장음표시 사용
181쪽
Sensatio quid tensatio est necessaria animae mutatio sope organorum Mamum immediate generata, νel animae idea a rei externae actione in organum sensorium excitata , qua non solum Medieorum attentione dignissimam huiusmodicassertationem existimo , propterea quod multas GAUTIERI eel. Opuseulo de irritabilitatis notione, naturam morbis primo Volum. recusso appendices di qui dein iudiciosas exhibet Editor .
182쪽
in genere rei cuiusdam externiae efficaciam in suum corpus , sed etiam sngula S rei notas , Ultim plurimis in speciebus , percipit.' . Haec itaque hominum facultas obtinendi sensationes, ex eo designatur , quod hae propriis organis essiciuntur , quod animae res mundi externas proponunt . clarasque ipsarum
ideas conciliant, quo ipso facultas dicta tam
a coenesthesi, quam a reliquis nervorum lauctionibus penitus erit separanda .
Ut sensatio proferatur , reS e*lerna re
quiritur , quae in hoc vel illud organum sen- Sorium agat , hacque actione impressionem in illud excitet , qua tunc nervus incitatus Suai iv I vi agit , atque actio nervi sursum alorganum animae propagata , in illo mutationem quamdam esicit , quam anima percipit,&. ex hac perceptione ideam Ἐbi de re exter
na , quae actionem incepit , oKue eius notis characteribu ε , fingit , Ad sensationem itaque requiritur Orga 'um proprium, quo mediante res externa de terminatam impressionem in nervum sentientemessicere possit ; nervus Sentiens, ab Organo ensorio ad cerebrum Protensus, organum anse, mae integrum; Zc detiique res externa , quae
vel corporis vel mundi pars si, cum Organo Lensorio tali in nexu posita, ut in illud agere, possit. Hὸec res , relaxe ρd suum effectum
183쪽
impreetfio simuli , mutatio passiva in organum sensorium ope irritamenti prolata ; tunc actio nervi sentientis, mutatio illius , quam ab impressione suscitatus sua ipsius vi essicit &denique mutatio Organi animae idea materialis desideratur, a nervi sentientis actione,
in cerebro excitata , quam veluti ultimum actionis nervosae punctum spectamus, & tan- .em perceptio animae mutationis in organo animae , quam sub phaenomeno ideae cognoscimus . percipit anima , cum mutationum conscia redditur , quae in organo animae ope nervo rum & strictius Ope nervorum sensitivorum suscitantur. Ideae Vero nulla est suo cum objecto similitudo. Has ideas appellamus sen suales o quidem externas, ut ab internis distinguantur , quae imaginatione de peculiari animae vi proferuntur . Hae arbitrariae & a solis subiem internis mutationibus pendent; Illae necessariae sunt & ad par rem ab obiectis illorumque in organa sensitiva in fluxa
omnem hanc actionem , quoad totam ipsus continuitatem Spectatam, nempe tinpres sionem , propagationem impressionis ad organum animae 8c perceptionem mutationum, quae in animae organo perficiuntur , sensationem dicimus. Ex re-
184쪽
Extrema sensationis pars , nempe perce pilo mutationum, quae in animae organo per agitur , seu repraesentatio rei externae Seor-sm spectata, non ad externorum. sed ad internorum sensuum doctrinam pertinet. Quare hanci in praesentiarum transeo & in doctrina sensuum externorum , horum irritamentum ,
impressionem & nervi sentientis actionem investigabo . II. O gana senistiva .
Ea animalium instrumenta, quibus ner-ri , sensationibus dicati , inseruntur , organa senstiva, nuncupantur. Illis adnumero Organum , frictiori Sensu spectatum , ad leges mechanicas plus minus artificiose constructum, eiusque appendicem, nervum sentientem, ab organo sensorio ad organum animae protensum.
Quod Se qui sint homini sensus , disputarunt philosophi. Hi , CONDILLAC e. g. uniam , sensum tactus: alii e. g. LAMY de ΚΑΜUS , qui famem, si tin Sc libidinem addebant , Ocio sensus Iecipiunt . Verum ea , quae nuper de coenesthesis natura eiusque di ferentia a sensationibus edita sunt, fagile hanc litem dirimere vidcot 3r Homo quinque seu
185쪽
sibus , tallu , gustu , olfactu , visu O auditu gaudet; animalia sunt, quae pauciores, forsa dra alia . quae plures possident sensus. Auditus quidem & visus , quamvis bina ipsis sint
Org na, revera tamen , quoad nervorum copiam simpliciores sunt reliquis sensibus, quip pe qui plures nervos, ad eamdem sensationeae idoneos , possident, cum visui & auditui noa nisi bini sint nervi. Ad visum enim & audi. tum artificiosissima requirebantur organa, Iucis& soni radiis suscipiendis idonea, quae ni
miam sui multiplicationem recusabant. Cuncta haec organa sensitiva in Periphe ria corporis posita sunt , ut sola superficies , putamen quasi corporis , reodo sentiat, reli quae partςs non sentiant. Ratio huius instituuex fine sensuum patet . qui est, hominem cum mundo coniungeres atque inde eo Cor poris loco indigent , quo a mundo Attingi possint . Uerum Omnis corporis perifheria sentit . Oculus, auris, nasus & lingua Parvam superficiei regionem , omnem reliquam orga. Mum tactus occupat ,
Ulterius ipsis his in organis nervi ita
positi sunt, ut obiena ipsos nervorum aPiceS, illis adversos, attingant; quo satis recte iudicare videmur, solos apices sentire , uec Ob
tecta apicibus inaccessibilia , potie sentiri is Praeter peculiarem organi sensitivi posi-
186쪽
17νtionem hoc ipsum ea structura gaudet , uti arevi sentientes singulari modo , papillarum . membranarum syc. instar , in illis terminens rur O magis nudi , depositis crassioribus in- 1 volucris, impressionibus rerum externarum quasii pateant. In oculo M aure ipsa irritamenta nerint vum proxime attingunt; in reliquis , linguai nempe, naso & cute tenuis interposita est cui licula , facile a rebus externis penetranda .i Cum quodvis organum ideas sui generis animae procuret; quodvis organum sua syria Rura indiget, huic fini consentanea. Ρhysio-i logi fuere , qui omnem hanc idearum varie
i tatem ab organi , cui nervus sentiens inserii tur , diversa structura derivarent , nervumquei opticum esse auditurum, si auri implantaretur, i contenderent. Omnino quidem peculiaris nervit ad obieehum positio , directus vel indirectusi ipsius ab irritamento attactus, irritamenti e i sectum mirum in modum modificabit . De- , structa linguae cuticula Sapore Caremus . . Sed i dubito , an sola diversa organi structura rationem sensationum diversarum contineat. Plures Conditiones , ipsa nervi sentientis structura , longitudo , crassities , densitas eiusque origo ex cerebro ad hunc scopum concurrere videntur. Constantia harum nervi sentientis conditionum id iam probare videtur . Denique peculiaris Organorum sensitivorum fabrica
187쪽
eo inservit, ut vis irritamenti modificetur , immo augeatur , quod ocul, & auris conditio, quibus radii lucis Se aeris colliguntur, docet.
Non omne organum sentit Minime. Mechanicum nervi domicilium non sentit, sed solus ille nervus, cui peculiaris sentiendi functio committebatur . Reliqui nervi, in machinam mechanicam distributi, vitae machinae , non directe sensationi, inserviunt. Nervire edulla nec tunicae . ipsius, quae nullo cum Cerebro nexu gaudent, sentiunt. Immo strictiori sensu ne nervus quidem , sed anima sentit , de singulae organi sensorii partes ad supremam hanc animae actionem suum tribuunt; organum impressionem modificat , apex nervi illam suscipit , truncus impressionem ad orga num animae propagat. Cum itaque sensatio ex actione plurium partium continuata perficitur r ea ut omnino pereat ab huius illiusve partis laesione necesse est.
Haec organa conditiones sunt ad omnem veram sensationem necessariae . Natura Cui vissimctioni sua organa , motui musculos , hilissecretioni hepar stabilivit & essectum ad haeeorgana adsti in xit. Eadem est sensationis, Cor. porearum functionum longe qobilissimae, ratio. Soli pauci nervi itaque . qui ad ambitum cor Poris excurrunt, ad sensationes idonei sunt.
188쪽
rga III. Vires Organis senistivis insitae, generatim aperiatae . Vires his organis insunt vivae & mor tuae. Mortuae, scilicet physicae 6c mechanicae vires, omnes quidem te inprimis artificialis quorundam organorum mechanismus ad gensa. tionum exercitium suum Conserunt. Immo sorsan a materiae mixtione ic forma omnes cor poris vires , ipsaeque vires vitales Pendent . Sed , quo sensu vires mortuae plurimum summuntur , eo ex ipsis exercitium sensuum intelligere non possumus. Praeterea haec virium phyficarum 8e mechanicarum illustratio ad specialem sensuum historiam pertinet; quare eas in praesentiarum transeo, & statim ad tractationem vis vitalis , organis sensuum insitae ,
Hanc vim vitalem , principalem sensam ttonum caussam, relate ad ipsus effectum spectatam , vim senstipam dicam . Impertit haec vis organis sensoriis dum plicem facultatem , nempe sensebilitatem , de facultatem sentiendi. Verum cum strictiori Sensu anima, non organa, sentiant; haec etiam iacultate sentiendi destituuntur , nec nisi sen-
189쪽
Fbilitate, faeultate propagandi per nervos
impressionem ad Organum animae & excitandi in ipso motum peculiarem, gaudent.
FMultas sentiendi , actio nervi sentientis, irritatio organi animae . Reultas sentiendi ea est organorum sen-stivorum potestas , qua , a simulo irritata ,siis ipsorum vi mutationem in nerτο Sentiente, simuli instar Organum animae irritantem , pro ducere po sunt. Respondet haec facultas organorum sensitivorum contractilitati , in organis motoriis obviae. Caussa externa seu obiectum sua impremsione certam quamdam nerνi sentientis actio nem proVocat . Haec actio nervi sentientis
simili modo ac nervi motorii actiones , a cerebro inceptae, musculos voluntarios irri tant stimulus est pro organo animae & peculiarem ipsius acti ovem , quae sub phaenomeno ideae sentitur, producit. Inpraesentiarum modus, ad quem apex nervi sentientia impressionem suscipit , actio nervi sentientis illiusque irritatio in organo animae excitata esset tradenda. Dicendum esset , utrum nervi sentientis actio in organo animae omnem alium
190쪽
naotum excitet, quemadmodum nervorum actioinnes in musculis voluntariis id praestant; aupotius nervi sentientis actio tantum ad intima cerebri penetralia continuetur flet quasi protendatur . In organis motoriis contractilitatis Phaenomena , nempe contractiones reapse factas . ope Sensuum percipimus; modumque huius actionis , quodammodo saltim , deter minare possis mus . Verum nervorum essicaciae modus inte aeque ipsorum mutationes activae Omnino nos fugiunt . Hypotheses traderem; fallaces fluidi nervet ab apice nervi sentientis ad organum animae motus, fibrillarum ne i vearum oscillationes , fluidi nervet perpetuam e ner Wis effusionem , quam haesitantem anima percipit. Haec vero , futuri aevi indagationi relicturus, mitto is Verum adhaec quaedam, eX phaenomenis organorum sensitivorum derivanda , addam . Phaenomena , quae facultas sentiendi gignit .
sensationes sunt, mirum in modum νariae .
In organis motoriis effectus contractilitatis simpliciores, contractionesque , in Omnibus organis sere eaedem , nonni si celeritate, robore de duratione diversae esse videntur. Quare in organis motoriis contractilitas simpliciori lemagis aequali modo agere videtur . Verum sensationes mire varia ut tam in omnibus, quam in singulis organis; aliae sunt in aure, aliae