Hermanni Bouman oratio de historia philosophiae de Deo, sapientiae magistra

31쪽

aso RATIO.

Deo habenda est, immortali hanc igitur ratiocinationem non caeteri tantum comme darent Philosophi sed si etiam ipsi, quorum

haec argumentandi via minime convenire vid retur. Ita Aristoteles χ Si essent, in quit, ιιι terra emper habitapio sent, comissent autem fama et audi- tione esse quoddam Numen et immo rum in , aliquo tempore , patefactis terrae faucibus, ex illis abditis sedibusae eincter in haec Loca, quae nos incolia

D mus, algus exire Potuissent, cum Pente terram et mari coeIumque idi I Sent . . . . Projecto et esse eos. di et haec tanta opera Deorum esse arbidi trarentur. 24 Non minus graviter dixit ille, cujus hanc minime exspectaveris sententiam Joannes Scotus Erigena x, Dei Vinquit, I exsistentia per res probatur, B qua creaMit ejus sapientia per miro

B cum earundem ordinΡm ejus tandem D ita par earum commotionem, ' 25

Nec facere possum, qui hic denuo a tium memorem, qui eo ipso Oeo, ubi adeomprobandam Dei vitam, Moesia theologi-

32쪽

eum, quod vulgo meatur, argumentum i genio philosopho non suffcere lammat, dignum tamen id eo profitetur, quod in

uniuscujusqua notitiam Perferatur, atquaad puerorum etiam institutionem adhibe

tur. 26 Non multo minore sententi rum consensione, ex μηροκέσμ' illo, qui imo nostro continetur, summae Mentis v tam lucescere viderunt Sapientes assevera

runtque. Ubi denuo, haud raro majorem in Viros perspicacissimos vim habuisse pectori insitum veri sensum , quam peculiarem do trinae, quae cuique propria erat, rationem sorinamque, admodum mihi memorabile via detur. Quod uno certe ex multis adducto exemplo, illustrare juvat. Novistis F, ed ritum enricum Iacobium gravissumis res onis oetrinis hoc praesidii quaes Visse , ut de iis μέσω nobis constare si lueret, per Dei, qui suam ipse imaginem animis nostris impresserit , patefactionem. Sed ecce idem Vir optimus subinde ad

pilam nostram provocavit rationalem et moralem, ut infinitam esse Bationem Deum, in qno nostra illa vita landetur, demonstra ret. 27 uno eum fecisse, non favente, Sed

33쪽

sed adversante potius modo meinorata dos trina, quacum ejusmodi ratiociniatio non o time sane concineret, certissimum mihi esse

Verum cavendum nobis est, ne justo diutius gratum iucundumque spectaculum nos detineat Philosophorum , de rebus Divinis longe, in consentientium, quam putet quispiam , qui,

exterioris tantum inmae diversitate, aut e borum locutionumque technicarum discrepa tia, singulorem decreta aestimaverit. Ex duobus igitur his, quos monstravi, sontibus sanioris deraummo Numine Philosophiae veruuli simnen deducitur, in innumeros sparsum rivulos, ac tam late susum, quam Tua patent , o Deus ita mundo pusic et morali, opera, malum admiratione dignissima Hanc autem disquisitionis materiam uberrumam ita compleaetitur istoriae discipulus ut prudentissimae hujus Magistrae voci, initisque obtemperans scopulos evitare con tur, contrarios quidem, sed idem incauto naufragium singuli minantes. Haec enim sapientiae Dux et omnium temporum ei nostrae potissimuin aetatis Philosophos ita compellat:

- istis V in illa, qui antiquis o

34쪽

Stoi eorum a Peri pateat eorum Dogmatismus Academicorum pepererit a Semianimum hic autem ipse in I Qxandrinorum abierit deflexeritqueiae Dismum No istis, illis temporibus, ex defatigatis, per diuturna certamina, erudia 4 torum ingeniis Plotini istam exstitissere et Iamblichi ac Procli doctrinam, et ex nullis non Philosophorum placitis e a trumque religionibus conssatam per cujus absurditatem tandem in uinum et nebulas, et pro dolor evanesceret, a summis olim im. geniis prosecta, et per terrarum orbem celebrata Graecorum sapientia Caveatis at igitur,' inquit, caveatis, ne perlate do-α minantem iam Hiieismum, quae ex simia si siere, nunc denuo antegressis, caussis ex

stitit, eadem in Philosophiam dele, neque 4 in hanc tantuml clades inseratur P 28

Nune ad laetiora veniamus; sed quae, ne Vestra abuta rotientia: Ieri tantum manu me attingere posse doleo. Quae enim hum num cognoscere ingenium docet, ac de rebus DiMinis prudenter philosophari, nostrami

35쪽

toria eadem pietatis nobis Magistra est, quae

ad Dei Prooicientiam , hominum res gube aeantem, ubique eneranciam nostros animos

informet et adducat. Haec nimirum Provia dentia, cujus testis est et ministra Historia, identidem justo maxime et Opportuno tempore, eos excitavit Viros, per quorum p ram verior de Deo doctrina aut excoleretur, aut ab interitu certe vindicaretur. Haec ita non raro maxime perniciosos coerces ere res, ut ne nimis late ipsi serperent, atque omnium animos occuparent, prudenter atque essicaciter caveretur. Haec denique, ut una voce rei ummam complectar, esserit, ut,

sicuti in haesio illo, ita in hoc quoque morati Supremi Regis imperio, iterum it rumque ex caligine lux ex procellis purior

coeli aerisque temperies, ex ipsis adeo en nis salaberrima exsisterent medicamenta. V re haec a me dicta esse, nemo Vestrum, Α ditores infitias ibit quam certis autem rerum testimoniis ea confirmentur, ipsi, quaesolcognoscite, pauca ex multis momenta hist rica in memoriam Vobis rexocantes. Apud Graecus vita, ad Creatoris Gubernatorisque summi venera onem, si qua supererat, ex

36쪽

aequalium animis tollendam , armenidis Nealismus ita cum Democriti me Halismo, quamvis in disparibus utriusque studiis ac placitis, quasi de compacto, o spiravit, ut ne saniores de Deo notiones

prorsus obscurarentur, timendum esset cum

praesertim postea Sophistarum, a retiagionis amore aversorum, argutiae accederent

callidaeque captiunculae. Sed qualis haec erat et quam miranda Divinae Providentiae benignitas, quae nunc potissimum integrioris Theologiae decreta, per Anaxagora mi venienda, aut certe ab oblivione vindicanda; per Socratis deinceps popularem sapie tiam in civium domos introducendi per Pi tonis tandem incomparabilem eloquentiam

doctioribus etiam commendanda probandaque curaret Quandoquidem autem de Graecis dicere incepimus, sacere non possumus, quin, hic quoque, Stoico mem0rerum quos,

etiamsi minime in omnibus probandos, Dei tamen ministros, qui de religionis caussa pra clare meruerint, dicere non dubitamus. M tus profecto erat, ne Epicuri placita, quae, cum suberetitionis depulsione promi sa, tum inibistis spe ostensa, levibus mu

37쪽

torum Graecorum ingeniis valde se commendabant, internecinam religioni cladem illatura essent. Nec enim ignoratis , quam turpiter ille curae gubernationique, qua mundo Divia nitus prospicitur, irrideret, et quam acutis objectionum telis gravissimas peteret de Deo doctrinas, quas professos esse modo mem ratos riumviros comperimus Verum multo majus sine dubio detrimentum ex istis ejus vocibus ac sophismatibus cepisset caussa Sin fissima, nisi huic aequalem aemulumque Deus ex citasse Zenonem, strenuum illum rO-

identiae vindicem cujus discipuli, si in mutitis hallucinati sunt, per subtilitatem gravita temque, qua Epicuri sive dictata seu di

teria resutabant, plurimos redemerunt errores ac compensar Quid quod, quo accuratius hujusce scholae res ac merita consideramus, eo clarius Deo, cujus Numine diu ea conservata est, gratias agendas esse videamus Ea enim schola, quae vixdum nata, Epicuro strenue restiterat postea, cum adulta esset, non minus constanter ab ing ni is Academicorum dubitationibus ει

videntiam defendit. Quin, et sanior no nulla, quae profitebatur et tuebatur, placita,

38쪽

hominum animos ad Christi Doctrinam ampleetendam quodammodo praeparavit. 28'hPostea

autem , cum apud Romanos Imperatorum D rannide pressos , et religio in contemptum a

ire incepisset, et moribus turpissima labes iulata esset, non sulcire quidem tantam uianam potuerunt Stoici, at laudabiliter tamen eam retardarunt. Atque hoc igitur vel uno Porticas exemplo, pauli accuratius exposiato, satis elucescit, quam sapienter Philos phiae de rebus Divinis sata rexerit potenti sima illa , quae cuncta moderatur, Dei a

Quam velim nunc, Auditores ut in laeti sim hoc disquisitionis veluti campo diutius vobiscum commorari possim Ecquod enim tempus fuit , ubi non eadem cerneretur Dei cura Sed quoniam properandum nobis est,

pauca tantum, huc pertinentia, ex serioris memoriae annalibus depromam , et breviter attingam. edi igitur eo ignorantiam ac stuporem vulgari voce notari, a teneris audia

imus. Nec desunt, qui lepide riden iis Misque exagitandis barbaris istis atque siceus Scholasticis, mirifice sibi a usque --ceant. qui sά id agant, ut aequales nostro

Cis ad

39쪽

ab eorum imitandis vitiis deterreant , sunt sane laudandi. Sin ingenii tantum gloriolam quaerant, et a imos etiam quosque, qui tunc fuerunt, Viros eadem reprehensione complectantur, a nobis profecto, pulchrum et bonum, ubicunque inveniatur, gratis in Deum animis advertentibus, minime sunt audiendi. Atra uerit ista medii aevi nox. Non nego

equidem. Sed qualibus igitur laudibus nobis

Deus celebrandus est, qui, per homam Aquinatem, Joannem Duns Scotum aliosque ejusdem palmae socios, ita certe has illustraverit tenebras, ut eas laetior alia quando dispellere posset aurora quique, per ipsas illas acerrima Realistarum et Nominatistarum lites, curaverit, ut veri quaerendi cupiditas aliqua et desiderium to pentibus conservaretur ingeniis, atque imp

dierit, ne talis ea somnus ac veternus o cuparet, ex quo, aut nunquam, aut post multorum demum saeculorum Soporem, excitari possent atque evigilaret 29)Recentiora ne hic plane intacta relinquamus in Linc Urum iterum oculos convertamus, eodem, qui Si in Ogam extulit, anno saeculi decimi septimi natum. Quod si seceri

40쪽

mus, et utriusque sententias vel leviter comparaverimus, continuo videbimus, quam sal tariter, per praesentissimam Summi Numinis moderationem, Uius late sparsa ac diu propa gata doctrina vim et emcacitatem retuderit infregeritque, quam hujus placita, sine hac aemulatione, in hominum animos habitura fuissent. Eodem autem providente Deo, a tumest, ut Spino gae, naturae mechanismum liberis Numinis consiliis substituere nati, errores, ad moesico-theologiam egregie excolendam Ra jum, Nieuwenai, tium aliosque praeclaros Viros adducerent a

quo impellerent 30). Sed qualecunque judicium de rebus, quas

adhuc attigimus, Vobis serendum existimetis; iVos certe omnes, Auditores' assentientes' bebo, ubi ad nostra progressus tempora dixei atque assi mavero, piis gratisque me libus nobis praedicandum esse Summum mundi Moderatorem, qui hac potissimum, qua vivimus, aetate per Garvium, Jacobium,

Friesum horumque discipulos , providerit ac praecaverit, ne ulli Ut cla vi, Soli e ialingit, egelii conatus Dei ioentistitque illigentis notionem obliterate o

sent,