philosophis tamen ipbe argumentis sibi renitando, esse

Duratista existimavi 422 Quo magis ad

magni faciendum et indelassa opera persequendum adducimur studium, quod, si per

inimicorum voces vituperatur, per eorundem exempla commendatur.

Sed, agite eum, qui in Omnium gravissimo argumento ita versatur, ut ei Historiae lucem asserat, paullo accuratius contemplemur. Inn ecce videre mihi videor, in altissimi montis specula collocatum, ex qua in campum, quem praestantissimi quique Sapsientes philosophando emensi sunt, latissimus ipsi prospectus pateat, ut quocunque velit oculos convertex possit, veri intuendi desideri ardentes. For hic sane , quae su potissimum tempoream lebrantur, placita, haec cuncta, an piam

29쪽

Oerba non prius audita, omnesque veri insemeros habentia, mirabitur ne eorum linia tabitur stultitiam, qui unius ex ore Magistri pendentes, cujus cum maxime regnet disciplina, hunc unum praedicant, cum hoc natam esse sapientiam clamitant, ne nisi per hujus discipulos ab interitu eam vindicari posse opinantur. Absit profecto, ut haec minutorum animorum angustia eum deprimat, quem Spectamus, veri cultorem Quodcunque enim, ad sanctissimae caussae illustrationem ac confirmationem, omnis memoriaε Sapientes contulerunt, id ipsi excutiendum osser temporum illa testis, istoria. linc nihil aut

temere contemnens, aut sine Probatione amplexus, optima quaeque suos in usus sese in delibat eluti in pratis ubi apes, aesta sisersna, Floribus insidunt pariis, et candida circum Ulia D unitur.

Ili sacem praeserente Duce cerussima, virdet, quo jam commenta, magno aliquamisphirimorum plausu excepta dies deleverit, et posteritatis vox confutaverit. Quae ver' turae judicia tempus confirmaverit, haec longe eo ordius, quam historiae ignarus quispiam

30쪽

4 Detur, Meum invicem eoncinere, haud sine laetitia animadvertit praesertim a ea, in vocum diotimumque echnicorum, qualea novae identidem excogitantur, involucris, ad rerum principiorumque simplicitatem revocaverit. 23 Nimirum, Auditores firmissima quaeque argumenta, quae pro Dei immonalis vita probanda unquam prodita sint; haec,

utut diversa videantur, ex duobus tantum lantibus hausta uianarunt cum ex animi nosmui natura rationali ac morali, cujus nec orirego declarari possit, nec dignitas sibi constare, nisi agnita suprema Mente tum ero ex mundi consideratione, cujus Ortus et perpetuatio ex summae tantum Caussae, viventis

illius intelligentisque potentia ac sapientia et bonitate repeti queat atque explicari. Ex

utroque hoc sonte, longe minori, quam plerique putant, dissensione, sua quique deis bus Divinis decreta Viri hauserunt, omnibus aetatibus, prudentissimi. Veluti, ut hoc utar, argumentum ac ratiocinationem, vobis notissimam, quae in universi singularumque ejus Partium praestantia, utilitate, mutuo nexu sapientissimae Caussae fundat agnitionem,

que hinc adeo pinyesidium quaerit dei, quae

, Deo