장음표시 사용
731쪽
i a Is A Aer C As Auao Nrscripti ini sic: α'annm in Voce Mephoras cli intelligitur Targum, sive ut iam dixi , versio Chaldaica. Eadem verba apud Eliam Levitam, S apud alios. Neque ullum potest dubium esse . quin haec vera sit mens. Nam adhuc in Iudaeorum Synagogis manet mos ab Esdia institutus, ut ejusdem perio chae lectio fiat duplex : Hebraice primum, deinde Chaldaice. quod nos Franco surdi ante aliquot annos vidimus diligenter observatum. Atque hinc est , quod Dominus noster verba Davidis moriens non Hebraice , sed Chaldaice recitat. Censen' amplissime vir, Esdrae hoc institutum serio iis probari , qui pio liturgia
peregrini idiomatis tanta animorum.obstinatione pugnant 3 Sed veniamus ad acutissimi praesulis censuram. CI mat enim ille facinus indignum admisiste nostros . qui sequentia Verba d pu vim verterint: c exposuerunt per Scripturum. Hanc ille interpretationem ut novam exagitat, & ut absurdam exsibilat. Novam sane esse fatemur& nos, qui scimus Hebraeorum magistros cum in Talmud, tum alibi aliter longe haec verba accepisse. absurdam tamen esse pernegamus. Cedo enim istam absurditatem t quae sullain, aut in re erit, aut in verbo. In re nullam cile, vel Episcopi silentium arguat, non tacititi, si quid habuit set, quod verissimae huic sententiae opponeret. Quoties clamant Graeci Latiniq; Patres, Optimam esse hanc interpretandae sciipturae viam 3 omnis igitur nostrorum culpa in male accepto verbo erit. Ergo etiam unum hoc illis oblicitur, quod vocem perperam de Sacra Scriptura acceperint , cum nullo alio lacri voluminis loco id significet. Quid levius hac obiectione i quid facilius ad
resutandum 3 nam si hoc satis est damnandae nostrorum interpreta. tioni, quid de ea sentiendum, quam affert t Proferat iὰ potest vir argutus, alium locum, ubi di significet τω : nos afferemus. ubi Scripturam sacram Cum igitur nec hoc, neque illo sensu alibi usurpata in Biblico contextu dictio reperiatur, quae invidia est, eam potissimum vocis huius notioncm huic loco apraste, quae in criticis Hebraeorum libris ab Esdra primo auctore profectis, vulgatissima est Z Quod autem adiicitur Micra appellatione non pentateuchum, sed caeteros solum Biblior'm libros intelligi, scio ita Mun-sterum & vulgus etiam Rabbinorum docere. caeterum ad manus sunt nobis doctorum e Rabbinis testimonia ubi e liquido sit 'in καhoe est, libet legis. Sed nimium te diu teneo. Vale vir amplissime, de
me constanter ama aetς suum tuum
732쪽
CVm domum reverses epistolam, de qua egisti mecum , quaesissem
omni diligentia, nec reperissem , tamen placuit priorem saltem mittere ut memorem agnosceres. Posteliore quid fecerim , nescio :nollem sane periis te. est enim insignis, propter ingenuitatem . nam quo ioco sacras literas habeat, clare ostendit. Quaeram amplius, & saxo videas. vale,& me ama, qui sum futurus aeternum tui observata tisiimus.
Monspelium tandem salvi Sc incolumes, Beza πβασμι - , ego, uxor, liberi pervenimus. Itineris dissicultates propter anni tempus non medioci eis, nec minora pericula, singulari Dei benignitate ita superavimus, ut vix senserimus. Libri adhuc in exspectatione sunt: quae me cura sic angit, ut verbis exprimere non queam. Mihi enim si ne illis G . Sed venient spero brevi, de quae nos rexit perduxitque Dei manus , eandem illos quoque servaturam confido Absque eo sit, omnia adhuc nobis laeta & spei plena. Omnes hic bonarum artium & literarum cupiditate flagrant. Omnes imminentem barbariem detestantur, atque abominantur. Ea procerum Voluntas, ea senatus, ea populi universi. Non desunt tamen quae habeant sollicitum , dc huic incepto metuere cogant. Percellit enim animum meum religionis diversitas non mediocriter. Communi siquidem utriusque partis consilio regi cuncta atque administrari necesse est.
Quod quam sit dissicile & periculosae plenum aleae, pro tua singulari
prudentia, non ignoras. Accendit ea res in meo uxorisque animo desiderium, quod Geneva attulimus, redeundi isthue olim, si ita Deo Opt. Max. visum,& res nostras paullo meliore loco collocaverimu Quod utinam, iterum utinam, a latere tuo, pater venerande, discedere' vis major non me coegisseti sed enim , ducunt volentem fata, nolentem trahunt. Testor immortalem Deum, licet mihi adhue omnia hic tiltra spem grata. tamen quod fri sciictu careo , quod te non intueor, quod canos tuos praesens venerari non possum, vivendi pro-- omnes causas mihi Periisse puro. Idem uxoris sensus quam .c firmo
733쪽
Is AAer C As Auso Nisirmo tibi sic in his locis vitam instituere , sic semper Θrat victuram, ut facile omnes Genevae natam, &in Ecclelia Genevensi educatam agnoscant: nam hic quidem aliter vivitur. Sed de his alias. Deum supplex Veneror, vir maxime , servet te non tuis magis , quam universae Christi Ecclesiae. Vale, de me ama. Uxor & te & conjugem tuam quam ossiciosissime salutat. Monspelli IV. Non. Ianuaria
LIteras tuas , Beza m, a Deodati allatas, amoris erga me tui plenas accepi, nec sine suspititibus legi. Revocarunt illae mihi in mentem prioris selicitatis meae tempora, cum licebat nobis luavissima atque exoptatissima consiletudine tua adfatim frui. licebat quotidie ex tuis sermonibus aliquid , imo multa potius addiscere, quibus & melior fierem & doctior. Sed haec pruis fuerc: nunc omnis clua rei adempta mihi facultas est. Quae cogi tatio ita mihi molesta eL se solet, ut licet in frequentissima de mei studiosissina urbe degam, in solis tamen locis mihi versari ipse videar. Sed quid ego dolore meo
Iiarrando te ad dolendum meam vicem impellot quin potius vii συν- ia πάγω moerori meo modum faciam , & , quod unum superest, Deum Opt. Max. supplici prece venerabor, ut te nobis, venerande senex, atque universae Ecclesiae suae quam diutissime lalvum atque incolumem praestet. Gratum milii quod ex tuis aliorumque literis intellexi , florere Scholam nostram recens auctam trium doctillimo tum vii Ortim accessione: Lignatidi, Laurentii , & Deodati. det illis
ingeniorum pater, ut η mer- hanc ornent. Laurentium ceri e Gasparum facile spero essecturum, ut diligentia sua nostram obliteret cx animis vestris negligentiam. Mihi vero ita divina benedictio contingat , ix exanimi sententia id opto & a Deo precor. Nos hi pro sesuonem nostram hac ipsa hebdomade auspicati sumus. Si caerem espondeant, in cur speremus non fore in bis locis inutilem operam nostram. Suscepimus tractandum antiquitatis Romanae locum, de Magistratibus sus reipublicae: opus profecto arduum & virium prorsus non istarum. Sed erat parendum Pindarico praecepto , quod jubet tainebri , Nisi is tantum ut valetudo nostra lahores consuetos serat Dam continuat& contumax defluxio nescio quid minitatur. Vcrum hoc atque omnino si in M. Non excidere mihi ser-
734쪽
ejus argumenti orationi tempus erit, cumsedicanda fuerit ea, quae nunc instituitur schola. Valere omnes patres & fratres coetus vestri semper mihi obseivandi, ex tuis magno cum gaudio intellexi . lucundum etiam cum primis servare omnis nostri. memoriam, tu nobis bene precari. Nos vicissim, ego inquam cla uxor mea, pro vestra Gmnium salute vota facimus An .s . Exaudiet nos, spero, Deus: qui si nostrorum Votorum reos aliquando nos faciet, aerit olim cum minus dolebimus. Vale & vive diu selix, pater venerande: Uxor & te & coniugem tuam quam ossiciosisime de amantissime salutat. Monspelii, a. d. x a II . Kal. Marii aS. CIDIIxcv I I.
Dla est, Beeta cum tuas exspecto. respondi enim non
unis litetis meis quas a te novissime accepi. eae fuere quas Benedicti F --Hi filio dederat, qui cum ante mentes tres, opinor, advenerit, dici non potest quam sit longa tam mihi tuarum exspectatio. Q od ii mihi nunc plusculum otii titisset, statueram bene longam ad te epistolam mittere. Sum enim totus in tuorum scriptorum lcetione. non possum aliter summum lenire dolorem, quem capio dies noetesque cum cogito quam dulci νῆι fructu caream. Sic me Deiis Opt. Max. amet, ut me tui, vir observande, desiderium angit Sc cruciat. Sed quid agam ὶ λῆ οῖ . Contuli histe diebus tuas in
aliquot Pauli Epistolas observationes cum Syriaca versione, & veteribus aliquot interpretibus. visus sum nonnulla annotare, quae si isti aic essem tecum lubens communicarem. ea qualiacumque sint brevi desci ibere est ani mus S tibi mittere. Vale venerande sino. Mompelli Idibus Majis c I I xc V O.
EX literis amicorum intellexi nuper, dc valere te, pater& omnes muneris tui partes qua in. Ecclesia qu in ichola feliciter implere. Sustuli ad coelos manuρ dc Deo Opt. Max. gratias egi immortales pro hoc tanto in 'te &.in Ecclesiam universam benencio.
735쪽
oravi etiam supplex, quod & nunc quoque facio, pergat pro sua in finita benignitate propi tum de benignum adeo se tibi & vobis omnibus praestare. spectat enim ad omnes pios fructus Miulce illius benignitatis. Locus Matthaei, de quo nuper scripsisti, merito facessit tibi
negotium, ob eas caussas quae epistola tua commemorantur. recte
etiam iudicas frigere magni interpretis commentum . qui putat non de resurrectione Christi dubita ite apostolos, sed venientem non statim agnovisse. Tua conjectitra, si qua solitus es modestia in annota tionibus tuis eam retuleris, cur fraudi tibi elle debeat non video. eis enim ejusmodi ut literulae unius mutatione plurimum Obscuro loco afferre videatur. Paucis tamen eam te probaturum arbitror. Objicietur enim consensus omnium veterum, qui difficultatem loci & viderunt & solvere laborarunt. Sic legit omnino Syrus interpres, qui τα 'i A vertit ira rim : sic Theophylaetus auctor scholiorum Graecorum, ubi multa erudite super his verbis. sic etiam Hieronymus. antiqui denique, nisi fallor, omnes. sam quod quaerisan' pro Lu n Graecum sit, sane. dc multa ad mamum exempla. Diogenes Laertius: Emisi Mην Φάων. εἰ s-s Amineχου. alibi,
pe idem scriptor atque alii multi . nec dubium his similibusque locis .i A esse, quod interdum aliis verbis dicit Laertius Possumus igitur vulgatam lectionem ferre & cum Theophylacto interpretari. blabes, Pater venerande, nostram de proposito loco sententiam. Sed nobis id demum probatum iri scito, quod tibi placitum esse intellexerim. Paraveratu & alia nonnulla, de quibus tecum agerem: sui enim per hos dies in lemone epistolarum aliquot Pauli diligentior. Ac videor quaedam annotasse quae non male tecum communi centur. Sed id esto alterius epitiolae aut plurium potius, si Deus voluerit, argumen tum. Nam si nostras tibi notulas legere & ςxpendere vacaverit, assiduis litetis esse tibi molesti non verebimur. Ego enim tum demum vero mihi gaudio frui videor cum tuas lego aut ipse ad te scribo. Uxor te conjugemque truam, matronam lectilliniam, salutat quam ossiciosissime. Sorores noliras, meam quae Olim Johanni Rigoto nupserat, Scuxoris Dionysiam Stephani filiam, tibi cupimus, Pater venerande, esse
commendatas. Coetum etiam patrum ac fratrum, quos unice observa
re atque amare dum fuero nunquam de linam , meis verbis ut salutes etiam atque etiam te oratum Velim. Deus te nobis servet. Vale-Momp. a. γ. Kal. Apr. c I PI xcv II.
736쪽
quot Novi Testamenti locos, quas nuper misi , assentiri te mihi de parum dignas censere eas, quae tibi legendae offerantur: quia tamen visus es aliquoties hoc ossicii genus a me postulare, facile feram conatus in literis meos tibi improbari, modo obsequium probetur. Nam si quis est eorum omnium qui hodie tetras colunt, cui gratificari Sc parere cupiam, is tu profecto es. In ea ad Titum scribi
hujus versus videtur haec esse sententia. Vult Apostolus Episcopum T -ῆλ. , hoc est, κολαζειν de diligenter vacare studio Theologiae. ait νῆ-, id est , sic ut ad docendum fiat in dies aptior M instructior. nam potest aliquis addiscere aliquam scientiam non ad aliorum institutionem, sed suain tantum. Si hoc sentit Apostolus, nolim αντήρουν tenacem Vertere, sed incumbentem aut adhaerentem. Chrysostomus pulchre φῶτη nec minus apte Syrus verbo 'ua hic ii sus, quod respondet Graeco χελαζαν. Non probem etiam haec EU Anxia' verti, qui ad doctrinam facit. enim ipsum docendi actum, nisi fallor, notat hic: non doctrinam quae docetur. Ita hunc locum Chrysostomus accepit: quod mihi non improbatur. At I I. III. frustra moveri videtur ab eo quaestio in voce quomodo hoc conveniat cum alio loco Pauli, ubi vetat sustineri a mulieribus docendi partes. neque enim ea Pauli videtur essemcns hoc loco , ut velit docere quicquam sceminas in Ecclesia. propterea placet versio tua, honestitis magistrae. Versu v. non assentior iis qui tollendam censent dissinctionem inter οἰκουρνι, . Duo requirit Paulus aesta matrona. ut sit hoc est, ut domi se contineat, scuti a te est recte expositum. Veteribus Latinis .i κηρος est casias, Hembraeis raea. huic virtuti conjuncta est rei familiaris cura: propterea qui' dam exposuere quae recte domum curat. Naumachius Poeta elegantissimus utrumque praeceptum hoc versu expressit:
Nam hoc vult, fac sis . Alterum quod requirit Apostolus a matronis est, ut sint ἀγαῖα ': hoc est, nignae de faciles erga ancillas ct sa- mulos. Sic accipiunt Graeci vocem & Poetae in M. Nauma - .
737쪽
rnus,s, e bonasci domesisura. syrus tamen aliter accepit de tollit ἰω, ων ulta. Sed ita magnus Chryso stomus. Versu x. πίω e d mirae re. nam Undere sidem parum Latinum Videtur, de passim pro sacere de praestare aliquid reipsa sed videamus num icti bendum sit hoc loco pro ηυσαν. ita vetus, opinor, legit: ita & Syrus nisi erro , qui vertit, Han quibus Verbis temper alibi exprimit v. e. παo. haec nunc satis : imo plus satis. piget enim abuti diutius patientia tua. Sororem meam Rigotii pridem Viduam tibi cupio esse commenda tissimam. Magnus is accesserit tuis in nos meritis cumulus. Uxor&te Se conjugem tuam quam officiosissime dc amantissime salutat. Uter nostrum tui desiderium impatientiu S serat, urer magis ex animo pro salute& valetudine tua vota quotidie faciat, V. Universiim caelum venerandorum pallorum dc pro Iorum meis verbis a te salutari, nisi grave est, percupio, idque ut facias te oro. Vale seno Uia ini
FAcio anuitus, venerande Pater, quod literas Bernardini nostri, quum tibi tradere gestiebam, ad te mitto. Quid me isthue properantem sistere gradum coegerit,& plures jam dies hic continuerit , etiam tacente me satis nosti: nectile enim potes ignorare sparsum de pestilentia per urbem vestram gratiante Quod Deus ne siritὶ rumorem , quem equidem oculis non siccis intellexi. Scis vero quam dissicilis sit nostrarum vibium aditus venienti e loco, qui eo nomine male audiat. Non enim Germani sumus, neque apud nos obtinet securitas de candidissimae gentis. Deum Opt. Max. supplex veneror, liberet urbem vestram,dulcissimam patriam meam,& hoc de omni
alio malo. Interea mitto ecce tibi, BeZa σημασμi mn, quas mihi Mo
pelio discedenti vir optimus & Ecclesiae Dei fidelis Bernardinus dedit. Si dabit mihi is cujus in manu sunto innia, ut priusquam pedem refero, coram te possim alloqui, exponam tibi Ecclesiae Mompellensis statum omnem; quod ut facerem rogatus sum a seniorum lectissimo coetu. Quae tua pictas est de prudentia, sacile i ntelliges non sine gravissima causa esse factum, quod viri pietate insignes Scia, τοῦ Θεοῦ κοios seniores nostri, unum aliquem de numero vestro. in suam Ecclesiam adsciscere, si vobis ita visum fuisset, toties tantoque studio lint conati. Equidem in hoc negotio Pinnodo sim versia
738쪽
. EO s T o.L AE. 7 tus, eum mea opera Mompelienses uti vellent, ut eo facilius viro eximio Goulartio potirentur, neque tu sertasse nescis, & sciunt optime quidam e vobis. Sed dissi inulare jam nullo modo possum, eam esse iraestantissimae illius Ecclesiae conditionem , ut rem Deo gratissimam acturi videamini, si aliquam ipsius rationem habueritis. Duos in praesentia pastores frenuentillima de nulli alit e Gallicanis cedws Mompellensis Ecclcta riabet: alterum admodum sciacm, de non suo sed aetatis vitio langueo tem : alterum vix dum ἡβημεν, & qui per aetatem episcopi locum tueri in ham illustii loco non facile possiit. Gigetius vir doctissimus de nostrae Ecclesiae ομ .Qν nunc abest. Eundem cum adest, partim studia, partim alia negotiat sic occupatum habent sui aliquando per mensem unum aut alterum Vox ejus in sacra σναξι non sit audita. Muto nunc alia commemorare quae seniores. nomos impulerunt, vos respicerent, meq; isthuc proficiscentem orarent, suam Ecclesiam vobis etiam atque etiam commendarem. Nam Rotanum nostrum impetrare a synodo nulla ρ πηγη potuerunt. Spes autem illa
quam in Petrolo viro optimo, doctissimo de quod homo de homine possJt pronuntiare, posuerant, eos die stituit. Aliter enim
visum divinae providentiae : cujus etsi causas non semper capimus , semper tamen mirari δc in iis acquiescere debemus. Qua re obsecro te, Vir maxime, per Deum immortalem Sc studium quo
flagras promu vendae ejus gloriae, si quid hic potes , enitςre dc demum
pet fice, ut beneficio tuo auctior apud nos ut numerus - ροι-λει--πουν υν. Et quoniam de Goulartio post tot repulsas vel mutire nimis temerarium duco, de Manesserio quid tui judicii sit, quaeso significa. Omnino opus nobis est eo viro, cuius perspecta dc probata sit pietas , eruditio, dc illa, quam omnes boni admirantur in tractatione si Θιοῦ-, vestra simplicitas. Formicum alumnum sit in nostri repetunt ; sed hac tamen lege, si tuo dc totius ordinis judicio hoc ipiorum consilium probetur. Hisce de rebus scripserunt . ad vestrum coetum , easque literas quando isthuc ire non poteram istis adiunxi. Vale pater plurimum venerande, & cum omnibui tuis, at que universa isthic Ecclesia laetus valensque inter laetos de Valentes Nestoreos annos imple. γ H in . Scripsi Lilgduni Convenarum in aedibus maximi viri de tui amantissimi Vicqvij. Kalend. Aug.
739쪽
T)Xit tandem promissus anno Suetonius , ex 's exemplar unum L. Comelinus noster se curaturum tibi nomine meo sancte promist. Erit illud pertenue grandis amoris in te mei restimonium. Non peto a te, ut meas excuses culpas: iu accuses& mihi indices, ultro p to. Dico ingenue, non potes ullo ossicii genere majorem inire a me gratiam. praesertim cum sim mihi conscius, pleraque ex meis adve sariis properanter prom sisse me, cum otium ad poliendum praeter spem esset ademtum. Speraram enim in describendis, quae pridem, ut fit, observaveram , lente me progressurum, dc qimam judicii singulis accuratius adhibiturum, quod totum casu quodam aliter ς venit. Nunc inibi eram , ut in Gallias ad visendam optimam matrem proficiscerer : unde simul fuero , Deo dante, reversus, Athenaeum edere paramus. Nam quia publice fidem nostram de eo obstrinximus, jacta xlea est. alioquin reserrem fortasse pedem, metu laboris qui mihi ingens subeundus erit, si hydram illam μ quaecum autorem deturpavit, velim expugnare. Sed in aequitate doctorum virorum omnis mea spes: cum bona fide is γῆν praestitero, quis ta sabit mihi aequus judex - - ων, - κρομέν- ς ἡ ωλω: Min o i ta , Sane non omnes eam diligentiam & fidem in bene de antiquis scriptoribus merendo adhibent. quod cum in aliis sirpe tum nuper non sine admiratione & indignatione deprehendi in eruditissimo illo viro, qui Dionem Latinum novissimus edidit. Cujus errores maximos tam multos toto illo opere observavi , ut illa excidisse homini adeo docto & in literis Graecis juxta de historia Romana versato per mihi mirum visum sit. Indicio fuerint quae ad Suetonium per occasionem saepe notavimus, sed plura potuisse observari ipse, vJrdoctissime, facile mihi allentieris, si quando periculum sacere volu iis. Erit fortasse aliud tempus caetera publicandi, quae sunt nobis cum cura observata, dum nobilissimum illum historicum studiose legimus& cum Latinis contendimus. Sed de nostris nimis multa. At tu, clarissime Cantere, cur cessas 3 ciu susceptam a puero provinciam Ornan darum literarum gravari si nam quando vel Ammianum Marcellinum, cujus a liquando spem fecisti, vel fragmenta Graecorum Poetarum 4 vel alia quae tamdiu premis, desines nobis invidere λ Equidem imas aravissimas occupationes novi: sed neque illud me fugit, pridem
740쪽
E et o L AE. I , taparata habere te non pauca, quae lima jam alterit potius, quam polit. Spero & a Lamberto, tuo, juvene eruditissimo, uberem quandoque messem : modo tamen ille exemplo tuo contator elia non discat. Quid tu, quta ille, quid ejus paris indolis & spei stater agatis, paretis , vestris litetis certior quam lapissime fieri vehementer cupio. Vale vir laridisne & me ama: Genevae I v. Kal. Sept. C I P I o x c V. ,
MEmini, vir praestantissime, scripsisse te aliquando ad me susceptam tibi Ammiani Marcellini editionem, cujus honestissimi
consilii cur te postea poeniteret causam nullam video, neque factum puto reor magis propter gravissimas tuas in vestra republica occupationes nec te ncc nos voti hujus fieri adhuc potuisse compotes. Igitur cum alia praeclara exspectare nos a te scito, tum etiam eximii illius historici editionem. Atque utinam velles de una fidelia duos parietes flealbare,& cu Marcellino c teros recensere omnes.qui Suetonio adjungi sere solent. Spartianum dico, Capitolinum, Lampridium, reli- quos . non dubito futurum id tibi facile si modo per publica negotia liceat) posita iam sedula in Ammiano opera. Igitur si tu quidem illam in te provinciam suscipis , sic nos obsecro de tuo instituto certiores. sin tantum tibi otii non suppetit, scito impositam mihi posterioris
huius oneris necessitatem. edito enim Suetonio egerun. mecum amici quidam viri magni, ut pergerem ad insecuti temporis historicos illus andos. Ne te multis morer, accidit mihi prorsus quod ait Seneca, ut quam ille frontis imbecillitatem vocat, faceret me liberalem dc onus in me reciperem, cui impares humeros haberem. Nollem factum : sed -- ανα-- τω . Atque scito penitus hic este me a libi is veteribus destitutum. Quare oro obsecroq; te, feras mihi opem,& quicquid habueris quod usui esse possit versan ii in eo negotio, id mecum commimices. feceris mihi rem gratissiniam, fortasse etiam reipublicae literariae non inutilem. Ipse vicissim si aliquid habuero vel Marcellino illulirando vel aliis scriptoribus, quibus tuam operam addixeris, id omne tibi bona fide omero. Vale vicclarissime, & me adjuva. Gen. a.d, v. Kalend. Sept. CI o Iax CVI. Erudicissimos filios tuos veteres hospites meos cum Johanne Vercomen plurimum salvete ego S uxor subemus.