장음표시 사용
331쪽
hus, et iocosis posse omni ex0rdio parere, et in medias res rapere: poss' etiam liberius discurrorq, olpem dixerim per Vagare; sed in gravibus ac hoverioribus a praescripto deflectere pelas duxerim. Quid ea pendum est in conscribendis Epis Iblis lB. Primo id cavendum est, ne dum simplices et lamiliares videri volumus, tu ingratam rusticita inimidamus. Sunt qui dieuut, eadem qua loquimur rations Epistolas exarandas. Sit ita Mne, dummodo pri mum pure, et latino, Vol i Ialice, deinde plane, aedilue ido, tum ad rerum dignitatum apte, et quasi decoro loquamur. Ut enim nihil turpius est quam inquinate ae iusicete dicero in urbano hominum coetu, ua, nihil foedius quam littera4 milhqre rudes, et thur-hanis, vel larensibus verbis contatas., Secundo eavendum est, ne stu4io urbani tis, et inegantiae in oppositum vilium incidamus, ita ut nimio elegantiae si vo in verbis, si e in sententiis studio elati videamur. . Nihil ea ι odic ius afetatione, aiι Fabius, niι pusidius in mutuo absentium 3ermone. Ubi onim assectatio est, non animus, sed nimium 46. Iectandi studium se ostendit, et inanem quamdam hominis vanitatem leviora sectantis. Hauc familiaritatem' sermonis inquinat, sestivitatem aufert, et Wisigerat, gra iura, i ao severa imminui ι, inior dum aliam rivicula vertii. Ego equidem malim incompta vi pene rudes, quam nimio 4tudio et boraus, tu ubhusque ornamentis . ponderosas Epistolas scriberer rudis pnim ingenii notam quam arrogantis et ambitiosi
facilius perferrem. I. A quibus eampis Epistolarum optimarum im tanda eligemus 3 B. Uberem optimorum exemplorum copiam Epistolao M. T. Ciceronis ad familiares, ad Brutum, ad Aui-
332쪽
295cum, ad Q. Fratrem tibi suppeditabunt. Nihil habet
antiquitas candidius, nihil his elegantius, nihil persectius euliae gentes invenire unquam possent. In his enim mira urbanitas, mira simplicitas, cum sa-cilitate, et copia, et festivitate conjungitur in lamiliaribus: cum dignitale, doctrina, ei civili sapientia in gravioribus. Has sibi imitandas proponat qui in
hoc scribendi. genere laudem sibi comparare studet, has ovolvat quam saepissime, et meditetur. Artem ex illis melius quam a praeceptis c0gnoscet, et omne seret punctum, si ario in cum tenuerit nulla arte perscribere videatur. C. Plinii Secundi Epistolas qu0que legisse confert, dummodo nimia verborum et Sententiarum cura Vitetur. In his enim saepe accidit ut dum acumen quaerit, Verum deserat; et dum nimium operogesen len:iarum gemmulas colligit, oratio obscurior, et argutior sacta, quasi laqueis impedita m0retur, et frigeseat. Mihi tantum a Τullianis distare videntur quantum Ciceronis aurea temp0ra a Traiani temporibus distant. De Senecae Epistolis nullus erit n0bis hic sermo, Sunt enim magis in disputationibus, et quaestionibus morum recensendae, quam in genere epistolari.
Quinti Aurelii Symmachi denique Epistolae magis
ab eruditis quam a germanae linguae latinae cultoribus probantur. Habui quos imiter eae latinis, nunc quaeso de Epistolarum seriptoribus italicis nonnulloa proponaa uelim. R. Satis libenter tibi faciam. Multi inter nostrales Epistolas edidere optimo stylo et more conscriptas. Ex his excellentiores proponam. Unum Anni-
333쪽
balem carum longe omnes praestitisse emunctaonaris homines uno ore consentiunt. Nihilominus et Bembus, et Bonsadius laudandi. Torquatum Tassum vero proximum esse Tullio, facile amrmarim, sed Iongo proximum intervallo: et Franciscum Reditim venustate, et lepore multis anteferendum genito. Bocentiores praeteream; de his enim mihi haud brevis sermo habitus est, in libro de arte conscribendi Epistolas, quem supra nota l.
seriptis diisaealicis, seu ad docendum perιinentibus. Quid disendum de seripturis ad doeendum Pe tinentibus ΤΗ Η0c unum, ut perspicuitate summaque praeci Sione polleant, non solum in verbis, sed etiam in sententiis; lucidoque ordine attentionem legentium captent. Nihil enim aliud sibi proponit scriptor, nisi ut intelligatur, et doceat; doceat tamen eum quadam Ve- State, quae voluptatem pariai. Quidquid enim voluptatu conditum in intellectum intrat, facile inhaeret,
et mentem uno tempore locupletat, ae recreat.
Debet ne ornari Oratio quae ad docendum pem tinet 'R Sunt quaedam quae ornatum respuunt, quae dam quae modestum amant. Cum Mathesim, Physi eam. Chemiam doceas aliasque hujuscemodi scientias, ornatu omni abstinendum est. Susticit enim praecisione, ordine, perspicuitate exornasse, et ut ait Horatius se ornari res. ipsa negat eontenta dO-
334쪽
ceri. - Sed cum caeteras, quae non in subtilitate rationum iantum, sed in argumentis consistunt edoceas, tunc modesto ornatu uti decet. Possunt enim vel comparationibus, vel exemplis illustrari, et temperato dicendi genere vigere. Omnes tamen proprietatem, simplicemque sermonis elegantiam expostulant. Ouinam scriptores in didasealico genere excelluerunt'. H. Multi quidem inter Graecos, Latinos, et nostra-los Ex Graecis nobis sat erit Platonem, Aristotelenaque nominasse: quibus Demetrium Phalereum, et Dyonisium Longinum Rhetores sidam. Ex latinis Narcus Tullius caeteros antecellit, uberioreque Mylo discurrit. Huic Quintilianum Bhelorem aetatis omnis ducem, C. Plinium Secundum, A. Gellium, omnesque de re rustiea scriptores adjiciam. Ex nostralibus Bar-lolomeum a s. Concordio, Dominicum Cavalcam, Iacobum Passa vantem, Pandulfinium, Ioannem Casam, Paulum Segnorum: quibus addi possunt nomina Galileii, Bellinii, Redii, aliorumque multorum, quos hoc Ioco referre brevitalis Iege velamur. g. III. B. Dialosto.
R. Est colloquium, vel sermo duorum vel plurium de re eerta ac definita scripto habitus. Dicitur etiam disputatio scripta, in qua duos vel plures de re certa
ac definita eolloquentes singimus. Quamquam enim unus auctor - loquatur, lamen alios introducit loquenies, ut iamquam a praesentibus haberi sermo vita
335쪽
deatur. Genus hoc sermonum positum in hominum veterum auctoritate; et eorum illiustinam, nescio quo pacis, ait Tullius, videtur habere plus gravitatis. Addi, potest etiam plus jucunditatis, nam sermo habitus a praesentibus eoram, magis delectat, quod et interesse videaris, et partem aliquam ipsa in alio rum dispulatione. agere . Quot sunt Dialogorum generas - IL, Duo esse dicam: alterum in rebus gravioribus, veli philosophieis versatur; alterum in voluptariis: iblud veritalem quaerit, hoc repraeSentatione morum, es ingeniorii mi, et temporum, Voluptalem non Sinis.
doctrina parit. Quaro aliud genus ad docendum, a d ad delectandum esse assirmarim. Quaenam sunt Distat parιes
Tros esse duco: 1. eaordit sive introductior. 2. rerum tractaιio: 3. conclusio. Exordium ad .
tum facit ad disputationem, colloquentes, qui sint, declarat, disputationis argumentum: aperit. Tractatio propositam quaestionem excutit et illustrat, arginmenta in medium ponit, apteque in ordinem digerit, ut facilius, et melius intelligantur. Conclusio denique rem ad exitum perducit, ita ut vel colloquentes in sua quisque sententia persistant, vel in alterius veniant, vel ad aliud tempus sermone interru
pto disserant. Omnia tamen jucunditati vel gravitati
inserviant op0rtet, animumquo legiatis - rerum pondero, vel sermonis suavitato concilienti: Ouaenam in Dialogo esι personarum ratio' .R. Duplex: aut inter colloquentes unus est, qui eaeteros auctoritate et s9pientia anteeellit, et alios docet; aut pari doctrina in contrariam disputant sententiam, ita ut quisque suam tueatur argumentisque
336쪽
muniat. Utraque optima ratio est: dummodo quisquapersonam sustineat suam, qualis ab incoepio processerit, et sibi constet. Quaenam est Dialocti forma R. Duobus modis sit Dialogus. Sive enim scriptor
narratoris assumpto ossicio rem exp0nit, et senten-lias colloquentium ipse refert; Vel in scenam colloquentes trahit, ut ipsi totam rem agant. Optimus
uterque modus: ille magis Platoni, hic magis Ciceroni placuit.
Quinam sunt Dialogorum scriptores optimi apud ueιeres ' , B. Platonem inter Graecos et Xenophontem in Memorabilibus Socratis omnes uno ore c0mmendant. Lucianum quoque laudandum esse confirmant sestivitate et elegantia quadam, non tamen Semper rerum tractatione, et quadam irrisione inhonesta. Apud latinos principem locum lenero Ciceronem omnes consentiunt: laudandus tamen Quintilianus, vel quis suiι auctor Dialogi de causis corruptae el0quentiae. Ouinam sunt seriptores italici in hoc genere commendandi pR. Multi sunt, inter quos Angelum Pandolsinum, et dummodo expurgentur Balthassarem Castilioneum, et Ioannem Baptistam Gellium eminere nemo sanus insidiabitur. Torquatum Tassum quoque luter optimos scriptores hujuscemodi adnumerabimus, qui Τullianam quamdam imaginem ubertate et elegantia Serino- nis refert. Inter recentiores sestivitato Lucianum Vincentius Montius, elegantia caeteros omnes Antonius cesarus exaequa it. Quid observandum est in eolloquentium personia stR Hoc in primis, ut eorum natura, ei mores itaeningantur ut disserant inter se, et propriam sormam
337쪽
liabeant, et in ipsa dispulatione lector facile colloqtientem agnoscat. Si enim mores proprios, et proprium ingenium non habeant, haud facile distinguentur inter se; quod omitem jucunditatum auferet Dissicito
Sane est mores sermocinandi ratione exprimere, Sed
tamen custodiendum in primis est. Prodest etiam cliversa hominum ingenia in scenam promere, ut in contrariam sententiam disputantes, ut quaedam in dialogo vis comica eniteat; quae omnia multum jucunditatis legentibus gignunt. Ita Cicero in libris De Oratore personis colloquentium ad vivum exprimit ut graphico p0tentius singi non possint, et cum legas Antonium colloquentem vel Liciuium Crassum vel Scaevolam ab ipsa sermocinandi rationo facillimo dignoscas. Ab illo exemplum sumat oportet quisquis Dialogos componere cum laude cupiat. Quid de elticulisne dicendum est R. Dicendi genus Iamiliare sit, sed quod homines, eruditos, ingeniososque magnique nominis deceι. Interdum et assurgat prout res, et loquentis natur stp0stulat. Quamquam enim ad vitae simili tuti inem Dialogus . componatur. tamen nescio quid sublimitatis aliquando .ab ipsa rerum tractatione habere poteSt. Quum disputatio serveat, dicentis animum ardere ne-'. cesse est: unde Oritur saepe assectus,et quae ab illodi manat sublimitas: Admittit etiam Dialogus descriptionem vel rerum, vel loeorum, in quo stIlus et a borate, et eleganter omnia estingit:.eo tamen pacto
ut omnem assectationis Suspicionem vitet, et nativam et simplicem rerum expressionem pigmentis, ac Ver- horum lenociniis non perturbel. Elocutio itaque sit 'lacilis et simplex propriaque mi indicie elegans, et se quatur res, et assectus. - . Sunt qui locutionem dia-
338쪽
iugi quam epistolae humiliorem velint ait Dandinius
in Ocio Aricino) haec munere miliatur amicis . ille ad hominum eae tempore colloquenlium mores componatur. Hi rem nimis ad virum resecant. Γι non rudes illi quorum sermones repraesentantur a
dialogi scriptore: sic indecorum statuo , si dialogorum nimium pedestris humi serpat oratio .
DE SCRIPTIS AD HISTORIAM PERTINENTIBUS ET DIὐ HISTORIA Ouid est Historis ΤB. . Historia, ait Cicero in libro 2. De Oratore, est testis temporum, lux veritatis, vita memoriae, magistra vitae, nuntia vetustatis. s Ex his et quanta sit utilitas, et qui sit sinis historiae, et munus facile inti iligi pol si. Homines primitus res gestas carminibus memoriae mandarunt, mox lapidibus et num mis, P ostea denique litteris consignarunt. Sed apud nomanos, lesio Tullio, ab initio rerum n0manarum usque ad P. Multum Scevolam historia nihil aliud fuit, nisi annalium consectio . . . Hi veterem scribendi similitudinem seculi, sine ullis ornamentis, monimenta solum temporum, hominum, Iocorum, gestarumque
rerum reliquerunt. Pontifex Maximus res omnes singulorum annorum litteris mandabat esserebatque in album. Quare dicemus 1. de Inscriptio nibus; 2. do Diariis quae a Graecis Ephemerides appellantur; 3. do commentariis; 4. de Annalibus, quae Historiae consectionem praecessisse constat; 5 nonnihil etiam de Vitis, vel ut verbo Graeco utar, Biographiis allingemus; 6. lai; dein de Historia
339쪽
Quid est Inseristio pB. Est antiquissimum , et brevissimum historiae genus, idemque maxime diuturnum, quo scilicet res prae celeris memorabiles et insignes, Seu potius rerum Summa, aeri, Saxo, marmori inersbitur ad memoriam posterorum. Duo genera primitus fuere: Inscriptiones scilicet nummariae et lapidariae: hae propria soliditate stani: illae ob usum latius landun
Quaenam sunι Interiptiones ηummariae 2 B. Sunt eae quidem brevissimae, exiguo nummi ερu numismatis ambitu circumscript*st. Numisma enim habet bina partes, quarum alteram appellant frontem vel partem adversam sive anticam Maeram posticam sive aversam Romani in adversa nummi fronte vultum Principis essingendum curarunt; iidemque ad oram nomen eius, et titulos quosque perta
tuos inscribebant. Spatium etiam illud angustum insta tauram, quod quidam Esemo, appellant, litteras Mem habeι singularias, quae ad argumenti inseriptiovom non pertinent. In parte aversa sive postica si monela in honorem principis euditur, locus et titulis usi, quibus illustria lacia, ei bellicae res celebrentur. Sed si princeps suo nomins signari juheat,
alia ratio ιitulorum esse debet, ut nempe ros ip ρε quas ab eo gesiae sint, non ipsius a rebus gelii praeconium inscribamus. Eodem pacto opera publica, liberalitates , beneficia principum, item prosectiones
340쪽
eorumdem, et adventus, et triumphi, et ludi desse Mantur. Aliquando etiam symbolum sive signum eum inscriptione in parte postica nummi est: sed s/epius pars haec sine ullo symbolo inscriptionem satis qui dom prolixe offert. Non est nostrum in his morari: veterum e empla Rriem et leges docebunt. Hoc. unum
clarissimi Morcelli verbis a quo omnia poene de Inscriptionibus mutuatus sum , addere liceat. α Brerer
υι aimus, valdo laborandum erad nemo non tenet: non modo quis in eoeiguum nummi orbem' multa
Ouaenam lapidariae Inscriptionea disuntur, eι quiabus generibus eontinentur ZR. Lapidarias vocamus inscriptiones quae lapidi, aut marmori inscribuntur: addam etiam quae lamnnis aereis, aeneisque insculptae sunt. Has omnes in sex generibus eontineri, et distribui aueior est Morcellus cujus verba hio ponam. v Fem si eonati. ruantur inscriptionum genera, nulla omnino jam erit, quas vasta, aut 3ede eaeclu3a videatisr. Nam stenus primum t. quod ego Suerarum appino, eι dedieationes, es donoria, eι vota, et monumenta omnia Ea erorum eo reiandet. 2. alterum quod esι Honorariarum, Omne3 eontinebit, quas honorem cuidam ha bitum demonstrent: sive imperatores hi fuerinι, sine eonsules, aut praesidea, aut Ordinum ductores, avi