Petri Velleii Gueuarae Ad legem primam Digestorum. Libri 6. Eiusdem ad titulum de officio praesidis commentarij. De diffinitione doli mali, liber singularis

61쪽

AD LEGEM PRIMAM. D.

mendicet, ope pretia erit videre, qualiter iustus

corpori ad vita necessaria,tum animo adbonis intellaenia, sequendiss mini et Deinde qualuet ero erga repu. habea quapracat eris habere charisma, bonos decet viros:cui Isalus,ac dignitas prior omni Gationcs domesticis comodis esse debet. Deo,quomodo quod Ju est tribuendi sit, aude docuit Platori Euthyphro,iel de anctim te traeter qua quod a nostra religionis cris doctorib'satissum'edoctissὸd aut adprimis attinet, ani partibus u potetys,or no tribuere quod rectepips,s tribuere quodnosit aquiι, ara luctuetia est Sunt aut multo magissecundum natur atributa homini exceptas animis magnitudo, ites comitas,iugitia,libenulum:quam voluptas, quam vim,qua diuitia uua coclusio licet ei habeat author ut testibus nullis indigeat, explicabituriame apertitus primo,qua obrcipo t,di uerimus. Vi Vetur QPumis obstare,quod in Gene cribitur, sesus,et cogitatio humani cordis in maluaenasut ab adolescetia sua. Et cocilisequos Toletanis

62쪽

decet, intelligamus,minime ise qua diximus aduersantur. Supra dum Delphicu illud oraculiι interpretabamur,proxima, simillim' esse hominis amma diximus diuina menti,nec Usta essere,zbi apertitu, ac propritus sie ipsam pospit intueri,proprias cotemplariforma,ais natura,rinis misis nosse, quam in perpetua,incoprehensibili,aeterna,ais diuina meme d Plato inprimo a cibiade ue de natum hominis,aptis ima probat similitudine, dices. Suemadmodis omnia mebna,ita demum propria cognoscunt naturam, ρυ apercipiunt, si in id quodsimile e t,res exerint,quo fit ut oculus seipsum maximὶ cernat,cum in oculu institit: in idquepraeterea intendit,quod oculi optimum erit, squo oculus ipse videt,eodempacto anima, isse ipsam nos ere Cult,in anima intueatur, in e uepracipue locum anima, in quo inent virtus animae sapientis,in quo sane quis intues,s omne diuinu, Deum scilicet, is sapientia cernens, se sumprorsus agnoscet. Hac ille: dicemus ne igitur immortalem animum,us iij, rationi ueparticipemquemiem ipse ad Fui imaginem, similitudinem factum, ut dominum, atque imperatore obedentip fecit corpori Vada vitia humanas,sst Liss

63쪽

AD LEGEM PRIMAM. D.

les voluptates, et scelera,seuitanda mala propria natum ducis inclinari potius,quam aquilate, utrientia,bonitatem,atque iustitia a peteres

non reorprobauimu quidem seupra cupere se minis voluntate quod rectu in .des rares sum mum it ud bonu,quod Qt operibim bonis cohequamur inati,sin luce essiti sumus. Lua vero causideueniat,quod ex nes alligauimurim sensius, s cogitatio humani cordis,in malupro simi ab adolescenti ua,ex eo accidere autumo, imum ex peccat omite, de quo apud Theologos vera,et religiosa tractatio est. Deinde quod cum animinad aliquid sideria ocius A corp' assumi vel visum, lauditu, vel ab ensum: hoc enim s corpus siderare,quispersiensius id agitur, tuc

quidea corpore trahatur adea,qua nuri eodemodo sunt, at ipse aberre perturbeturg, et quas ebrius vacillat,necessarius. At vero quoti ipse animus per se quidqua excogitat, i ucse coserta uru sempiterninimmortale em eodemodophabes. has deprauationis illius,qua spe minus bonu eligimus, maxima culpa sustinet instrumeta, quib8minecesseest,etelut quis regrinus,hostesue, Salmatica qui nunqua Cidi se uc modo accederet,

64쪽

LIBER. II. Is

deret,non bo litia nosse riura nunquam vidisset, mores, Matuta ciuitatis ignorare rorsu s ρ set ne hic quantum vis saga ingeniosius,s olers est,non cuiuisse tradere,es a quouisdecipi'Non

secus animus noster quantumuis inmortalis, excelsus,s boni appetens,dum humano, s fragili

carcere includitur,dum corporis vinculo auringitur,dum ministriatque exequutoressuarum operationum dantur mortales sensus,his se committere,ab his discere, spercontarisii uti,dum hac luce stultur,necesse erit. hvero nescio quo fato,ea

sicaecat hominum oculos nebula, importunas te'net caligo mentes,G, a matribus pene nondum nat viiijs aluntur,scum nutri lacte dolos,fraudem si Tumieinde etero adeo nosίmbris, delitist,otio,ianguore,desidia animum inficimus, opis nionibus,malos more delinitum mol uae ut naturam, aeteroquisemper inuicta Milepraua tancat consuetudo. Atque hoc illudent quod a Cicero ne in partitionibus dicitur. Est,inquit enus hominum adhonestatem nam,malo cultuenauisis opinionibus corruptum. Et lib. I.de legibus, ait. Seqvitur igitur ad participandum alium abalis,commnicandumor inter omnes unus natum estpefactos,

tantam

65쪽

1D LEGEM PRIMAM D.

tantam autem esse corruptelam maia consuetudinis,mab ea tanqua igniculi extinguantur a natura dati, orianturDs confirmentus etitia contraria. vd id firmat Plato in Phadonritet de anima, b inminuo,vel de mul natura pse autem illis iuribus aptushic sensus psa indicat verba. Sensus,&cogitatio numani cordis. Videtis o defensibus mortali fragilis corde loquantur. Et demum inquit,prona sunt ab ado lescen tia su a. Hoc adcorpusileetare, non de animo dici,quis no videtZ Hic quoque satis apparet, qualiter intelligendum sit illud,quod alibi ab C plano dicitur in . I. y ius naturale. .de tu L stur, δ' Hinc descendit, inquit, maris,atque foeminae

coniugatio, quam nos matrimonium appellamus,hinc liberorum procreatio,hinc educatio. non satis Udebatur'ma sententia, cum appetitus,etiam extra matrimonium natum lis est probetur in c debitum,de biga.-in. gau

demus de diuor. Auam diffultatem pluribus locis tractan examinantsdoctores quorum ego dicta,s opiniones,non scur transcrilam. abunde explicat Dominicus Soto lib. I.deiunt. iur arid m restonsione ad tertium qum ait,adterim u

66쪽

ceditur inclinationes natura , qua homini competunt, in quantum sensibili animali, adlecem attinere fomitis, hoc est, appetitusse itiui,originali iustitia destituti. Si autem conssiderentur, quatenus hominis sunt propria,tunc leti natura subduntur , puta nationi, caeterarum potentiartim moderatrici, qua cunctos assectus debet intra suas lineas continere. Verum adhuc praedi tam dijositionem talis urget aduersa natio. Nuptias non concubitus . sed consensus facit: est autem consensus de iure gentium, ut tu. consensus. C. de repud ergo nuptiae potius sunt turis gentium, quam natura r confirmatur alia ratione hoc argumentum. Ius naturale ent, quod natura omnia animalia docuit: sed catena animalia non utuntur matrimonio , quod indiuiduam vita consuetudinem continet, sed utuntur commixtione confusa , igitur matrimonium non est de iure natura. Huic difficultati AccursimMBar-tolusque restondent , non actum ipsius matris

mori' esse iuris natura, sita ipsium motum ad aditum. Vnde ipsi posse deduci putant, a e

catum iure naturali moueri nos, idqueproba

ri aiunt, in Muth. de restitu. s ea qua par. S.

67쪽

AD LEGEM PRIMAM. D.

v ,collat. quibus ego minime sentior. Nam si inclinationes ad anum,coniunctionesque dediti a natura,s secundum naturam oportet set ipse actus, quando id ad quod aliquid ordinatur, prius necessariὸ esse in agete obatur in auth. multis magis. Crisacros .eccles suin carnale coniunctionem dedit ipse actus naturaius iuris naturalis esseprobatur,inpraedictis cap. debitum, capgaudemus.Et aperte iuriscopulim ait. Hinc descendit maris, atque foeminae coniugatio, quam nos matrimonium appellamus. In ilia vero opinatione cosutada, du a perunt adpeccatu

naturali iuremoueri nos,diutius morari no necesse

habeo,cum Uaricus dus dicat, muniter illa opinione repudiata, s apertis tibijs aduersius eos agat ibi Fortunius,eorum restondensfundamentis,qui aliter hunc expedit nodum, dicens,ideo matrimonium esse de vero, proprio iure naturali, quia in statu integra naturasuit cotractum inpinradise terrestri, Ven cap. a.s refertur in cap. I.devot.svo redem'. lib. Idsobia,quia instincturationis primus parens, tim ut vidit uxore

L creatam, contraxit matrimonium his verbis. Hoc nunc os ex ossibus meis,& caro de carne

mea,

68쪽

mea quamobrem relinquet homo patrem, dc matrem,& adhaerebit ux ori suae. Cum quetur in ctunaturae,inquitFortunius c dixerit, ac matrimonium contraxeris,necesse est desse iuris natunniis. Conssiderandums valde mone accidisse illud inflatu natura perfecta, non corrupta. De qua ego solutione,quidsientirem, aperi ius duecere ivererer ingrati nomen 'bire. Fuit enim mihi Fortunius remis loco,ineo veropatrieo et

amicitiae,s familiarismis gradu coniunctus: ms quidquam Fortunio detraxerim patris ira, s utriusque manes reformidem uapropter sinussiententia iuditispraetermissio,verba illamm,Hinc descendit maris,atque foemins coiugatio,quam nos matrimoniu appellamus,

ita intesgi posse ceperem,ut quavis omnium an, madium communis natum sit sints qu daminter se animalibus reliquis,scum belli' homini communia,extrema tamen, s summa,disti tainter animaliumgenera,s dissertis nosse cuis propria,s ad id apta, quod cuiusque natura desiderat.Nam mi omnium artium recte dici potest commune esse ut in aliqua scientia etes iusque artis BAcs maC ris Iu silentia autes

69쪽

AD LEGEM PRIMAM.

riss semina coniunctio omnium animalium se cundum naturam est,sed natura diuersa sunt:m aliud equo sit natura,aliud bovi, aliud hominis

tamen in omnibusumma communis. uuare cum incimipraecepta iuris naturalis omnibus animatibus,qua in caelo,quae in terra,qua in mari nascuntur,communia esse,non ita accipiendum est, quasi dicamus umesseomnium extremumseditaris hunc appetitum conseruandi sis, tuendis vitam a natum datumvis mili, non eodem sine cuntodianse,quam in optimo siui generi status cili maris; famina colanctionem,liberorums procreationem in naturam omnia animalia docuisse , mi eruent tamen illam 'ecies, a quaeque,uti naturalis ei insit inutio persuadet uo sit ut non solum homines, iis animalia quadam, in quibus ad educationem prolis erit insita sollicitudo, se

uent quoque hanc indiuiduam coniunctionem, ut turture columbae,qua aut ore Plinis , coui ijsidem non violant,communemiseruant domum. Ea enim sunt znicuiquegeneri de iure natunali, qua ratio naturaliter demonstrat esse conuenim' tia,s' utiliora ad con eruationem eius sterim Unde cum ratio apud homines naturaliter vis, deat,

70쪽

deat, ad procreationem, s conseruationem g neris humant, coniunctionem Uniuaesolum a nadecetiorem esse,eam naturaliter apprehendit, mi stirpem,ex qua maxima oriantur amicitiae cognationum, ut es saluasit, s in genere conseruetur suo. Unde merito reprehenduntur Bald. m. t I. g. ius naturale .dei .s iuris Dan,de Tlat.Hyit. eod tit.iuris qui fornicationem aiunt esseturis natunalis, sententiam iampluribus damnatam surduae. c. a. I.d . c. n e Ipeccatum. S. in lege dist. 1. s. c praedicandum. aa q. I talique ratione facile reprehendendam di procreatio, educatios liberorum hominibus naturalis est,ut certe M. d. S. λου uamnatos etiam successo,min. L cum ratio .de bon.damnat,hac autem esse non possunt,si coitus incertus esset,ac vagus: ergo media ,per

qua ad hac peruenitur,id est,matrimoniincertas nupti esse hominibus, eiusdem iuris naturaliser M. Seper enim inpromptu illud habendu est,quam natura hominis,pecudibus, terris brutis an, mantibu rantecellat illa enim nihil sientiat,nisi voluptate,ad ea eruntur toto impetu,hominis aut

mens discendo alituris cogitari semper aliquid aut inquirit, aut agit. Ruod si quis malo cultu C a G