장음표시 사용
521쪽
s i Ius Ecclesii licum versum. is illarum onere Missarum , quas diebus
is festis debet. Denique moneri omnes, ut is audiant ut minimum his diebus Μi Lis famis Similiter Iaeobus Boonen Archiepiscopus Mech liniensis in citato decreto ho M tari vult populum, ut diebus istis ei trais tamen obligationem audiant Sacrum .se Fiant autem Offeta in Ecclesiis atque is solemniter ae s eelebrarentur in po-
XX VI. Synodus Iprensis sub Μartino
Rith ovio tis. 2I. cap. 4. permittit in se-
stis Cathedrae Saniti Petri: Sancti Ma se ei Evangelillae: Inventionis Sanctae Cruis eis: Beatae Mariae Magdalenae: Lauren- tii: Michaelis: Lucae: Catharinae: Ni-- eolai: & Sanctorum Innocentium , he- bdomadale, aut aliud quodcumque sorum, ,, ha tenus observatum , celebrari , & in
,, eo mercatum exerceri . Ita tamen , ut
M ab omni opere manuali , ad illius diei,, mercatum non necessario abstineatur ;m divinumque ossicium , ante tempus soro,, designatum, ab omnibus frequentetur ,, .
Ita quoque Alexander III. dispensans eum incolis euiusdam regionis , quod posisint diebus seliis piscari, addit: Praeterquam in maioribus anni solemnitatibus. XXVII. Ex his intelligimus . variam fuisse dioecesium Belgi earum ei rea Festorum celebrationem disciplinam , in aliis plus, in aliis minus sella fuisse restr: ha ;an nonnullis plus , in aliquibus minus indultum : quid porro debita sellorum celebratio , tum populi necessitas hie & nune requirat , quidve expediat , Episcoporum est expendere, iisque rite expensis sestorum
XXVIII. Allegata Synodus Trevirensis rist memorata sesta tum integra , tum dimidiata, addit: Cetera vero sella, qua ,, cumque ratione instituta sunt uel rece- ,, pta in foro libera facimus . In Choro,, vero & Ecclesia eadem sessa, prout ab ,, antiquo observata sunt, devote celebrenis tur ita tamen, ut historiae, & lectionesti parum probatae omittantur ,, .
Huiusmodi sella in Choro a Ciero eelebranda, hodie plurima sunt; atque quγtidie Breviarici Romano adiunguntur, ut vix dies serialis supersit: at de his hce titulo tractare non est animus , seὸ tantum de Festis, quae a populo celebrari praecepta sunt, quaeque propterea festa in populo
Quia sit finis institutionis Festorum,& quomodo observanda
r. Vita Chrisiana rent naum Festam . 2. Qua ratione vita Chrsiana post esse continuum Saeri ictum 3. Quinam spirituale Sabbatam olfervent 4. Erranea ae babbato idea . I. Qua ratione omnes dies hebdomade dictae fuerint Feriae o. Ob imperfectiores potisimiam dies Festissituti. . Finis Festorum dierum. 8. in finis hie obtineatur, Ofeium δυ ntim in plures horas diυ fiam Dis. V. Osseium divinum seu Canonicum pri mitus ad aedificationem populi iUL
io. Etiam de erat hodie Gelsa, tit idem habeatur fisis Odieii disiui. II. Iam pridem Jiaturum, ut popuIus -- eio Conouieo , saltem diebus Festυis,
interesset. tr. Quid de hae obligatione habeant Capitularia Regum Francorum. r3. De observantia hujus praecepti inquis baut Visitat cres. 34. Etiam fecuti xi. vigilat hae disciaptiua ars. Ossicium Canonicum . quod in GAesiis quibusdam Parochial btis diebus Fesispersimitur , opit hane: diseiplinam .i6. Idam insinuat Missa olemnis , Vesterae pomeridiana. I7. Ediela Principum indicant, OJeia divina a populo esse frequentanda. 18. Edie a Me etiam complectuntur Laudes
IV. Quare potius fiat mentio Misae folimnis,
quam Concionis, quando de Celebratione Fesorum tractatur
2 o. Error eli, satisfieri sansi tritoni disinsi per aώiationem Missae privatae.
522쪽
et t. Satisfit tamen praecepto de audienda
ar. Totum diem debere Din mari probatur. 23. Quomodo Sanctus Carolus totum diem
sancti feari voluerit; ρο quae pietatis
exercitia praestri erit stet . Ossislarum divinorum sedula O rem
niens perstatio multum eonducit, ut
I. ontinuum festum esse vitam homi- nis ehri ita ne viventis iam pridem notarunt Patres . Dum enim christiane homo vivit, tune ex monito Apostoli ad
Rom. cap. 22. v. I. iugiter exhibet membra
Da Hostiam viventem, utendo nimirum illis, ut obtemperet Deo . Corpus etiam
is nostrum ait Augustinus ) cum peris temperantiam castigamus, s hoc, quem- admodum debemus, propter Deum faei-
mus, ut non exhibeamus membra nostrari arma iniquitatis peeeato , sed arma iu- ,, stitiae Deo , Sacrificium est is . Lib. Io. De Cis e. Dei cap. 6.
II. Deinde subiicit Augustinus Si,, ergo eorpus, quo in seriore tamquam fa- is mulo , vel tamquam instrumento utituris anima , eum eius bonus ae rectus usus,, ad Deum refertur , sacrificium est . quan- , , to magis antaea ipsa eum se refert ad ,, Deum , ut igne amoris eius accensa , is sermam concupiscentiae secularis amittat, ,, eique tamquam incommutabili formae sub , , dita reformetur, hinc ei placens , quod ex ejus pulchritudine acceperit , si sa- crificium, ZImo ea est populi ebristiani dignitaς ;ut verum sacrificium esse , dicat Augu- stinus, omne opus, quod agitur, ut san-- m societate inhaereamus Deo, relatum is ad illum finem boni, quo veraciter bea- is ti esse possimus,, . Itaque christiane per omnia viventes , universae vitae suae tempus, & singula eius momenta sanctificant , quando totum vitae suae tempus non impendunt, nisi ut sancta societate inhaereant Deo ; quemadmodum impendere debent, si utiliter & christiane impendere velint : nam ut idem sanctus Pater Diss. i3o. cap. 7. Neque enimis utiliter in tempore vivitur, nisi ad eom- is parandum meritum , quo tu aeternitateis vivatur,r.
III. Quare eodem Patre teste , Spio rituale Sabbatum observant illi , qui
se se ita temperate operibus terrenis a is commodant, ut tam lectioni, quam ora se tioni, eis non semper, recte perfreque
,, ter instant, secundum illud A stoli r
,, ad Tim. cap. q. vers. I 3. Attende tecti
se ni o dectrinae: & iterum r. ad Theis.
is cap. I. vers. II. Sine intermissione orate eo qui enim tales fiant , quotidie spirituale se Sabbatum colunt is . ΙU. Parum ergo sancte praeceptum de sanctificando Sabbato proponitur in haec verba: Deus praecepit, ut poliquam homo tot 1 hebdoma)1 laboravit pro corpore, tot dies impendit temporalibus, tanto tempore pro se sol ieitus suit, septimam tandem diem animae suae & Deo impendat . Sie enim vivendum est , ut sive laboret, Deo Iab rei ; sive otietur , Deo sancte otietur ;quatenus Psalmistae eoncinere possit Ps. 7 . vers. 26. Tuus es dies, tua es nox; tu sa bricatus es atiroram, o Blem . Haee sunt eontinuae Christianorum seriae ; hoe Sabb tum continuum , quod iam tum pridem Decalogi praecepto mandavit Deus , dum
nullam hominis actionem, nullum vitae tem pus voluit eme vacuum dilectione.
U. Rellectens autem Cardinalis Bar nius ad loea Patrum , quibus dicitur, Christianos non hane vel illam ad diuinum cultum praescriptam habere diem: sed euactis propensius divinum numen venerari , ait: - Ex his . inferri posse videtur, is est potissimum ratione in Ecclesia antiis qui tus institutum , ut dies hebdomadaeis omnes, feria nomine diceremur VI. Uerum cum non omnium, imo pau-
eorum Chrillianorum ea sit persectio , ut rentivuum illud Sabbatum spirituale t neant & agant, visum est Patribus , pr pter infirmiores certos dies designare, quibus a negotiis terrenis eessantes, spiritualiter Deo, mysteriisque divinis contemplandis se conseerarent, illosque specialiter h:s, quae ad salutem animae spectant , impenderent. Origenes lib. 8. contra Celsum, postquam ostendit, quod qui persectus est , rati m ne, operibus , cogitationibus , perpetuo is haeret Deo Verbo naturali nostro Domi- is m, seper agit diem Domini , & num-ri quam non habet diem Dominicam ,,: tan-
523쪽
sis IM Gelesiasticum Universum. dem subit ei te Uulgus autem eorum, quiis eredentes magis videntur , quam sunt: ,, qui vel non vult quotidie festum agere, opus habet, ut contineatur talibus sensi- is bilibus admonitionibus, ne omnino dila- , , batur ab incio. H.ec, ut DPl Or , C m gitans Paulus, partem diei sessi nomina- vit festum statis diebus recurrens, tolla-
tum ad sellum illud aliud . Subindieat M autem his verbis , integrum & perpe- is tuum festum esse in vita aeterna , sicut ,, Sacra Scriptura docet, , . Similiter Chrysoli omus probat Omnes quidem dies Christianis spiritualem posse esse festivitatem ; at non immerito certos dies selli vos, idque ob aliquorum imbecillitatem esse designatos r Neque enim te- is mere ait &sne eausa nobis haeetem is pora Patres observarunt e sed prudentiis aliqui, ratione ducti id egerunt, non ut se libertatem nostram temporum necessitatiri subjicerent ; sed ut dum se imbecilli is rum subjicerent egestati , ad cognitionisis opes illos proveherent ,,. Homi 6 . Pluribus hare prosequitur Thomas I in troeta tu De Festis lib. I. cap. I. a. π 3. VII. Hune ergo in finem Ecclesia quosdam praeter diem Domini eum , qui in Io- eum Sabbati Iudaici surrogatus est , alios nonnullos dies designavit , qui specialiter Deo, eiusque cultui impenderentur, & con-sderandis eius mirabilibus operibus, etiam in Sanitis suis consecrarentur & in iis , quae ad animarum suarum salutem conducere possient , sedulo se occuparent. Porro scut nemo dicet , quod famulus aut operarius diem aliquem impenderit suo domino aut hero , qui aliquam dantaxat diei partem domino aut hero suo impendit ita nee dici potest diem aliquem Deo impendere, qui partem solum ejus diei Deo consecrat; &piis operibus incumbendo sat Etificat : sed requiritur , ut diem totum saltem moraliter sanctificet , Deoque impendat . VIII. Hi ne a primis pene Ecclesiae nascentis exordiis statutum , observatumque fuit, ut divinum ossicium per certas Horat distributum, in Ecelesia publice ageretur ; eique diebus saltem Dominieis iusti seque populus a Ilitteret : ut hoe pacto diem integrum sanctili aret , & Dei cultui se impenderet.
IX. Si enim ossieti huiuet primam instrututionem attendamus , illud non tam in Cleri quam Laicorum tedi fieationem &gratiam, inllitutum intelligetur. a Unde S. Thomas quaerens utrum oratio debeat esse vocalis, respondet , quod duplex sit oratio , communis & lingularis . si Communis quidem oratio est , quae peris ministros Ecclesiae in persona totius fi- is delis populi Deo offertur. Et ideo oporis tet, quod talis oratio innotescat toti misis puto, pro quo profertur; quod non poseis set fieri nisi esset vocalis . Et ideo ratis tionabiliter institutum est , ut Ministriis Ecclesiae hujusmodi orationes etiam al-- ta voce pronuntient , ut ad notitiam M omnium possint Pervenire o. a. a. quaest.
Et post Doctorem Angeli eum notavit pius Parisiensis Cancellarius Ioannes Ge sonius in A*habeto liti. N. quod inter ceteras causas multiplicationis psalmodia- is rum υocalium in Ecclesiis, una si vitae ,, laicorum laudabilis occupatio ,, . A Sancto Ambrosio institutum fuisse, ut in Ecelesia Mediolanensi luxta morem
Orientalium psalmi alternatim decantarentur, ne POPULUs moeroris taedio contabest
rei ; testis est Augustinus lib. 9. Confess.
X. Eadem quoque hodie est Ecclesiae imtentio; optatque pariter ut olim, divinum omelum ita peragi, ut populi devotionem excitet. Unde praeterito seculo Concilium
Senonense anno 28. ωρ. 7. haec statuit:
si Cum in Eeelesiis Dei pia Imodia eanta ,, da praecipiatur, ut Fidelium devotio ex-- citetur , in hoc nocturnum diu mumque se Ometum, & Missarum celebritates, as is sidue Clero ac populo sub maturo teno-- re distinctaque gradatione cantentur, ut ,, e dem distinctione colli heant, dematuriis rate delectenῖ - .XI. Optat quidem Ecclesa, ut non ta tum Clerus; sed etiam populus diurno nocturnoque ossicio, quantum per occupati nes lieet, quotidie assii eret ; praecipue tamen ipsi curae suit , ut diebus Dominieis Festisque iis interesset ; atque ita dies ii
Ios eultui divino totos conlectaret.
Theodulphus Episeopus Aurelianensis in suo Capitulari cap. 24. ait: Diei Domiis nici
524쪽
PARs II. DE T. II. Tt T. II. De Celebratione Festorum. Si se nici tanta debet esse observantia, ut praeis ter orationes, & Missarum solemnia, &is ea, quae ad vestendum pertinent , nihilis aliud fiat. . . . Conveniendum & Sabba- to die cum luminaribus euilibet Chri-- stiano ad Ecclesiam : eonveniendum &is ad Vi Iias sive ad Matutinum cium dis concurrendum est etiam eum oblationi se bus ad Missarum solemnia is . Habetur tom. 7. Concii. generat. col. II 37. S nodus Turonensis anno 3 3. Can. U. se Die Dominica oportet omnes Christia- is nos in Laude Dei, & gratiarum actioneis usque ad vesperam perseverare , , .
XII. In Capitularibus Regum Francinrum legitur, lib. 6. cap. 2 3. Ne iti illosi sancto die Dominico vanis sabulis, aut , , locutionibus, sive cantationibus, vel sal se lationibus , itando in biviis A plateis , se ut solet, inserviant. Sed ad Sacerdotem se aut aliquem sapientem & bonum veniant, is & eorum praedicationibus & bonis locu- ,, tionibus , quae ad animam pertinent , o utantur . Et illo die seu Sabbato ad se Vesperas, & ad Matutinas sive ad Misiis iam , cum eorum oblationibus, si fieriis poteti, omnes canendo rie eleisin ve-o niant, & eundo & redeundo rie Hei-- fon decantent. Similiter & pastores ρο-
eorum eundo, & redeundo in campumis & ad domum faciant, ut omnes eoς ve- , , raciter Chri ilianos & devoto; esse e M Pnoscant M. XIII. Imo adeo eonstans erat haee distiplina, atque ad eam conservandam ita sollicita Ecesesia, ut inter articulos, de quibus per Episcopum, Archidiaconum ,-vel Archipresbyterum in visitatione erat inquirendum , hie esset ordine decimuς septimus: Esi aliquis, qui in Die Domiis nico, vel in praecipuis sestivitatibus quid- ,, quam operis iaciat; & si ad Matutinos,
se & ad Missam , & ad Vesperas his diebus
se impraetermisse omnes accurrant is . Apud Reginonem De Ecel. Disci p. lib. a. in In-
XIV. Quin & secuto xi. inter decreta Ferdinandi Regis & Sanctae Reginae , &omnium Episcoporum in diebus eorum in Hispania degentium , & omnium ejusdem Regni Optimatum anno io o. in Concilio Coyacens promulgata , legitur , cap. 6.- Sexto vero titulo admonemus, ut omneqse Chrmiani die Sabbati a Hesperascenta ad se taesesam concurrant, & Dominica mamisse riuas, Misas, dc omnes Haras audiant ,,. XU. Ex hac disciplina in pluribuς Ee-eleliis Parochialibus, praesertim in civitatibus remansit usus Horarum Canonicarum saltem pro majore parte diebuς Domini eisti festis decantandarum ; ut nimirum p
pulus his diebus ad Ecilesiam tuis horis
conveniret. Verum haee Gisicia non raro adeo perfunctorie decantantur, ut mirum
non sit, si a populo neglectui habeantur ;neque de his irequentandis vel cogitetur. XVI. Frequentia quoque Synodorum n strarum decreta, quibus praecipitur, ut di bii; Dominicis praeter Missam solemnem,&Concionem, etiam Vesperae poli meridiem, idque hora statuta , in omnibus Parochiis decantentur , pristinae distiplinae luculenta vestigia sunt . XVII. Eodem tendunt Principum nostrorum Edicta, quibus cavetur , ne quis diebus Domini eis & Festis tempore Concionis , summi Sacri, & Vesperarum, audeat ambulare in foro , aut locis publicis, aut prope Ecclesiam , neque intrare popinas , aut publice quocumque ludo se occupare , vel choreas ducere, vel piscari , aut sch las gladiatorias , vel hortos sagittariorum irequentare sub poena arbitraria ; de quibus 2 om. I. pari. I. rit. R. cap. I 2.
Ita Edietum Philippi II. ad Synodum Camera censem art. 3. quod datum fuit ad initantiam Epistoporum.illius Ponvineiae,
qui tit. 4. cap. I. expressie decreverant, hujusmodi Edictum publicum a Regia Mai
state, aut Magistratibus impetrandum , ut hoc pacto efficacius populus ad frequentationem dioinorum olliciorum adigeretur,& prosa natio dierum sestorum impediretur. XVIII. Hle notandum, quod eum Edictorum illorum finis sit , ut publiea ossicia divina diebus Dominicis, & festis non impediantur, & negligantur , nullatenus dubitandum appareat , quin Edicta coinprehendant quoque publicas , ae solemnes Latiis, quae in Ecclesiis Parochialibus ex praescripto Synodorum , aut Episcoporum , vel sane ex laudabili eonsuetudine, & P rochorum probanda cura sub tempus vespertinum decantari coasueverunt i utpote quae
525쪽
sis Ius Ecclesia1Geum In versum. quae & partem divini incit hodie eonsti
XIX. Sed mirabitur serian quispiam ,
quod nec in hactenus ei talis Canonibus , neque in Decretalibus Gregorii IX. ubi de celebratione sellorum, aut seriarum agitur, Concioni; seu in liructionis vix mentio fiat r at id mirum videri haud debet. Notorium enim est, moris sui sis in Eccle-sa , ut post lectionem Evangelii sequeretur ipsa Evangelii explanatio, quγm hodie Concionem diei mus; hancque, non secus ae ipsam Evangelii lectionem . partem Missa constituisse; uti latius ostensum eth pari. 2. fili. I. tit. I. cap. a. adeoque dum in Canonibus praecipiebatur populo interesse Miso, una praeceptum fuit Concioni assistere. XX. Ex his facile apparet , omnino amente Canonum, & Ecclesae esse alienam quorumdam opinationem , qui arbitrantur, praecepto de sanctificando die Dominico , aut festivo satisfieri per unius Missae privatae , quae semihorae spatio absolvitur, auditionem , tametsi reliquam diei partem actionibus prosanis , & inutilibus impen-ἀant: quem abulum expressit Synodus --
meraeensis anno I 6 . tit. q. cap. I. eum
que ut Parochi extirpare studeant, praecepit. Ut abusus ille ait divino & - ,, etesiastim praecepto contrarius semel tanis dem penitus aboleatur, quo se pleriqueri existimant probe suo functos ometo , si is Missa, etiam privata tantummodo die-- bus Dominicis , Fc festis audita, reliis quum diem prosectioni, negotiationi, luis si bus, choreis, potitationibus, & aliis sese tutaribus , vel etiam ill eitis actionibus is impendant ; Par hi suis subditis De- is quenter inculcent ea, quae in Catechismo se Romano ad tertium praeceptum Decal ,, gi, & aliis auctoribus de redi a dierum
is sestorum observatione traduntur ,, .
Et omnia illa Synodorum atque Eniseoporum decreta, quibus interdicitur diebus Dominicis , 3c sellis Missari. m privatarum celebratio, qua populus a Milia Parochiali, & solemni abstrahi posset, ad quid tendunt, nisi ut huic abusui occurrant; occasionemque populo adimant , audit 1 Mi s, a privati . negliqendi Missam Parochialem , ae una instructionem, quae sub Missa Parochiali fieri consuevit
XXI. Quapropter licti ex Ecelesae eo niventia, & longa consuetudine , praecepto E eis de audienda Missa die Dominico, aut sello satisfiat per auditionem Mi
privatae , nequaquam tamen ex mente Ec-Hesiae , ea sol3 auditione impletur praec plum de sanctificando die Dominico , aut sestivo . An dicemus diem aliquem sanctificari , id est, in Dei e ultum , pietatisque opera impendi, dum vix vigesima illius diei pars Dei eultui , aut pietatis operibus impenditur λXXII. Ut quid enim etIam hodie iubetur toto die sello ab Opere servi li, merca- tu , strepitu forensi , aliisque Leularibus actionibus abstinere, nisi ut totus dies cultui divino impendatur, & sanctificetur se Ideirco in diebus festis ab opere mundari no cessandum est , ut liberitis ad Eccleis sam ire , psalmis & hymnis & eant ieis se spiritualibus insistere , orationi vacare ,
is Oblationes offerre , memoriis Sanctorum is communicare , ad invitationem eorum
is assurgere , eloquiis divinis intendere , o eleemosynas indigentibus ministrare va-- leat Christianus ,, . Ita seculo nono ad Consulta Bulgarorum respondit Nicolaus I.
XXIII. Haee apprime pernoscens S.Carolus valde sollieitus suit , ut diebus D mini eis ae sellis populus pietatis exercitiis totaliter se impenderet , veraciterque dies illos sanctificaret ; ae signanter in Concilio Mediolanensi III. t t. r. decrevit , ut in primis : Festis diebus sacrosancto Missae si Saerificio Fideles omnes intersint . Ne-
, , que vem excusentur puellae nobiles, ne- is que deinceps viduae , ne permissu quiis dem primi nostri Concilii, ob recentem is mariti mortem , aliove cujusvis consue- tudinis pr textu M.
Post haee subjungit Ut vero ii dies se omni pietate , & religiosu' eolantur ἐis haec crebro populum Parochi , & Co
,, esona totas admoneant , atque horten-
se Ut illorum dierum tempus , quod is Deo, ejusque eultui debetur, in iis ahfio,, ni bus totum e sumant , in quibus lamis Ete eonsumendum est is .is Ut Concionem mane , & sacram lis Elio.
526쪽
PARs II. SEc T. II. TIMis Bionein a prandio, ubi explicari solet ,
,, audiant is . ,, Ut divinis , vesperarum praesertim , se ossiciis praesentes pie religioseque adsint,,. A Ut in christianae doctrinae rudimentis is ac praeceptis , vel percipiendis vel ree is tendis versentur,1 se Ut in operibus etiam, omelisque pie- is talis sese exerceant , aegros homines vise sitando , morientes pie consolando , &,, alia eiusmodi praellando is . Eamdem in rem videri potest eiusdem sancti Praesulis Monitorum libellus , pro instituenda christiana vivendi ratione a cujuscumque conditionis , & status fidelibus , qui habetur in Actis Ecclesiae Mediolanensis pag. Icor. & inter alia describitur pag. I II. exercitium speetale pro sellis , saeris temporibus, & Vigiliis. XXIV. Sane si ea esset Episcoporum ,
ossicia divina , aliaque pietatis exercitiatum ante, tum poli meridiem eongruis horis , ea qua decet reverentia, & exacti tudine haberentur , non dubium , quia plurimum conducerent , ut populus ad rite sanctificandum dies Festos incitaretur , &a profanis , quin & illicitis, ae inhonestis actionibus , ad quas otium allieit , abstraheretur : ut notoria experientia in Par chiis bene institutis compertum est.
CAPUT III. De Operibus servilibus die festo prohibitis.
I. Sabbatum eessatio, σ sabbatizare ce sare, o requieseere dicitur. a. Olim Iti Dis praeceptum erat Sabbatho requiescere ab opere femisi. 3. Quomodo Ecclesia adoptaverit praecepta
data Iudaeis pro sanctificatione Sabbati . . Lex Constant ni Magni de e satione ab operibus die Dominicia ; an his primur , qui de feriatione ab opere edixit θ3. Str itur forenses magis repugnare vi aentur cum celebratisne Iesurum , quam opus semile .
6. Quid sit opus servile ἐII. De Celebratisne Festorum. 3 97. Reeensentuν nominatim opera ferellia .
8. Ratis prohibendi opera semisia fastis
ς. Mares balli , re Barbitonsores a suis opificiis abstinere debent. I o. Quid Λ Tonsioribus, Pilioribus, alijque
patuerit S. Carolus PII. Decreta nodorum Belgii circa Lani nes , Molitores , Maxatores, simiatis opifices. Ιχ. His rensi naι ELEium Principum. I 3. Transcribere libros pietatis gratis nomesse illieitum diebus fasis, respondi
Gersonius I scriptor talium librorum quomodo diacendus sit praedicare I . Potes eontinuo orare, quomodo Pi 6. Est comeniens opus poenitemiae.17. Opus hoe utilius, m magis necesssariam tempore Gersonii, quam hodie , ct quare Ri8. Concludit Gersonius non esse semitiis.
I9. Quomodo opera aliqua eum moderati
ao. Quomodo Ne subinde excedant AD eati par. Circa itinerat ouem diebus festis mod ratio servanda . 22. Itinera non necessaria in diem non f Ilum convenit diserri. 23. Famulis danatim ostium faussis andi Fesa ς nee ad opera seri ilis cogendi. 24. Monendi patres familias , ut suis famulis, operariis indulgeant tempus ven endi ad ossacia divina.
23. Quid de hae obligatione Ilaiuaut Capiatularia Restim Francorum R26. Qualis debeat esse Parochorum cura iam
ω cpiliones, bubalios , O similes ΘΙ. Abbatum , Hebraicum nomen , si
Latine interpretaris , cessatis dicitur ait Catechismus Romanus pari. 3. in expositione tertii praecepti Decaloginum. II. qui & addit : Sabbatietare,, propterea re fare , a quiescere Latinois vocabulo appellatur , quae significatione se factum est , ut Sabbati nomine dies s D ptimus diceretur, quoniam absoluta per ,, sectaque mundi universitate , Deus ab is omni opere, quod secerat , requievit M.
527쪽
41o Ius Ecclesiast eum mimissam. II. Ut ergo esset tessatio seu Sabba
tum , post verba illa Exod. cap. 2 . Uers.
F. Memento ut diem Sobbati sanctifices , addidit Deus : Non facies OMNE OPUs in eo tu, Gr 1ilius tuus, o filia tua: frivus
tuus, ancilla tua, inmentum tuum , O advena, qui es intra portas tuas.
is Quibus verbis ait Catechismus Ro-
, , manus num. 33. ad id primum institui-M mur , ut quaecumque divinum euitumri impedire possunt, omnino vitemus: facile ,, enim perspici potest, omne fervilis ope- ris genus prohiberi , non quidem et re, se quod sua natura , aut turpe aut malum ,, sit, sed quoniam mentem nostram a diari vino cultu , qui finis praecepti est, absis trahit,i.
III. Quemadmodum igitur Ecclesia prae-eeptum illud populo Iudaico datum ad
piavit , in quantum in illo naturale praeceptum colendi Deum, certosque dies ejus cultui specialiter impendendi continetur, ita & ea , quae pro observantia eius praecepti vetita erant Iudaeis, Christianis quoque interdixit ; in quantum e hristianam& religiosam sanctificationem Sabbati impedire possent , mentemque ipsorum a divino cultu abstrahere.
IV. Legitur Constantini Μagni lex in Codice Iuttinianaeo sub titulo De Feriis , cuiuς haee sunt initialia verba r Omnes,, iudices , urbanaeque plebes , & cuncta-
,, rum artium officia , venerabili die solisse quiescant is . De seriatione ab operibus et die primum edixisse Constantinum , eredit erudi-
Auctor Notarum in Epist. 3. lib. ir. S. Gregorii , addens : Alii Imperatores m non tam de opere, quam de judiciis stari tuerunt: se Theodosius , ut tu die Dori minico emancipare, ac manumittere liceat, D reliqua CAUSAE , vel LlΤΕs quiescant .
o Prohibent tamen spectacula, & voluptari res obscoenas ,,. Haec ille. U. Quidquid sit de hac reflexione, certum est, quod arctius frequentiusque vetitum fuerit, diebus Domini eis , & Festivis
strepitus forenses exercere, quam operi servili, aut manuali occupari; tum quod illifaeilius differri possint , tum quod magis mentem distrahere, & a rebus divinis au care soleant, quam opera servilia. Ad haee eonstat, subsequentibus seeulis, tam metesiasticis . quam civilibus legibus opera servilia festis diebus vetita effo ; inquantum sei licet, & haec religiosiam Fest
rum celebrationem , di chri ilianam quietem impedire possunt. VI. Opera servilia proprie hie dicuntur opera illa corporalia , in quibus unus servit alteri , atque communiter per servos olim , hodie per famulos seu mercenarios exerceri solent ἔ ae inde ferialia a fervis iam pridem nuncupata fuere. VII. Quae inter opera servilia etiamnum hodie computantur, ea fere expressa habentur in Capitulari Aqui ranensi Caroli Regis an. 789. eap. 79. & refertur lib. I. Capitolari cap. 73. Statuimus quoque , se- is eundum quod in lege Dominus praeee- pit, ut opera servilia diebus Dominieicis non agantur , sicut 6c bonae memoriae is genitor meus in suis Synodalibus edictis is mandavit , quod nec viri ruralia exem,, ceant opera, id est , nec vineam coleno do, nee in eampis arando , nec in meis is tendo , vel foenum secando , vel se petuis ponendo, nee in silvis stirpando, vel a se bores cedere, vel ut in petris laborare, is nec domos struere, nec in horto labor
is re, nec ad placita conveniant , nec ve- is nationes exerceant. Sed tria carraria ope-- ra liret fieri in die Domini eo , id es , is hosti lia carra, vel victualia , & si forteis necesse suerit eorpus cujuslibet duet adis sepulchrum. Item feminae opera textiliari non faciant , nee tapulent vestitus , necis consuant, vel acupictile faciant, nee i is nam carpere , nec linum battere , necis in publico vestimenta lavare, nec vervia is ces tondem habeant licitum, .
VIII. Rationem addit: Ut omnimois dis honor, & requies die Domini eo peris solvatur . Sed & ad Missarum solemnia si ad Eeelesam undique eonveniant , Scis laudent Deum pro omnibus bonis, quae si nobis in illa die fecit, . IX. Coneilium Pari sense seu Senonensean o I429. cap. 23. decernens dies Dominicos , & festivos cum omnimoda reve is rentia observari ; abstinendo scilicet ab is omni opere feririli , & manuali, ae diis vinorum a veitioni eum matura ἡevoti is ne vacando,,ο mox tamquam conse ueassu
528쪽
P1Rs II. spc T. II. TUT. subiungit: Illum abusum penitus repro- ,, bantes, quo Mires halli, & Barbito ο- is res suo raductit Dominicis, Ac aliis B. Ma- ,, riae, & Apostolorum, & supradictis F, o stivitatibus, eredant sibi licitum sore suari ministeria , etiam praeter necessitatem , ,, exercere , circa quem volumus per Omis dinarios de opportuno remedio provideri, ,, ipsos monitione praevia corrigendo, . Et quis dubitet , quin Mareschaliorum ac Tonsorum minii eria inter opera servilia , ac manualia numerari , adeoque una eum his vetita censeri debeam diebus Dominici & Felli vis X. Quare S. Carolus in Concilio III. Mediolanensi reliquis opificibus Tonsores
annumerare non dubitavit, dicens: Ton- foribus praeterea , pnioribus , sutoribus, , , calceari s , aliisque eiusmodi , & reliqui; se opiscibus , quibus praescribi oportet , si Episcopus certas requias praescribat , ne is deinceps dierum seriorum cultum violent, is in quo maxime peccare solent, .
Quam hodie abusus ille in multis Belgii
locis communis sit , quamque parum reli-piose a Tonsoribus dies festi colantur ;ususque obtineat , ut pene magis diebus Domini eis & Festis, quam aliis diebus opificia sua exerceant, n mia notum est. Episcoporum , & Magistratuum est his abusibus occurrere ; legesque praescribere , quibus & ipsi Tonsores , & populus se con
XI. Circi Laniones in multis locis non absimilis invaluit abusus; ut nimirum diebus sestis ei rea opificii sui exercitia oecupentur: cui occurrere volens Synodus Bustoducens; sub Masio tit. Ir. cap. 2. p
eipit: ne subditi ulli operi servili, quod
,, sine evidenti periculo differri potest, mari num admoveant , uti panno laneo , vel, , lineo lavando, aut dealbando , aut tino pendo , oves , dc boves mactando , aut si saliendo,, Similiter Synodus P. II. Cameracensstit. q. cap. a. de dierum festorum cultu agens, ait: Neque etiam permittantur ....is molitorum , cociorum cerevisae , lani is num, pistorumque operae, nisi ob nota- ,, bilem necessitatem se . Id ipsum iisdem pene verbis expressum est in Synodo Toraaeensi anno I 38'. tit. q. cap. I.
ad citatam Synodum Cameracensem art 7. declarans licitum non esse molitoribus,
o braxatoribus, lanionibus , & pistoribus is sua opificia diebus festis exercere , nisio ob natabilem necessitatem determinatam si per Oificialem & Magistratum loci, deo consilio Decani Christianitatis , aut iais eius absentia, Pastoris loci ,, . XIII. Olim proposita fuit Ioanni Ge soni a quodam Monacho Domuς Cariusiae haec quaeilio : Si liceat diebus f sitas feriabere aevotionis libros gratis. Huic quaestioni ut respondeat Gers nius, specialem tractatum composuit, quem inscripsit De laude scriptorum, primumque inter eius opera locum occupat ; in quo Oitendit per duodecim considerationes, transcribere libros detistionis gratis nullatenus
effe opus fervile ; eique laudabiliter diebus festivis incumbi possie. XIV. Inter has considerationes una est,u6d huiusmodi librorum exscriptor prae- ieet non lingua , sed manu ; eoque fructuosius, quo haec praedicatio est magis permanens, plures instruere potest . Certo , ait) si lingua silet , manus praedicat, , , A fructuosius aliquanto, quanto scriptu-- ra venit ad plures uberior, quam transisis iens sermo D .XU. Deinde consideratione quarta ex ponrt, quomodo Scriptor talium librorum
continua orare, mentemque in Deum elevatam habere queat. Credidet: t ait o Seriptor noster , & pietate iugi recogio laverit, toties Deum, sanctosque Ang is los secum esse , totieς Scriptores sacrogis i psum alloqui, toties Christum sibi blanis da quaedam oscula consolationis dare , is quoties dicta eorum salubria conscribit. se contemplationem itaque lectio, & quae se scribenda sit, non impedit, sed pascit, . XVI. Quinta consideratio assierit , scriptionem librorum.esse laboriosum exercitium , macerationem quamdam corporis,
possieque imponi per modum poenitentiae, a Consessario . Nullus ait negaverit ,, laboriosum esse scribentis exercitium. Ae is ceptet ergo istud in paenitentiam , seu
se satisfactionem , pro suis alienisque deliis Elis, &e. Iunge quod in foro paenitenis tiae potest iste labor ad satisfactionem V u u is im-
529쪽
rii Ius Delsi ilium GIuersum .is imponi. Quem laborem si nullus homi-- num imponit , imposuit sane Deus abis initio, eum dixit Adae, & posteris eius:
si Iu furire vultus tui vesceris pane tu ,, . Gen. cap. 3. vcrs I9. XVII. Ceterae considerationes Gersonia nae ostendunt fructum multiplicem ex scribptione accurata piorum librorum in Ecel sam, & populum dimanantem: qui eo tempore , quo scribebat Gersonius , nimirum an I428. major erat; quod necdum ars typographica esset reperta ; unde nee mirum, si Gersonius, & ipsam transcribendi libros necessitatem, & utilitatem tantopere extollat .
XVIII. Interim ex omnibus concludit Gersonius: Nihil impedit libros, seu tra- is Matulos , vel codicillos deuotionis seri- ,, bere sest: vis diebus: habito moderamine, is quale sapiens iudicabit in hoc opere; M ouod utique non servile eensendum est; is sed in hcnorem Ecesesae aliquando plus,, Vergens, quam multiplicatio vocalis ora- tionis , imo quam insolens in aliquibus,, Missarum multiplicatio,, . XIX. Quae hie circa transcriptionem pi rum librorum dixit Gersonius, eadem quoad alia multa exercitia non servilia diei possunt ; quod nimirum ea sanctificationem diei Festi non violent, modo eum ea m deratione, intentione, aliisque circumitantiis a Gersonio descriptis, fiant. E contrario , si ea moderatio , eaeque eonditiones non serventur, lacile set ; ut
smilia exercitia sanctificationem diei Festi
Quid enim , si quis diem Festum pro
maiore parte impendat scribendo asti, aut instrumenta litium sub debito falario: quemadmodum Procuratorum , Advocatorum, Notariorum, aliorumque ossiciatorum ministri , sive Seribae facere consueverun ζ Quis dieet hujusmodi Seriptores diem Festum sanctificare ὶ Et de tali scriptione indubie intelligendus S. Bonaventura in De- estis D se l. ad Novit. para. r. cap. 22. ubi inter ea , quae in diem non festivum disserenda censet , numerat Ieribere in qu
XX. Eadem ratione post alios Thel gm doeet Merbesus prima parti quaest. Iy3. conclus Ιχ. Peccare Advocatos, qui cupiis ditatis & avaritiae studio sueeensi solitos
,, labores Domini eis diebus, & Festis obeunt, si & ita sese in secularia nesotia immerinis sunt, ut nihil sibi temporis relinquant, ,, quo Deum singulari cultu , iis praesem, , tim diebus prosequantur , & suae saluti,, consulant ,, . Idem erit de Proeuratoribus, aliisque, qui negotiis tametsi liberalibus simili modo se immergunt. XXI. Quin & ei rea ipsa itinera, quae
Synodus Aurelianensis anno 338. Can. 28. diebus Dominicis vetita non esse declarat, quaedam moderatio tenenda est.
Sanctus Theodulphus Aurelianensis Episcopus in eitato decreto , postquam dixit, tantam debere esse observantiam , ut prae ter orationes, & Missarum solemnia, Ac ea uae ad vescendum pertinent , nihil aliudat , immediate subjicit Nam & si is necessitas fuerit navigandi, sive itineramis di, licentia datur; ita duntaxat, ut hacis occasione Missi, & orationes non prae-
amvis ergo consormiter ad Synodum Aurelianensem declaret hie Aurelianensium Antilles , diebus Dominieis esse licentiam itinerandi , eam tamen non nis nee suos concurrat eoncedere videtur idqtie ulterius est moderatione, ut Mi gae , O' Ora
Et sertius ei tata Synodos Coyaeensis sub S. Perdinando Rege Castillae de celebratione diei Dominicae agens dicit Servile ,, Dpus non eXerceant , nee sectentur iti- ,, vera, nis orationis causὶ , aut sepesie ,, di Nortuos , aut visitandi infirmos, aut is pro Regis secreto , pro Sarracenorumis impetu, a XXII. Sane timoratorum plurium praxis etiam hodierna docet, itinera praecipue longa , ouae notabilem diei partem oceuia
pant, diebus sestis non esse saei te suscipienda ; eaque, si sne notabili incommodo fieri queat, in alium diem esse differenda ; exemisplo Comitis S. Geraldi, de quo in eius vita narrat S. Odo I b. 2. tap. 2 Item dum se ab Urbe rediret , venit Sabbato ad is quamdam Ecclesiam , iuxta loeum sciliis cet, ubi sulphurei videntur acervi. Cumis autem vellet populus in crastinum profi-- cisti , retinuit eos , dicens quod ob reis se verentiam Dominici diei , saltem usquo
530쪽
PARs II. SEc T. II. TU ,, 23 noram demorarentur. Nec i ita demo-- ratio suit etiam sine beneficio tempo. rali is . Notandum per horam nonam ille intelligi horam . quae no irae horae tertia pomeridianae respondet. XXII l. Quos clim deploravit Concilium Pariliense anno 829. lib. I. cap. I uod utcumque dies Domini ea a quibusam Dominis venerando custodiri videretur , sed a conservis fomitio rerum pressis perraro debito honore coli inveniretur , hodie merito deploratur ; dum videmus plures famulos famulasque diebus sesiis in tantum a suis Dominis impendi, & ad operas adigi ; ut iis vix tempus Missam audiendi indui gratur; indeque non raro contingat , ut circa seei mysteria , ae vitae Christianae normam plane rudes snt. Inter leges ecclesiallicas Sancti Canuti Reuis Danorum cap. I legitur : Herus,, u servo invito opus addixerit die quo- is cumque sello, servo mulctator suo, seris vus deinceps liber esto is . XXIV. Apud Reginonem De Eccl. Diascipi. lib. 2. cap. 4I6. rcfertur sub nomine Coneilii Rothomagenss: Admonere de si bent Sacerdotes proles sbi subditas , ut ,, bubulcos, atque porcarios, vel alios p is siores , vel aratores, qui in agris assidue si cnmmorantur , vel in silvis, &. ideo mo- ,, re pecudum vivunt , in Domini eis. &is in aliis seliis diebus saltem ad Mimam
is faciant , vel permittant venire . Nam is & hos Chri lius pretioso Sanguine suo si redemit. Quod si neglexerint, pro aniis mabus eorum absque dubia rationem sese reddituros sciant se.
Hie notandum , quod iuxta illius temporis disciplinam, nomine Missae hie intelligatur Missa se emis , sive Parochialis, sub qua dc ipsa concio eomprehenditur , iuxta dicta capite praecedenti. XXV. Et in Capitularibus Regum Franeorum legitur lib. s. cap. 2os. Et illori die , seu Sabbato ad Vesperas , & adis Matutinas, sive ad Missam cum eorum ,, oblationibus, si fieri potest , omnes ea- is nendo, Κνrie eleisu veniant, Zc eundo is de redeundo *rie elefon decantent. Si is militer & phiiser pecorum eundo & re-
,, deuado ia campum , dc ad domum la-II. Da Celebratisne Fesorum.
,, Ciant , ut omnes eos veraciter Christi aia is nos, ct devotos esse e Moseant se. Idem eisdem pene verbis expres la Hera ut A ehiepiscopus Turonensis in suis Constituistionibus cap. II . Habentur ad ealcem t mi primi Capitulatium Regum Francorum editionis Balvetianae . Notandum autem per Grie eleison , hie intelligi Litanias pubi car, quae per KFria eleison incipere solent. Consule Glossarium Du-Cange , verbo Meletis. XXVI. Quam erassa soleat in hoe h minum genere esse ignorantia , M saepius vita omnino gentilis, quin & impia , ni mis notum est; ut merito hic rursus repe tam, quod ex Synodo Namureensi relatum
stores tempore messis,&etiam illis di is bus, quibus opiliones , bubulci, vel suis bulei in agris sunt, illos uisitent ibidem is & doceant, imitaturi ea in parte vestiis ,, gia Salvatoris nostris Iesu Chri ili , qui ,, per vicos, & plateas transibat evangeliis
strepitus forense , & mereatus diebus .Festis vetiti. I. Ex praecepto sanctificamdi dies follis moliuiis a tirepitu forensi ab imem
dum s. . r. Quid de his edixerit Constantinus m.
3. Lex J heodosii Imperatoris. . Amplior de hae re Constitutio Leonis
. Aisthemii Imperatorum s. Cauones legibus consentiunt. 6. Sementiae pronuntiatio, etiam gute em
. cessiae, die sim fieri nequit .
. Similiter nec Ieruentia execratio.
b. Exameu trilium , licet jam ante turmverint . die feso non in lituendiam . q. Aeius maiciales tae festo exeretri, funsi alidi ; licet partes consenserint.